Uitspraken

In deze procedure staan de volgende feiten vast:

1. De auto van [gedaagde] , met kenteken [kenteken] (hierna: de auto), was op 23 juni 2014 ingevolge de Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorvoertuigen (hierna: WAM) verzekerd bij [eiseres] .

2. Op deze verzekering waren de “Voorwaarden Personenautoverzekering 2014” (hierna: de polisvoorwaarden) van toepassing. In de polisvoorwaarden staat onder meer het volgende:

3. Op 23 juni 2014 was [gedaagde] als bestuurder van de auto betrokken bij een aanrijding met de heer [naam 1] (hierna: [naam 1] ). Naar aanleiding van die aanrijding heeft [naam 1] bij de politie aangifte gedaan jegens [gedaagde] . In de aangifte staat onder meer het volgende:

4. In het proces-verbaal van het eerste verhoor van [gedaagde] staat onder meer het volgende:

5. [gedaagde] is strafrechtelijk vervolgd naar aanleiding van de aanrijding en op 20 juni 2017 door de politierechter te Breda veroordeeld voor de subsidiair ten laste gelegde mishandeling, die op de tenlastelegging als volgt was omschreven:

6. [eiseres] heeft aan [naam 1] een schadevergoeding uitgekeerd van in totaal € 35.213,05.

7. Bij brief van 13 september 2017 heeft [eiseres] [gedaagde] onder meer bericht dat [gedaagde] de schade opzettelijk heeft veroorzaakt, dat de schade derhalve niet verzekerd is en dat [eiseres] de schade op [gedaagde] verhaalt.

8. Bij brief van 29 september 2017 heeft (de gemachtigde van) [gedaagde] [eiseres] onder meer bericht dat er sprake was van voorwaardelijk opzet en dat voorwaardelijk opzet in de voorwaarden niet is genoemd als uitsluitingsvoorwaarde.

[eiseres] legt aan haar vordering het volgende ten grondslag. [eiseres] heeft de schade van [naam 1] als gevolg van de aanrijding vergoed tot een bedrag van € 35.213,05 en heeft voor dat bedrag regres op [gedaagde] . De opzetclausule in de polisvoorwaarden is van toepassing. [gedaagde] heeft de schade opzettelijk veroorzaakt. In dat geval is de schade niet verzekerd en kan [eiseres] de schade op [gedaagde] verhalen. [gedaagde] was ten tijde van het voorval meerderjarig en mag dus geacht worden de gevolgen van zijn handelen te hebben kunnen overzien. Hij heeft welbewust en bij volle verstand gehandeld. Daarmee is opzet, in ieder geval ten aanzien van het op de koop toe nemen dat hij [naam 1] zou aanrijden, gegeven. [gedaagde] is strafrechtelijk veroordeeld voor de opzettelijke mishandeling van [naam 1] . Dat onderstreept het opzettelijk handelen van [gedaagde] . De precieze gradatie van het opzet (oogmerk, zekerheidsbewustzijn of voorwaardelijk opzet) heeft voor de uitleg van de opzetclausule geen zelfstandige betekening. Deze gradatie betreft een juridische kwalificatie en is niet relevant voor de vraag hoe partijen het begrip opzet in de opzetclausule hebben mogen begrijpen. De vraag is of de schade, naar objectieve maatstaven, het te verwachten gevolg van de gedraging van [gedaagde] is.

Volgens [gedaagde] is er primair sprake van (on)bewuste schuld. Schade ten gevolge daarvan is in de voorwaarden niet uitgesloten. Subsidiair is er sprake van voorwaardelijk opzet. Schade ten gevolge van voorwaardelijk opzet is niet uitgesloten in de polisvoorwaarden. Slechts schade ten gevolge van één geval van voorwaardelijk opzet, namelijk het rijden onder invloed, is in de polisvoorwaarden van dekking uitgesloten. [gedaagde] is de overeenkomst als consument aangegaan. In een dergelijk geval moet bij de uitleg van de opzetclausule de maatstaven van het arrest DSM/Fox gelden. Bij twijfel over de uitleg van een beding prevaleert de voor de consument gunstigste uitleg. Grammaticale uitleg dient voorop te staan.

Op grond van artikel 15 WAM heeft de verzekeraar die ingevolge de WAM de schade van een benadeelde heeft vergoed, als de aansprakelijkheid voor die schade niet door een met hem gesloten verzekering is gedekt, voor het bedrag van de schadevergoeding verhaal op de aansprakelijke persoon. De polisvoorwaarden onder “Wanneer verhalen wij de schade op de verzekerde?” sluiten bij artikel 15 WAM aan. Partijen zijn verdeeld over het antwoord op de vraag of de aansprakelijkheid van [gedaagde] voor de schade van [naam 1] door de tussen partijen gesloten verzekeringsovereenkomst is gedekt. Voor het antwoord op die vraag is van belang of er sprake was van opzettelijk door [gedaagde] veroorzaakte schade in de zin van de polisvoorwaarden (onder “Wat gebeurt er bij opzettelijk veroorzaakte schade?”, hierna: de opzetclausule).

De kantonrechter zal hierna eerst beoordelen of er sprake was van (on)bewuste schuld aan de zijde van [gedaagde] , zoals [gedaagde] primair stelt, of van voorwaardelijk opzet, zoals hij subsidiair stelt.

Vervolgens rijst de vraag of de schade die [gedaagde] met voorwaardelijk opzet heeft veroorzaakt van dekking is uitgesloten. Voor het antwoord op die vraag is van belang of [gedaagde] bij het aangaan van de verzekeringsovereenkomst heeft moeten begrijpen dat door de opzetclausule van dekking werd uitgesloten schade als gevolg van een gedraging zoals die van [gedaagde] op 23 juni 2014, te weten het naar links sturend doorrijden op het moment dat [naam 1] aan de rechtervoorkant van zijn auto stond, zo dichtbij dat hij op de voorkant van de auto kon slaan. Of dat het geval is moet worden beoordeeld op basis van uitleg van de opzetclausule. Daarbij is niet van belang of [gedaagde] de opzetclausule bij het aangaan van de verzekeringsovereenkomst daadwerkelijk heeft gelezen.

De uitleg van een bepaling in de polisvoorwaarden als de onderhavige, waarover tussen partijen niet is onderhandeld, is met name afhankelijk van objectieve factoren, zoals de bewoordingen waarin de desbetreffende bepaling is gesteld, gelezen in het licht van de polisvoorwaarden als geheel en in het licht van de in voorkomend geval bij de polisvoorwaarden behorende toelichting. Voor de uitleg van een contractuele clausule waarmee wordt afgeweken van een wettelijke bepaling van regelend recht, zoals artikel 7:952 BW, kan ook van belang zijn wat die wettelijke bepaling inhoudt (HR 13 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:601).

De taalkundige betekenis die de term opzettelijk in het maatschappelijk verkeer normaal gesproken heeft, is dat met een bepaald voornemen, derhalve willens en wetens, is gehandeld. Een jurist vraagt zich in een dergelijk geval wellicht af of ook voorwaardelijk opzettelijk veroorzaakte schade (die derhalve niet willens en wetens is veroorzaakt) van dekking is uitgesloten, maar aannemelijk is dat de gemiddelde verzekeringnemer met die strafrechtelijke vorm van opzet niet eens bekend is. Wanneer alleen zou worden gekeken naar de taalkundige betekenis van de opzetclausule zou derhalve moeten worden geconcludeerd dat de opzetclausule in het onderhavige geval (van voorwaardelijk opzet) niet van toepassing is. De uitleg van de opzetclausule dient echter niet plaats te vinden op basis van alleen de taalkundige betekenis van de bewoordingen van de opzetclausule. Die uitleg is wel van groot belang.

In het onderhavige geval ontbreekt een bij de polisvoorwaarden behorende toelichting. Een definitie van opzet of opzettelijk veroorzaakte schade is in de polisvoorwaarden ook niet opgenomen. [gedaagde] kon daar derhalve niet uit opmaken dat ook schade die hij niet heeft beoogd of gewild (maar wel op de koop heeft toegenomen) van dekking zou zijn uitgesloten. [gedaagde] had dat wel kunnen begrijpen als niet alleen opzettelijk veroorzaakte schade, maar ook schade die door roekeloosheid is veroorzaakt van dekking zou zijn uitgesloten, zoals artikel 7:952 BW bepaalt. De toevoeging van de term roekeloosheid in die wettelijke bepaling maakt namelijk duidelijk dat ook niet beoogde schade van dekking kan zijn uitgesloten en (voor verzekeringnemers die bekend zijn met de verschillende strafrechtelijke vormen van opzet) dat schade ten gevolge van het volledige scala van opzetvormen (tussen oogmerk als de zwaarste vorm van opzet en roekeloosheid als de zwaarste, aan opzet grenzende, schuldvorm) van dekking is uitgesloten. Artikel 7:952 BW is echter van regelend recht. [eiseres] mag daar derhalve van afwijken. Dat heeft zij door middel van de opzetclausule gedaan. Schade die is veroorzaakt door roekeloosheid heeft zij niet van dekking uitgesloten. Door roekeloosheid in de opzetclausule niet te noemen en bovendien na te laten uit te leggen dat opzet meer is dan het willens en wetens veroorzaken van schade, heeft [eiseres] onduidelijkheid laten bestaan over welke schade zij met de opzetclausule van dekking beoogt uit te sluiten.

Tot slot is van belang dat tussen partijen niet in geschil is (de kantonrechter leest dit overigens niet in de polisvoorwaarden) dat schade ten gevolge van één specifiek geval van voorwaardelijk opzet, namelijk het rijden onder invloed, in de polisvoorwaarden, direct na de opzetclausule, onder “In welke andere gevallen biedt de verzekering geen dekking?” van dekking is uitgesloten. Ook dat is (voor degenen die bekend zijn met de verschillende strafrechtelijke vormen van opzet) een indicatie dat met de opzetclausule niet is beoogd alle vormen van voorwaardelijk opzet van dekking uit te sluiten.

De kantonrechter komt gelet op het voorgaande tot de conclusie dat er redelijkerwijs sprake kan zijn van twijfel over de betekenis van de opzetclausule. In dat geval prevaleert, gelet op artikel 6:238 lid 2 BW en nu [gedaagde] de verzekeringsovereenkomst als consument heeft gesloten, de voor [gedaagde] meest gunstige uitleg (HR 16 januari 2015, ECLI:NL:HR:2015:83). Bij de voor [gedaagde] meest gunstige uitleg van de opzetclausule is voorwaardelijk opzettelijk veroorzaakte schade niet van dekking uitgesloten.

Nu de door [gedaagde] voorwaardelijk opzettelijk veroorzaakte schade niet van dekking is uitgesloten, bieden artikel 15 WAM noch de polisvoorwaarden onder “Wanneer verhalen wij de schade op de verzekerde?” grond voor verhaal door [eiseres] op [gedaagde] van de door [eiseres] aan [naam 1] uitgekeerde schadevergoeding. De vorderingen van [eiseres] zullen derhalve worden afgewezen.

[eiseres] zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten aan de zijde van [gedaagde] gevallen. Deze kosten worden vastgesteld op € 1.000,00 als salaris voor de gemachtigde van [gedaagde] (2,5 punten x € 400,00 per punt).

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten zal worden toegewezen indien en voor zover [eiseres] deze kosten niet binnen veertien dagen na de betekening van het vonnis zal hebben voldaan. Daarbij overweegt de kantonrechter dat [eiseres] , indien zij door de betekening van het vonnis kennis heeft kunnen nemen van de inhoud daarvan, de gelegenheid moet worden geboden om binnen een redelijke termijn aan de kostenveroordeling in dit vonnis te voldoen, waarbij een termijn van veertien dagen als een redelijke termijn voor nakoming wordt gezien.

Nu [eiseres] in de proceskosten zal worden veroordeeld, is ook de vordering tot veroordeling van [eiseres] in de nakosten toewijsbaar. De gevorderde nakosten zullen op de in het dictum weergegeven wijze worden begroot.

De door [gedaagde] gevorderde uitvoerbaarverklaring bij voorraad zal als onweersproken worden toegewezen.