OdC/jb
vonnis 22 februari 2001
DE PRESIDENT VAN DE ARRONDISSEMENTSRECHTBANK TE AMSTERDAM, RECHTSPREKENDE IN KORT GEDING in de zaak
met rolnummer KG 01/0129 OdC van
1. de commanditaire vennootschap NEW FILL CENTER DEN HAAG C.V., gevestigd te 's Gravenhage,
2. de besloten vennootschap in oprichting VLECAM B.V. i.o., vennoot van eiseres sub 1,
gevestigd te 's Gravenhage,
3. de besloten vennootschap VANESSA EURO PROMOTION B.V., vennoot van eiseres sub 1,
gevestigd te Wassenaar,
4. [eiseres 4.],
wonende te [woonplaats],
e i s e r e s s e n bij dagvaarding van 7 februari 2001,
procureur mr Th.J. Bousie,
t e g e n
1. de besloten vennootschap VNU TIJDSCHRIFTEN B.V.,
gevestigd te Amsterdam,
2. Frank HITZERT, kantoorhoudende te Hoofddorp,
3. Niek STOLKER, kantoorhoudende te Hoofddorp,
g e d a a g d e n ,
procureur mr E.M. Polak.
VERLOOP VAN DE PROCEDURE:
Ter terechtzitting van 9 februari 2001 hebben eiseressen gesteld en gevorderd overeenkomstig de in fotokopie aan dit vonnis gehechte dagvaarding.
Gedaagden hebben verweer gevoerd met conclusie tot weigering van de gevraagde voorzieningen.
Na verder debat hebben partijen stukken, waaronder van weerszijden producties en pleitnotities, overgelegd voor vonniswijzing. Ter zitting is een deeluitspraak gedaan inhoudende dat het petitum onder 3. (recall) wordt afgewezen; de motivering van deze deeluitspraak is eveneens hierna opgenomen.
GRONDEN VAN DE BESLISSING:
1. In dit geding wordt van de volgende feiten uitgegaan:
a. Midden januari 2001 hebben eiseressen 1 tot en met 3 (hierna tezamen: New Fill Center) in Den Haag het New
Fill Center geopend. In deze kliniek worden door veertien basis-artsen antirimpel-behandelingen gegeven; deze behandeling bestaat uit het onder de huid injecteren van melkzuur (de polymelkzuur-methode).
b. Eiseres sub 4, een bekende Nederlander, hierna: Vanessa, is door middel van eiseres sub 3 betrokken bij New Fill Center. Daarnaast maakt zij voor de polymelkzuur-methode en New Fill Center reclame, met name door het geven van interviews aan de schrijvende pers, waarin zij stelt
dat zijzelf de behandeling met succes heeft ondergaan.
c. Gedaagde sub 1 geeft het weekblad Panorama uit en exploiteert de website www. panorama.nl; gedaagde sub 2 is hoofdredacteur van Panorama.
d. Op de omslag van Panorama nummer 7 van dit jaar (week 7 februari tot 14 februari 2001) staat een foto van Vanessa, met daarbij de volgende tekst:
e. Op de pagina's 10 tot en met 16 is een artikel van de hand van gedaagde sub 3, journalist bij Panorama, opgenomen, voorzien van foto's van Vanessa. Op de inleidende pagina's staan naast een paginagrote foto van het gezicht van Vanessa onder meer de volgende teksten:
- HET GEVAAR VANESSA
- Plastisch chirurgen waarschuwen voor melkzuurinjecties van het New-Fill Center: "Dit grenst aan criminaliteit".
f. Op de volgende pagina's van het artikel geven drie plastisch chirurgen, drs F. Kazem, dr L.P. van der Weij en drs R.A. de Blecourt, hun mening over de polymelkzuurmethode. Volgens drs F. Kazem is er "veel te weinig bekend over de resultaten en risico's" en meent hij voorts:
"Als je de keuze hebt tussen een rimpel en een litteken in je gezicht, dan is het simpel. Maar de mensen weten niet wat de gevaren zijn. In de show van Ivo Niehe zegt Vanessa dat New Fill zeker vijf jaar "goed" blijft, terwijl het middel pas iets langer dan een jaar voor deze toepassing bestáát! Je kunt een product waar nog niets van bekend is niet op zo'n manier commercialiseren".
Dr Van der Weij wordt in het artikel onder meer als volgt geciteerd:
"Het is wetenschappelijk nog niet voldoende onderzocht op langeter- mijnresultaten, met alle mogelijke risico's van dien. Er wordt geëxperimenteerd met een middel waarvan het allesbehalve zeker is dat het veilig is. Want niemand weet nog wat melkzuur wel en niet kan. Het is een afvalproduct dat een ontsteking veroorzaakt,waardoor er
-dat is althans de bedoeling- ónder de huid een litteken ontstaat, waardoor de huid samentrekt. Maar als zo'n injectie te oppervlakkig gegeven wordt, kan de ontstekingsreactie zich uitbreiden naar de huid en kun je er een lelijk litteken aan overhouden. Zo zijn er nu drie patinten, van wie in ieder geval één bij mij, die na een melkzuurin- jectie in Connies kliniek een herbehandeling nodig hadden van een gekwalificeerde plastisch chirurg. (...)"
"De behandelaars in Vanessa's kliniek zijn basisartsen. (...) Ik vind dat je als basisarts geen behandeling mag doen als je de compli caties daarvan niet kunt behandelen."
(...)
"Op den duur krijgt een deel van de klanten van Vanessa waarschijn- lijk complicaties die de basisartsen van haar instituut niet kunnen oplossen. En dan komen ze bij mij of bij een andere gekwalificeerde plastisch chirurg voor een hersteloperatie" (...)
"(...) wij moeten zien te voorkomen dat door deze pr-machine méér mensen zich laten behandelen door artsen of verpleegkundigen zonder adequate opleiding. (...)""
en, tenslotte:
"(...) ben ik nu ook van plan stappen te ondernemen tegen dit soort praktijken en om de Inspecteur in te schakelen. Dit kan zo niet langer. Vroeger, in de Middeleeuwen, noemde je dit soort mensen kwakzwalvers. Nu heten het beunhazen, maar ik vind het veel erger dan dat. Kijk als je een auto verkoopt die na een paar maanden in elkaar zakt, is dat een strafbaar feit. Maar in de medische wereld is dit veel gevaarlijker, omdat het over ménsen gaat. Dit grenst aan crimi- naliteit."
Dr De Blecourt wordt -onder meer- als volgt geciteerd:
"Het is absolute bullshit dat mevrouw [eiseres 4.] haar nieuwe uiterlijk alleen aan deze injecties heeft te danken. (...) Wat zij roept kán gewoonweg niet. Die verandering die zij meent te danken te hebben aan New-Fill, daar geloof ik dus he-le-maal niets van."
en
"Je moet blijven spuiten, elk jaar weer. Vergeet niet dat nooit is bewezen dat melkzuur op lange termijn effect heeft. (...)"
g. Op pagina 13 staat in de vorm van een interview een commentaar van Vanessa op de hierboven weergegeven meningen van de drie plastische chirurgen afgedrukt, op pagina 15 een reactie van een van de artsen van New Fill Center en op pagina 16 die van de eveneens aan New Fill Center verbonden arts Vleggaar. De drie reacties zijn in een afwijkende kleur van de rest van pagina afgedrukt, en beslaan ruim éénderde van de desbetreffen- de pagina's.
2. Eiseressen vorderen -kort gezegd- gedaagden te veroordelen, wat a.,b. c. en d. betreft steeds op straffe van verbeurte van een dwangsom,
a. tot rectificatie als omschreven in het petitum, te plaatsen in de eerstvolgende uitgave van Panorama,
b. tot aankondiging van deze rectificatie op de voorpagina van al genoemde Panorama,
c. om Panorama nummer 7 uit de schappen van alle verkooppunten waar Panorama wordt verkocht te verwijderen, d. om elke mededeling omtrent eiseressen -behalve de onder a. genoemde rectificatie- van de website www. panorama.nl te verwijderen,
e. om aan eiseres sub 1 als voorschot op schadevergoeding
¦ 500.000,-- te betalen,
f. om aan eiseres sub 2 (bedoeld is kennelijk sub 4) een immateriële schadevergoeding van ¦ 25.000,-- te betalen,
alles met veroordeling van gedaagden in de kosten van het geding.
Eiseressen hebben de in de dagvaarding al ontwikkelde gronden voor deze vorderingen ter zitting nog nader toegelicht als volgt.
Polymelkzuur is een biologisch en afbreekbaar materiaal; diverse Franse studies hebben uitgewezen dat er geen ongewenste en blijvende reacties zijn bij gebruik van New-Fill in de huid. Het "Comité Consultatif de protection des personnes dans la recherche Biomedicale Paris" heeft in 1998 een positieve beoordeling gegeven over het gebruik van polymelkzuur voor cosmetische doeleinden. Het Huidverzorgingsinstituut Sanaderm te Hoorn werkt al geruimte tijd met New-Fill, en heeft, zoals dat instituut in een brief van 8 februari 2001 aan de raadsman van eiseresen heeft bevestigd- geen klachten van zijn patiënten ontvangen.
De voor het artikel geïnterviewde artsen zijn concurrenten van eiseressen; zij geven ook antirimpel-behandelingen, zij het door inspuiting met collageen of Botox. Deze artsen zijn dus niet objectief: zij doen hun uitlatingen in Panorama waarschijnlijk alleen met het doel reclame te maken voor hun eigen klinieken. Een deskundige beoordeling van de polymelkzuurmethode, zoals bijvoorbeeld de mening van een hoogleraar, ligt aan het artikel niet ten grondslag en ook heeft de journalist geen wetenschappelijke publicaties over het onderwerp geraadpleegd. Gedaagden hebben dus nagelaten de beschuldigingen van de drie in het artikel geciteerde artsen op hun juistheid te controleren.
Ook zijn de uitlatingen van de drie artsen, zoals die voorkomen in het artikel zelf, op de omslag van Panorama geheel verdraaid. HET GEVAAR VANESSA is geen citaat, maar een tekst van Panorama zelf; "haar melkzuurmethode grenst aan criminaliteit" is een onjuiste citering van Van der Weij, en "we moeten Vanessa's pr-machine stoppen" is in het artikel niet terug te vinden. De op de bloedspat geplaatste tekst (Dit moet de Inspecteur Volksgezondheid weten), is onjuist: zoals blijkt uit een brief van 5 februari 2001 is de Inspecteur voor de Gezondheidszorg van de polymelkzuurmethode op de hoogte en ziet hij geen reden actie te ondernemen. Voorts hebben de bij New Fill Center werkzame artsen allen een gedegen opleiding voltooid, zoals blijkt uit hun curricula vitae. Er is over de behandelingen in de kliniek nog geen enkele klacht vernomen.
Het artikel wekt dan ook ten onrechte de suggestie dat eiseressen een onbetrouwbare onderneming drijven; de uitlatingen op met name de omslag en de inleiding zijn op zodanig onnodig grievende en beledigende wijze verwoord, dat de publicatie reeds daarom onrechtmatig is.
Bovendien wordt volstrekt onnodig Vanessa in de aantijgingen betrokken, waardoor haar persoonlijke integriteit ernstig wordt aangetast. Gelet op de suggestieve en onjuiste mededelingen in het artikel heeft Vanessa voorts een redelijk belang om zich in die context tegen publicatie van haar portret te verzetten.
Eiseressen lijden door de onrechtmatige publicatie -die komt op een moment dat hun kliniek en de aldaar gebruikte methode op de Nederlandse markt wordt geïntroduceerd- schade.
Aldus nog steeds eiseressen.
3. Gedaagden hebben zich -samengevat- als volgt verweerd.
Aanleiding voor het artikel was een mediacampagne over de New Fill Center-kliniek, waarbij Vanessa als "marketing tool" was ingezet. Gedaagden meenden dat bij al die kritiekloze, juichende verhalen een tegengeluid paste en zij hebben dus de mening van drie plastisch chirurgen over de polymelkzuurmethode gevraagd. Voorzover deze artsen dat wensten hebben zij vooraf inzage in het artikel gekregen.
Vervolgens heeft de journalist de kritiek van de drie plastisch chirurgen voorgelegd aan Vanessa en aan twee aan New Fill Center verbonden artsen; ook hun commentaar is in het artikel verwerkt. Het artikel is volgens gedaagden dus zorgvuldig tot stand gekomen.
Dat de melkzuurinjectie-methode niet zonder risico's is blijkt uit een wetenschappelijke publicatie van de Food & Drug Administration (Verenigde Staten) uit 1997: "The agency has received about 100 reports of adverse effects with AHA (= onder meer polymelkzuur)products, ranging from mild irritation and stinging to blistering and burns (..)"
en "FDA issued a report in February 1996. "Effects of Alpha Hydroxy Acid on the Skin" concluded that additional scientific investigation was needed to establish the safety of these products" (...)
Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de raadsvrouwe van gedaagden bij brief van 8 februari 2001 laten weten dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg op dit moment bezig is zich te oriënteren of er aanleiding bestaat een onderzoek te starten naar de werkzaamheden van New Fill Center.
Dat er aan de polymelkzuurmethode risico's verbonden zijn blijkt ook uit de verklaringen die de cliënten van New Fill Center voorafgaand aan de behandeling moeten tekenen, inhoudende dat hij of zij geïnformeerd is "over andere mogelijkheden van behandelen en dat aan elke medische behandeltechniek bepaalde risico's zijn verbonden (...)"
Gedaagden hebben ervoor gekozen het kritisch tegengeluid over de New Fill-kliniek en de aldaar gebruikte methode te benadrukken door het artikel op de omslag van Panorama aan te kondigen. De doelgroep van Panorama is daartoe op de meest geschikte manier aangesproken. HET GEVAAR VANESSA duidt er slechts op dat eiseres sub 4 zich volledig gecommiteerd heeft aan de melkzuurinjectie-methode. Van strijd met het portretrecht van Vanessa is geen sprake: Vanessa is een 'bekende Nederlander', is directeur van de New Fill-kliniek, zij propageert dat zij het "levende bewijs" van het succes van de melkzuurinjectie-methode is. Het belang van Panorama bij afbeelding van het portret van Vanessa weegt dus zwaarder dan het belang van Vanessa om zich tegen publicatie te verzetten.
Slechts de omslag en niet het artikel zelf staat op de website van Panorama, aldus nog steeds gedaagden.
beoordeling van het geschil:
4.1. Kern van het geschil is of het hiervoor onder 1. omschreven artikel uitlatingen bevat die onrechtmatig zijn jegens eiseressen.
Uit de in het geding gebrachte publicaties over de werking van polymelkzuur (die van het Franse Comité Consultatif, en die van de Amerikaanse FDA) blijkt dat omtrent de werking van polymelkzuur geen -wetenschappelijke- communis opinio bestaat. De drie plastisch chirurgen die in het Panorama-artikel aan het woord zijn, zijn deskundigen op hun gebied; het staat Panorama in beginsel vrij hun specialistische mening openbaar te maken. Of die mening de juiste is, is gelet op de al genoemde, elkaar tegensprekende publicaties, niet vast te stellen.
4.2. Bij de verdere beoordeling moet vooropstaan dat de op de voorpagina (zie onder 1.d.) met een stip aangeduide teksten tussen aanhalingstekens zijn geplaatst en ook vrijwel letterlijk zijn overgenomen uit de eveneens tussen aanhalingstekens geplaatste interviews met de verschillende plastisch chirurgen. In beginsel komen die citaten dan ook voor verantwoordelijkheid van die chirurgen, die evenwel niet in de procedure zijn betrokken. Eiseressen hebben ook niet gesteld dat die chirurgen niet juist zouden zijn geciteerd.
De eigen verantwoordelijkheid van die chirurgen neemt echter niet weg, dat gedaagden een eigen verantwoordelijkheid hebben in die zin dat hun vrijheid om citaten publiek te maken hierin zijn grens vindt, dat openbaarmaking daarvan niet louter grievend is maar althans enige zin moet hebben. Die eigen verantwoordelijkheid geldt hier te sterker, nu Panorama deze citaten eruit heeft gelicht en heeft benadrukt door deze op het voorblad te plaatsen en deze citaten aldus zelf kleur te geven.
Voorzover het de aanhaling betreft dat "haar melkzuurmethode grenst aan criminaliteit" overschrijdt de publicatie deze grens. Er is immers geen sprake van enig strafbaar feit of van enig justitieel onderzoek, laat staan dat in dit stadium enige aanwijzing aanwezig is van overtreding van een strafwet. De criminalisering van de methode en daarmee van eiseressen moet dan ook als louter grievend en zinloos worden aangemerkt. In zoverre is een rectificatie op zijn plaats.
Voor de overige teksten geldt dit niet. Voorzover zij tussen aanhalingstekens zijn geplaatst zijn zij als citaten toelaatbaar. De titel Het Gevaar Vanessa moet beschouwd
worden als een pakkende kop waarin de opvatting van Panorama wordt weergegeven. Naar zijn aard is een dergelijke kop niet genuanceerd. Dit is niet als nodeloos grievend aan te merken, maar moet in de gegeven omstandigheden als uiting van de mening van Panorama worden gerespecteerd.
4.3. Voorts kan niet gezegd worden dat de wijze van totstandkoming van het artikel onzorgvuldig is geweest. Niet alleen zijn eiseressen op de hoogte gebracht van de kritiek die de plastisch chirurgen op de in New Fill-kliniek gebruikte methode hadden, ook is aan eiseressen (zie hiervoor onder 1.g.) in het hetzelfde artikel voldoende ruimte gegeven hun weerwoord op die kritiek te geven.
4.4. Recall -die overigens om praktische redenen niet of nauwelijk uitvoerbaar is- is in de gegeven omstandigheden een disproportioneel middel. De onder 2.e. gevorderde schadevergoeding kan in het kader van dit kort geding niet worden beoordeeld en wordt dus afgewezen.
4.5. Eiseres sub 4 heeft zich zowel in de schrijvende pers als in andere media geafficheerd als de belichaming van het succes van deze melkzuurinjectie-methode. In die omstandigheden, waarin haar portret door eigen toedoen is gaan behoren tot het publiek domein, heeft zij geen redelijk belang
zich tegen deze openbaarmaking te verzetten.
5. Nu eiseressen gedeeltelijk in het gelijk worden gesteld, worden de proceskosten gecompenseerd. De gevorderde dwangsommen worden als na te melden gematigd.
.jpg?width=50&height=55)
.jpg?width=50&height=55)
