Uitspraken

De vraag of de Nederlandse rechter bevoegd is in de onderhavige zaak dient te worden beantwoord aan de hand van de EG-Verordening betreffende de rechterlijke bevoegdheid en de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (de EEX-Verordening). Op grond van deze Verordening is, enkele daarin nader genoemde uitzonderingen daargelaten, de rechter van een lidstaat bevoegd als de verwerende partij woonplaats heeft op het grondgebied van die lidstaat, ongeacht de woon- of vestigingsplaats van de eisende partij. Nu Studentenwerk woonplaats heeft in Nederland, is daarmee de bevoegdheid van de Nederlandse rechter gegeven.

Het in deze zaak toepasselijke recht volgt uit het bepaalde in de Rome I-Vo. Gesteld noch gebleken is dat partijen een rechtskeuze hebben gemaakt of dat sprake is van één van in artikel 4 lid 1 Rome I-Vo. genoemde overeenkomsten. Artikel 4 lid 2 Rome I-Vo. bepaalt in dat geval dat de overeenkomst wordt beheerst door het recht van het land waar de partij die de kenmerkende prestatie van de overeenkomst moet verrichten, haar gewone verblijfplaats heeft. De kenmerkende prestatie bestaat in dit geval uit het schrijven, opmaken en publiceren van een artikel in EBJ. Aangezien IBV deze prestatie heeft verricht en zij in Duitsland haar gewone verblijfplaats heeft, wordt de rechtsverhouding tussen partijen beheerst door Duits recht.

Studentenwerk stelt zich primair op het standpunt dat tussen partijen geen overeenkomst tot stand is gekomen ten aanzien van de betaling voor het publiceren van foto’s bij het artikel. Partijen hebben ter comparitie beide beaamd dat de wijze waarop naar Duits recht een overeenkomst tot stand komt niet wezenlijk verschilt van het Nederlandse recht, in die zin dat er sprake moet zijn van wederzijdse wilsverklaringen van aanbod en aanvaarding, waarbij een wilsverklaring ook in een of meerdere gedragingen besloten kan liggen. In de correspondentie van IBV aan Studentenwerk is meerdere malen geschreven dat er aan de publicatie van foto’s bij het artikel kosten verbonden zouden zijn. Ook indien aangenomen wordt dat Studentenwerk niet uitdrukkelijk de kosten heeft aanvaard door ondertekening van het onder 1.9 bedoelde formulier, dan ligt die aanvaarding naar het oordeel van de kantonrechter in gedragingen van Studentenwerk besloten. Studentenwerk heeft immers, ondanks het feit dat IBV die kosten in de correspondentie heeft genoemd, haar medewerking aan de publicatie van het artikel in EBJ voortgezet. Dit verweer gaat daarom naar het oordeel van de kantonrechter niet op.

Subsidiair stelt Studentenwerk dat haar wilsverklaring vernietigbaar is omdat deze onder invloed van een wilsgebrek is uitgebracht. Studentenwerk stelt dat zij op geen enkel moment de wil heeft gehad om de verbintenis op zich te nemen tot het betalen voor het plaatsen van foto’s als onderdeel van de reportage over haar in EBJ.

De vraag of Studentenwerk haar verklaring op grond van een wilsgebrek kan vernietigen, dient naar Duits recht beoordeeld te worden. § 119 lid 1 BGB bepaalt:

Studentenwerk heeft haar stelling, dat zij nooit de wil heeft gehad om (een substantieel bedrag) voor de foto’s te betalen, onderbouwd met de volgende – door IBV inhoudelijk niet of onvoldoende gemotiveerd betwiste – omstandigheden:

De kantonrechter acht het aannemelijk, mede gelet op bovenstaande omstandigheden, dat bij Studentenwerk verwarring is ontstaan over de aard van het te publiceren artikel (journalistiek of commercieel?) en daarmee over de aan dat artikel verbonden kosten. Ter comparitie is namens IBV verklaard dat het artikel moet worden gezien als een “advertorial”, dat wil zeggen een advertentie in de vorm van een redactioneel artikel. Naar het oordeel van de kantonrechter komt dit uit de gevoerde correspondentie en hetgeen partijen hebben verklaard over de gevoerde telefoongesprekken niet duidelijk naar voren. Uit de e-mails van IBV blijkt niet (voldoende) dat het om een commerciële uiting gaat. Zo wordt in de aanvang van de e-mail van 12 juli 2013 gesproken over een “reportage” die IBV “plant” over Studentenwerk, waarmee direct de indruk wordt gewekt dat het om een journalistiek product gaat waarvan het initiatief bij IBV ligt. IBV heeft het verder over “recherches” in de vorm van een telefooninterview, waarmee die indruk wordt versterkt. Daarnaast is IBV niet helder geweest over de totale kosten die met de publicatie van het artikel gemoeid zouden zijn. In ieder geval bij toezending van het conceptartikel op 8 oktober 2013 was het voor IBV eenvoudig om de totale kosten van de publicatie te vermelden. Weliswaar kon Studentenwerk die totale kosten met de op het formulier vermelde gegevens ook zelf berekenen, maar het had in de eerste plaats op de weg van IBV gelegen om hierover duidelijkheid te verschaffen.

Op grond van het bovenstaande staat naar het oordeel van de kantonrechter voldoende vast dat Studentenwerk, bij haar verklaring tot het aangaan van de overeenkomst met IBV, gedwaald heeft over de aard en de totale kosten van de publicatie van het artikel en dat bij haar de wil ontbrak om voor de publicatie van het artikel een (substantiële) vergoeding te betalen. De kantonrechter acht het ook aannemelijk dat Studentenwerk, indien zij had geweten van de commerciële aard en de totaalkosten van de publicatie, de overeenkomst niet of niet op dezelfde voorwaarden zou zijn aangegaan. § 119 lid 1 BGB biedt Studentenwerk in dat geval de mogelijkheid om haar wilsverklaring aan te vechten, hetgeen zij op de voet van § 143 lid BGB met een buitengerechtelijke verklaring van aanvechting heeft gedaan. Daarmee wordt de rechtshandeling op grond van § 142 lid 1 BGB met terugwerkende kracht nietig geacht, zodat de overeenkomst niet tot stand is gekomen. Anders dan naar Nederlands recht kan IBV zich er naar Duits recht niet op beroepen dat de dwaling voor rekening van de dwalende behoort te blijven. Wel bepaalt § 122 lid 1 BGB dat degene die een verklaring op grond van § 119 BGB aanvecht, in beginsel schadeplichtig is jegens degene aan wie zij de verklaring heeft gericht. IBV vordert in de onderhavige procedure evenwel geen schadevergoeding maar nakoming van een verbintenis uit overeenkomst, zodat de kantonrechter niet toekomt aan de vraag of Studentenwerk een schadevergoeding aan IBV verschuldigd is.

Het bovenstaande leidt tot de conclusie dat de vordering van IBV dient te worden afgewezen. Aan de behandeling van het door Studentenwerk meer subsidiair gevoerde verweer komt de kantonrechter daarom niet toe. IBV heeft geen feiten gesteld die, indien bewezen, tot een ander oordeel zouden kunnen leiden, zodat de kantonrechter het bewijsaanbod van IBV zal passeren.

De proceskosten komen voor rekening van IBV omdat deze in het ongelijk wordt gesteld. De kantonrechter ziet geen aanleiding om IBV, zoals door Studentenwerk is gevorderd, te veroordelen tot betaling van de volledige proceskosten die Studentenwerk stelt te hebben gemaakt. Studentenwerk heeft geen feiten gesteld die de conclusie zouden kunnen dragen dat IBV misbruik van procesrecht maakt dan wel onrechtmatig jegens Studentenwerk handelt door de onderhavige procedure tegen haar in te stellen.