Uitspraken

Sector civiel recht

zaaknummer / rolnummer: 241181 / HA ZA 11-1768

Vonnis in incident van 1 augustus 2012

in de zaak van

tegen

Partijen zullen hierna Nexpak Holdings en Technicolor Polska worden genoemd.

1. De procedure

1.2. Ten slotte is vonnis bepaald in het incident.

2. Het geschil in het incident

2.1. Nexpak Holdings vordert in de hoofdzaak – kort gezegd - dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, Technicolor Polska veroordeelt om aan haar te betalen een bedrag van € 27.054,60, te vermeerderen met rente en kosten, een en ander met veroordeling van Technicolor Polska in de kosten van de procedure.

2.2. Nexpak Holdings legt – zakelijk weergegeven – het volgende aan haar vordering ten grondslag. Nexpak B.V., een Nederlandse dochtermaatschappij van Nexpak Holdings, is op 29 december 2009 failliet verklaard. Technicolor Polska was een afnemer van Nexpak B.V.. In de maanden oktober en november 2009 heeft Technicolor Polska bestellingen geplaatst bij Nedpak B.V. tot een bedrag van € 27.054,60. Nexpak Holdings heeft een vordering op Nexpak B.V. van € 13.046.240,--. Tot zekerheid van haar terugbetalingsverplichting heeft Nexpak B.V. op 21 november 2003 al haar toekomstige vorderingen, waaronder de vordering op Technicolor Polska van € 27.054,60 uit hoofde van de leveranties aan Technicolor Polska, (stil) verpand aan Nexpak Holdings. Op 7 december 2009 heeft Nexpak Holdings haar stil pandrecht openbaar gemaakt aan Technicolor Polska en Technicolor Polska tot betaling aangesproken. Technicolor Polska weigert echter te betalen.

3. De beoordeling in het incident

3.1. Aangezien Technicolor Polska als gedaagde partij is gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie, Polen, dient – nu ook aan de overige vereisten voor toepassing van de EEX-Vo is voldaan – de vraag naar de internationale bevoegdheid van de Nederlandse rechter te worden beoordeeld aan de hand van de EEX-Vo.

3.2. De hoofdregel, neergelegd in artikel 2 EEX-Vo, is dat zij die woonplaats hebben op het grondgebied van een lidstaat opgeroepen worden voor de gerechten van die lidstaat. Daaraan is in het onderhavige geval niet voldaan. Technicolor Polska is immers gevestigd in Polen. Derhalve moet worden onderzocht of de Nederlandse rechter op andere grond bevoegdheid kan ontlenen aan de EEX-Vo.

3.3. Nu Nexpak Holdings primair stelt dat de Nederlandse rechter bevoegd is van het geschil in de hoofdzaak kennis te nemen op grond van een forumkeuzebeding in de algemene voorwaarden van Nexpak B.V., dient allereerst te worden onderzocht of de algemene voorwaarden van Nexpak B.V. van toepassing zijn op de rechtsverhouding tussen Technicolor Polska en Nexpak Holdings. Technicolor Polska betwist dat Nexpak Holdings zich als derde kan beroepen op de door Nexpak B.V. gehanteerde algemene voorwaarden.

3.4. Op grond van jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie is voor derdenwerking van een forumkeuze – naast een rechtsgeldige forumkeuze in de oorspronkelijke verhouding waarbij de derde geen partij was – vereist dat de derde treedt in de rechten en verplichtingen van één van de (oorspronkelijke) partijen bij de forumkeuze. Zie onder meer HvJEG 19 juni 1984, NJ 1984, 735 (Tilly Russ/Nova), HVJEG 16 maart 1999, NJ 2001, 116 (Castelletti/Trumpy) en HvJEG 9 november 2000, NJ 2001, 599 (Coreck Maritime/Handelsveem). Hoewel voormelde jurisprudentie betrekking heeft op de overgang van rechten en plichten van één der partijen op de derde-houder van een cognossement, valt uit die uitspraken niet af te leiden dat de daarin door het HvJEU geformuleerde voorwaarden beperkt zouden zijn tot alleen die gevallen waarin het gaat om een forumkeuze in een cognossement. Of een partij treedt in de rechten en verplichtingen van een van de oorspronkelijke partijen bij de forumkeuze dient op grond van de hiervoor bedoelde jurisprudentie te worden beoordeeld aan de hand van het recht dat van toepassing is op de rechtsverhouding tussen de derde (in casu Nexpak Holdings) en de oorspronkelijke partij bij de forumkeuze in wiens rechten en verplichtingen hij al dan niet is getreden (in casu Nexpak B.V.).

3.5. Nexpak Holdings en Nexpak B.V. hebben een overeenkomst gesloten op grond waarvan Nexpak B.V. een stil pandrecht heeft gevestigd op haar (toekomstige) vorderingen ten behoeve van Nexpak Holdings. Op die overeenkomst is in artikel 12.1 Nederlands recht van toepassing verklaard. Hoewel in geval van verpanding van een vordering de pandhouder naar Nederlands recht niet treedt in de rechten en verplichtingen van de pandgever en in zoverre de jurisprudentie van het HvJEU niet zonder meer van toepassing is, is het wel zo dat de rechten die de pandhouder jegens de debiteur kan uitoefenen overeenkomen met de rechten die de pandgever jegens de debiteur heeft. Die rechten worden beheerst door de oorspronkelijke rechtsverhouding tussen pandgever en debiteur, in casu Nexpak B.V. en Technicolor Polska. De rechtbank is op grond hiervan van oordeel dat Nexpak Holdings in haar hoedanigheid van pandhouder gebonden is aan de forumkeuze, evenals Nexpak B.V. en Technicolor Polska dat zijn. Voor de gebondenheid van Nexpak Holdings en Technicolor Polska aan de forumkeuze tussen Nexpak B.V. en Technicolor Polska geldt evenwel wel de voorwaarde dat deze forumkeuze op geldige wijze tot stand is gekomen.

3.6. Technicolor Polska betwist dit onder verwijzing naar de toepasselijke artikelen van het Weens Koopverdrag. De rechtbank stelt vast dat ten tijde van het sluiten van de overeenkomst tussen Nexpak B.V. en Technicolor Polska Nederland en Polen partij waren bij het Weens Koopverdrag, zodat de overeenkomst tussen Nexpak B.V. en Technicolor Polska in beginsel – behoudens een rechtskeuze waarbij dit is uitgesloten – door dit eenvormig kooprecht wordt beheerst. Nu tot de door het Weens Koopverdrag geregelde onderwerpen ook de vraag behoort of de door partijen gebruikte algemene voorwaarden van toepassing zijn op de koopovereenkomst, dient naar het oordeel van de rechtbank de vraag of Nexpak B.V. Technicolor Polska in de gelegenheid heeft gesteld op passende wijze kennis te nemen van de tekst van haar algemene voorwaarden te worden beantwoord aan de hand van de daarop betrekking hebbende regeling in het Weens Koopverdrag. De omstandigheid dat beide partijen in hun algemene voorwaarden een rechtskeuze hebben gedaan waarbij zij de toepasselijkheid van de bepalingen van het Weens Koopverdrag hebben uitgesloten, doet naar het oordeel van de rechtbank aan de voorvraag of en in hoeverre de algemene voorwaarden van een van beide of beide partijen van toepassing zijn niet af (Gerechtshof ’s-Hertogenbosch, 22 juni 2010).

3.7. Als enerzijds gesteld en anderzijds niet weersproken staat vast dat Nexpak B.V. haar algemene voorwaarden niet aan Technicolor Polska ter hand heeft gesteld of toegezonden. Uit de door Nexpak Holdings als productie 1 bij akte in het geding gebrachte facturen van 16 en 17 november 2009 blijkt weliswaar genoegzaam dat Nexpak B.V. op deze facturen in het Engels heeft vermeld dat haar algemene voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van koophandel te Eindhoven en dat deze te vinden zijn op de website van Nexpak B.V, of op verzoek zullen worden toegezonden, doch op de door Technicolor Polska als productie 2 bij incidentele conclusie in het geding gebrachte “order confirmation” van Nexpak B.V. d.d. 2 oktober 2003 ontbreekt deze verwijzing. Nexpak Holdings heeft geen orderbevestigingen met betrekking tot de in de hoofdzaak aan de orde zijnde bestellingen van oktober en november 2009 in het geding gebracht.

3.8. Er bestaat internationaal verschil van mening over de vraag of onder vigeur van het Weens Koopverdrag algemene voorwaarden aan de wederpartij ter hand dienen te worden gesteld of te worden toegezonden om van toepassing te zijn. Het Bundesgerichtshof (BGH) heeft in zijn arrest van 31 oktober 2001 overwogen dat dit laatste volgt uit het systeem van het Weens Koopverdrag. Het BGH overwoog in dit kader dat uit de artikelen 8, 14 en 18 van het Weens Koopverdrag volgt dat de wederpartij van de gebruiker van algemene voorwaarden de mogelijkheid moet hebben op passende wijze van deze voorwaarden kennis te nemen. Dat is slechts gewaarborgd door de algemene voorwaarden aan de wederpartij te doen toekomen, dit gelet op de forse verschillen tussen rechtstelsels van de bij het Weens Koopverdrag aangesloten staten, die tot een inhoudscontrole dwingen, aldus het BGH. Het BGH overwoog onder meer:

“Eine wirksame Einbeziehung von Allgemeinen Geschäftsbedingungen setzt (...) voraus, dass für den Empfänger des Angebots der Wille des Anbietenden erkennbar ist, dieser wolle seine Bedingungen in den Vertrag einbeziehen. Darüber hinaus ist, wie das Berufungsgericht zu Recht annimmt, im Einheitskaufrecht vom Verwender Allgemeiner Geschiftsbedingungen zu fordern, dass er dem Erklärungsgegner deren Text übersendet oder anderweitig zugänglich macht (...) Zwar wird in vielen Fällen die Möglichkeit bestehen, Erkundigungen über den Inhalt der jeweiligen in bezug genommenen Allgemeinen Geschäftsbedingungen einzuholen. Hierdurch kann es jedoch zu Verzögerungen beim Geschäftsanschluss kommen, woran beide Vertagsteile kein Interesse haben können. Dem Klauselverwender ist es hingegen unschwer möglich die – für ihn regelmässig vorteilhaften – Allgemeinen Geschäftsbedingungen seinem Angebot beizufügen.”

3.9. Het Oostenrijkse Oberste Gerichtshof oordeelde evenwel op 6 februari 1996 dat voor het van toepassing doen zijn van algemene voorwaarden op een overeenkomst waarop het Weens koopverdrag van toepassing is, kan worden volstaan met een verwijzing naar algemene voorwaarden die zodanig duidelijk is dat een redelijk handelend persoon haar kan begrijpen. Het Hof van Beroep van Gent kwam tot dezelfde conclusie in zijn arrest van 4 oktober 2004.

3.10. De rechtbank deelt het oordeel van het BGH dat uit het systeem van het Weens Koopverdrag volgt dat de wederpartij van de gebruiker van algemene voorwaarden de mogelijkheid moet hebben op passende wijze van de algemene voorwaarden kennis te nemen en dat het aan de gebruiker van de algemene voorwaarden is om de algemene voorwaarden aan de wederpartij toe te zenden of anderszins toegankelijk te maken. Aan dit vereiste is niet voldaan met de mededeling op orderbevestigingen dat de algemene voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel en dat deze op verzoek zullen worden toegezonden. Of de wederpartij op passende wijze van de algemene voorwaarden heeft kunnen kennis nemen door een verwijzing op een orderbevestiging naar een website waar de algemene voorwaarden kunnen worden geraadpleegd of gedownload, hangt naar het oordeel van de rechtbank af van een aantal omstandigheden, waaronder met name de wijze van totstandkoming van de overeenkomst (schriftelijk, digitaal of anderszins). Indien de overeenkomst niet digitaal is tot stand gekomen, mag de gebruiker van algemene voorwaarden er niet zonder meer van uitgaan dat de wederpartij op eenvoudige wijze toegang heeft tot het internet en tot de website van de gebruiker, te minder indien de wederpartij is gevestigd in een land waarin internetgebruik nog minder gangbaar is. De wederpartij mag verwachten dat de algemene voorwaarden op de website van de gebruiker in een voor hem begrijpelijke taal, te weten zijn eigen taal of de taal waarin partijen met elkaar hebben gecorrespondeerd, duidelijk en zonder omwegen worden aangeboden.

3.11. Niet gesteld of gebleken is dat de overeenkomsten waarop de onderhavige facturen van Nexpak B.V. betrekking hebben digitaal tot stand zijn gekomen. Evenmin is gesteld of gebleken dat Technicolor Polska in oktober/november 2009, ten tijde van het sluiten van de overeenkomsten, reeds over een internetaansluiting beschikte en Nexpak B.V. daarvan op de hoogte was. Blijkens de productie 5, 6 en 7 bij dagvaarding correspondeerden Nexpak Holdings en Technicolor Polska in de periode van december 2009 tot maart 2011 nog via faxberichten en aangetekende brieven. Voorts heeft Nexpak Holdings haar betwiste stelling dat zij op haar orderbevestigingen met betrekking tot de onderhavige leveranties heeft verwezen naar haar website niet onderbouwd, hetgeen zij op eenvoudige wijze had gekund door overlegging van de orderbevestigingen. Nexpak Holdings heeft uitsluitend facturen met deze verwijzing in het geding gebracht. Evenmin heeft Nexpak Holding haar betwiste stelling dat de algemene voorwaarden van Nexpak B.V. in oktober/november 2009 ook in het Engels op de website van Nexpak B.V. konden worden geraadpleegd op enigerlei wijze onderbouwd. Nu derhalve niet is komen vast te staan dat is voldaan aan de eisen die in het onderhavige geval in redelijkheid mogen worden gesteld aan een verwijzing naar een website waarop algemene voorwaarden kunnen worden geraadpleegd, moet de conclusie luiden dat de algemene voorwaarden van Nexpak B.V. niet van toepassing zijn op de overeenkomst en tussen Nexpak B.V. en Technicolor Polska.

3.12. De Nederlandse rechter komt, anders dan Nexpak Holdings stelt, evenmin rechtsmacht toe op grond van artikel 5 lid 1 sub a EEX-Vo. Nog afgezien van het feit dat in de wellicht van toepassing zijnde algemene voorwaarden van Technicolor Polska een forumkeuze beding is opgenomen waarbij de Franse rechter als exclusief bevoegde rechter is aangewezen, geldt dat overeenkomstig het bepaalde in artikel 5 EEX-Vo in geval van koop en verkoop van roerende lichamelijke zaken de plaats waar de zaken volgens de overeenkomst werden of hadden moeten worden geleverd, wordt beschouwd als de plaats waar de verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt is uitgevoerd of moet worden uitgevoerd. Als onweersproken staat vast dat de door Technicolor Polska van Nexpak B.V. gekochte goederen zijn geleverd in Polen.

3.13. Gelet op het hiervoor overwogene zal de rechtbank zich onbevoegd verklaren om kennis te nemen van het geschil in de hoofdzaak. Nexpak Holdings zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van de procedure in het incident.

4. De beslissing

De rechtbank

veroordeelt Nexpak Holdings in de kosten van het incident, aan de zijde van Technicolor Polska tot op heden begroot op € 452,00, met bepaling dat als deze kosten niet binnen zeven dagen na de dagtekening van dit vonnis worden voldaan, daarover vanaf de achtste dag nadien wettelijke rechte is verschuldigd,

veroordeelt Nexpak Holdings tot betaling van de nakosten ad € 131,00 zonder betekening, dan wel € 199,00 in het geval van betekening, te voldoen binnen zeven dagen na dagtekening van dit vonnis en – voor hert geval voldoening van de nakosten niet binnen de gestelde termijn plaatsvindt – te vermeerderen met de wettelijke rente over de nakosten te rekenen vanaf bedoelde termijn voor voldoening,

verklaart deze proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad,

Dit vonnis is gewezen door mr. W.M. Callemeijn en in het openbaar uitgesproken op 1 augustus 2012.