Uitspraken

Op de eerste plaats is de dochter van mening dat zij op grond van artikel 1:392 van het Burgerlijk Wetboek (BW) recht heeft op een bijdrage in de kosten van haar studie. Zij stelt daartoe nog immer behoeftig te zijn, nu zij onder meer door haar dyslexie langer over haar studie doet en niet in staat kan worden geacht naast haar studie te werken.

Een wettelijke plicht tot betaling van levensonderhoud aan een jongmeerder-jarige eindigt volgens art. 1:395a BW als een kind 21 jaar is geworden. Boven het 21e levensjaar geeft art. 1:392 BW nog steeds een recht op alimentatie, maar op grond van lid 2 van dit artikel slechts voor zover men nog behoeftig is. Uitgangspunt is dat een student die minstens 21 jaar is en in staat geacht moet worden door arbeid in zijn levensonderhoud te voorzien, niet behoeftig is. Hij kan tegenover zijn ouders dan geen aanspraak maken op de middelen die hem in staat moeten stellen te studeren. Dit vindt steun in de wetsgeschiedenis (vgl. HR 9 september 1983, ECLI:NL:HR:1983: AG4642).

Van behoeftigheid is sprake indien een kind niet beschikt of kan beschikken over de middelen waarover hij in redelijkheid zou moeten kunnen beschikken. Naar het oordeel van de rechtbank is van behoeftigheid van de dochter in de door artikel 1:392 BW voorgestane zin niet gebleken. De dochter is thans bijna 24 jaar oud. Van haar mag derhalve worden verwacht dat zij, onafhankelijk van haar ouders, door arbeid voorziet in haar eigen levensonderhoud. De dochter heeft reeds een opleiding afgerond, te weten die van onderwijsassistente op niveau 4. Hoewel de rechtbank het begrijpelijk vindt dat de dochter heeft besloten een (vervolg)opleiding te volgen om zo haar kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren, is de rechtbank van oordeel, gezien de opleiding die de dochter heeft gevolgd en succesvol heeft afgerond, dat dit besluit op een keuze en niet op noodzaak berust, zodat vanwege dat besluit van behoeftigheid geen sprake kan zijn. De stellingen van de dochter dat zij naast haar huidige studie geen bijbaantje kan hebben in verband met onder meer haar psychische en lichamelijke klachten, behoeven om die reden geen bespreking. De dochter heeft mitsdien geen wettelijk recht op levensonderhoud van haar moeder. De omstandigheid dat de dochter thans een HBO-opleiding MWD volgt, maakt dit niet anders.

De dochter heeft zich voorts beroepen op het echtscheidingsconvenant, waarin de moeder en de vader volgens de dochter zijn overeengekomen dat zij zullen blijven bijdragen aan de kosten van de studie van de dochter.

Het echtscheidingsconvenant is gesloten tussen de moeder en haar ex-echtgenoot. De dochter is daarbij geen partij. De rechtbank dient derhalve eerst vast te stellen of de dochter een beroep kan doen op de bepalingen in het echtscheidingsconvenant.

Ten aanzien van de vraag of de dochter rechtstreeks een aanspraak kan ontlenen aan hetgeen de moeder en de vader zijn overeengekomen in het hierboven onder 2.2. weergegeven artikel van het echtscheidingsconvenant, overweegt de rechtbank als volgt.

Partijen verschillen van mening over wat de strekking is van het hierboven onder 2.2. weergegeven artikel uit het echtscheidingsconvenant . Hoewel de dochter daarin evenmin leest dat de moeder zich heeft verplicht tot het blijven bijdragen in de kosten van elke studie die de dochter wellicht in lengte der jaren zou willen volgen, meent zij dat de verplichting in ieder geval nog wel strekt tot haar huidige studie. De moeder stelt zich op het standpunt dat zij reeds heeft bijgedragen aan de kosten van een beroepsopleiding, welke opleiding door de dochter succesvol is afgerond, en dat zij verder niet gehouden is kosten voor vervolgopleidingen te voldoen.

Het echtscheidingsconvenant moet worden uitgelegd in het kader van het Haviltex-criterium (vgl. HR 5 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO1974). De bedoeling van het bepaalde in het echtscheidingsconvenant moet door de rechter worden vastgesteld aan de hand van hetgeen de moeder en de vader bij die overeenkomst over en weer hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen overeenkomstig de zin die zij daaraan in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mochten toekennen, hebben afgeleid en van hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Uit een en ander volgt dat redelijkheid en billijkheid hierbij een rol spelen.

Partijen zijn het erover eens dat de bepaling in het echtscheidingsconvenant weinig concreet is ten aanzien van de hoeveelheid te volgen beroepsopleidingen, de termijn waarvoor de verplichting blijft gelden, de vraag of de dochter er de vrije hand in heeft zelf te bepalen of en welke studie zij wenst te volgen, enz. Enkel is bepaald, voor zover relevant, dat de bijzondere kosten, zoals kosten van een beroepsopleiding, voor rekening van de moeder en de vader gezamenlijk komen.

De rechtbank is, overigens met partijen, van oordeel dat het niet de bedoeling van de moeder en de vader is geweest met deze bepaling voor zichzelf een verplichting in het leven te roepen om te allen tijde bij te dragen in elke beroepsopleiding die de dochter wenst te volgen. Veel meer aannemelijk is dat de moeder en de vader voor ogen hebben gehad dat de dochter na haar school een beroepsopleiding zou volgen, waarna zij zou gaan werken, althans haar eigen weg zou gaan en daarbij de (financiële) gevolgen van haar keuzes zou dragen. Dit oordeel wordt ondersteund doordat in het echtscheidingsconvenant wordt gesproken over ‘een’ beroepsopleiding. Redelijkheid en billijkheid strekken naar het oordeel van de rechtbank niet zover dat, in het geval dat de dochter na een beroepsopleiding besluit verder te studeren, de ouders verplicht zijn voor deze kosten te blijven opdraaien, ook niet als de dochter van mening is dat het volgen van de vervolgopleiding noodzakelijk is voor het verbeteren van de positie op de arbeidsmarkt.

De dochter kan zich derhalve niet met succes beroepen op de bepaling in het echtscheidingsconvenant. De rechtbank zal de verzoeken van de dochter dan ook afwijzen.

De rechtbank compenseert de proceskosten, nu partijen tot elkaar staan in een familierechtelijke betrekking en het geschil mede daaruit voortvloeit.