Uitspraken

Allereerst dient te worden beoordeeld of FNV ontvankelijk is in haar vorderingen.

Op grond van artikel 3:305a lid 1 BW kan een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid een rechtsvordering instellen die strekt tot bescherming van gelijksoortige belangen van andere personen, voor zover zij deze belangen ingevolge haar statuten behartigt. Aan de eis dat de ingestelde rechtsvordering ‘strekt tot bescherming van gelijksoortige belangen van andere personen’ is voldaan indien de belangen ter bescherming waarvan de rechtsvordering strekt, zich lenen voor bundeling, zodat een efficiënte en effectieve rechtsbescherming ten behoeve van de belanghebbenden kan worden bevorderd.

Vaststaat dat FNV een vereniging is met volledige rechtsbevoegdheid. Eveneens staat vast dat FNV krachtens haar statuten bevoegd is om voor haar leden op te treden met betrekking tot arbeidsvoorwaarden. FNV heeft ter zitting toegelicht dat zij de belangen behartigt van 6 van haar leden die werkzaam zijn bij de Technische Dienst civiel op de vestiging van Linde Gas in IJmuiden. Duidelijk is dat de vorderingen van FNV betrekking hebben op de werknemers van Linde Gas op de locatie IJmuiden die daar consignatiediensten verrichten of tijdens een consignatiedienst van een collega als tweede man worden geraadpleegd of opgeroepen. Duidelijk is ook dat de vordering zich niet uitstrekt tot werknemers op andere vestigingen van Linde Gas. Daarmee is de groep werknemers voldoende bepaald. Ten aanzien van deze werknemers is sprake geweest van een eenzijdige wijziging van de vergoeding van consignatiediensten. De belangen van deze werknemers lenen zich voor bundeling, zodat sprake is van gelijksoortige belangen. Linde Gas wordt niet gevolgd in haar standpunt dat in de dagvaarding en het petitum geen onderscheid wordt gemaakt tussen werknemers die zelf consignatiedienst hebben verricht, die zijn opgeroepen of geraadpleegd als tweede man tijdens consignatiedienst en/of consignatiediensten hebben gedaan en daarna arbeidsongeschikt zijn geraakt. FNV heeft dit onderscheid voldoende toegelicht. Uit het petitum blijkt voldoende duidelijk dat het onder A, B, E en F gevorderde alleen geldt voor de werknemers die consignatiedienst hebben verricht, dat het onder C en G gevorderde alleen geldt voor de werknemers die tijdens consignatiedienst zijn geraadpleegd of opgeroepen en dat het onder D gevorderde geldt voor de werknemers die consignatiedienst hebben verricht en daarna arbeidsongeschikt zijn geworden. Ook valt niet in te zien dat de vorderingen van FNV geweld doen aan het basisprincipe van collectieve arbeidsvoorwaarden en het gelijkheidsbeginsel omdat dit zou leiden tot toepassing van verschillende arbeidsvoorwaarden binnen Linde Gas. Als binnen Linde Gas verschillende arbeidsvoorwaarden bestaan dan is dat niet aan FNV toe te rekenen maar is dat een gevolg van een kennelijk binnen Linde Gas ontstane situatie.

Linde Gas heeft verder betoogd dat FNV niet ontvankelijk is omdat zij onvoldoende heeft getracht het gevorderde te bereiken door overleg als bedoeld in artikel 3:305a lid 2 BW. Dit betoog slaagt niet. Bij brief van 24 mei 2017 heeft FNV de situatie aan Linde Gas voorgelegd en heeft zij verzocht de eenzijdig doorgevoerde wijzigingen in te trekken en te herstellen. Bij gebreke van een reactie heeft FNV bij brief van 28 juni 2017 Linde Gas gesommeerd om alsnog te reageren. Op 4 juli 2017 heeft Linde Gas afwijzend gereageerd op het verzoek van FNV. Linde Gas verwijt FNV dat zij niet tijdens de daaropvolgende onderhandelingen over een nieuwe cao overleg heeft gevoerd over deze kwestie. Ter zitting heeft FNV toegelicht dat zij uit de reactie van Linde Gas heeft geconcludeerd dat de kwestie voor Linde Gas onbespreekbaar was, waardoor zij geen poging tot nader overleg heeft ondernomen. Naar het oordeel van de kantonrechter vormt het feit dat niet op enig moment nog overleg heeft plaatsgevonden geen beletsel voor ontvankelijkheid van FNV. Daarbij wordt mede in aanmerking genomen dat gelet op de opstelling van partijen ter zitting en de standpunten over en weer niet de verwachting bestaat dat een overleg tussen partijen tot een oplossing zou hebben geleid.

Het voorgaande leidt tot de slotsom dat FNV ontvankelijk is in haar vorderingen.

Als onweersproken staat vast dat de werknemers op de vestiging van Linde Gas te IJmuiden vanaf 2001 in geval van een oproep tijdens consignatiedienst de door FNV gestelde vergoedingen hebben ontvangen. Dit betreft de toekenning van 2 extra uur per oproep, het vergoeden van reistijd als overwerkuren en toekenning van de consignatievergoeding aan een werknemer die tijdens consignatiedienst als tweede man wordt geraadpleegd of opgeroepen.

Vaststaat dat met betrekking tot de hiervoor bedoelde vergoedingen geen afspraken zijn vastgelegd in de arbeidsovereenkomst of in de cao. Linde Gas heeft de stelling van FNV dat de vergoedingen mondeling zijn overeengekomen, betwist. Feit is evenwel dat vanaf 2001 de bedoelde vergoedingen voor een oproep tijdens consignatiedienst zijn toegekend. Het betoog van Linde Gas dat de werknemers de vergoedingen zichzelf hebben toegekend en dat zij hiervan niet op de hoogte was, wordt verworpen. Ter zitting heeft Linde Gas uitdrukkelijk erkend dat de door de werknemer ingevulde urenstaten van de werknemers door de locatiemanager worden goedgekeurd en dat ook de 2 extra uren door de manager vooraf worden goedgekeurd. Dit blijkt ook uit de door FNV overgelegde urenstaat, waarop staat vermeld dat deze door zowel de leidinggevende als de locatiemanager voor akkoord moet worden getekend. Ook blijkt uit de door FNV overgelegde producties dat de salarisadministratie beschikt over een werkinstructie voor het verwerken van de 2 extra uur voor consignatiedienst. Daarnaast heeft FNV ter zitting onweersproken gesteld dat HR-medewerkers van Linde Gas de locatie in IJmuiden geregeld bezoeken en dat zij zodoende op de hoogte moeten zijn geweest van het gehanteerde systeem van vergoedingen voor consignatiediensten. Gelet op het voorgaande kan worden aangenomen dat de vergoedingen door Linde Gas aan de werknemers zijn toegekend.

Het feit dat de aan de werknemers toegekende vergoedingen niet zijn vastgelegd in (een aanvulling op) de arbeidsovereenkomst, betekent niet dat de vergoedingen geen onderdeel zijn gaan uitmaken van de arbeidsovereenkomst. Het is vaste jurisprudentie dat niet doorslaggevend zijn de aanvankelijk overeengekomen arbeidsvoorwaarden, maar dat mede betekenis toekomt aan de wijze waarop partijen in de praktijk aan de arbeidsovereenkomst uitvoering hebben gegeven.

In het arrest van 22 juni 2018 (ECLI:NL:HR:2018:976) heeft de Hoge Raad een aantal gezichtspunten geformuleerd voor de beoordeling van de vraag wanneer een aan een werknemer toegekend voordeel het karakter heeft (gekregen) van arbeidsvoorwaarde (ro. 4.3.3): “ De vraag wanneer uit een door de werkgever jegens de werknemer gedurende een bepaalde tijd gevolgde gedragslijn voortvloeit dat sprake is van een tussen partijen geldende (de arbeidsovereenkomst aanvullende) arbeidsvoorwaarde, laat zich niet in algemene zin beantwoorden. Het komt aan op de zin die partijen aan elkaars gedragingen (en in verband daarmee staande verklaringen) hebben toegekend en in de gegeven omstandigheden daaraan redelijkerwijs mochten toekennen. In dit verband komt betekenis toe aan gezichtspunten als (i) inhoud van de gedragslijn, (ii) de aard van de arbeidsovereenkomst en de positie die de werkgever en de werknemer jegens elkaar innemen, (iii) de lengte van de periode gedurende welke de werkgever de desbetreffende gedragslijn heeft gevolgd, (iv) hetgeen de werkgever en de werknemer in verband met deze gedragslijn jegens elkaar hebben verklaard of juist niet hebben verklaard, (v) de aard van de voor- en nadelen die voor de werkgever en de werknemer uit de gedragslijn voortvloeien, en (vi) de aard en de omvang van de kring van de werknemers jegens wie de gedragslijn is gevolgd.”

Met inachtneming van dit toetsingscriterium is de kantonrechter van oordeel dat de toegekende vergoedingen voor een oproep tijdens consignatiedienst als arbeidsvoorwaarden deel zijn gaan uitmaken van de arbeidsovereenkomst tussen Linde Gas en de werknemers van de vestiging IJmuiden die consignatiediensten verrichten of als tweede man worden geraadpleegd of opgeroepen tijdens consignatiedienst. Voor dit oordeel worden de volgende feiten en omstandigheden van belang geacht:

- de vergoedingen zijn toegekend aan alle werknemers van Linde Gas IJmuiden die consignatiediensten verrichten of als tweede man worden geraadpleegd of opgeroepen en niet aan één enkele werknemer;

- de vergoedingen zijn toegekend vanaf 2001 over een zeer lange periode van ruim 15 jaar;

- het systeem van de salarisadministratie is ingericht op de toekenning van de vergoedingen;

- de geregistreerde uren en de extra 2 uur per oproep worden op de urenstaten ingevuld en door het management goedgekeurd;

- de uren en de hieraan gekoppelde vergoedingen zijn op de urenstaten en salarisstroken zichtbaar;

- de HR-medewerkers van Linde Gas moeten op de hoogte zijn geweest van de vergoedingen;

Gelet op deze omstandigheden is de kantonrechter van oordeel dat de werknemers van Linde Gas IJmuiden die consignatiedienst verrichten althans als tweede man worden geraadpleegd of opgeroepen erop mochten vertrouwen, althans redelijkerwijze ervan uit mochten gaan dat zij recht hadden op de toegekende vergoedingen als gevorderd onder A tot en met C. De kantonrechter acht het gelet op hetgeen onder 5.9 en 5.10 is overwogen dan ook niet van belang dat noch de arbeidsovereenkomst noch de cao een bepaling bevat over de vergoedingen. Ook het feit dat Linde Gas betwist dat hierover een mondelinge afspraak is gemaakt staat er niet aan in de weg dat de vergoedingen als arbeidsvoorwaarde deel zijn gaan uitmaken van de arbeidsovereenkomst tussen Linde Gas en de betreffende werknemers.

Linde Gas heeft opgeworpen dat de cao een standaardkarakter heeft en dat daarvan niet ten gunste van de werknemers mag worden afgeweken. De vergoedingen wijken ten gunste van de werknemers af van de cao en zijn daarom volgens Linde Gas niet toegestaan. Anders dan Linde Gas meent valt uit de bewoordingen van artikel 23 lid 5 cao (consignatievergoeding) of uit de rest van de cao niet op te maken dat deze een standaardkarakter heeft en dat afwijking in positieve zin niet is toegestaan. De cao bevat geen bepaling over vergoeding van werktijd en reistijd tijdens een oproep, terwijl niet valt op te maken dat de cao beoogt een uitputtende regeling te geven. Aangenomen moet daarom worden dat het is toegestaan om ten aanzien van de niet in de cao geregelde onderwerpen arbeidsvoorwaarden overeen te komen. Het verweer van Linde Gas slaagt gezien het voorgaande niet.

Aangezien de vergoedingen voor consignatiedienst zijn aan te merken als arbeidsvoorwaarden, geldt dat deze slechts kunnen worden gewijzigd met instemming van de werknemers, of indien sprake is van een eenzijdig wijzigingsbeding als bedoeld in artikel 7:613 BW en aan de daarin gestelde voorwaarden is voldaan, dan wel indien is voldaan aan de op artikel 7:611 BW gebaseerde dubbele redelijkheidstoets. Gesteld noch gebleken is dat de werknemers te IJmuiden met de wijziging hebben ingestemd of dat aan de in artikel 7:613 BW dan wel 7:611 BW gestelde voorwaarden is voldaan. Hieruit volgt dat eenzijdige wijziging van de arbeidsvoorwaarden door Linde Gas niet is toegestaan.

Uit het voorgaande volgt dat de vorderingen onder A, B, C gevorderde verklaringen voor recht en de onder F, G en H gevorderde veroordeling tot betaling toewijsbaar zijn, met dien verstande dat dit alleen geldt voor de werknemers van Linde Gas op de locatie IJmuiden. De gevorderde uitvoerbaar verklaring bij voorraad is niet toewijsbaar met betrekking tot de verklaringen voor recht. Een verklaring voor recht is naar haar aard niet vatbaar voor tenuitvoerlegging en kan daarom niet uitvoerbaar bij voorraad kan worden verklaard.

Partijen twisten voorts over de vraag of Linde Gas gerechtigd is tot wijziging van de loondoorbetaling tijdens ziekte door de consignatievergoeding alleen gedurende de eerste week van ziekte door te betalen. De kantonrechter is het met FNV eens dat een dergelijke wijziging in strijd is met de cao zodat Linde Gas hiertoe niet gerechtigd is.

Op grond van artikel 34B van de cao geldt het maandinkomen als basis voor het maandloon dat wordt doorbetaald bij ziekte. Uit de definitie van ‘maandinkomen’ volgt dat hieronder wordt verstaan het maandsalaris vermeerderd met de (eventuele) vaste toeslagen, zoals gedefinieerd onder lid n van dit artikel. Uit de definitie onder n volgt dat onder vaste toeslagen onder meer worden begrepen de consignatievergoedingen. Door de doorbetaling van de consignatievergoeding te beperken tot de eerste week van arbeidsongeschiktheid geeft Linde Gas een onjuiste uitvoering aan de cao. De handelwijze van Linde Gas strookt ook niet met het wettelijk uitgangspunt zoals geregeld in artikel 7:629 BW. Linde Gas is gelet op het voorgaande niet gerechtigd de loondoorbetaling tijdens ziekte op voormelde wijze aan te passen. De onder D gevorderde verklaring voor recht is daarom toewijsbaar.

De kantonrechter stelt vast dat FNV onvoldoende heeft gesteld en onderbouwd dat buitengerechtelijke incassowerkzaamheden zijn verricht. De gevorderde vergoeding wordt daarom afgewezen.

Linde Gas heeft verweer gevoerd tegen de gevorderde wettelijke rente over de door Linde Gas verschuldigde bedragen. Volgens Linde Gas is niet duidelijk waarover de wettelijke rente wordt gevorderd. Voorts heeft Linde Gas betoogd dat de wettelijke rente niet toewijsbaar is omdat artikel 3:305a lid 3 BW zich verzet tegen toewijzing van schadevergoeding. De verweren van Linde Gas slagen niet. Allereerst is duidelijk dat de wettelijke rente wordt gevorderd over de bedragen die Linde Gas op grond van de arbeidsovereenkomsten aan haar werknemers van de locatie IJmuiden die consignatiediensten verrichten is verschuldigd. De door FNV gevorderde veroordeling strekt niet tot betaling van een schadevergoeding. Het gaat immers om nakoming van arbeidsvoorwaarden. Uit het arrest van de Hoge Raad van 27 maart 1998 (ECLI:NL:HR:1998:ZC2614) volgt dat de beperking van artikel 3:305a lid 3 BW niet geldt voor de wettelijke rente over geldbedragen die zelf niet strekken tot schadevergoeding en waarvan krachtens art. 3:305a lid 1 bij een rechtsvordering als daar bedoeld betaling kan worden gevorderd. De gevorderde wettelijke rente is daarom toewijsbaar.

Linde Gas zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld.