Uitspraken

De verschenen gedaagden hebben aangevoerd dat de Gemeente geen spoedeisend belang heeft bij haar vordering. Daarin kunnen zij echter niet worden gevolgd. Indien de stellingen van de Gemeente - na een inhoudelijke beoordeling, waarvoor in het kader van dit preliminaire verweer geen plaats is - voor juist moeten worden gehouden, is daarmee het spoedeisende karakter van haar vordering gegeven.

Centraal in de onderhavige procedure staat de vraag of de Gemeente mag overgaan tot de ontruiming van het Pand tegen de achtergrond van het door de Gemeente erkende belang van een 'broedplaats' als De Vloek. Dat - op zichzelf dus niet ter discussie staande - belang, vormt in feite de basis van het door de verschenen gedaagden gevoerde verweer.

De Gemeente heeft De Vloek (als gedaagde sub 2) gedagvaard als
" 'VERENIGING' DE VLOEK ". Op de zitting heeft zij aangegeven dat zij vereniging tussen aanhalingstekens heeft geplaatst omdat zij niet weet of De Vloek wel een vereniging is. Op de zitting is gebleken dat De Vloek noch een (formele dan wel informele) vereniging, noch een andere rechtspersoon, noch een personenvennootschap is. De Vloek heeft aangevoerd dat zij een sociaal-culturele broed- c.q. vrijplaats is, waarbinnen kunstenaars, ambachtslieden en (culturele) ondernemers hun activiteiten (kunnen) ontplooien. Haar samenstelling is wisselend en bestaat uit een vaste kern van circa 40 personen. Op de zitting heeft zij aangegeven dat zij een "ongrijpbaar geheel" vormt. Als een (identificeerbaar) natuurlijk persoon kan zij dus ook niet worden aangemerkt. Ingevolge het Nederlandse burgerlijke procesrecht kunnen - met uitzondering van de in artikel 45 lid 4 van het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering ('Rv') bedoelde situatie (krakers) - slechts natuurlijke personen, rechtspersonen en personenvennootschappen als procespartij optreden in een rechtsgeding. Uit het voorgaande volgt dat De Vloek geen van die kwaliteiten bezit. Dit betekent dat de Gemeente niet-ontvankelijk zal worden verklaard in haar vordering voor zover deze zich richt tot De Vloek. Voor de goede orde wordt hierbij nog opgemerkt dat dat niet betekent dat de tot De Vloek behorende (rechts)personen het Pand niet behoeven te verlaten indien in dit vonnis wel de ontruiming van het Pand door de Overigen (gedaagden sub 9) wordt bevolen, aangezien zij (ook) tot die procespartij moeten worden gerekend.

Aan het voorgaande doet overigens niet af dat de Gemeente een - hierna nog aan de orde komende - inspanningsverplichting heeft met het oog op vervangende ruimte ten behoeve van De Vloek in geval van een ontruiming van het Pand. Op die verplichting kunnen de tot De Vloek behorende (individuele) rechts- en natuurlijke personen zich jegens de Gemeente beroepen.

Zeedranck & Havenkunst staat ingeschreven op het adres van het Pand en maakt kennelijk deel uit van De Vloek. Zij is echter niet in het geding verschenen. Haar bestuurders zijn [gedaagde 6] en [gedaagde 8] . De Gemeente heeft hen enkel in hun hoedanigheid van bestuurders van Zeedranck & Havenkunst gedagvaard (zie dag. sub 1.4). [gedaagde 6] is niet verschenen. [gedaagde 8] wel, maar - zo heeft hij uitdrukkelijk aangegeven op de zitting - enkel op persoonlijke titel en niet (mede) als bestuurder van Zeedranck & Havenkunst. Niet valt in te zien echter wat het 'persoonlijke' belang is van [gedaagde 8] bij de onderhavige kwestie. Te minder nu hij - blijkens de dagvaarding - niet woonachtig is of verblijft op het adres van het Pand. Met betrekking tot dat persoonlijke belang heeft [gedaagde 8] ook niets gesteld. Hooguit valt uit zijn stellingen op te maken dat hij sympathiseert met De Vloek, maar dat is onvoldoende om als verweer van een procespartij tegen de vordering van de Gemeente te worden aangemerkt. Een en ander betekent, dat - voor zover Zeedranck & Havenkunst wordt bevolen het Pand te ontruimen - ook [gedaagde 8] , als haar bestuurder, het Pand dient te verlaten. In dat geval zal ook de vordering van de Gemeente jegens [gedaagde 8] worden toegewezen.

Water & Brood staat ingeschreven op het adres van het Pand en maakt kennelijk deel uit van De Vloek. Zij is echter - als gedaagde sub 3 - niet in het geding verschenen. [gedaagde 4] , [gedaagde 5] en [gedaagde 6] zijn haar maten/vennoten. De Gemeente heeft hen enkel in hun hoedanigheid van maat/vennoot van Water & Brood gedagvaard (zie dagv. sub 1.4). [gedaagde 6] is niet verschenen. [gedaagde 4] en [gedaagde 5] wel, maar - blijkens hun verklaringen op de zitting - enkel op persoonlijke titel en niet (mede) als maat/vennoot van Water & Brood. Niet valt in te zien echter wat hun 'persoonlijke' belang is bij de onderhavige kwestie. Te minder nu zij - blijkens de dagvaarding - niet woonachtig zijn of verblijven op het adres van het Pand. Met betrekking tot dat persoonlijke belang hebben [gedaagde 4] en [gedaagde 5] ook niets gesteld. Hooguit valt uit hun stellingen op te maken dat zij sympathiseren met De Vloek, maar dat is onvoldoende om als verweer van een procespartij tegen de vordering van de Gemeente te worden aangemerkt. Een en ander betekent, dat - voor zover Water & Brood wordt bevolen het Pand te ontruimen - ook [gedaagde 4] en [gedaagde 5] , als haar maten/vennoten, het Pand dienen te verlaten. In dat geval zal ook de vordering van de Gemeente jegens hen worden toegewezen.

Voor wat betreft de verschenen gedaagden rest thans enkel nog het geschil tussen de Gemeente en [gedaagde 9a] . Gesteld noch gebleken is dat [gedaagde 9a] onderdeel uitmaakt van De Vloek. Daarvan zal dan ook niet worden uitgegaan. Met betrekking tot hem is - in feite - enkel aangevoerd dat hij 'bewoner' is van het Pand.

Gelet op het vorenstaande en nu onweersproken is gesteld dat het Pand niet bestemd is voor bewoning, terwijl de bruikleenovereenkomst uit 2003 bewoning uitsluit, moet ervan worden uitgegaan dat [gedaagde 9a] een 'kraker' is. Als zodanig heeft hij het eigendomsrecht van de Gemeente betreffende het Pand geschonden. Voorts dient het kraken van een onroerende zaak te worden gekwalificeerd als een misdrijf, op grond van artikel 138a van het Wetboek van Strafrecht. Blijkens de wetsgeschiedenis is het belang van die bepaling vooral gelegen in de bescherming van het eigendomsrecht van de ander (zie o.a. Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 3, p. 1). Daarmee is de onrechtmatigheid van het kraken van het Pand door [gedaagde 9a] gegeven.

Van de zijde van de verschenen gedaagden zijn verschillende argumenten aangevoerd, op grond waarvan naar hun mening desondanks niet mag worden overgegaan tot de ontruiming van het Pand. Op grond van al het voorgaande regarderen die argumenten thans enkel nog [gedaagde 9a] .

[gedaagde 9a] kan niet worden gevolgd in zijn stelling dat de herontwikkelingsplannen van de Gemeente onvoldoende concreet zijn. Op grond van de onder 2.4, 2.5., 2.6, 2.7, 2.10, 2.11, 2.12, 2.15, 2.16, 2.17, 2.18 en 2.21 vermelde feiten kan niet anders worden geconcludeerd dan dat sprake is van concrete herontwikkelings- en bouwplannen en dat de Gemeente (vrijwel) direct nadat het Pand is ontruimd zal overgaan tot het bouwrijp maken van de kavel waarop het Pand is gesitueerd, alsmede dat - nadat die activiteiten zijn afgerond - Malherbe, althans de door haar ingeschakelde aannemer, de bouwactiviteiten op de kavel zal starten. Mede gelet op de gemotiveerde weerlegging van het verweer door de Gemeente kan niet worden aangenomen dat de thans nog aanhangig zijnde bezwaarschriftprocedures tegen de verleende omgevingsvergunning, de - eventuele - noodzaak om separaat een watervergunning aan te vragen ten behoeve van de saneringswerkzaamheden en het naderende stormseizoen daaraan in de weg zullen (kunnen) staan. Op grond van een en ander gaat de voorzieningenrechter er niet van uit dat de kavel, na de ontruiming van het Pand en de sloop ervan, nog lang braak zal blijven liggen. Voorts is op grond van de processtukken - in het bijzonder het rapport van Regelink Ecologie & Landschap van 1 juli 2015 - niet aannemelijk dat de nestactiviteiten van de op het terrein gesignaleerde zwarte roodstaart nog zullen worden gestoord door een toewijzend vonnis.

[gedaagde 9a] heeft zich tenslotte nog beroepen op artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden. Het in dat artikel geregelde 'huisrecht' geldt in beginsel slechts in verhouding tot de overheid ('verticale werking'). In het midden kan blijven of de Gemeente in de onderhavige procedure moet worden aangemerkt als overheid in voormelde zin, nu zij hier optreedt als eigenaar van het Pand. Uit rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met betrekking tot het huisrecht moet worden afgeleid dat het gedwongen verlies van iemands huis ("home") de meest vergaande vorm van inmenging in de uitoefening van het huisrecht is en dat een ieder die het risico loopt van een dergelijke inmenging in beginsel de mogelijkheid moet hebben de proportionaliteit te laten toetsen door de rechter, voordat de ontruiming wordt geëffectueerd. Door middel van de onderhavige procedure wordt [gedaagde 9a] in staat gesteld de proportionaliteit van de voorgenomen ontruiming te laten toetsen door de (onafhankelijke) rechter, zodat aan voormelde voorwaarde is voldaan.

Met het oog op die proportionaliteitstoets acht de voorzieningenrechter het volgende van belang. Zoals ook al uit hetgeen hiervoor onder 4.8 is overwogen volgt, behoeft de Gemeente de inbreuk door [gedaagde 9a] op zijn eigendomsrecht - in beginsel - niet te dulden. Daar komt bij dat al geruime tijd bekend was - ook bij de gebruikers van het Pand - dat de Gemeente wil overgaan tot herontwikkeling van het betreffende gebied en dat in die plannen geen plaats is voor handhaving van het Pand. Zoals hiervoor onder 4.10 overwogen, is sprake van (zeer) concrete herontwikkelingsplannen en kunnen de daadwerkelijke bouwactiviteiten aanvangen nadat het gebied bouwrijp is gemaakt. Voorts is de Gemeente jegens Malherbe contractueel verplicht om laatstbedoelde werkzaamheden, waaronder begrepen de sloop van het Pand, zo spoedig mogelijk uit te voeren. Bovendien kan niet worden aangenomen dat het Pand geschikt is voor bewoning. In publiekrechtelijke zin heeft het Pand ook een andere bestemming. Tot slot is van belang dat [gedaagde 9a] zijn beroep op het huisrecht en de mate waarin dit zou zijn geschonden niet, dan wel nauwelijks, nader heeft toegelicht, hetgeen wel van hem had mogen worden verwacht. Alles afwegende moet worden geconcludeerd dat de door de Gemeente beoogde ontruiming gerechtvaardigd is.

Mede bezien in het licht van het hetgeen met betrekking tot de verschenen gedaagden is overwogen, komen de vorderingen van de Gemeente tegen de niet-verschenen gedaagden (sub 1,3, 6, 7 en 9) noch onrechtmatig noch ongegrond voor.

De slotsom is dat de Gemeente niet-ontvankelijk zal worden verklaard in haar vordering jegens De Vloek en dat de gevorderde ontruiming jegens de andere gedaagden zal worden toegewezen. Nu de verschenen gedaagden de gemotiveerde stelling van de Gemeente dat er geen aanleiding is voor het vragen van inlichtingen, zoals bedoeld in artikel 557a lid 2 Rv, niet hebben betwist, zullen die inlichtingen ook niet worden ingewonnen. Anders dan de verschenen gedaagden stellen, is de voorzieningenrechter van oordeel dat de Gemeente met het oog op een eventuele herkraak belang heeft bij haar vordering ex artikel 557a lid 3 Rv om het vonnis gedurende een bepaalde periode ten uitvoer te kunnen leggen jegens een ieder die zich ten tijde van de tenuitvoerlegging in het Pand bevindt. Die termijn zal worden vastgesteld op zes maanden na de dag waarop dit vonnis wordt uitgesproken. De ontruimingstermijn zal in redelijkheid worden bepaald op vijf dagen na de betekening van het vonnis. De gevorderde machtiging om de ontruiming zelf uit te voeren, zal worden afgewezen, nu de deurwaarder de bevoegdheid heeft tot reële executie van de veroordeling tot ontruiming over te gaan op grond van de artikelen 555 e.v. Rv in verbinding met artikel 444 Rv.

Als de in het ongelijk gestelde partij zullen de gedaagden, met uitzondering van De Vloek, hoofdelijk worden veroordeeld in de proceskosten, te vermeerderen met de wettelijke rente. Een proceskostenveroordeling van de Gemeente ten behoeve van De Vloek, als gedaagde partij, zou gelet op de uitkomst in de rede liggen. Echter nu De Vloek niet kan worden aangemerkt als rechtssubject en dus geen drager kan zijn van subjectieve rechten en plichten, heeft De Vloek daarbij geen belang. Overigens zouden de kosten van De Vloek zijn begroot op nihil, aangezien haar advocaat mede optrad voor andere gedaagden en ten behoeve van al haar cliënten gebruik maakte van dezelfde processtukken, zodat niet kan worden aangenomen dat de procedure jegens De Vloek heeft geleid tot extra kosten.

De voorwaarde waaronder de reconventionele vorderingen zijn ingesteld is ingetreden, nu de in conventie gevorderde ontruiming van het Pand jegens [gedaagde 4] , [gedaagde 5] , [gedaagde 8] en [gedaagde 9a] wordt toegewezen, zodat zal worden overgegaan tot de beoordeling van die vorderingen.

Voor zover de reconventionele vorderingen zijn ingesteld door De Vloek, stranden deze reeds op grond van hetgeen in conventie onder 4.3 en 4.4 is overwogen. Daaruit volgt immers dat De Vloek niet kan optreden als procespartij en dus ook geen vordering kan instellen.

De vordering betreffende het beschikbaar stellen van vervangende huisvesting is gebaseerd op de inspanningsverplichting van de Gemeente jegens de De Vloek, of beter gezegd de daartoe behorende personen en bedrijven (zie r.o. 4.3). Uit hetgeen in conventie ten aanzien van [gedaagde 4] , [gedaagde 5] , [gedaagde 8] en [gedaagde 9a] is overwogen, volgt dat zij daartoe in de onderhavige procedure niet kunnen worden gerekend. Zij kunnen de Gemeente derhalve niet aanspreken op bedoelde verplichting, zodat de vordering zal worden afgewezen.

De gevorderde (voorwaardelijke) boete is reeds niet voor toewijzing vatbaar nu - gelet op hetgeen in conventie onder 4.12 is overwogen - niet aannemelijk is dat de Gemeente na de ontruiming van het Pand niet snel zal overgegaan tot het bouwrijp maken van de kavel en dat vervolgens niet zal worden gestart met de daadwerkelijke bouwwerkzaamheden.

[gedaagde 4] , [gedaagde 5] , [gedaagde 8] en [gedaagde 9a] zullen - als de in het ongelijk gestelde partij -worden veroordeeld in de proceskosten. Gelet op de samenhang met het geschil in conventie, zullen die kosten worden begroot op nihil. Voor wat betreft De Vloek wordt kortheidshalve verwezen naar hetgeen onder 4.15 met betrekking tot haar is overwogen.