Uitspraken

In het nieuwe bestemmingsplan heeft het perceel de bestemming “Agrarisch met Waarden – Landschap” gekregen, met een bouwvlak van ongeveer 1,8 hectare en de functieaanduiding “intensieve veehouderij uitgesloten”. Aan de noord- en zuidzijde is de functieaanduiding “groen” opgenomen.

Op grond van de bestemmingsomschrijving is ter plaatse een agrarisch bedrijf toegestaan, niet zijnde een intensieve veehouderij. In artikel 1.6 is “agrarisch bedrijf gedefinieerd als “een bedrijf met agrarische doeleinden”. In artikel 1.7 is “agrarische doeleinden” gedefinieerd als “doeleinden die gericht zijn op het bedrijfsmatig voortbrengen van producten door middel van het houden van dieren en/of telen van gewassen”.

Bij een agrarisch bedrijf is een nevenactiviteit toegestaan, zoals weergegeven in bijlage 1 bij de planregels (“toegelaten functies”), met een maximale oppervlakte van 350 m². In deze bijlage zijn onder meer dienstverlenende activiteiten opgenomen zoals een crèche/peuterspeelzaal en een dierenasiel/-pension.

Binnen het bouwvlak zijn agrarische gebouwen en één bedrijfswoning toegestaan, met een goot- en bouwhoogte van respectievelijk 6 en 10 meter. Voorts is een mestsilo met een goot- en bouwhoogte van respectievelijk 4 en 8,5 meter toegestaan, en overige silo’s met een bouwhoogte van 12 meter.

Binnen het bouwvlak zijn op grond van artikel 3.1 bouwwerken alleen toegestaan, indien gelijktijdig de groenaanplant ter plaatse van de aanduiding “groen” conform een door burgemeester en wethouders goedgekeurd beplantingsplan wordt gerealiseerd en in stand gehouden.

Op de tussenliggende gronden was op de peildatum het bestemmingsplan “Buitengebied Steenderen/Hummelo en Keppel” van toepassing, zoals vastgesteld op 28 juni 2012 en in werking getreden op 20 september 2012.

De gronden zijn bestemd als “Agrarisch met waarden – Landschap” met de aanduiding “specifieke vorm van agrarisch met waarden – 1”. Op grond van artikel 4 van de planregels zijn deze gronden bestemd voor, onder andere, het behoud, herstel en de ontwikkeling van landschapswaarden en voor de uitoefening van een agrarisch bedrijf. Op deze tussenliggende gronden mogen geen gebouwen worden gebouwd. Wel zijn lage tijdelijke teeltondersteunende voorzieningen toegestaan. Lage permanente teeltondersteunende en hoge permanente/tijdelijke teeltondersteunende voorzieningen zijn niet toegestaan.

Ter plaatse zijn ook boom-, sier- en fruitteeltkwekerijen toegestaan.

Het oprichten van bouwwerken, geen gebouwen zijnde, buiten het bouwvlak is uitsluitend toegestaan ten behoeve van:

De tussenliggende [locatie] is bestemd als “Verkeer” met de aanduiding “specifieke vorm van verkeer – 2”. Op grond van artikel 15 van de planregels zijn de voor “Verkeer” aangewezen gronden bestemd voor verkeersdoeleinden in de vorm van wegen met maximaal twee rijstroken met bijbehorende voorzieningen in de categorie: gebiedsontsluitingswegen en gebiedstoegangswegen. Ter plaatse zijn uitsluitend bouwwerken, geen gebouwen zijnde, toegestaan, die ten dienste staan van deze bestemming, en met een bouwhoogte van maximaal 2,5 m.

In het tussenliggende gebied bevindt zich ook een watergang, die is bestemd als “Water”. De voor “Water” aangewezen gronden zijn, onder andere, bestemd voor waterhuishoudkundige doeleinden, instandhouding en ontwikkeling van natuurwaarden en groenvoorzieningen. Ter plaatse zijn uitsluitend toegestaan maximaal 4 meter hoge bouwwerken, geen gebouwen zijnde, die ten dienste staan van deze bestemming.

Ten oosten van het perceel van eisers, in de oksel van de kruising [locatie] / [locatie] , is een perceel bestemd als “Bedrijf” met de aanduiding “specifieke vorm van bedrijf – 9”. Deze gronden zijn bestemd voor een fouragehandel met caravanstalling en in de bedrijfswoning is een aan huis verbonden beroep toegestaan. De bebouwde oppervlakte van gebouwen, exclusief de oppervlakte van de bedrijfswoning en bijbehorende bijgebouwen, en tezamen met de oppervlakte voor buitenopslag, stalling en grondopslag mag niet meer bedragen dan 1.920 m².

Het gebied ten noorden van de [locatie] – aan weerszijden van het perceel van eisers – is bestemd als “Agrarisch”. Op een afstand van ongeveer 116 meter van de onroerende zaak van eisers is een agrarisch bouwvlak opgenomen voor het perceel [locatie] . Op dat perceel is momenteel een rundvee- en varkenshouderij gevestigd. Deze locatie is bestemd voor de uitoefening van een agrarisch bedrijf. Tevens is de uitoefening van nevenfuncties bij agrarische bedrijven, zoals weergegeven in Bijlage 1 Toegelaten functies toegestaan.

Binnen het bouwvlak is ten hoogste één agrarisch bedrijf toegestaan en 350 m² van de oppervlakte van bedrijfsgebouwen mag worden gebruikt ten behoeve van nevenfuncties mits aan vijf voorwaarden wordt voldaan. Één van de voorwaarden is dat er geen sprake mag zijn van een aanzienlijke verkeersaantrekkende werking. Één hectare van het bouwvlak mag aangewend worden voor een bestaande intensieve veehouderij(tak), de hervestiging van of omschakeling naar een intensieve veehouderij(tak).

Geschil

Tussen partijen is in geschil of door het nieuwe bestemmingsplan sprake is van een planologische verslechtering.

Eisers stellen zich – kort samengevat – op het standpunt dat op grond van het nieuwe bestemmingsplan behalve een melkveehouderij ook andere vormen van agrarisch grondgebruik zijn toegestaan, zoals een niet-intensieve varkenshouderij. Daarnaast zijn ook nevenfuncties zoals een hondenkennel en een kinderdagverblijf toegestaan. Volgens eisers had in de planvergelijking met deze planologische mogelijkheden rekening moeten worden gehouden, en wordt in het planschadeadvies van Langhout een onjuiste invulling gegeven van de planologische bouw- en gebruiksmogelijkheden van de tussenliggende gronden.

Zoals de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: Afdeling) heeft overwogen in onder meer de uitspraak van 3 juli 2013 (ECLI:NL:RVS:2013:112) moet bij de beoordeling van een verzoek om tegemoetkoming in planschade als gevolg van planologische ontwikkelingen op gronden van derden, worden uitgegaan van de voor de aanvrager meest ongunstige invulling van de planologische mogelijkheden van die gronden. Dat kan voor de ene schadefactor, bijvoorbeeld voor de aantasting van privacy, een andere invulling zijn dan voor een andere schadefactor, bijvoorbeeld aantasting van het uitzicht.

De rechtbank volgt eisers in hun betoog dat Langhout in de planvergelijking ten onrechte slechts is uitgegaan van de planologische mogelijkheid van de vestiging van een melkveehouderij. Het nieuwe bestemmingsplan staat niet slechts een melkveehouderij toe, maar een “agrarisch bedrijf”. Dit betekent dat ook andere agrarische bedrijven zijn toegestaan. Omdat niet vaststaat dat een melkveebedrijf – bijvoorbeeld voor de schadefactor “geur” – de meest ongunstige invulling betreft, heeft Langhout onvoldoende gemotiveerd dat is uitgegaan van de meest ongunstige invulling op grond van het nieuwe bestemmingsplan.

De rechtbank overweegt voorts dat op het perceel nevenactiviteiten, zoals een dierenasiel en dagopvang, zijn toegestaan tot een oppervlakte van 350 m². Uit het rapport van Langhout blijkt niet dat dit gebruik is meegenomen in de planologische vergelijking.

De beroepsgrond slaagt.

De rechtbank stelt met betrekking tot het planologische kader voor de tussenliggende gronden vast dat Langhout ten onrechte is uitgegaan van het bestemmingsplan “Buitengebied Keppel en Hummelo”, zoals vastgesteld op 27 januari 1998. Op de peildatum vigeerde het bestemmingsplan “Buitengebied Steenderen/Hummelo en Keppel”.

De beroepsgrond slaagt.

Het voorgaande leidt de rechtbank tot de conclusie dat het advies zodanige gebreken bevat dat verweerder zich bij de besluitvorming niet op dit advies kon baseren.

Dit betekent dat het beroep van eisers gegrond is. Het besluit van 26 april 2016 komt voor vernietiging in aanmerking.

StAB-rapport

6. De StAB heeft in het advies van 28 augustus 2017 een vergelijking gemaakt tussen het oude en het nieuwe bestemmingsplan, en per schadefactor beoordeeld of eisers als gevolg van het nieuwe bestemmingsplan in een planologisch nadeliger positie zijn komen te verkeren.

De StAB heeft met betrekking tot het aspect “uitzicht” overwogen dat de afstand van 270 meter in samenhang met de bouw- en exploitatiemogelijkheden op het tussenliggende perceel niet heeft geleid tot een verslechtering van het uitzicht. Op de tussenliggende percelen is volgens de StAB een boom-, sier- of fruitteeltkwekerij toegestaan met hoogstam fruitbomen.

De StAB heeft met betrekking tot de karakteristiek van het landschap overwogen dat planologisch gezien geen sprake is van een open karakter van het gebied, zodat de planmutatie niet leidt tot een aantasting van de karakteristiek van het landschap.

De StAB heeft met betrekking tot het aspect “verkeershinder” overwogen dat gelet op de wegenstructuur de verkeersafwikkeling vooral plaatsvindt via de N314, en dat de extra verkeersbewegingen niet leiden tot een planologisch nadeel voor eisers.

De StAB heeft met betrekking tot het aspect “geluid” overwogen dat de maximale oppervlakte van 350 m² voor een nevenfunctie het mogelijk maakt een hondenkennel voor (afgerond) 90 honden te realiseren. Dit resulteert in een maximale geluidbelasting (LAmax)op de woning van eisers van 44 dB(A) op 1,5 meter hoogte in de dagperiode. Op 5 meter hoogte in de avondperiode bedraagt het LAmax 46 dB(A). Volgens de StAB resulteert de bestaande planologische mogelijkheid van een hondenkennel op het perceel [locatie] (op 116 meter afstand) in een circa 9-10 dB hogere geluidwaarde dan een hondenkennel op het perceel [locatie] (op 270 meter), zodat de bestaande mogelijkheid maatgevend blijft voor de geluidhinder die eisers ervaren van een hondenkennel.

De StAB concludeert dat de planmutatie niet heeft geleid tot een planologische verslechtering voor het schadeaspect “geluid”.

De StAB heeft met betrekking tot het aspect “geur” overwogen dat het perceel van eisers buiten de bebouwde kom ligt, in een concentratiegebied. In dat gebied mag de geurbelasting op een geurgevoelig object – zoals de woning van eisers – niet meer bedragen dan 14,0 ouE/m³. Deze voorgrondbelasting bedraagt ten hoogste 3,7 ouE/m³ en wordt veroorzaakt door de bestaande veehouderij aan de [locatie].

De StAB geeft aan dat een biologische varkenshouderij 14 vleesvarkens van 110 kg op één hectare kan huisvesten. Met een bestemmingsvlak van ten hoogste 3,4 hectare kunnen aan de [locatie] ten hoogste ongeveer 47 a 48 varkens worden gehouden. Deze veestapel levert een geurbelasting op van 0,2 ouE/m³. Bij een modellering als een “weide” met een lage afvoerhoogte en een lage uittreedsnelheid bedraagt de geurbelasting op de woning [locatie] 0,5 ouE/m³ als 98 percentiel. Gelet op deze geurbelasting is volgens de StAB de voorgrondbelasting maatgevend, en niet de achtergrondbelasting.

De StAB concludeert dat het aspect “geur” daarom niet heeft geleid tot een verslechtering van de planologische situatie.

Gelet op het voorgaande concludeert de StAB dat geen sprake is van een verslechtering van de planologische situatie voor eisers.

Geur

Naar het oordeel van de rechtbank dient bij het maximale aantal dieren dat in een biologische veehouderij kan worden gehuisvest – en de daaruit voortvloeiende geurbelasting – niet slechts te worden gekeken naar de oppervlakte van het bouw- c.q. bestemmingsvlak van het nieuwe bestemmingsplan, maar ook naar de omliggende gronden. Een biologische veehouderij is voor zijn bedrijfsvoering immers afhankelijk van omliggende agrarische gronden.

De rechtbank heeft de StAB daarom bij brief van 27 februari 2018 verzocht om in de reële prognose van de geurbelasting als gevolg van een biologische varkenshouderij ook omliggende agrarische gronden te betrekken, en te berekenen in hoeverre als gevolg hiervan het houden van een groter aantal dieren tot een hogere geurbelasting leidt.

De rechtbank is van oordeel dat door 45,7 hectare aan omliggende gronden mee te nemen, en aan de hand daarvan uit te gaan van het houden van 644 varkens, is uitgegaan van een reële prognose. Uit de geurberekening blijkt dat de geurbelasting in dat geval slechts summier toeneemt, zodat geen sprake is van planologisch nadeel voor wat betreft de schadefactor “geur”.

De rechtbank ziet geen aanleiding om – zoals eisers hebben betoogd – uit te gaan van een (nog) grotere oppervlakte aan omliggende gronden. Het is weliswaar mogelijk om gronden aan te kopen, maar gelet op de ligging van het agrarische bedrijf en de omstandigheid dat wordt uitgegaan van een biologische veehouderij is dit naar het oordeel van de rechtbank geen gebruik dat redelijkerwijs te verwachten is.

De StAB heeft in het advies met betrekking tot het aantal varkens per hectare aangegeven dat biologische veehouderijen verplicht zijn om een vrije uitloop van 1 m² per vleesvarken te hebben en dat strikte eisen gelden ten aanzien van daglichttoetreding en ventilatie. Daarnaast mag de veebezetting niet meer stikstof opleveren dan 170 kg per jaar en per hectare landbouwgrond. Dit komt volgens de StAB overeen met 14 vleesvarkens per hectare.

De rechtbank is van oordeel dat de StAB gelet op deze berekening terecht is uitgegaan van 14 varkens per hectare omliggende grond. De levensduur van een varken is – anders dan eisers hebben betoogd – niet van belang bij het bepalen van het aantal vleesvarkens per hectare grond.

De beroepsgrond faalt.

Geluid

De StAB is voor wat betreft het aspect “geluid” uitgegaan van de planologisch toegestane nevenactiviteit die het meeste geluid veroorzaakt, namelijk de hondenkennel en daarbij uitgegaan van een bronvermogen van 114 dB(A) voor een grote hond.

De rechtbank acht het niet aannemelijk dat stemgeluid van kinderen het geluid van (90) blaffende honden overtreft, zodat de StAB dit stemgeluid terecht buiten beschouwing heeft gelaten.

De rechtbank ziet ook geen aanleiding om uit te gaan van cumulatie van geluidhinder, omdat het nieuwe bestemmingsplan slechts betrekking heeft op [locatie] , en niet op het perceel [locatie] . Ter volledigheid heeft de rechtbank wel aan de StAB gevraagd om cumulatie van geluid door te rekenen. De uitkomst hiervan is dat het gelijktijdig samenvallen van twee geluidspieken van hondenkennels leidt tot een verhoging van 0,5 dB ter plaatse van de woning van eisers.

De rechtbank volgt daarom de conclusie van de StAB dat voor wat betreft het aspect “geluid” geen sprake is van planologisch nadeel.

De beroepsgrond faalt.

Uitzicht, karakteristiek gebied en verkeer

Eisers betogen met betrekking tot het aspect “uitzicht” dat beplanting op de tussenliggende gronden niet meetelt bij de maximale planologische invulling. Daarnaast is volgens eisers onvoldoende onderbouwd of een afscheiding met een hoogte van 3 meter planologisch mogelijk is. Met betrekking tot de “karakteristiek van het gebied” betogen eisers aan dat wel sprake is van een aantasting van de karakteristiek van het open landschap.

Met betrekking tot het aspect “verkeer” betwisten eisers dat is uitgegaan van de maximale planologische mogelijkheden onder het nieuwe bestemmingsplan.

Gelet op deze jurisprudentie is de StAB terecht uitgegaan van zowel de bouw- als de gebruiksmogelijkheden op de tussenliggende gronden. Op de tussenliggende gronden is het gebruik als boom-, sier- of fruitteeltkwekerij toegestaan. Naar het oordeel van de rechtbank heeft de StAB terecht overwogen dat bij een gebruik als kwekerij met hoogstam fruitbomen (met een hoogte van 7 meter) geen sprake is van een verslechtering van het uitzicht van eisers. De rechtbank overweegt voorts dat de gebouwen op het perceel [locatie] landschappelijk moeten worden ingepast op grond van de voorwaardelijke verplichting uit artikel 3.1 van de planregels, zodat ook in zoverre geen sprake is van een verslechtering van het uitzicht.

De StAB heeft gelet op het voorgaande dan ook terecht overwogen dat er in planologische zin geen sprake is van een open landschap, zodat ook geen sprake is van een aantasting van de karakteristiek van het landschap.

De beroepsgronden falen.

De rechtbank volgt ook op het punt “verkeer” het StAB-advies. Anders dan eisers hebben betoogd is de StAB uitgegaan van de maximale planologische mogelijkheden, nu de StAB ook de planologische gevolgen van de toegestane nevenactiviteiten – en de daaruit voortvloeiende extra verkeersbewegingen – in het advies heeft betrokken. Omdat deze verkeersbewegingen echter niet langs het perceel van eisers zullen plaatsvinden, maar via de [locatie] naar de N314, is geen sprake van planologisch nadeel voor eisers als gevolg van extra verkeersbewegingen.

De beroepsgrond faalt.

De rechtbank overweegt met betrekking tot de (tweede) zitting van 1 augustus 2018 als volgt. Op de eerste zitting zijn alle gronden van eisers tegen het StAB-advies uitvoerig behandeld en besproken. De gemachtigde van eisers heeft na het aanvullende advies van de StAB aangegeven een tweede zitting te wensen. De rechtbank heeft daarom een tweede zitting ingepland. Op deze zitting heeft de gemachtigde volstaan met een herhaling van gronden die ook reeds tegen het (concept) aanvullende advies van de StAB – waar de StAB op heeft gereageerd – en in de aanvullende reactie waren ingebracht.

De rechtbank ziet in deze herhaling van zetten een bijzondere omstandigheid om geen vergoeding voor de tweede zitting toe te kennen.

De rechtbank ziet ook geen aanleiding om de kosten voor het taxatierapport dat in de bezwaarprocedure is ingebracht te vergoeden. Omdat geen sprake is van planologisch nadeel bestond geen aanleiding om een taxatierapport op te laten stellen.