Uitspraken

Standpunt verdediging

Aangevoerd is dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van al het ten laste gelegde wegens het ontbreken van voldoende wettig en overtuigend bewijs. Daartoe is samengevat aangevoerd dat uit het dossier niet valt af te leiden wie er heeft ingelogd op de bankrekeningen van de aangevers of met welk apparaat dat is gedaan (feit 1). Bij de verdachte zijn geen TAN-codes of andere inloggegevens van de aangevers aangetroffen en ander bewijs van het voorhanden hebben daarvan ontbreekt (feit 2). Voor de onder 3 ten laste gelegde oplichting van ING ontbreekt eveneens technisch bewijs. Daarnaast is ook niet gebleken van een relatie tussen de verdachte en de personen die geld hebben ontvangen vanaf de rekeningen van de aangevers. De verdediging heeft bepleit dat uit het dossier ook niet blijkt van samenwerking tussen de verdachte en een ander. Subsidiair dient de verdachte van een gedeelte van de tenlastelegging te worden vrijgesproken.

Werkwijze

Centraal in het onderzoek Roetnevel staat een vorm van betaalverzoekfraude die ook wel Tikkie-fraude wordt genoemd. Uit de aangiften in het dossier blijkt dat de fraudeur(s) (hierna in enkelvoud) veelal contact zocht(en) via Marktplaats-advertenties van de slachtoffers. De fraudeur toonde interesse in het aangeboden product, waarna de conversatie zich vaak voortzette via WhatsApp. Als het op de betaling van het product aankwam, vroeg de fraudeur aan het slachtoffer of hij hem eerst één cent wilde betalen via een vermeend “Tikkie-betaalverzoek”1. De fraudeur berichtte vaker te zijn opgelicht en zou op deze manier de (bank)gegevens van de verkoper willen controleren. In werkelijkheid werd het slachtoffer na het klikken op de Tikkie-link naar een phishingwebsite geleid die qua uiterlijk leek op de inlogpagina van zijn of haar bank. Het slachtoffer vulde vervolgens diverse gegevens in zoals gebruikersnaam en wachtwoord van de internetbankierenaccount. Ook vulde het slachtoffer dikwijls een ontvangen (TAN-)code in. De fraudeur heeft de op de phishingwebsite ingevoerde gegevens afgevangen waardoor vervolgens met die gegevens kon worden ingelogd op het internetbankierenaccount van het slachtoffer. Tevens werden op een mobiel toestel van de fraudeur de Mobiel Bankieren App en vaak ook de Mobiel Betalen App (voor contactloos betalen) geïnstalleerd die gekoppeld werden aan de betaalrekening van het slachtoffer. Daarmee zijn diverse betalingen gedaan bijvoorbeeld in MediaMarkt. Een deel van die aankopen werd kort daarna in een andere vestiging geretourneerd tegen contant geld. Daarnaast werden er door middel van genoemde apps soms overschrijvingen (tussen spaar- en betaalrekeningen) gedaan.

Vier zaaksdossiers

Aan de tenlastelegging van de verdachte liggen in het bijzonder vier zaaksdossiers ten grondslag die binnen het onderzoek Roetnevel zijn opgemaakt.

In zaaksdossier Shakira heeft aangever [naam aangever 1] op 8 juni 2018 een “Tikkie”-link ontvangen en vervolgens zijn inloggegevens ingevoerd. Een paar uur later, op 9 juni 2018, zag de aangever dat er verschillende bedragen met een totaal van € 3.350,- zijn overgeschreven naar voor hem onbekende rekeningen.

In zaaksdossier Jay-Z heeft (de man van) aangeefster [naam aangeefster 1] op 15 juni 2018 een “Tikkie”-link ontvangen en vervolgens haar inloggegevens en een TAN-code ingevoerd. Later die dag merkte zij op dat er verschillende bedragen met een totaal van ruim € 4.700,- van haar rekening zijn afgeschreven naar een voor haar onbekend rekeningnummer.

In zaakdossier Nickelback heeft aangever [naam aangever 2] op 19 juni 2018 een “Tikkie”-link ontvangen en vervolgens zijn inloggegevens en een TAN-code ingevoerd. In de nacht van 20 op 21 juni 2018 merkte ING op dat er een nieuwe mobiele telefoon aan de Mobiel Bankieren App was toegevoegd. De aangever zag vervolgens op 21 juni 2018 dat er automatische incasso’s ten bedrage van € 3.000,- waren teruggeboekt op zijn rekening.

In zaaksdossier Oh My heeft aangeefster [naam aangeefster 2] op 30 juni 2018 een “Tikkie”-link ontvangen en vervolgens haar inloggegevens en een TAN-code ingevoerd. Daarna zag zij dat er verschillende bedragen met een totaal van ruim € 800,- van haar rekening waren afgeschreven.

Mobiel telefoonnummer

Alle hiervoor genoemde slachtoffers hebben een “Tikkie”-link ontvangen via WhatsApp van een persoon die gebruik maakte van het telefoonnummer [telefoonnummer] . De vraag is of de verdachte de gebruiker was van dat telefoonnummer. De rechtbank beantwoordt deze vraag bevestigend.

Uit de bewijsmiddelen blijkt dat de politie in juni 2018 onderzoek heeft gedaan naar de gebruiker van het telefoonnummer. Uit dit onderzoek kan worden afgeleid dat de gebruiker van het nummer een man is die in de telefoongesprekken [naam 1] werd genoemd en zichzelf tijdens een gesprek ook [naam 1] noemde. Dit komt overeen met de voornaam van de verdachte. De gebruiker van het nummer heeft verder veelvuldig contact gehad met een telefoonnummer dat op naam staat van [naam 2] . [naam 2] heeft een zus genaamd [naam 3] . De verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat [naam 3] zijn vriendin is.

De gebruiker van het nummer heeft in een afgeluisterd telefoongesprek op 20 juni 2018 gezegd dat hij thuis is. Op dat moment straalde het telefoonnummer een zendmast aan in Den Haag die zendt in de richting van de woning van de verdachte in Den Haag. In een ander gesprek belde de gebruiker van het nummer met een vrouw die tegen hem zegt dat hij moet helpen met het naar school brengen van ‘ [naam 4] ’. De verdachte heeft ter zitting verklaard dat hij een zoontje heeft dat [naam 4] heet. Bovendien heeft de politie in alle afgeluisterde gesprekken de stem van de verdachte herkend. Gelet op deze gegevens stelt de rechtbank vast dat de verdachte in juni 2018 de gebruiker is geweest van het telefoonnummer [telefoonnummer] .

Met de vaststelling dat de verdachte de gebruiker was van het telefoonnummer [telefoonnummer] in de maand juni 2018 acht de rechtbank bewezen dat de verdachte frauduleuze Tikkie-links heeft gestuurd naar de vier hiervoor genoemde aangevers.

Anders dan is betoogd door de verdediging is de rechtbank van oordeel dat met het benaderen van de aangevers met een “Tikkie”-link als onderdeel van de hiervoor beschreven werkwijze door de verdachte een kenmerkend deel van het onder 1 en 2 ten laste gelegde is vervuld. Hierdoor zijn de aangevers namelijk naar de phishingwebsite geleid, waarmee essentiële gegevens van de aangevers zijn verkregen.

Uit de informatie van ING Bank N.V. (hierna: ING) inzake [naam aangeefster 1] blijkt dat er kort na het inloggen van aangeefster op de phishingwebsite door een ander dan de aangeefster is ingelogd op de haar internetbankierenaccount. Vervolgens zijn er ook gelden overgeschreven. Ook vanaf de bankrekeningen van de aangevers [naam aangever 1] en [naam aangeefster 2] zijn daadwerkelijk gelden overgeschreven. In het vierde geval heeft ING na een telefoongesprek met aangever [naam aangever 2] over mogelijke fraude zijn rekening geblokkeerd. Wel waren toen al diverse incassobetalingen teruggeboekt. Uit een opgenomen telefoongesprek blijkt dat de verdachte vervolgens contact heeft opgenomen met de klantenservice van ING, omdat de betaalfunctie op zijn Samsung telefoon geblokkeerd was. In dat gesprek deed de verdachte zich voor als aangever [naam aangever 2] . Genoemde activiteiten betekenen dat de verdachte ook in de zaaksdossiers Shakira ( [naam aangever 1] en zijn echtgenote [naam 5] ), Oh My ( [naam aangeefster 2] ) en Nickelback ( [naam aangever 2] ) daadwerkelijk met behulp van verkregen gegevens op de internetbankieren-accounts van de aangevers heeft ingelogd. Dat er geen technische gegevens met betrekking tot het inloggen in verband met de verdachte kunnen worden gebracht, staat gelet op het voorgaande niet aan een veroordeling in de weg.

Uit het voorgaande blijkt dat er sprake is van computervredebreuk en het voorhanden hebben van toegangscodes, zodat het onder 1 en 2 ten laste gelegde kan worden bewezen.

Wel zal de rechtbank de verdachte wegens een gebrek aan bewijs vrijspreken van de onder 2 tenlastegelegde bestanddelen “opnemen, aftappen of overnemen” van gegevens.

Oplichting ING?

Door de verdediging is erop gewezen dat er ten aanzien van het onder 3 ten laste gelegde slechts in zaaksdossier Jay-Z (slachtoffer [naam aangeefster 1] ) aangifte is gedaan van oplichting door ING. Betoogd is dat mede door het ontbreken van aangiften in de overige zaaksdossiers niet bewezen kan worden dat ING is bewogen tot afgifte van geldbedragen.

De rechtbank verwerpt het verweer. In de zaaksdossiers Shakira en Oh My zijn bijlagen bij de aangiftes gevoegd. Uit die bijlagen – te weten een rekeningafschrift in zaaksdossier Shakira en screenshots uit de Mobiel Bankieren app van de frauduleuze afschrijvingen in zaaksdossier Oh My – blijkt dat er kort na het inloggen op de phishingwebsite bedragen zijn afgeschreven van de bankrekeningen van genoemde aangevers en ING dus ook in die zaken is overgegaan tot afgifte van geldbedragen. Het onder 3 ten laste gelegde kan ten aanzien van zaaksdossiers Jay-Z, Shakira en Oh My daarom worden bewezen.

Dat ligt anders ten aanzien van zaaksdossier Nickelback (aangever [naam aangever 2] ). De rechtbank stelt vast dat er is ingelogd op de bankrekening van [naam aangever 2] – er zijn namelijk diverse incassobetalingen teruggeboekt – maar dat er vervolgens geen gelden zijn overgeschreven. Van een voltooide oplichting zoals tenlastegelegd is om die reden geen sprake. Het onder 3 ten laste gelegde kan daarom ten aanzien van dat zaaksdossier niet worden bewezen.

Medeplegen?

In het procesdossier is een chatgesprek tussen 16 en 20 april 2018 opgenomen tussen [naam 6] en de gebruiker van het nummer [telefoonnummer] (waarvan de rechtbank hiervoor heeft vastgesteld dat dat de verdachte is) waaruit in algemene zin geconcludeerd kan worden dat er ten aanzien van Tikkie-fraude is samengewerkt.2 In het dossier zijn echter geen bewijsmiddelen aangetroffen waaruit blijkt dat de verdachte ten aanzien van de vier hiervoor genoemde zaaksdossiers in juni 2018 heeft samengewerkt met een ander. De rechtbank zal de verdachte daarom vrijspreken van het ten laste gelegde medeplegen.

Conclusie

Bewezen is dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde.