Uitspraken

De vraag die in alle zaken, en al dan niet in reactie op een verweer, allereerst moet worden beantwoord is, of de personen tegen wie door het Openbaar Ministerie in het onderzoek Oslo vervolging is ingesteld, te identificeren zijn als de personen op de camerabeelden van kinderboerderij “ [kinderboerderij] ”, gelegen naast het Pannenkoekenhuis [pannenkoekenhuis] in Enschede. Als deze verdachten kunnen worden geïdentificeerd als de personen op de camerabeelden, dan dient vervolgens de vraag te worden beantwoord of zij betrokken zijn bij de aan hen ten laste gelegde strafbare feiten en hoe deze betrokkenheid kan worden gekwalificeerd.

Het antwoord op de eerste vraag is van belang voor het bewijs van alle ten laste gelegde feiten. De rechtbank zal die vraag daarom hier eerst en voorafgaand aan de bespreking van de afzonderlijke feiten beantwoorden. De andere vragen beantwoordt de rechtbank daarna, daar waar de ten laste gelegde feiten afzonderlijk en meer in detail beoordeeld zullen worden.

[slachtoffer] heeft verklaard dat hij bij restaurant [pannenkoekenhuis] in Enschede is aangevallen door drie mannen. In zijn aangifte duidt [slachtoffer] deze mannen aan als NNM1, NNM2 en NNM3. Restaurant [pannenkoekenhuis] is gelegen naast kinderboerderij “ [kinderboerderij] ”, welk pand is voorzien van camerabewaking. Van de avond van 8 augustus 2019 zijn de camerabeelden van kinderboerderij “ [kinderboerderij] ” uitgekeken door de verbalisant die de mannen die op de beelden te zien zijn in het proces-verbaal aanduidt als NN2, NN3 en NN4.

Aan [medeverdachte 4] en [verdachte] zijn deze camerabeelden getoond. Zij herkennen allebei de twee mannen bij [slachtoffer] als [medeverdachte 2] (persoon 1) en [medeverdachte 1] (persoon 2) en de man die later aan komt lopen als [medeverdachte 3] (persoon 3).

De rechtbank stelt vast dat de aanduiding met nummers van de personen in de aangifte van [slachtoffer] niet overeen komt met de aanduiding van de nummers van de personen op de camerabeelden door de verbalisant en ook niet met de aanduiding met nummers van de personen op de camerabeelden door [medeverdachte 4] en [verdachte] . De rechtbank geeft deze verschillende aanduidingen van de personen op de camerabeelden hieronder schematisch weer.

heeft bij de politie verklaard dat hij Persoon 3 is, zoals ook door [medeverdachte 4] en [verdachte] is verklaard.

Op grond van het voorgaande stelt de rechtbank vast dat [medeverdachte 2] persoon 1 is die NNM2/NN3 wordt genoemd, dat [medeverdachte 1] persoon 2 is die NNM1/NN2 wordt genoemd en dat [medeverdachte 3] persoon 3 is die NNM3/NN4 wordt genoemd. De rechtbank stelt voorts vast dat [medeverdachte 1] die avond/nacht zwarte schoenen draagt met reflectie op de achterzijde en donkere kleding, waaronder een zwarte leren jas.

De rechtbank stelt op grond van de inhoud van het dossier en het onderzoek ter terechtzitting de volgende feiten en omstandigheden vast.

[slachtoffer] heeft sinds enige tijd zogeheten ‘chatcontact’ met een vrouw, die hij via een datingsite heeft leren kennen onder de naam [alias] . Op 8 augustus 2019 om 23.00 uur heeft [slachtoffer] met [alias] afgesproken op de parkeerplaats bij pannenkoekenhuis [pannenkoekenhuis] in Enschede. Nadat [slachtoffer] op de ontmoetingsplek is aangekomen, wacht hij buiten de auto op [alias] en appt haar dat hij er is. Kort daarop arriveert een scooter met daarop twee personen, die de scooter dusdanig voor [slachtoffer] parkeren dat [slachtoffer] klem staat. Beide mannen – [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] – stappen af. [medeverdachte 1] heeft een mes in zijn handen. [medeverdachte 2] spreekt [slachtoffer] aan en schreeuwt ‘je wilt mijn zusje te pakken nemen he?’. Ondertussen komt een auto aanrijden, die achterwaarts wordt ingeparkeerd voor de boom in plantsoen 2 en daarmee net in het zicht blijft staan van een van de camera’s van de kinderboerderij (Channel 1, voor rechts). Vervolgens wordt [slachtoffer] door [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] geschopt en geslagen en hardhandig bij de keel en nek gepakt. [medeverdachte 1] trekt [slachtoffer] aan zijn nek mee in de richting van de schuur, terwijl [medeverdachte 2] [slachtoffer] in zijn rug trapt. [slachtoffer] komt naast de schuur ten val. Dan komt [medeverdachte 3] aanlopen, die uit de auto is gestapt die hij kort daarvoor voor de boom in plantsoen 2 heeft geparkeerd. [medeverdachte 3] gebaart dat ze mee moeten komen en hij helpt [slachtoffer] opstaan. Ze lopen terug naar de auto van [slachtoffer] . [slachtoffer] moet plaatsnemen in zijn auto. [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] stappen ook in de auto van [slachtoffer] . Zij rijden door Enschede en stoppen verschillende keren. In de auto wordt meermalen geschreeuwd dat ze zoveel mogelijk geld van [slachtoffer] willen. Ook wordt hem een mes getoond. [slachtoffer] moet zijn pinpas, pincode, mobiele telefoon, kentekenbewijs en zijn rijbewijs afstaan. [slachtoffer] wordt gezegd dat hij aan de eisen van [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] moet voldoen, anders wordt hij opengesneden. Omstreeks half twaalf die avond wordt bij de ABN AMRO bank in Enschede door [medeverdachte 1] die een integraalhelm draagt, twee keer geprobeerd een bedrag van € 2.000,00 te pinnen met de bankpas van [slachtoffer] . Wanneer dit niet lukt, probeert hij een bedrag van € 1.000,00 te pinnen. Dit lukt ook niet. Een opname van een bedrag van € 100,00 slaagt. Daarna wordt nog tevergeefs geprobeerd om € 500,00 te pinnen. Vervolgens rijden ze naar de Rabobank aan het Eeftink in Enschede. Ook daar probeert [medeverdachte 1] – wederom met integraalhelm – tot twee keer toe tevergeefs een bedrag van € 2.000,00 te pinnen. Weer terug in de auto overleggen de mannen in een buitenlandse taal met elkaar. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] overleggen ook buiten de auto met elkaar. [medeverdachte 1] logt op zijn telefoon in op de bankrekening van [slachtoffer] . Tegen [slachtoffer] wordt gezegd dat als de transactie niet lukt, ze hem gaan drogeren of een insulinespuitje zullen geven en dat hij het niet zal overleven. Op enig moment stapt een vierde, onbekend gebleven, persoon in de auto met een laptop, die ook kort daarna weer uitstapt. Eerst wordt een bedrag van € 25.000,00 van de spaarrekening van [slachtoffer] naar zijn lopende rekening overgeboekt. Vervolgens wordt om half drie ’s nachts een bedrag van € 12.735,00 van de lopende rekening van [slachtoffer] naar de rekening van [medeverdachte 4] overgeboekt met als omschrijving ‘lening’, nadat daarover contact is geweest tussen [medeverdachte 3] en [medeverdachte 4] . Daarna wordt nogmaals eenzelfde bedrag van de lopende rekening van [slachtoffer] overgeboekt. Ditmaal naar de rekening van [verdachte] , ook met de omschrijving ‘lening’, nadat [medeverdachte 4] daarover contact heeft opgenomen met [verdachte] en [verdachte] over de criminele herkomst van het bedrag was geïnformeerd. [verdachte] heeft toen advies gevraagd aan een zekere [naam] en daarbij de vraag gesteld of het erg was dat er een bedrag van € 12.500 op zijn rekening zou worden gestort als dat afkomstig was van iemand die geript was. [verdachte] wist dus voordat het geld op zijn rekening werd overgeschreven dat het geld afkomstig was uit een misdrijf.

Tegen [slachtoffer] wordt gezegd dat als de transactie niet lukt, ze [slachtoffer] zullen knevelen en in de achterbak zullen gooien. Om kwart over drie die nacht wordt door [verdachte] € 2.000,00 van zijn rekening gepind en om half 4 ’s nachts wordt door [medeverdachte 4] € 1.000,00 van zijn rekening gepind. Ook boekt [medeverdachte 4] € 3.500,00 over van zijn bankrekening naar de bankrekening van [medeverdachte 1] en boekt [medeverdachte 4] € 7.000,00 over van zijn bankrekening naar de bankrekening van [medeverdachte 2] . Omstreeks datzelfde tijdstip zijn [medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] teruggekeerd bij pannenkoekenhuis [pannenkoekenhuis] en laten ze [slachtoffer] weer gaan.

Feit 1 primair, subsidiair en meer subsidiair

Op grond van de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden concludeert de rechtbank dat [verdachte] , op het moment dat het geld van de bankrekening van [slachtoffer] naar de zijne werd overgeboekt, wist dat het geld afkomstig was van iemand die geript was. Dat [verdachte] zou hebben geweten dat pas door die overboeking de diefstal, of afpersing of verduistering werd gepleegd en dat door zijn hulp (het beschikbaar stellen van zijn bankrekening) een van die misdrijven zou worden voltooid, kan niet bewezen worden. De rechtbank zal hem daarom alleen al om die reden vrijspreken van medeplichtigheid aan diefstal met geweld, afpersing en oplichting.

Feit 1 nog meer subsidiair

Wederom op grond van de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden concludeert de rechtbank dat [verdachte] een bedrag van € 12.735,-- op zijn rekening heeft verworven en daar voorhanden heeft gehad en daarvan een deel heeft overgedragen (gepind) terwijl hij wist dat dat geld van een misdrijf afkomstig was. Dit feit zal daarom bewezenverklaard worden.

De conclusie ten aanzien van feit 1 subsidiair

De rechtbank komt hiermee tot een bewezenverklaring van het onder feit 1 subsidiair ten laste gelegde.

Beoordelingskader witwassen

De rechtbank stelt het volgende voorop.

De tenlastelegging is toegesneden op artikel 420bis Sr. Noch de tekst van artikel 420bis Sr noch de wetsgeschiedenis staat eraan in de weg dat iemand die een in die bepaling omschreven gedraging verricht ten aanzien van een voorwerp dat afkomstig is uit enig door hemzelf begaan misdrijf, wordt veroordeeld wegens witwassen. Dit betekent niet dat elke gedraging die in artikel 420bis Sr, eerste lid, Sr is omschreven, onder alle omstandigheden de kwalificatie witwassen rechtvaardigt.

Uit de wetsgeschiedenis volgt dat ook in het geval het witwassen de opbrengsten van eigen misdrijf betreft, van de witwasser in beginsel een handeling wordt gevergd die erop is gericht ‘om zijn criminele opbrengsten veilig te stellen’. Gelet hierop moet worden aangenomen dat indien vaststaat dat het enkele verwerven of voorhanden hebben door de verdachte van een voorwerp dat onmiddellijk afkomstig is uit een door hemzelf begaan misdrijf niet kan hebben bijgedragen aan het verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat voorwerp, die gedraging niet als witwassen kan worden gekwalificeerd. Hetzelfde geldt onder omstandigheden ook voor het hier eveneens tenlastegelegde overdragen.

Er moet dus sprake zijn van een gedraging die meer omvat dan het enkele verwerven of voorhanden hebben en in dit geval overdragen, die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat door eigen misdrijf verkregen voorwerp gericht karakter heeft.

Overwegingen van de rechtbank

Op grond van de redengevende feiten en omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat het onder feit 2 ten laste gelegde geldbedrag onmiddellijk afkomstig is uit een door verdachte zelf begaan misdrijf (opzetheling) en dat de gedragingen van verdachte en zijn medeverdachten gericht zijn geweest op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat geldbedrag.

De rechtbank overweegt daarbij het volgende.

[medeverdachte 3] heeft – met medeweten van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] – contact opgenomen met [medeverdachte 4] . Hij heeft [medeverdachte 4] gevraagd diens rekening beschikbaar te stellen om daarop een geldbedrag te laten storten. [medeverdachte 4] op zijn beurt heeft met [verdachte] contact opgenomen met de vraag of hij op diens rekening een geldbedrag mocht overmaken. Vervolgens is er naar zowel de rekening van [medeverdachte 4] als naar die van [verdachte] een bedrag van € 12.735,00 overgemaakt met als omschrijving ‘lening’. Daarna hebben [verdachte] en [medeverdachte 4] geprobeerd die bedragen te pinnen. Dat is voor een deel gelukt. Het was de bedoeling dat zij het gehele bedrag zouden pinnen (‘maximaal’) om dat af te staan aan of te delen met [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] .

Het geld was afkomstig van de rekening van aangever [slachtoffer] . Verdachten [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] hebben dat geld door afpersing verkregen. [medeverdachte 4] is aan die afpersing medeplichtig geweest en [verdachte] heeft het bedrag geheeld door een bedrag van de rekening van [slachtoffer] over te laten maken naar zijn eigen rekening, waardoor hij dat bedrag heeft verworven en voorhanden gehad. Vervolgens hebben [medeverdachte 4] en [verdachte] daarvan opnames gedaan, hetgeen de rechtbank als overdragen kwalificeert. [medeverdachte 4] heeft [verdachte] voorafgaand aan de overboekingen om advies gevraagd. [verdachte] heeft op zijn beurt advies gevraagd bij een zekere “ [naam] ”. Op grond van de Whatsappgesprekken en de verklaring die [medeverdachte 4] en [verdachte] (over die gesprekken) hebben afgelegd, stelt de rechtbank vast dat [medeverdachte 4] en [verdachte] zochten naar een manier om het geld zodanig over te maken, dat niet ontdekt zou worden dat het van misdrijf afkomstig was. Zij waren zich ervan bewust dat de bank bedragen boven een bepaalde grens verdacht zou vinden.

Dat het ook de bedoeling van [medeverdachte 2] was de gelden te verhullen, leidt de rechtbank af uit diens verklaring dat hij het geld niet op zijn eigen rekening wilde overmaken omdat zijn ouders het dan zouden ontdekken. Dat wordt door [medeverdachte 4] bevestigd. [medeverdachte 4] verklaart bovendien dat ook [medeverdachte 1] ouders heeft die zijn bankrekening controleren.

[medeverdachte 4] verklaart verder dat [medeverdachte 3] zei dat zijn vrouw zijn bankgegevens heeft, dus zijn vrouw zou er dan achter komen. Hieruit leidt de rechtbank af dat ook [medeverdachte 3] de transacties heeft willen verbergen en verhullen.

De rechtbank is daarom van oordeel dat door zo te handelen, verdachte en zijn medeverdachten handelingen hebben verricht die er naar hun uiterlijke verschijningsvorm (kennelijk) op gericht zijn geweest de criminele herkomst van de gelden te verbergen of te verhullen. Alle verdachten in deze zaak zijn daarbij betrokken geweest op zodanige wijze dat van medeplegen sprake is geweest.

De conclusie ten aanzien van feit 2

De rechtbank is van oordeel dat wettig en overtuigend bewezen is dat verdachte het ten laste gelegde feit onder 2 heeft begaan.