Uitspraken

Omdat de kinderen in Nederland wonen is de Nederlandse rechter bevoegd van het verzoek kennis te nemen. De onderhoudsverplichting wordt beheerst door het recht van de Staat waar de onderhoudsgerechtigde (hier: de kinderen) zijn gewone verblijfplaats heeft. De kinderen wonen in Nederland, daarom is het Nederlands recht van toepassing.

Partijen hebben op 15 juli 2019 een ouderschapsplan getekend waarin zij de hoogte van de bijdrage voor de kinderen hebben opengelaten. Wel hebben zij afgesproken dat de man als voorschot een bedrag van € 500 per maand zou voldoen. Daarnaast hebben zij op 15 juli 2019 een vaststellingsovereenkomst gesloten waaruit volgt op welke wijze partijen de kinderalimentatie zouden berekenen.

De vrouw verzoekt de kinderalimentatie berekend conform de afspraken van partijen in de beschikking vast te leggen. De man stelt dat hij niet aan de overeenkomst zou zijn gehouden, omdat hij zich niet voldoende heeft laten inlichten over de wettelijke maatstaven. Het staat partijen bovendien niet zonder meer vrij een afspraak als de onderhavige te maken, aldus de man. De vrouw betwist dit.

De rechtbank stelt voorop dat partijen onderling afspraken kunnen maken over de hoogte van de te betalen bijdrage in de kosten van de kinderen. Over de vraag in hoeverre kinderalimentatie van openbare orde is en het de rechter vrijstaat om voorbij te gaan aan een door de ouders gesloten overeenkomst van kinderalimentatie, lijken in de jurisprudentie en in de literatuur verschillende opvattingen te bestaan. Degenen die betogen dat kinderalimentatie van openbare orde is, wijzen daarbij vaak op de uitspraak van de Hoge Raad van 24 november 1972 (NJ 1973, 288). De man doet dit ook. In die uitspraak heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de rechter die – op grond van artikel 1:406 BW (voor het eerst) – kinderalimentatie vaststelt, daarover zelfstandig oordeelt met inachtneming van de wettelijke maatstaven zonder gebonden te zijn aan wat de ouders onderling over die alimentatie zijn overeengekomen.

Die uitspraak is echter gegeven in een geheel andere tijd, waarin na echtscheiding nog aan één van de ouders het gezag over de kinderen werd toegekend (werd benoemd tot ‘voogd’) en de andere ouder slechts tot ‘toeziend voogd’ werd benoemd. Dat is nu anders. Tegenwoordig is het uitgangspunt dat de ouders na de echtscheiding of het verbreken van hun relatie gezamenlijk het gezag uit blijven oefenen. Ook zijn zij verplicht om bij het uiteengaan een ouderschapsplan te sluiten, waarin zij juist afspraken dienen te maken over (onder meer) de kinderalimentatie. De wetgever wil de ouders dus juist stimuleren om samen afspraken maken over de kinderalimentatie. Daarmee verdraagt zich niet goed dat de rechter vervolgens zomaar over deze gemaakte afspraak heen zou kunnen stappen.

Wel heeft de wetgever in artikel 1:400 lid 2 BW bepaald dat overeenkomsten waarbij van het krachtens de wet verschuldigde levensonderhoud wordt afgezien, nietig zijn. Daarmee heeft de wetgever als het ware een ondergrens gegeven voor de contractsvrijheid van partijen. Een door hen gemaakte afspraak kan niet tot gevolg hebben dat in feite wordt afgezien van de kinderalimentatie die volgens de wet verschuldigd zou zijn.

De man stelt vervolgens dat de gemaakte afspraken niet in stand kunnen blijven, omdat partijen de overeenkomst zijn aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven. Met een grove miskenning van de wettelijke maatstaven wordt bedoeld dat, uitgaande van dezelfde gegevens, er een duidelijke wanverhouding bestaat tussen de onderhoudsbijdrage waartoe de rechter zou hebben beslist en die welke partijen zijn overeengekomen. Het betreft dan gevallen waarin partijen onopzettelijk door onjuist inzicht of onjuiste gegevens van de wettelijke maatstaven zijn afgeweken. De man stelt in dit kader dat hij onvoldoende op de hoogte was van de wettelijke maatstaven.

De rechtbank volgt de man ook niet in zijn stelling dat het niet relevant zou zijn of partijen bewust of onbewust zijn afgeweken. De man verwijst in dit kader naar de uitspraak van het Hof Arnhem-Leeuwarden van 5 maart 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:1973). Het Hof concludeert hier dat het voldoende is om aan te nemen dat de overeenkomst is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven als er sprake is van een duidelijke wanverhouding tussen de onderhoudsbijdrage waartoe de rechter zou hebben beslist en die welke partijen zijn overeengekomen, en de overeenkomst dus voor wijziging vatbaar is. Volgens het Hof kan dan in het midden blijven of partijen al dan niet bewust van de wettelijke maatstaven zijn afgeweken. Deze uitspraak is echter van voor de uitspraak van de Hoge Raad van 1 november 2019 (ECLI:NL:HR:2019:1689), waaruit blijkt dat contractsvrijheid wordt begrensd door de wettelijke maatstaven. Dit om te voorkomen dat de kinderen worden benadeeld door de financiële afspraken die hun ouders maken. De rechtbank dient vervolgens te beoordelen of er sprake is van zodanige gewijzigde omstandigheden dat het in hoge mate onbillijk zou zijn als de vrouw de man aan de overeenkomst zou houden.

De man stelt dat het gaat om een bruto bonus van omgerekend € 5.000 per jaar. Volgens de man wordt de bonus in het jaar 2020 niet uitgekeerd vanwege de lagere omzet van zijn werkgever als gevolg van de uitbraak van het coronavirus. Hij onderbouwt zijn stelling met een brief van zijn werkgever. De rechtbank acht het niet ontvangen van de bonus niet een zodanig ingrijpende omstandigheid dat de man hierdoor niet langer gehouden kan worden aan de overeenkomst. De man rekent zelf uit dat het niet meewegen van de bonus zijn netto besteedbaar inkomen verlaagd van € 4.033 in 2019 naar € 3.507 in 2020. De invloed van het al dan niet ontvangen van een bonus heeft daardoor beperkt invloed op zijn draagkracht. Bovendien is voor de berekening van iemands draagkracht niet alleen relevant wat hij nu verdient, maar ook wat hij (in de toekomst) kan verdienen. Omdat het niet uitkeren van de bonus gelinkt is aan de uitbraak van het coronavirus, is de verwachting dat de man deze bonus in de toekomst wel weer zal ontvangen.

De man voert als tweede omstandigheid aan dat zijn woonlasten zijn veranderd. Hij woonde aanvankelijk in een huurwoning. Sinds 1 oktober 2020 is hij over naar een koopwoning. Zijn netto woonlasten zijn daarmee met € 600 per maand gestegen.

Ook met deze omstandigheid zal de rechtbank geen rekening houden. Uit de vaststellingsovereenkomst blijkt dat partijen hebben gekozen voor een draagkrachtberekening op basis van de bruto methode conform het Trema-rapport uitgevoerd met de Nederlandse belastingregels. Het Nederlandse systeem voor de berekening van de hoogte van kinderalimentatie kent een forfaitair rekensysteem ten aanzien van iemands lasten. De woonlasten worden daarbij vastgesteld op 30% van het netto besteedbaar inkomen, omdat het over het algemeen als redelijk wordt beschouwd dat iemand 30% van zijn inkomen aan zijn woonlasten besteedt. Er wordt dus niet uitgegaan van iemand werkelijke woonlasten. Dat de man veel duurder is gaan wonen, is een keus die hij in de loop van deze procedure heeft gemaakt. Dus terwijl hij wist dat de vrouw nakoming van de vaststellingsovereenkomst verzoekt. Dat de man nu misschien wel meer dan 30% van zijn netto inkomen aan woonlasten besteedt, is een keuze die niet ten koste mag gaan van zijn onderhoudsverplichting richting zijn kinderen.

De man heeft de berekening van de vrouw, die zij heeft gemaakt op basis van de uitgangspunten van de vaststellingsovereenkomst, inhoudelijk niet weersproken. Dat betekent dat de rechtbank het verzoek van de vrouw zal toewijzen zoals verzocht. De rechtbank heeft geen nadere stukken nodig, in het bijzonder heeft de man gevraagd om stukken met betrekking tot de draagkracht van de stiefvader, om tot dit oordeel te kunnen komen.

De rechtbank zal beslissen dat de man de kinderalimentatie steeds vóór de eerste dag van de maand moet betalen. Het gaat namelijk om een bijdrage in de kosten die in die maand gemaakt zullen worden en dan zou het te laat zijn als de alimentatie pas later in die maand wordt betaald.

De rechtbank zal de beslissing ‘uitvoerbaar bij voorraad’ verklaren, zoals is verzocht. Dat wil zeggen dat de kinderalimentatie betaald moet worden, ook al wordt er hoger beroep ingesteld.