Uitspraken

Het gaat in deze zaak, samengevat weergegeven met het oog op een doelmatige bespreking, om het volgende. [eiser 1] en IDTM hebben vanuit samenhangende functionele verbanden jarenlang met elkaar samengewerkt op het gebied van de (ontwikkeling van de) (internationale) transfusiegeneeskunde. In 2010 is deze samenwerking beëindigd en in samenhang daarmee is tussen partijen in geschil gekomen wie de auteursrechthebbende is op bepaalde onderwijsmodules waarvan [eiser 1] de (co-)auteur betreft, wie de rechten toekomt op het beeldmerk dat IDTM vanaf haar oprichting gebruikt en of [eiser 1] bepaalde handelsnamen niet meer mag gebruiken voor zijn eigen activiteiten. Tegen deze achtergrond hebben partijen over en weer vorderingen ingesteld die erop zijn gebaseerd dat de één met uitsluiting van de ander intellectuele eigendomsrechten heeft op bepaalde onderwijsmodules, het door IDTM gebruikte beeldmerk, en bepaalde (handels)namen. De vorderingen in conventie en reconventie vertonen daardoor een zodanige samenhang dat de rechtbank de conventie en reconventie gelijktijdig zal behandelen. Ten aanzien van de tussen partijen opgekomen geschilpunten wordt als volgt overwogen.

Uit (de niet weersproken onderdelen van) de inleidende dagvaarding blijkt dat de rechtsstrijd tussen over de onderwijsmodules, betrekking heeft op de onderwijsmodules 1 en 3, van module 8 de hoofdstukken 1 en 2, een gedeeld auteursrecht op module 9, en van module 8 de hoofdstukken 4 en 5, zoals die modules nader zijn omschreven in het als productie 14 door [eiser 1] in het geding gebrachte curriculum voor de "postgraduate master course and degree management in transfusion medicine". De rechtbank zal deze (onderdelen van) modules in het navolgende gezamenlijk verkort aanduiden als "de Modules".

Tussen partijen is in geschil of [eiser 1] auteursrechthebbende van de Modules betreft, zodat IDTM niet zonder zijn voorafgaande instemming die modules ten behoeve van het door haar verzorgde onderwijs mag reviseren of wijzigen. Gelet op het daarop gerichte verweer van IDTM spitst het geschil zich in dit verband toe op de vraag of sprake is van het zogeheten werkgeversauteursrecht in de zin van art. 7 Aw.

Op grond van art. 7 Aw geldt dat als arbeid wordt verricht in dienst van een ander, als de maker van het werk degene wordt aangewezen in wiens dienst de werken zijn gemaakt. Het rechtsgevolg van dit artikel is dat de werkgever als "maker" van dat werk wordt aangewezen en daarom auteursrechthebbende wordt.

Wil sprake zijn van het in art. 7 Aw geregelde werkgeversauteursrecht, zal vast moeten komen te staan dat tussen partijen een dienstverband heeft bestaan. Dat betekent dat er een arbeidsovereenkomst moet zijn op grond waarvan arbeid moet worden verricht, recht op loon bestaat en dat er een gezagsverhouding bestaat, zoals het geval is bij een privaatrechtelijk dienstverband. Deze eisen acht de rechtbank van overeenkomstige toepassing op publiekrechtelijke ondergeschiktheidsverhoudingen.

Uit het voorgaande volgt dat ter beantwoording van de vraag of er sprake is van werkgeversauteursrecht de rechtshouding tussen IDTM en [eiser 1] zal moeten worden gekwalificeerd.

Uit de rechtspraak blijkt dat daartoe moet worden gekeken naar de betekenis van de partijbedoeling, de feitelijke uitvoering van het werk, het rechtsvermoeden en de essentialia arbeid, loon en gezag (vgl: HR 14 november 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZC2495 en HR 25 maart 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP3887).

De rechtbank sluit zich in dit verband aan bij de zienswijze van [naam 4], te kennen uit zijn conclusie in HR 14 april 2006, ECLI:NL:PHR:2006:AU9722. Die zienswijze komt erop neer dat bij de beoordeling vereist is een ‘‘holistische’’ weging van de gezamenlijke omstandigheden, om vast te stellen of die in hun geheel opleveren dat de relatie – inclusief de in dit geval dus wél bestaande mate van zeggenschap – als arbeidsovereenkomst moet worden gekwalificeerd.

De gezamenlijke feitelijke omstandigheden, zoals die kunnen worden afgeleid uit de door de rechtbank als vaststaand aangenomen feiten, komen er op neer dat de Modules door [eiser 1] zijn (mee)geschreven ten tijde van zijn aanstelling als directeur van IDTM en in zicht van of ten tijde van zijn aanstelling als bijzonder hoogleraar. De Modules zijn geschreven met het oog op het door IDTM en als bijzonder hoogleraar ten behoeve van IDTM te geven onderwijs.

De rechtbank ziet in het licht van wat als vaststaand is aangenomen, in het bijzonder wat is opgenomen in rov. 2.5. tot en met 2.20., een onlosmakelijk verband tussen de aanstelling van [eiser 1] als directeur van IDTM en zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar op de ten behoeve van IDTM gerealiseerde en door Sanquin bekostigde, leerstoel. Die samenhang brengt met zich mee dat ten aanzien van de elementen die bepalend zijn voor de kwalificatie of sprake is geweest van een dienstverband in de zin van art. 7 Aw - arbeid, recht op loon en een gezagsverhouding - de aanstelling van [eiser 1] bij IDTM, de daaruit voor hem voortvloeiende taken, de benoeming van [eiser 1] tot bijzonder hoogleraar en de daaruit voor hem voortvloeiende taken, de met die aanstellingen geregelde gezagsverhouding en beloning, in hun onderlinge verband en samenhang moeten worden beschouwd.

Uit het voorgaande volgt dat [eiser 1] de Modules vervaardigde uit hoofde van een daartoe vanuit een zekere gezagsverhouding gegeven opdracht. In dit verband komt betekenis toe aan het op grond van art. 15 van de statuten van IDTM door het bestuur van IDTM vastgestelde huishoudelijk reglement en in het bijzonder art. 5 van dat huishoudelijk reglement. Dat artikel werkt de taak van de directeur op het gebied van onderwijs en onderzoek van IDTM uit ten aanzien van het beleid van de stichting gebaseerd op art. 3 en 4 van de statuten. Art. 5 van dat huishoudelijk reglement luidt, voor zover hier van belang:

Uit het voorgaande volgt dat de directeur van IDTM de taak op het gebied van onderwijs nader moet uitwerken en ter goedkeuring heeft voor te leggen aan het bestuur.

Ten aanzien van de vraag of sprake is geweest van een dienstverband in de zin van art. 7 Aw kan verder in overweging worden genomen dat de aanstelling(en) van [eiser 1] niet onbezoldigd waren. [eiser 1] heeft de kosten voor zijn werkzaamheden steeds mogen declareren aan Sanquin. De hierbij gekozen constructie om tot bezoldiging te komen, hangt onder meer samen met de omstandigheid dat [eiser 1] met ingang van 1 juli 2001 gebruik maakte van de zogeheten OBU-regeling en de daaruit voortvloeiende beperkingen ten aanzien van de mogelijkheden om tot bezoldiging van [eiser 1] te komen.

In het licht van deze feiten en omstandigheden moet de rechtsverhouding worden gekwalificeerd als een dienstverband in de zin van art. 7 Aw zodat IDTM als maker en auteursrechthebbende van de Modules moet worden aangemerkt.

Het voorgaande leidt tot de slotsom dat [eiser 1] vergeefs pretendeert auteursrechthebbende te zijn van de Modules. Zijn op een inbreuk op dat auteursrecht gebaseerde vorderingen zullen daarom moeten worden afgewezen.

De rechtbank zal, wanneer het om het door [eiser 1] gedeponeerde beeldmerk gaat, dat in de processtukken en de in het geding gebrachte producties ook wel een logo wordt genoemd, hierna verkort de aanduiding "het Beeldmerk" gebruiken.

Uit de door de rechtbank als vaststaand aangenomen feiten, volgt dat het Beeldmerk is ontworpen in opdracht van Sanquin Consulting Services ten behoeve van IDTM en dat Sanquin Consulting Services de kosten van het ontwerp van het Beeldmerk voor haar rekening heeft genomen.

Er kan in het beschikbaar gekomen feitenmateriaal geen enkele steun worden gevonden voor de door [eiser 1] betrokken stelling dat het Beeldmerk in zijn opdracht voor zijn eenmanszaak is ontworpen.

Uit het in rov. 2.20. weergegeven besprekingsverslag blijkt dat de door Sanquin consulting Services gegeven opdracht mede betrekking heeft op het ontwerpen van een logo en niet, zoals [eiser 1] doet voorkomen, uitsluitend op het ontwerp van een op een reeds bestaand logo te baseren huisstijl. In het verslag is immers neergelegd, voor zover thans van belang:

Het kan [eiser 1] ook niet baten dat hij zijn stellingen erop baseert dat Adfo Movere in een schriftelijke verklaring die in 2013 is opgesteld, verklaart dat zij "eind 2002 begin 2003 aan de heer [eiser 1] het vrije gebruik naar eigen inzicht van het ontwikkelde beeldmerk heeft verleend" en dat "Adfo Movere dan ook geen bezwaar heeft tegen de latere registratie van beeldmerk". De feitelijke omstandigheden dat Adfo Movere toentertijd Sanquin Consulting Services aanwijst als haar opdrachtgever, aan deze stichting de offerte aanbiedt, de opdracht bevestigt en aan deze stichting haar kosten factureert, sluiten uit dat [eiser 1] pro se opdracht heeft gegeven. De door Adfo Movere in 2013 ten behoeve van [eiser 1] gegeven verklaring mist daardoor iedere overtuigingskracht. [eiser 1] heeft ook geen feiten of omstandigheden gesteld waaruit volgt dat Adfo Movere niettegenstaande de contractuele relatie die zij met Sanquin Consulting Services was aangegaan en die klaarblijkelijk betrekking had op het ontwerpen van een logo en een huisstijl, zou kunnen menen dat zij het "vrije gebruik naar eigen inzicht van het ontwikkelde beeldmerk" aan [eiser 1] kon verlenen. [eiser 1] heeft evenmin een nadere toelichting gegeven op zijn stellingen, zodanig dat ruimte ontstaat om niettegenstaande vorenbedoelde stukken, aan te kunnen nemen dat hij een (exclusief) recht op het Beeldmerk kan doen laten gelden.

In de gegeven omstandigheden wist [eiser 1] of behoorde hij redelijkerwijze te begrijpen dat het hem niet vrijstond om het Beeldmerk zonder voorafgaand overleg en toestemming van IDTM te registreren. Door dat toch te doen, handelende [eiser 1] ten tijde van de indiening van de merkaanvraag jegens IDTM onrechtmatig. Van [eiser 1] mag worden gevergd dat hij het Beeldmerk aan IDTM overdraagt en door aan een daarop gericht verzoek van IDTM niet te voldoen, handelt [eiser 1] eveneens onrechtmatig.

Een en ander geeft grond om de vorderingen van IDTM, gericht op overdracht van het Beeldmerk in alle daarop betrekking hebbende onderdelen, toe te wijzen.

Vanaf haar oprichting gebruikt en/of presenteert IDTM zich met de handelsnamen "IDTM Academic Institute for International Development of Transfusion Medicine" en "IDTM" of "Stichting IDTM".

In 2004 heeft [eiser 1] zijn eenmanszaak in het handelsregister van de Kamer van Koophandel ingeschreven met als handelsnaam "IDTM Consulting". IDTM heeft tegen het gebruik door [eiser 1] van het in de ogen van IDTM verwarringwekkend gebruik van handelsnamen bij [eiser 1] bezwaar gemaakt. Dat bezwaar heeft geleid tot een regeling tussen partijen. Die regeling hebben zij neergelegd in de daarvan door partijen opgemaakte akte. De inhoud van die akte is, voor zover van belang, hiervoor weergegeven in rov. 2.28 .

Uit de daar weergegeven inhoud van de akte blijkt dat [eiser 1] zich jegens IDTM heeft verbonden geen handelsnaam (meer) te gebruiken die onnodige verwarring kan veroorzaken tussen zijn eenmanszaak en IDTM.

[eiser 1] schiet in de tussen partijen tot stand gekomen regeling te kort. Zoals uit de in zoverre onvoldoende weersproken gebleven stellingen van IDTM blijkt, gebruikt [eiser 1] handelsnamen voor zijn eigen activiteiten die klaarblijkelijk bij het publiek verwarring kunnen wekken. [eiser 1] gebruikt (op zijn website) de handelsnaam "IDTM Consulting" en/of "ID Consulting - International Development of Transfusion Medicine". [eiser 1] heeft ook een profiel op "LinkedIn" aangemaakt waarop hij vermeldt dat hij directeur is van "ID Consulting for International Development of Transfusion Medicine (IDTM)". Die aanduiding gebruikt [eiser 1] ook overigens als omschrijving op zijn website.

[eiser 1] wist of behoorde redelijkerwijze te begrijpen dat door het bezigen van deze handelsnamen verwarring kan ontstaan bij het publiek, omdat hij als geen ander weet dat partijen werkzaam zijn in dezelfde branche, hun activiteiten gericht zijn op dezelfde doelgroep en partijen bovendien in dezelfde provincie zijn gevestigd en kantoor houden.

Het voorgaande geeft IDTM recht en belang nakoming van de eerder tussen partijen tot stand gekomen regeling af te dwingen.

Voor zover [eiser 1] in dit verband tot zijn verweer heeft aangevoerd dat hij die toezegging niet aan IDTM heeft gedaan maar aan Sanquin, kan hem dat niet baten. [eiser 1] wist of behoorde redelijkerwijze te begrijpen dat Sanquin, die werd vertegenwoordigd door de bestuurder van IDTM, de direct belanghebbende is bij het reilen en zeilen van IDTM en dat haar eis om niet langer verwarringwekkende handelsnamen te gebruiken niet louter het belang van Sanquin raakte, maar in het bijzonder het belang van IDTM. Het moet voor [eiser 1] zonder meer duidelijk zijn geweest dat de in de akte neergelegde toezegging (mede) ten behoeve van IDTM werd bedongen.

De tot nakoming strekkende vorderingen van IDTM zullen worden toegewezen.

Al het voorgaande in onderling verband en samenhang beschouwd, leidt tot de slotsom dat de vorderingen van [eiser 1] in conventie zullen moeten worden afgewezen en dat de vorderingen van IDTM in reconventie op de wijze als hierna wordt bepaald, zullen moeten worden toegewezen. De rechtbank zal de gevorderde dwangsommen ambtshalve maximeren op de wijze als hierna wordt bepaald.

[eiser 1] zal als de in conventie en reconventie in het ongelijk te stellen partij worden veroordeeld in de op de voet van art. 1019h Rv te begroten kosten van de procedure. Die kosten worden begroot met inachtneming van het navolgende.

IDTM heeft aanvankelijk al haar kosten gemaakt tot en met 31 maart 2014 begroot op € 11.561,55. Dat deze kosten daadwerkelijk zijn gemaakt is aannemelijk, gelet op de daarvoor verstrekte specificaties.

Bij brief van 3 november 2014 en daarom één dag voordat de comparitie zou plaatsvinden, heeft IDTM een aanvullende begroting en specificatie aan de rechtbank en [eiser 1] toegezonden die sluit op een bedrag van € 34.821,03 voor alle tot dat moment verrichte en ten behoeve van de comparitie nog te verrichten (buitengerechtelijke) werkzaamheden. Ter de comparitie is daartegen aangevoerd, samengevat weergegeven, dat die brief buiten de termijn van de uiterste datum voor indiening van stukken, namelijk twee weken voor de comparitie, aan de rechtbank is toegezonden zodat daaraan voorbij moet worden gegaan bij de begroting van de proceskosten. Ten aanzien van dat bezwaar wordt als volgt overwogen.

In zijn arrest van 30 mei 2008 ( NJ 2008, 556 ) heeft de Hoge Raad overwogen:

De rechtbank acht in navolging van het Gerechtshof 's-Gravenhage in zijn arrest van 24 september 2009, IER 2009, 49, (ECLI:NL:GHSGR:2009:BY9502, de tekst van het arrest is echter niet gepubliceerd op www. rechtspraak.nl) dat wat de Hoge Raad heeft overwogen in zijn arrest dat betrekking heeft op art. 14 van de Handhavingsrichtlijn, van overeenkomstige toepassing is op de vordering uit hoofde van het ter uitvoering van de richtlijn ingevoerde art. 1019h Rv.

De rechtbank zal daarom bij de begroting van de proceskosten uitsluitend acht slaan op de onderbouwing en specificatie daarvan, voor zover bekend op de veertiende dag voor de comparitie.

De conventie en reconventie hangen zodanig samen dat in overeenstemming met art. 12 van het toepasselijke regelement Indicatietarieven in IE zaken, versie 1 september 2014 de kosten in conventie en reconventie gezamenlijk kunnen worden begroot, op het hierna te vermelden bedrag.

De indicatietarieven betreffen uitsluitend de werkzaamheden van de advocaat met inbegrip van de buitengerechtelijke advocaatkosten. Dit betekent dat daar waar IDTM geen vergoeding van beslagkosten heeft gevorderd, de rechtbank daarvoor geen vergoeding zal toekennen.