Uitspraken

Het gaat in deze zaak om de afwikkeling van de letselschade die [naam verzoekster] stelt te hebben geleden als gevolg van een ongeval dat haar veertien jaar geleden, in 2005, is overkomen. Tussen partijen bestaat met name discussie over de vraag of er causaal verband bestaat tussen de gestelde klachten, beperkingen en schade van [naam verzoekster] enerzijds en het ongeval anderzijds. Om duidelijkheid op dit punt te krijgen, hebben op gezamenlijk verzoek van partijen 4 expertises plaatsgevonden. Partijen zijn het erover eens dat de rapporten van deze deskundigen uitgangspunt zijn bij de schaderegeling. Echter, partijen twisten over de interpretatie van deze rapporten, met dien verstande dat Allianz ter zitting heeft erkend dat de klachten op orthopedisch gebied, zoals opgenomen in het rapport van Kuipers, bestaan bij [naam verzoekster] en het gevolg zijn van het haar op 20 oktober 2005 overkomen ongeval.

In de eerste plaats dient, gezien het verweer van Allianz op dit punt, te worden beoordeeld of het verzoek zich leent voor behandeling in een deelgeschilprocedure.

Doel van de deelgeschilprocedure is de vereenvoudiging en versnelling van de buitengerechtelijke afhandeling van letsel- en overlijdensschade. De deelgeschilprocedure biedt betrokkenen bij een geschil over letsel- en overlijdensschade de mogelijkheid in de buitengerechtelijke onderhandelingsfase de rechter in te schakelen, waardoor partijen een extra instrument in handen krijgen ter doorbreking van een impasse in de buitengerechtelijke onderhandelingen. In de deelgeschilprocedure kunnen geschillen aan de orde komen omtrent of in verband met een deel van hetgeen ter zake van de schade door dood of letsel tussen partijen rechtens geldt. De beslissing daarover dient ingevolge artikel 1019z Rv bij te kunnen dragen aan de totstandkoming van een vaststellingsovereenkomst over de vordering zoals die zou luiden indien de zaak ten principale aanhangig zou zijn gemaakt. De investering in tijd, geld en moeite moeten aldus worden afgewogen tegen het belang van de vordering en de bijdrage die een beslissing aan de totstandkoming van een vaststellingsovereenkomst kan leveren. Met andere woorden: de rechterlijke uitspraak moet partijen in staat stellen om de buitengerechtelijke onderhandelingen weer op te pakken en mogelijk definitief af te ronden.

Een verzoek als het onderhavige, dat er in essentie toe strekt dat wordt vastgesteld dat sprake is van causaal verband tussen de gestelde klachten - en in het verlengde daarvan beperkingen (arbeidsongeschiktheid) - enerzijds en het ongeval anderzijds, leent zich naar het oordeel van de rechtbank bij uitstek voor behandeling in het kader van een deelgeschillenprocedure. Juist met het oog op dit type deelgeschillen is de regeling in het leven geroepen. Dat er tussen partijen mogelijk nog andere geschilpunten zijn en dat de beslechting van dit deelgeschil niet meebrengt dat direct een vaststellingsovereenkomst kan worden gesloten, is niet relevant. Aannemelijk is immers dat de beslechting van dit deelgeschil de weg kan openen voor verdere onderhandelingen die uiteindelijk tot een vaststellingsovereenkomst kunnen leiden. De uitspraak van de rechtbank Limburg van 30 maart 2018 (ECLI:NL:RBLIM:2018:3265) waarop Allianz zich in dit kader beroept, ziet op een andere situatie dan thans aan de orde en mist dan ook toepassing in deze.

Als uitgangspunt geldt dat de stelplicht en - in voorkomend geval - de bewijslast betreffende het causaal verband tussen het ongeval, de klachten en de schade in beginsel op [naam verzoekster] rust, met dien verstande dat in een zaak als de onderhavige aan het te leveren bewijs geen al te hoge eisen mogen worden gesteld: het ontbreken van een specifieke medische aantoonbare verklaring voor de klachten staat niet in de weg aan het oordeel dat het bewijs van het oorzakelijk verband geleverd is. Tot op zekere hoogte komt het immers voor risico van de aansprakelijke partij dat het slachtoffer van een verkeersongeval daardoor ook klachten kan ondervinden die zich slechts in beperkte mate lenen voor objectivering. Het gaat niet om medische maar om juridische causaliteit. De vraag naar het (juridisch) causaal verband tussen het ongeval en de klachten is, nu het een juridisch oordeel betreft, voorbehouden aan de rechter. Voor het aanwezig zijn van dit juridisch causaal verband gaat het erom of de klachten als zodanig daadwerkelijk bestaan en dat die klachten mede gelet op de toedracht van het ongeval daaraan redelijkerwijs kunnen worden toegeschreven. Indien komt vast te staan dat het slachtoffer vóór het ongeval deze klachten niet had, de klachten op zich door het ongeval veroorzaakt kunnen worden en een alternatieve verklaring voor de klachten ontbreekt, zal het bewijs van het oorzakelijk verband veelal geleverd zijn.

Enige objectivering van de - subjectieve - klachten is echter wel vereist. Daarvoor is noodzakelijk en voldoende dat bij zorgvuldige beoordeling van alle (medische) informatie kan worden vastgesteld dat aannemelijk is dat de klachten reëel, niet ingebeeld, niet voorgewend en niet overdreven zijn. Dit in de jurisprudentie ontwikkelde criterium komt er op neer dat de rechter er, op grond van de beschikbare medische informatie, van overtuigd moet zijn dat het gaat om klachten die de betrokkene daadwerkelijk heeft zonder dat hij of zij tracht de situatie ernstiger te doen overkomen dan deze is. Anders dan Allianz kennelijk meent, bestaat op dit punt bestendige jurisprudentie in deze zin. Nu het aan de rechter is om het causaal verband tussen een onrechtmatige daad en de volgens het slachtoffer van die onrechtmatige daad daaruit voortvloeiende schade vast te stellen en, volgens het slachtoffer - in casu [naam verzoekster] - de klachten leiden tot beperkingen die weer leiden tot materiële schade in de vorm van verlies aan verdienvermogen, komt het aan op het rechterlijk oordeel (en niet op een medische diagnose).

Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen en in aanmerking genomen dat [naam verzoekster] een zwaar verkeersongeval (frontale aanrijding met dodelijk slachtoffer) is overkomen en dat juist een dergelijk ongeval tot het ontstaan van genoemde gezondheidsklachten kan leiden, is de rechtbank van oordeel dat [naam verzoekster] het bestaan van haar klachten zoals opgesomd onder randnummer 45 van het verzoekschrift (weergegeven onder r.o. 3.2) voldoende aannemelijk heeft gemaakt. Voor het oordeel dat de klachten niet reëel zijn of ingebeeld, voorgewend of overdreven bestaan onvoldoende aanknopingspunten.

De rechtbank komt vervolgens toe aan de beoordeling van de vraag of de klachten van [naam verzoekster] door het ongeval zijn veroorzaakt.

Gezien het voorgaande zal de rechtbank het verzoek (weergegeven als A) van [naam verzoekster] in die zin toewijzen dat zij zal verklaren voor recht dat de in de orthopedische, neurologische, neuropsychologische en psychiatrische expertises genoemde gezondheidsklachten zoals weergegeven onder randnummer 45 van het verzoekschrift van [naam verzoekster] (weergegeven onder r.o. 3.2) het gevolg zijn van het haar op 20 oktober 2005 overkomen ongeval.

De rechtbank is - met Allianz - van oordeel dat voor beantwoording van de vraag of de hiervoor bedoelde klachten tot beperkingen leiden, die weer tot de gestelde arbeidsongeschiktheid leiden, (nader) onderzoek door een verzekeringsarts en - in voorkomend geval - een arbeidsdeskundige in de rede ligt. Uit het bestaan van klachten volgt immers niet zonder meer het bestaan van beperkingen, terwijl in geval van beperkingen voorts niet zonder meer gezegd kan worden dat zij leiden tot schade in de zin van verlies aan verdienvermogen, zoals in dit geval kennelijk volgens [naam verzoekster] aan de orde is. Geconcludeerd moet worden dat de deskundigenrapporten onvoldoende aanknopingspunten bieden om thans te kunnen oordelen dat de gezondheidsklachten van [naam verzoekster] in relatie staan tot haar (volledige) arbeidsongeschiktheid. Nadere bewijslevering is nodig, doch daarvoor leent een deelgeschilprocedure zich niet. De rechtbank is dan ook van oordeel dat de verzochte beslissing (zoals weergegeven onder B) niet kan worden toegewezen. Het verzoek van [naam verzoekster] om te bepalen dat haar arbeidsongeschiktheid het gevolg is van het haar op 20 oktober 2005 overkomen ongeval zal dan ook worden afgewezen.

Daarbij heeft de rechtbank mede in aanmerking genomen dat uit het feit dat [naam verzoekster] arbeidsongeschikt is in de zin van de sociale verzekeringswetten niet zonder meer kan worden afgeleid dat bij [naam verzoekster] sprake is van schade (van de door haar gestelde omvang) in de zin van verlies aan verdienvermogen als gevolg van het ongeval. De regels die gelden voor de bepaling van de mate van arbeidsongeschiktheid ingevolge de WAO (of WIA) komen niet overeen met de normen waaraan een vordering vanwege verlies aan verdienvermogen in een onrechtmatige daad actie dient te worden getoetst. Niet uitgesloten is dat het feit dat [naam verzoekster] niet werkt niet (uitsluitend) samenhangt met fysieke en geestelijke beperkingen en/of de arbeidsongeschiktheid niet (uitsluitend) samenhangt met ongevalsgevolgen. Om die reden kan de gestelde daaruit voortvloeiende schade niet (zonder meer) worden toegerekend aan de ter zake van de ongevalsgevolgen aansprakelijke partij. De aansprakelijke partij dient daarover een volwaardig debat in rechte te kunnen voeren, in welk kader zo nodig ook bewijsvoering, eventueel in de vorm van tegenbewijs, aan de orde kan komen.

Of buitengerechtelijke kosten van rechtsbijstand en medische advisering voor vergoeding in aanmerking komen, wordt bepaald door het antwoord op de vraag of is voldaan aan de dubbele redelijkheidstoets als bedoeld in artikel 6:96 lid 2 BW. Dit vereist dat, in de gegeven omstandigheden, het maken van de kosten redelijk is en de verrichte werkzaamheden (qua aard en omvang) redelijkerwijs noodzakelijk zijn om vergoeding van de schade te verkrijgen. Bij de beoordeling van de redelijkheid van de gestelde buitengerechtelijke kosten dient niet alleen te worden gekeken naar de verhouding tussen die kosten en de omvang van de (gestelde) schade, maar dient ook rekening te worden gehouden met onder meer de aard van de door het slachtoffer geleden schade, de aard van de door de rechtsbijstandverlener verrichte werkzaamheden en de complexiteit van de zaak. Wanneer de verhouding tussen de buitengerechtelijke kosten en de omvang van de schade namelijk de enige factor van belang zou zijn, heeft dit als ongewenste consequentie dat de mogelijkheid op rechtsbijstand voor een slachtoffer met beperkte schade ernstig wordt beperkt, omdat nagenoeg alle kosten van rechtsbijstand per definitie voor eigen rekening zouden komen. Dat neemt niet weg dat de uiteindelijke vaststelling van de causale beperkingen (en de dientengevolge te vergoeden schade) een aspect is dat mede van belang kan zijn voor het antwoord op de vraag of, en zo ja in hoeverre, de gemaakte losten de dubbele redelijkheidstoets kunnen doorstaan.

In letselschadezaken kan niet snel tot het oordeel worden gekomen dat de inschakeling van deskundige bijstand niet redelijk is. Allereerst staat veelal niet reeds aanstonds vast welke (medische) schade is ontstaan en welke daardoor veroorzaakte materiële en immateriële schade voor vergoeding in aanmerking komt. Voorts biedt de specifieke deskundigheid van een belangenbehartiger een waarborg dat niet snel relevante elementen over het hoofd worden gezien bij het bepalen van de omvang van de schade, ook voor zover deze mogelijk in de toekomst zal worden geleden, terwijl bovendien het met een professionele wederpartij zoals een aansprakelijkheidsverzekeraar onderhandelen over de afwikkeling van de schade specifieke deskundigheid vereist.

Het standpunt van Allianz dat de kosten die zijn gemoeid met het overnemen van de zaak van de vorige belangenbehartiger door de huidige advocaat van [naam verzoekster] niet voor vergoeding in aanmerking zouden moeten komen, acht de rechtbank in zijn algemeenheid niet juist. In dat kader is van belang dat een slachtoffer geen ervaring zal hebben met het (doen) behandelen van de praktische en juridische problemen die uit een ongeval kunnen voortvloeien. Daarentegen heeft een slachtoffer er wel groot belang bij om zijn of haar belangen in een geschil met een verzekeraar adequaat te doen behartigen door een belangenbehartiger waarin het slachtoffer vertrouwen heeft. Het zal dan ook kunnen voorkomen dat een slachtoffer in de loop van de behandeling van een letselschadezaak tot het inzicht komt dat zijn of haar oorspronkelijke keuze voor een belangenbehartiger achteraf bezien voor hem of haar niet de juiste keuze was, om welke reden er behoefte zal kunnen bestaan de behandeling van de zaak van de vorige belangenbehartiger over te laten nemen door een (andere) in de behandeling van letselschade gespecialiseerde belangenbehartiger (in wie meer vertrouwen bestaat). Het kan alleszins redelijk zijn dat een slachtoffer die keuze maakt en dat kan ook betekenen dat enige mogelijk daaruit voortvloeiende extra kosten niettemin als redelijk kunnen worden aangemerkt, ook al is er in zoverre in de visie van de wederpartij sprake van “dubbel werk”.

De exacte omvang van de aan het ongeval toe te rekenen schade van [naam verzoekster] is op dit moment onduidelijk. Echter, het financieel belang van [naam verzoekster] is in het verzoekschrift bij benadering omschreven. Indien de causaliteit tussen klachten, beperkingen en arbeidsongeschiktheid uiteindelijk wordt vastgesteld, is niet ondenkbaar dat de schade van [naam verzoekster] om en nabij de € 400.00,00 zou kunnen bedragen. Gelet hierop, alsmede rekening houdend met het tijdsverloop - het is inmiddels 14 jaar na datum ongeval -, de complexiteit van de zaak, waarin zich de nodige ontwikkelingen hebben voorgedaan, en de expertise van de advocaat, komt het gevorderde bedrag van in totaal € 17.547,61 de rechtbank niet onredelijk voor. Het verzoek van [naam verzoekster] (zoals weergegeven onder C) tot toekenning van een (aanvullend) voorschot op de buitengerechtelijke kosten zal dan ook worden toegewezen.

Bij de ter gelegenheid van de mondelinge behandeling overgelegde reactie op het verweerschrift heeft mr. Takkenberg een specificatie gevoegd van de tot het moment van de zitting op 14 mei 2019 gemaakte kosten, die € 9.915,29 (inclusief kantoorkosten, BTW en het door [naam verzoekster] betaalde griffierecht van € 297,00) bedragen. Allianz betwist dat de gevorderde kosten in omvang redelijk zijn.

Door [naam verzoekster] is tevens veroordeling van Allianz in de kosten van deze procedure verzocht. Nu aansprakelijkheid is erkend en ook overigens juridische noch praktische redenen zich tegen toewijzing van een dergelijk verzoek verzetten, zal het hiervoor onder 4.23 begrote bedrag als kostenveroordeling worden uitgesproken in het dictum van deze beschikking.