Uitspraken

Voor de beoordeling van het onderhavige geschil is allereerst van belang vast te stellen ten aanzien van welke uitvoeringsovereenkomst de premies laatstelijk zijn voldaan aan SPNG. Bij dagvaarding heeft Itsme gesteld dat de laatste uitvoeringsovereenkomst dateert van 6 juni 2010, dat deze per 1 januari 2007 in werking is getreden en dat het recht op premievrije opbouw bij het sluiten van de uitvoeringsovereenkomst in artikel 16 van het Pensioenreglement is geregeld. Ter onderbouwing van haar standpunten verwijst Itsme in haar dagvaarding echter niet naar een tussen partijen gesloten uitvoeringsovereenkomst, maar naar het Uitvoeringsreglement 2013. Dit reglement ziet op de verhouding tussen SPNG en alle bij SPNG aangesloten werkgevers.

SPNG heeft vervolgens onweersproken aangevoerd dat zij laatstelijk in februari 2015 met (de rechtsvoorganger van) Itsme een uitvoeringsovereenkomst heeft gesloten, met als ingangsdatum 1 januari 2015. De kantonrechter gaat voor de beoordeling dan ook uit van (de inhoud van) deze uitvoeringsovereenkomst, waarin partijen zijn overeengekomen dat zij gebonden zijn aan het Uitvoeringsreglement 2013 en het Pensioenreglement 2013.

De in het geding zijnde regeling voor premievrije deelneming bij arbeidsongeschiktheid is vastgelegd in artikel 21 van het Pensioenreglement 2013. Gelet hierop gaat de kantonrechter voorbij aan de stelling van Itsme, inhoudende dat SPNG deze regeling zonder instemming van Itsme heeft ‘gewijzigd’ van artikel 16 naar artikel 21 Pensioenreglement 2013. Overigens gaat Itsme blijkens haar petitum ook uit van de toepassing van artikel 21 Pensioenreglement 2013.

Zoals hiervoor al is overwogen zijn partijen gebonden aan het Uitvoeringsreglement 2013 en het Pensioenreglement 2013. In artikel 3 van het Uitvoeringsreglement 2013 is bepaald dat Itsme een zodanige premiebijdrage aan SPNG betaalt, dat SPNG in staat is aan haar financiële verplichtingen – voortvloeiende uit de statuten en het Pensioenreglement 2013 – voor alle door Itsme aangemelde (aspirant-) deelnemers na te komen. Onderdeel van deze door SPNG na te komen verplichtingen is de uitvoering van de regeling voor premievrije deelname bij arbeidsongeschiktheid, welke regeling is vastgelegd in artikel 21 Pensioenreglement 2013. In dit artikel staat – kort samengevat – dat de deelnemer, die vanaf 1 januari 2015 tenminste 35% arbeidsongeschikt is en een WIA-uitkering ontvangt, recht heeft op premievrije deelneming in zoverre de arbeidsongeschiktheid is ontstaan tijdens het deelnemerschap aan de pensioenregeling.

In artikel 3 lid 3 van het Pensioenreglement 2013 is daarnaast vastgelegd dat het deelnemerschap eindigt, indien de onderneming waar de deelnemer werkzaam is, niet langer een aangesloten werkgever is bij het pensioenfonds.

De kantonrechter volgt Itsme niet in haar standpunt dat de enige voorwaarde voor deelname aan de premievrije pensioenregeling is dat de werknemer ziek wordt tijdens de looptijd van de uitvoeringsovereenkomst. In artikel 21 Pensioenreglement 2013 is immers duidelijk vermeld dat voor het recht op premievrije deelname bij arbeidsongeschiktheid niet alleen vereist is dat de deelnemer (werknemer) arbeidsongeschikt is geworden tijdens de looptijd van de uitvoeringsovereenkomst, maar ook dat de deelnemer een WIA-uitkering ontvangt. Pas op dat moment treedt het aan SPNG overgedragen risico op.

Op grond van artikel 3 lid 3 Pensioenreglement 2013 is het deelnemerschap voor de (zieke) werknemers van Itsme geëindigd per 1 januari 2021. Feitelijk beroept Itsme zich op het behoud van aanspraken, maar dit geldt enkel voor opgebouwde aanspraken (een en ander onder de voorwaarden als genoemd in artikel 55 Pensioenwet). Artikel 21 van het Pensioenreglement 2013 bevat echter een regeling op grond waarvan gedefinieerd is wanneer het verzekerde risico zich materialiseert en in het geval tijdens de looptijd van de verzekering niet beide voorwaarden in vervulling zijn gegaan vervalt enige aanspraak op dekking bij beëindiging van de deelneming. Dit sluit ook aan bij de aard van een risicoverzekering, die alleen dekking geeft zolang de verzekering (de deelneming in de pensioenregeling) duurt. SPNG heeft Itsme hier ook op gewezen (zie 2.6. “de risicoverzekeringen voor arbeidsongeschiktheid (over de verstreken en toekomstige diensttijd) zijn beëindigd”).

Itsme stelt dat dit betekent dat tegenover de in 2019 en 2020 door haar betaalde (verzekerings)premies geen tegenprestatie staat, terwijl zij dit redelijkerwijs wel mocht verwachten. Echter, niet is gebleken dat partijen zijn overeengekomen dat de werknemers van Itsme die per 1 januari 2021 nog in de wachttijd zaten (en dus niet voldeden aan de tweede voorwaarde van artikel 21 Pensioenreglement 2013) alsnog recht hebben op premievrije pensioenopbouw. Daarentegen heeft SPNG ter zitting gesteld, onder verwijzing naar artikel 21 lid 1 Pensioenreglement 2013, dat de werknemers die al arbeidsongeschikt waren bij aanvang van de uitvoeringsovereenkomst, verzekerd waren van premievrije pensioenopbouw. Dit betekent dat het inlooprisico verzekerd is en dat de tegenprestatie hiermee gegeven is, aldus SPNG.

Itsme heeft hierop ter zitting niet betwist dat het inlooprisico in genoemd artikel verzekerd is, maar gesteld dat zij zich afvraagt of dit in het onderhavige geval daadwerkelijk zo is, omdat het Pensioenreglement 2013 is opgesteld voor de situatie waarin deelname verplicht is gesteld en in dit geval sprake is van een vrijwillige aansluiting. Hiermee gaat Itsme evenwel voorbij aan het feit dat zij de toepassing van het Pensioenreglement 2013 met SPNG is overeengekomen in de uitvoeringsovereenkomst. Daarnaast is de enkele ter zitting ingenomen stelling van Itsme, dat zij zich niet kan voorstellen dat een werkgever bij vrijwillige aansluiting denkt aan het verzekeren van het inlooprisico, onvoldoende tegenover het beroep van SPNG op voormeld artikel. Voor het overige heeft Itsme geen concrete feiten en omstandigheden gesteld om haar stellingen op dit punt nader te onderbouwen. De kantonrechter verwerpt dan ook de stelling van Itsme dat er geen tegenprestatie tegenover de betaalde premies staat.

Itsme heeft nog gesteld dat zij erop mocht vertrouwen dat SPNG de tijdens de looptijd van de uitvoeringsovereenkomst ziek geworden werknemers gelijk zou behandelen. Dat is op zichzelf juist. Itsme miskent hierbij alleen dat wel aan beide voorwaarden voor het recht op premievrije voortzetting moet zijn voldaan. Gesteld noch gebleken is dat de zieke werknemers van Itsme, die aan één van de voorwaarden of aan beide voorwaarden voldoen – en zich dus in een gelijke situatie bevinden – onderling anders worden behandeld. Dat de in 2019 en 2020 ziek geworden werknemers onverzekerbaar zijn geworden, omdat geen enkele verzekeraar het risico wil overnemen is daarnaast – tegenover de gemotiveerde betwisting hiervan door SPNG – door Itsme onvoldoende nader concreet onderbouwd. Zo is bijvoorbeeld niet gebleken, dat Itsme met de opvolgend pensioenuitvoerder over dit inlooprisico heeft gesproken.

Voorts heeft Itsme een beroep gedaan op het convenant en de verwachtingen die zij hieraan mag ontlenen. Hoewel hierin diverse richtlijnen staan ter bescherming van zieke of (gedeeltelijk) arbeidsongeschikte werknemers in het geval van een overstap naar een andere werkgever of een collectieve beëindiging van de pensioenregeling, betekent dit niet dat SPNG verplicht is zich hieraan te houden. Itsme heeft ook niet betwist dat in artikel 8 van het convenant staat dat het convenant geen rechtstreekse werking heeft en geen verdergaande rechten of garanties beidt dan degene die voortvloeien uit de van toepassing zijnde pensioenregeling. Gelet hierop kon Itsme naar het oordeel van de kantonrechter dan ook niet redelijkerwijs verwachten dat SPNG de richtlijnen uit het convenant één-op-één zou toepassen. Dat SPNG op haar website schrijft dat aanbevelingen, convenanten en codes van onder andere de Pensioenfederatie richting geven aan de governance, maakt dit niet anders.

Voorts doet Itsme een beroep op artikel 6:248 lid 2 BW: de ‘beperkte dekking’ is gelet op de relevante omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar. Deze relevante omstandigheden zijn volgens Itsme 1) de grove schending van de belangen van zieke werknemers, 2) de ontoelaatbare onevenwichtigheid tussen de prestaties en 3) de schending van gelijke behandelingsnormen overeenkomstig de Wgbh/cz.

SPNG heeft een en ander gemotiveerd betwist.

De kantonrechter stelt voorop dat bij toepassing van artikel 6:248 lid 2 BW de nodige terughoudendheid moet worden betracht. Voor zover Itsme stelt dat de belangen van zieke werknemers grovelijk zijn geschonden omdat reeds ingetreden risico’s onverzekerbaar zijn, verwijst de kantonrechter naar hetgeen hiervoor onder 5.8. is overwogen. Hetzelfde geldt voor het beroep van Itsme op het convenant. Ook van een ontoelaatbare onevenwichtigheid tussen prestaties dan wel schending van de gelijke behandelingsnormen is niet gebleken (zie 5.6. en 5.7.).

Itsme stelt ook dat SPNG haar informatie- en waarschuwingsplicht heeft geschonden. SPNG had Itsme namelijk nadrukkelijk dienen te informeren over het feit dat het convenant ter bescherming van haar werknemers niet zou worden nageleefd. Daarnaast is onaanvaardbaar dat negatieve sancties van verval zijn opgenomen bij het niet verlengen van de uitvoeringsovereenkomst. Indien Itsme juist was geïnformeerd, was haar ook duidelijk geworden dat een vergaande onevenwichtigheid van prestaties was ontstaan, aldus Itsme.

Ten aanzien van het beroep van Itsme op het convenant verwijst de kantonrechter naar hetgeen hiervoor is overwogen. Het convenant heeft geen rechtstreekse werking en bovendien is hierin bepaald dat het geen verdergaande rechten of garanties biedt dan die voortvloeien uit de van toepassing zijnde pensioenregeling (in dit geval: het Pensioenreglement 2013). Op SPNG rust dan ook niet de verplichting om Itsme over het al dan niet volgen van het convenant te informeren of te waarschuwen. Ook is de kantonrechter, gelijk aan het verweer van SPNG, van oordeel dat geen sprake is van de door Itsme gestelde negatieve sancties van verval. Uit het voorgaande volgt dat SPNG eenvoudigweg de voorwaarden uit het Pensioenreglement 2013 heeft toegepast. Dat Itsme de uitvoeringsovereenkomst heeft opgezegd en kennelijk niet heeft voorzien in het uitlooprisico van haar zieke werknemers, kan in dit geval niet aan SPNG worden tegengeworpen. Dat de opzegging van de uitvoeringsovereenkomst gevolgen heeft voor de werknemers van Itsme, omdat zij vanaf 31 december 2020 niet meer (bij SPNG) verzekerd zijn voor de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid, is bovendien door SPNG expliciet benoemd in de brief, waarin SPNG de opzegging aan Itsme heeft bevestigd (zie 2.6.). Voor zover Itsme stelt dat sprake is van een onevenwichtigheid tussen de prestaties van beide partijen wordt verwezen naar hetgeen onder 5.6. is overwogen.

Voor zover Itsme een beroep doet op dwaling, geldt dat zij haar stellingen op dit punt onvoldoende heeft onderbouwd.

Subsidiair stelt Itsme zich op het standpunt dat de door haar betaalde risico-opslagen voor de dekking van artikel 21 Pensioenreglement 2013 voor een deel contractuele rechtsgrond missen, nu genoemde betalingen zien op de ruimere dekking overeenkomstig het convenant en deze dekking door SPNG niet wordt geboden. Itsme heeft een deel van deze risico-opslagen, namelijk een bedrag van € 316.908,85, dan ook onverschuldigd betaald. Bovendien is SPNG hierdoor (de verarming van Itsme) ongerechtvaardigd verrijkt (artikel 6:212 BW en artikel 7:938 BW). Uit hetgeen hiervoor is overwogen volgt dat van een onverschuldigde betaling dan wel een ongerechtvaardigde verrijking geen sprake is.

De subsidiaire vorderingen dienen, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen ten aanzien van de primaire vorderingen van Itsme, te worden afgewezen en behoeven dan ook geen nadere bespreking.