Uitspraken

In beginsel is Rabobank bevoegd om op grond van de artikel 35 ABV de bankrelatie op te zeggen. De vraag is of het gebruikmaken door Rabobank van deze contractuele opzeggingsbevoegdheid, gelet op alle omstandigheden van het geval, in strijd is met haar zorgplicht van artikel 2 ABV en/of naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is (zie artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek en het arrest van de Hoge Raad van 10 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2929, ING/De Keijzer). Het is aan Rabobank om haar opzeggingsbevoegdheid voldoende aannemelijk te maken.

Rabobank heeft aan de beëindiging van de bankrelatie drie gronden, tezamen en ieder voor zich, ten grondslag gelegd. Die gronden zullen hieronder worden besproken.

Rabobank stelt hiertoe het volgende. In juli 2019 hebben Rabobank en [eiseres] afgesproken dat [eiseres] een bedrag van € 3.000,- per week aan contanten uit het garagebedrijf mocht afstorten. Rabobank was hiertoe bereid omdat [eiseres] had meegedeeld dat er behoefte was aan de zijde van [eiseres] om een beperkte hoeveelheid contant geld te accepteren van met name particuliere (oudere) klanten van het garagebedrijf. De afstorting van contanten zag dus slechts op contanten uit het garagebedrijf en niet op contanten uit het automobielbedrijf. Onder inkomsten uit het garagebedrijf verstaat Rabobank de verkoop van olie en andere autotoebehoren en betaling van onderhoudsbeurten aan auto’s. Zo heeft [naam 4] het ook verwoord in zijn e-mails (zie 2.5 en 2.6). Op basis van door [eiseres] verstrekte informatie is het Rabobank gebleken dat [eiseres] in de periode van november 2019 tot en met september 2020 € 24.745,- aan contanten heeft ontvangen uit het garagebedrijf. In die zelfde periode heeft zij echter voor een bedrag van € 122.000,- aan contant geld afgestort bij Rabobank, verkregen uit de verkoop van auto’s. Van het totaal aan de in die periode afgestorte contanten was maar liefst 80% niet afkomstig uit het garagebedrijf, maar uit de verkoop van auto’s. [eiseres] heeft zich dus niet aan de afspraak met Rabobank gehouden, aldus steeds Rabobank.

[eiseres] heeft het volgende gesteld. Zij verstaat onder automobielbedrijf al hetgeen te maken heeft met de Nederlandse verkoop en dienstverlening, ter onderscheiding van export. De verdenking van de FIOD had alleen betrekking op export, vandaar deze aanduiding en dit onderscheid. De contante gelden die [eiseres] heeft afgestort bij Rabobank waren louter afkomstig uit de Nederlandse verkoop van auto’s, de werkplaats en het magazijn. De verdenking van de FIOD had betrekking op de verkoop van auto’s aan buitenlandse klanten. In dat licht bezien heeft [eiseres] de afspraak met Rabobank zo mogen begrijpen dat zij wel contant geld uit de Nederlandse verkoop van auto’s mocht afstorten tot een bedrag van € 3.000,- per week. Een mogelijk misverstand is bovendien niet langer relevant, omdat [eiseres] sinds september 2020 helemaal geen contant geld meer bij Rabobank afstort.

Geoordeeld wordt als volgt. Naar aanleiding van de inval door de FIOD bij [eiseres] is er op 16 juli 2019 een bespreking geweest tussen partijen. In dit gesprek heeft Rabobank aan [eiseres] onder meer meegedeeld dat het afstorten van contant geld niet langer mogelijk was. [naam 4] van Rabobank heeft dit in een e-mail van die zelfde dag bevestigd en meegedeeld dat hij intern zou overleggen wat de mogelijkheden waren om contant geld voor bijvoorbeeld olie of een servicebeurt toch beperkt af te storten (zie 2.5). Vervolgens heeft [naam 4] op 22 juli 2019 aan [eiseres] bericht dat vanwege haar behoefte om een beperkte hoeveelheid contant geld te accepteren van met name particuliere (oudere) klanten van het garagebedrijf, [eiseres] maximaal € 3.000,- per week aan contant geld mocht afstorten. In deze e-mail heeft [naam 4] geschreven dat het accepteren van contant geld door [eiseres] tot een minimum moet worden beperkt. Gelet op de inhoud van de e-mails van [naam 4] , mede bezien in het licht van de inval van het FIOD, is voldoende aannemelijk dat de bodemrechter deze afspraak zo zal uitleggen dat het contante geld dat zij mocht afstorten uitsluitend afkomstig mocht uit garagewerkzaamheden, zoals bijvoorbeeld servicebeurten en de verkoop van olie en dergelijke en uitdrukkelijk niet uit de verkoop van auto’s, ook niet binnen Nederland.

Rabobank heeft onbetwist aangevoerd dat 80% van door [eiseres] afgestorte contante gelden afkomstig was uit de verkoop van auto’s. Dit betekent dat [eiseres] zich niet aan haar afspraak met Rabobank heeft gehouden. Dat [eiseres] sinds september 2020 geen contant geld meer afstort bij Rabobank doet hier niet aan af. De reden dat het vertrouwen van Rabobank is geschaad is gelegen in het niet nakomen van afspraken door [eiseres] .

Rabobank heeft hiertoe het volgende gesteld. Bij brief van 14 februari 2020 (van haar advocaat) heeft [eiseres] (de advocaat van) Rabobank bericht dat [eiseres] haar dienstverlening had gewijzigd en nauwelijks nog contante gelden accepteerde en tevens meegedeeld geen contante betalingen bij Rabobank af te zullen storten buiten de wekelijkse € 3.000,- afkomstig uit het garagebedrijf. Uit daarna door [eiseres] aan Rabobank verstrekte kasoverzichten is gebleken dat [eiseres] een onjuiste voorstelling van zaken heeft gegeven. Dat [eiseres] nauwelijks nog contante gelden accepteerde is onjuist. In januari 2020 heeft [eiseres] € 76.000,- aan contant geld ontvangen en in februari 2020 € 118.000,-. In de periode van maart 2020 tot en met januari 2021 heeft [eiseres] ruim € 1,2 miljoen aan contant geld ontvangen en over de gehele periode van november 2019 tot en met januari 2021 zelfs meer dan € 1,8 miljoen. Ook de mededeling in die brief dat [eiseres] buiten de wekelijkse € 3.000,- afkomstig uit het garagebedrijf geen contant geld bij Rabobank zal afstorten, was onjuist, aldus steeds Rabobank.

[eiseres] heeft hier het volgende tegenin gebracht. Zij heeft Rabobank over het verloop van contante ontvangsten niet op het verkeerde spoort gezet. [eiseres] heeft Rabobank tot op de euro nauwkeurig, op transactieniveau, geïnformeerd over deze ontvangsten. [eiseres] heeft de ontvangst van contant geld majeur afgebouwd. In november 2019 ontving [eiseres] nog € 265.000,- aan contant geld. Inmiddels liggen de gemiddelde maandelijkse ontvangsten ruim onder de € 100.000,- per maand. Ook de mededeling van [eiseres] dat zij wekelijks € 3.000,- contant geld afkomstig uit het automobielbedrijf afstortte bij Rabobank is niet onjuist, omdat [eiseres] daar ook de verkoop van auto’s binnen Nederland onder verstaat, aldus steeds [eiseres] .

Geoordeeld wordt dat de mededeling van [eiseres] dat zij nauwelijks nog contant geld ontving, niet klopte. Weliswaar is de ontvangst van contant geld door [eiseres] afgenomen, zoals zij heeft gesteld. [eiseres] heeft echter niet betwist dat zij in de door Rabobank genoemde perioden € 1,2 respectievelijk € 1,8 miljoen aan contant geld heeft ontvangen. In de hiervoor genoemde e-mail van 22 juli 2019 (zie 2.6) heeft [naam 4] geschreven dat ‘de acceptatie van contanten tot een minimum beperkt moeten worden’. Tegen die achtergrond zijn € 1,2 respectievelijk € 1,8 miljoen dermate hoge bedragen dat de mededeling ‘nauwelijks nog’ niet de lading dekt.

Onder verwijzing naar 4.5 wordt geoordeeld dat ook de mededeling van [eiseres] dat alleen contant geld afkomstig uit het garage/automobielbedrijf bij Rabobank werd afgestort, onjuist is. Dat dit voortvloeit uit een andere lezing door [eiseres] van de gemaakte afspraak, komt voor haar rekening en risico.

Rabobank heeft hiertoe het volgende gesteld. [eiseres] verschafte op vragen van Rabobank vaak geen, ontoereikende of slechts gedeeltelijke en weinig concrete antwoorden. Rabobank heeft onder meer aan [eiseres] gevraagd om afschriften van alle ontvangen en nog te ontvangen stukken uit het strafdossier. De onschuldpresumptie doet aan dit verzoek niet af. Inzicht in deze stukken was voor Rabobank van essentieel belang om zich een eigen oordeel te kunnen vormen over de risico’s op betrokkenheid bij witwassen of ander crimineel handelen. Het stond [eiseres] vrij strafrechtelijke stukken waarover zij beschikt en komt te beschikken aan Rabobank te verstrekken. De Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet justitiële en strafrechtelijke gegevens (Wjsg) zijn niet op [eiseres] van toepassing. De toegang tot stukken uit het strafdossier voor een verdachte wordt niet geregeld door de Wpg of de Wjsg, maar in Titel IIa van het Wetboek van Strafvordering (Sv). Deze titel bevat regels over de vorming en de kennisneming van het procesdossier in strafzaken die strekken tot bescherming van de procespartijen in het strafgeding. In Titel IIa Sv is geen geheimhoudingsplicht voor de verdachte opgenomen. Zo nodig had [eiseres] persoonsgegevens van haar medewerkers of derden of andere vertrouwelijke gegevens onleesbaar kunnen maken, aldus steeds Rabobank.

[eiseres] heeft aangevoerd dat zij alle vragen van Rabobank ten behoeve van haar cliëntenonderzoek steeds uitvoerig en gedocumenteerd heeft beantwoord. Het strafrechtelijk dossier valt onder wettelijke geheimhouding. Stukken uit het strafdossier worden door het OM verschaft ten behoeve van de eventuele verdediging en niet voor andere doeleinden. Artikel 7 leden 1 en 2 Wpg en artikel 3 leden 2-6 Wjsg verzetten zich tegen het verschaffen van strafrechtelijke gegevens aan anderen. Met inachtneming van haar geheimhoudingsplicht heeft [eiseres] Rabobank geïnformeerd over de stand van de strafrechtelijke procedure. Van belemmering van het cliëntenonderzoek is dus geen sprake geweest, aldus steeds [eiseres] .

Het zwaartepunt van de verwijten van Rabobank jegens [eiseres] in het kader van het cliëntenonderzoek is gelegen in het feit dat [eiseres] geen afschrift van het strafdossier aan Rabobank heeft willen verstrekken. Dit verwijt zal hieronder worden besproken.

De regels over de vorming en de kennisneming van het procesdossier in strafzaken strekken tot bescherming van de procespartijen in het strafgeding, waaronder in de eerste plaats de verdachte. Daarnaast zijn er regels die tot op zekere hoogte aan anderen dan de procespartijen recht geven op inzage in en verstrekking van gegevens uit een strafdossier. Het gaat, voor zover hier van belang, met name om regels die zijn neergelegd in de Wjsg en de Wpg. Deze wetten beogen mede het belang te dienen van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Terecht heeft Rabobank aangevoerd dat de Wjsg en de Wpg van toepassing zijn op de verwerking van gegevens door overheidsinstanties met bevoegdheden op het gebied van het strafrecht. [eiseres] is geen verwerker onder de Wjsg of Wpg. Deze wetten verzetten zich niet tegen het verschaffen van stukken uit het strafdossier aan Rabobank. Een verplichting om zonder meer geen informatie uit het strafdossier met derden te delen, is in het recht niet te vinden.

Het komt erop neer dat het [eiseres] vrijstond om (delen van) het strafdossier ter inzage te geven aan Rabobank. Uit hoofde van haar bankrelatie met Rabobank dient [eiseres] rekening te houden met de gerechtvaardigde belangen van Rabobank. Dit heeft zij niet gedaan door geen gehoor te geven aan het verzoek van Rabobank om inzage te geven in het strafdossier. Terecht heeft Rabobank gesteld dat zij belang heeft bij inzage in het strafdossier van [eiseres] om zo haar eigen oordeel te kunnen vormen over de risico’s die voortzetting van de bankrelatie met zich mee zouden brengen. Van Rabobank kan wel worden verlangd dat zij niet op de stoel van de strafrechter gaat zitten en de strafrechtelijke onschuldpresumptie meeweegt in haar onderzoek.

Door geen afschrift te verstrekken van het strafdossier, zo nodig deels geanonimiseerd, heeft [eiseres] het cliëntenonderzoek van Rabobank belemmerd.

Nadat Rabobank bij brief van 18 maart 2021 de bankrelatie met [eiseres] had opgezegd, heeft [eiseres] op 31 maart 2021 een concept-tenlastelegging ontvangen van het OM. Het OM is niet voornemens om [eiseres] te vervolgen voor witwassen, maar wel voor btw-fraude en valsheid in geschrifte.

[eiseres] heeft gesteld dat Rabobank dus geen risico loopt om betrokken te raken bij witwassen. [eiseres] is het oneens met de in de concept-tenlastelegging opgenomen verdenkingen en zal zich daartegen verweren. Maar zelfs als de rechter tot het oordeel zou komen dat [eiseres] zich hieraan schuldig heeft gemaakt, dan hoeft dit geen consequenties te hebben voor de relatie van [eiseres] met Rabobank en het girale verkeer. [eiseres] wordt er niet van verdacht dat zij op onjuiste gronden en daarmee ten onrechte fiscaal voordeel uit belastingfraude zou hebben genoten en daarmee uit enig misdrijf afkomstig geld zou hebben ontvangen. Als zij wordt veroordeeld, zal zij alsnog btw moeten afdragen over de ontvangen koopsommen voor de geleverde auto’s, aldus steeds [eiseres] .

Rabobank heeft aangevoerd dat vervolging van [eiseres] door het OM voor btw-fraude en valsheid in geschrifte een zelfstandige grond oplevert voor de beëindiging van de bankrelatie. Het gaat om een verdenking van ernstige misdrijven, die een sterk corrumperend effect hebben en mogelijk wel aan de basis hebben gestaan van witwassen. In haar brief van 21 april 2021 heeft [eiseres] alleen meegedeeld dat zij niet vervolgd zal worden voor witwassen. Zij heeft gezwegen over het voornemen van het OM om [eiseres] te vervolgen voor btw-fraude en valsheid in geschrifte. Door deze handelswijze heeft [eiseres] het vertrouwen van Rabobank nog verder geschaad. In de concept-tenlastelegging heeft Rabobank gelezen dat facturen mogelijk vervalst zijn. Dat zou voor Rabobank aanleiding zijn geweest om nader onderzoek te doen naar die facturen ten behoeve van het cliëntenonderzoek, aldus steeds Rabobank.

Geoordeeld wordt als volgt. De concept-tenlastelegging is zo gespecificeerd dat het voorshands zeer aannemelijk is dat het OM de strafzaak tegen [eiseres] gaat voorleggen aan de strafrechter. Of de inhoud van de concept-tenlastelegging een zelfstandige grond vormt voor opzegging van de bankrelatie kan in het midden blijven. Het is kwalijk dat [eiseres] in haar brief van 21 april 2021 aan Rabobank alleen heeft meegedeeld dat zij niet zal worden vervolgd voor witwassen. Door te verzwijgen dat het OM wel van plan is om [eiseres] te vervolgen voor btw-fraude en valsheid in geschrifte heeft [eiseres] het vertrouwen van Rabobank ernstig geschonden.

Het voorgaande betekent dat het gebruikmaken door Rabobank van haar contractuele opzeggingsbevoegdheid niet in strijd is met haar zorgplicht van artikel 2 ABV noch naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, ook niet door het niet ingaan op het verzoek van [eiseres] aan Rabobank om nader met haar te overleggen. Niet aannemelijk is dat de hiervoor beoordeelde gronden voor de opzegging door overleg anders zouden komen te liggen. Evenmin leiden de overige aangevoerde omstandigheden tot een ander oordeel.

Wel wordt in het belang van [eiseres] - als het mindere dan het gevorderde - bepaald dat de opzegging van de bankrelatie niet eerder effect zal hebben dan vanaf 15 september 2021. Voor deze korte termijn weegt het belang van Rabobank niet zwaarder, gelet ook op de lange periode dat de huidige situatie al bestaat. [eiseres] heeft de gelegenheid intussen een andere bankier te zoeken of een andere oplossing voor de bankrelatie te zoeken. De vordering van [eiseres] wordt voor het overige afgewezen.

Als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij zal [eiseres] worden veroordeeld in de proceskosten, gevallen aan de zijde van Rabobank. Tot op heden worden die begroot op € 667,- aan griffierecht en € 1.016,- aan salaris advocaat.

De verzochte nakosten zullen worden toegewezen op de wijze zoals in de beslissing vermeld.