Uitspraken

Elst grond haar vorderingen primair op bedrog (artikel 3:44 lid 3 Burgerlijk Wetboek). Daartoe is noodzakelijk dat Elst ofwel door (een) opzettelijk onjuiste mededeling(en) door [naam gedaagden] , ofwel doordat [naam gedaagden] opzettelijk een of meer feit(en) heeft verzwegen dat/die zij had moeten meedelen, is bewogen de overeenkomst onder de huidige voorwaarden te sluiten.

In dit geval gaat het concreet om een situatie waarin de vennootschap geen nieuwe cliënten (meer) aan nam. Dit feit is door partijen steeds aangeduid als “cliëntenstop” en de rechtbank zal deze term in het navolgende daarom ook gebruiken.

Of er daadwerkelijk sprake was van twee naast elkaar bestaande cliëntenstops, zoals door [naam gedaagden] (voor het eerst) ter comparitie is gesteld, of niet, kan in het midden blijven.

Vaststaat dat, in elk geval vanaf 27 december 2017, geen sprake (meer) was van (enkel) het vrijwillig, door [naam gedaagden] zelf geïnitieerd, niet meer aannemen van nieuwe cliënten. Dit blijkt uit de brief van 27 december 2017 van de Rechtbank Gelderland. In die brief heeft de Rechtbank Gelderland bepaald dat, wegens langdurig disfunctioneren en het niet meer voldoen aan de geldende kwaliteitseisen, geen nieuwe cliënten kunnen worden aangenomen. Feitelijk betekent dat dat de Rechtbank Gelderland de vennootschap niet meer als bewindvoerder zal benoemen. Die cliëntenstop is dus het initiatief van de Rechtbank Gelderland (en niet van [naam gedaagden] ) en is bovendien geheel afhankelijk van het oordeel van de Rechtbank Gelderland over het functioneren van de vennootschap.

Deze door de Rechtbank Gelderland opgelegde cliëntenstop raakt de kern van de economische activiteit van de vennootschap. Cliënten kunnen zich namelijk wel zelfstandig bij de vennootschap aanmelden voor bewindvoering, maar vervolgens moet de rechter de vennootschap tot bewindvoerder benoemen. Als de rechter de vennootschap niet meer benoemt, kan de vennootschap feitelijk haar hoofdactiviteit niet meer uitvoeren. Daarbij is van belang dat [naam gedaagden] niet zelf in de hand heeft wanneer aan deze situatie een einde zal komen, maar geheel afhankelijk is van het oordeel van de Rechtbank Gelderland. Aldus vormt de beslissing van de Rechtbank Gelderland naar het oordeel van de rechtbank een omstandigheid die het voortbestaan van de vennootschap in de kern bedreigt.

Naar het oordeel van de rechtbank is een dergelijke bedreiging voor het voortbestaan van een onderneming een feit waarvan de verkoper van die vennootschap, op grond van de verkeersopvatting, verplicht is aan een potentiële koper mededeling te doen. Dat geldt temeer als de onderneming voor het opheffen van die bedreiging geheel afhankelijk is van het oordeel van een derde.

In dit geval staat vast dat over het bestaan van een cliëntenstop uitdrukkelijk is gecommuniceerd tussen Elst en [naam gedaagden] . Uit wat hiervoor onder 2.3 tot en met 2.6 is vastgesteld, blijkt dat steeds als de cliëntenstop onderwerp van gesprek was, door of namens [naam gedaagden] , uitsluitend gewezen is op een cliëntenstop die door [naam gedaagden] zelf is ingesteld vanwege het vertrek van de dochter uit de onderneming. De adviseur van [naam gedaagden] heeft op 7 februari 2018 bovendien nog geschreven dat hij ervan uitgaat dat de Elst de cliëntenstop zal opheffen en op basis van de goede naam van de vennootschap weer klanten zal gaan werven (zie hiervoor onder 2.5); twee dingen waar gezien de brief van de Rechtbank Gelderland op dat moment geen sprake (meer) van kan zijn. Dat [naam gedaagden] ooit kenbaar zou hebben gemaakt dat (ook) door de Rechtbank Gelderland tot een cliëntenstop was besloten en dat het voortbestaan van die cliëntenstop geheel van het oordeel van de Rechtbank Gelderland afhankelijk was, blijkt daarentegen niet.

In het licht van de vaststaande uitlatingen van [naam gedaagden] over de cliëntenstop, die, behalve het informatiememorandum, alle dateren van ruim na de brief van de Rechtbank Gelderland, heeft [naam gedaagden] onvoldoende gemotiveerd betwist dat zij geen mededeling heeft gedaan van de door de Rechtbank Gelderland opgelegde cliëntenstop.

De rechtbank gaat voorbij aan het verweer van [naam gedaagden] , dat de brief van 27 december 2017 zich in de administratie bevond die ten behoeve van de due diligence aan Elst is overgelegd. De opdracht tot due diligence is blijkens de door [naam gedaagden] in het geding gebrachte productie 2 gegeven op 13 december 2017 en dus ruim voor de ontvangst van die brief (op zijn vroegst op 28 december 2017). Het due diligence rapport is blijkens diezelfde productie 2 gedateerd op 9 januari 2018. Gelet op dit tijdpad is het naar het oordeel van de rechtbank, zonder nadere feitelijke onderbouwing door [naam gedaagden] , welke niet is gegeven, door [naam gedaagden] onvoldoende gemotiveerd dat de bewuste brief zich al in die administratie bevond, op het moment dat die administratie ten behoeve van de due diligence aan Elst werd verstrekt. Door [naam gedaagden] is daarnaast niet gesteld, noch is anderszins gebleken, dat de brief nadien alsnog, separaat, aan Elst is overgelegd.

Op grond van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat [naam gedaagden] haar mededelingsplicht jegens Elst heeft geschonden. Voor zover [naam gedaagden] gevolgd zou worden in haar stelling ter comparitie dat er twee cliëntenstop naast elkaar bestonden; door de door de Rechtbank Gelderland geïnitieerde cliëntenstop geheel te verzwijgen. En voor zover voormelde stelling van [naam gedaagden] ter comparitie niet gevolgd zou worden; door de werkelijke achtergrond van de cliëntenstop, namelijk de beslissing van de Rechtbank Gelderland, te verzwijgen.

Nu de rechtbank vast stelt dat sprake is van het schenden van een op [naam gedaagden] rustende mededelingsplicht, kan het verweer van [naam gedaagden] dat Elst redelijkerwijs op de hoogte had kunnen zijn onbesproken blijven. Dat doet immers, wat daar ook van zij, aan de verplichting van [naam gedaagden] niets af.

De enkele vaststelling dat [naam gedaagden] haar mededelingsplicht heeft geschonden, is voor de beantwoording van de vraag of [naam gedaagden] daadwerkelijk bedrog heeft gepleegd niet voldoende. Daarvoor dient [naam gedaagden] ook opzet te hebben gehad op het misleiden van Elst, met als oogmerk het sluiten van de koopovereenkomst.

Vaststaat dat na ontvangst van de brief van de Rechtbank Gelderland, het bestaan van een cliëntenstop uitdrukkelijk onderwerp van gesprek is geweest tussen (de adviseurs van) Elst en [naam gedaagden] . Door [naam gedaagden] is toen nog steeds geen mededeling van die brief gedaan, terwijl wel herhaaldelijk en uitdrukkelijk een andere grond voor de cliëntenstop is aangevoerd. Daarnaast is in weerwil van die brief op zijn minst de suggestie gewekt dat de cliëntenstop door Elst zelf kon worden opgeheven (zie onder 4.7 hiervoor). De rechtbank leidt hieruit af dat [naam gedaagden] in elk geval voorwaardelijk opzet heeft gehad op het misleiden van Elst, in die zin dat [naam gedaagden] willens en weten de reële kans heeft aanvaard dat Elst door haar gedrag werd misleid en niet onder dezelfde voorwaarden zou hebben gecontracteerd als Elst wel van de juiste feiten op de hoogte was geweest. De rechtbank leidt uit het voorgaande tevens af dat het oogmerk van [naam gedaagden] gericht is geweest op de totstandkoming van de koopovereenkomst.

Dat Elst bij een juiste voorstelling van zaken de koopovereenkomst niet (onder dezelfde voorwaarden) zou hebben gesloten, is door [naam gedaagden] niet (gemotiveerd) betwist.

Op grond van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat de koopovereenkomst tot stand is gekomen door bedrog.

Een overeenkomst die tot stand komt door bedrog, is vernietigbaar. Vernietiging kan door een buitengerechtelijke verklaring gedaan worden. Elst heeft de koopovereenkomst bij brief van 1 juni 2018 door een buitengerechtelijke verklaring vernietigd op grond van bedrog. De rechtsgeldigheid van deze buitengerechtelijke vernietiging is door [naam gedaagden] , anders dan op inhoudelijke gronden inhoudende dat geen sprake was van bedrog, niet betwist. De rechtbank stelt vast dat Elst de koopovereenkomst rechtsgeldig heeft vernietigd.

Als gevolg van de vernietiging van de koopovereenkomst zijn de aandelen in de vennootschap achteraf bezien nooit overgedragen en is de koopsom van € 400.000,00 onverschuldigd betaald. Elst heeft gevorderd [naam gedaagden] hoofdelijk te veroordelen tot terugbetaling van de gehele koopsom. Deze hoofdelijkheid zal de rechtbank afwijzen, aangezien de koopsom niet onverdeeld aan [naam gedaagden] Holding en [naam gedaagden] O.G. gezamenlijk is betaald. De koopsom is blijkens artikel 3.2 van de koopovereenkomst deels toegekomen aan [naam gedaagden] Holding en deels aan [naam gedaagden] O.G.; een en ander naar rato van het aantal gehouden aandelen. De rechtbank zal de vordering tot terugbetaling van deze koopsom op de hierna omschreven wijze toewijzen.

Nu vaststaat dat [naam gedaagden] bedrog heeft gepleegd, staat tevens vast dat [naam gedaagden] jegens Elst onrechtmatig heeft gehandeld in de zin van artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek. Het door [naam gedaagden] gepleegde bedrog is immers in strijd met hetgeen volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betamelijk is. Dat deze onrechtmatige daad aan [naam gedaagden] toegerekend kan worden, volgt direct uit de vaststelling hiervoor onder 4.13 dat [naam gedaagden] opzettelijk heeft gehandeld. [naam gedaagden] is daarom verplicht de schade die Elst als gevolg van de onrechtmatige daad van [naam gedaagden] heeft geleden of nog zal lijden te vergoeden. Dat Elst als gevolg van de onrechtmatige daad van [naam gedaagden] schade heeft geleden is door [naam gedaagden] niet (gemotiveerd) betwist. Deze schade zal nader moeten worden opgemaakt bij staat. Voor deze schade zijn [naam gedaagden] Holding en [naam gedaagden] O.G. wel hoofdelijk aansprakelijk, nu zij deze, als gezamenlijke verkopers, met hun gezamenlijk onrechtmatig handelen hebben veroorzaakt.

Elst vordert [naam gedaagden] hoofdelijk te veroordelen tot betaling van de beslagkosten. Deze vordering is gelet op het bepaalde in art. 706 Rv toewijsbaar. De beslagkosten worden begroot op € 1.072,42 voor verschotten en € 3.099,00 voor salaris advocaat (1 rekest x € 3.099,00).

De vordering tot vergoeding van buitengerechtelijke kosten zal worden afgewezen. Elst heeft niet (voldoende onderbouwd) gesteld dat zij deze kosten daadwerkelijk heeft gemaakt. Anders dan van de buitengerechtelijke vernietiging van de koopovereenkomst, is van enige poging om tot een buitengerechtelijke afwikkeling te komen niet gebleken. Van kosten die betrekking hebben op verrichtingen die meer omvatten dan een enkele aanmaning, het enkel doen van een schikkingsvoorstel, het inwinnen van eenvoudige inlichtingen of het op gebruikelijke wijze samenstellen van het dossier is evenmin gebleken.

[naam gedaagden] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Elst worden begroot op:

- dagvaarding € 89,88

- griffierecht 3.946,00

- salaris advocaat 6.198,00 (2,0 punten × tarief € 3.099,00)

Totaal € 10.233,88