Uitspraken

De voorzieningenrechter acht zich bevoegd om kennis te nemen van het geschil. Partijen doen geen beroep op het arbitraal beding in artikel 13 van de EWC Agreement (welk artikel overigens arbitrage niet verplicht stelt). Beide partijen stellen zich op het standpunt dat zij een spoedige beslissing van de voorzieningenrechter wensen en zij zijn het erover eens dat zij, in ieder geval wat betreft de voorlopige voorziening, niet de gang naar de Ondernemingskamer kunnen of willen maken.

Het spoedeisend belang volgt uit de stellingen van EWC.

Tussen partijen staat vast dat op hun rechtsverhouding Nederlands recht van toepassing is, waaronder mede begrepen: in Nederland geldend EU-recht.

De Wet op de Europese Ondernemingsraden (nader: WEOR) strekt tot uitvoering van Richtlijn nr. 94/45/EG inzake de instelling van een Europese ondernemingsraad of van een procedure in ondernemingen of concerns met een communautaire dimensie ter informatie en raadpleging van de werknemers. Deze richtlijn is in 2009 herschikt bij Richtlijn 2009/38/EG (hierna: RL 2009/38). De (voorzieningen) rechter dient de WEOR richtlijnconform uit te leggen.

RL 2009/38 ziet op verstrekking van informatie aan en raadpleging van werknemers. Er dienen passende voorzieningen te worden getroffen om ervoor te zorgen dat de werknemers van ondernemingen met een communautaire dimensie of van concerns met een communautaire dimensie naar behoren worden geïnformeerd en geraadpleegd wanneer in een andere lidstaat dan die waarin zij werken, beslissingen worden genomen die gevolgen voor hen hebben (preambule 12). Via een Europese ondernemingsraad wordt vorm gegeven aan deze en informatie- en raadplegingsplicht.

De informatie- en raadplegingsplicht geldt voor aangelegenheden met een ‘transnationaal’ karakter. Een kwestie wordt als transnationaal beschouwd als zij van belang is voor de hele onderneming met een communautaire dimensie of het hele concern met een communautaire dimensie of voor ten minste twee ondernemingen of vestigingen van een onderneming of een concern in twee verschillende twee lidstaten (art. 1 lid 4 RL 2009/38). De WEOR spreekt in dit verband van ‘grensoverschrijdende aangelegenheden’ (art. 1 lid 1 sub e) en definieert dit als volgt: aangelegenheden die voor de gehele communautaire onderneming of voor de gehele communautaire groep van belang zijn, of voor ten minste twee ondernemingen of vestigingen van een communautaire onderneming of een communautaire groep in twee verschillende betrokken staten.

Partijen houdt verdeeld of de mogelijke sluiting van twee vestigingen in Spanje kwalificeert als een grensoverschrijdende aangelegenheid in de zin van de WEOR, dan wel in de zin van de EWC Agreement.

Of EWC aan de EWC Agreement ruimere rechten kan ontlenen ter zake van ‘grensoverschrijdende aangelegenheden’ dan de wet haar biedt, behoeft geen beoordeling meer.

EWC heeft in de dagvaarding gesteld dat zij helaas heeft moeten ervaren dat het besluit tot sluiting van twee Spaanse vestigingen van Alcoa al is genomen. EWC stelt dat haar raadplegingsrecht is geschonden omdat haar advies toch geen gewicht meer in de schaal zal kunnen leggen. Alcoa Nederland Holding heeft dit echter betwist. Volgens Alcoa Nederland Holding is er nog geen definitief besluit genomen. Alcoa Nederland Holding wijst er daarbij op dat zij op 17 oktober 2018 zowel EWC als de Spaanse ondernemingsraden heeft geïnformeerd over de voorgenomen reorganisatie van de twee productielocaties Aviles en La Coruna. Alcoa Nederland Holding stelt daarbij voorts dat zij de in artikel 51 van het Spaanse Werknemersstatuut voorgeschreven in acht te nemen termijnen van overleg respecteert.

De voorzieningenrechter stelt vast dat er tot op heden geen objectief bewijs voorhanden is dat het besluit tot sluiting van de twee Spaanse vestigingen al is genomen. Enig geschrift waaruit zulks blijkt is niet overgelegd. Evenmin stelt EWC dat het bestuur van Alcoa mondeling heeft verklaard/erkend dat dit besluit al genomen is.

Aan dit oordeel doet niet zonder meer af dat Alcoa volgens EWC inmiddels met de Spaanse vakbonden en medezeggenschapsorganen een consultatieproces is opgestart met onder andere als doel een eventueel sociaal plan af te spreken. Het bespreken van een sociaal plan, en het bereiken van een akkoord daarover, kan immers een relevante factor van betekenis zijn bij het bepalen van het definitieve standpunt van Alcoa om de twee Spaanse vestigingen wel of niet te sluiten.

Partijen houdt voorts verdeeld of éérst EWC (volledig) geïnformeerd en geraadpleegd moet worden over de mogelijke sluiting van twee vestigingen in Spanje, voordat raadpleging op nationaal Spaans niveau plaatsvindt. Volgens Alcoa Nederland Holding dienen beide trajecten tegelijkertijd ingezet te worden omdat Spaanse wetgeving haar er toe dwingt om zo snel mogelijk het nationale traject in te zetten. EWC stelt echter, met een beroep op de Wet Melding Collectief Ontslag (hierna: WMCO), dat zij als eerste geïnformeerd en geraadpleegd moet worden. Zij stelt daartoe dat de WMCO de volgende fasering kent:

- intern beraad door de werkgever over het collectief ontslag

- het (naar aanleiding daarvan ontstane) principebesluit tot ontslag

- het definitieve besluit tot collectief ontslag over te gaan.

EWC stelt dat uit deze fasering volgt dat zij, EWC, zo spoedig mogelijk wordt geconsulteerd, pas daarna een voornemen voor een besluit tot collectief ontslag ontstaat en dat pas daarna de werknemersvereniging wordt ingeschakeld.

Naar voorlopig oordeel rust op Alcoa Nederland Holding niet de verplichting om eerst EWC te consulteren alvorens zij in overleg treedt met Spaanse ondernemingsraden en vakbonden. Art. 3 lid 1 van de WMCO verplicht de werkgever zijn voornemen tot collectief ontslag ter tijdige raadpleging schriftelijk te melden aan vakbonden. Deze raadpleging dient plaats te vinden zodra een concreet voornemen bestaat om tot collectief ontslag over te gaan. De werknemersvertegenwoordigers moeten materiële invloed op de finale besluitvorming kunnen uitoefenen. Het ontslagbesluit mag derhalve nog niet zijn genomen. Het beroep van EWC op de WMCO is derhalve onjuist. Deze wet bepaalt nu juist dat ook de vakbonden tijdig op de hoogte gesteld moeten worden.

De WMCO berust overigens eveneens op EU-regelgeving (Richtlijn 98/59/EG). Daarom valt aan te nemen dat juist is het verweer van Alcoa Nederland Holding dat Alcoa naar Spaans (EU) recht juist verplícht is om voldoende voortvarendheid te betrachten in het benaderen van Spaanse werknemersorganisaties over de eventuele sluiting van de twee Spaanse vestigingen. Ook dat pleit er tegen dat EWC als eerste geïnformeerd en geraadpleegd zou moeten worden.

De EWC Agreement bepaalt evenmin dat EWC als eerste geconsulteerd moet worden. Deze overeenkomst bepaalt slechts, in navolging van de WEOR, dat EWC tijdig geraadpleegd moet worden. In artikel drie van deze overeenkomst staat dat de Europese raadpleging wordt ‘aligned’ met de nationale raadpleging. Dit betekent echter slechts ‘afstemmen, op één lijn brengen’ en dus niet dat EWC voorrang heeft.

Ook RL 2009/38 bepaalt dit niet. Preambule 37 van de Richtlijn wijst er juist op dat het proces van informatieverstrekking en raadpleging in beginsel gelijktijdig op nationaal en Europees niveau moet plaatsvinden. Deze preambule luidt:

Het gevorderde zal derhalve worden afgewezen.

Alcoa Nederland Holding vraagt niet om een proceskostenveroordeling maar de rechter dient in beginsel een beslissing te nemen over de proceskosten, zo nodig ambtshalve. In rechtsgedingen tussen de ondernemer en de (Europese) ondernemingsraad kan de (Europese) ondernemingsraad niet in de proceskosten worden veroordeeld (art. 5 lid 1 WEOR/ art. 22a Wet op de Ondernemingsraden). De voorzieningenrechter zal de proceskosten compenseren.