Uitspraken

Het middel beperkt zich tot de klacht dat de geneeskundige verklaring niet voldoet aan de ingevolge art. 5 lid 1 Wet Bopz daaraan te stellen eisen: de psychiater die het onderzoek ten behoeve van de verklaring zou hebben verricht, [betrokkene 1] , heeft de verklaring niet ondertekend. De ondertekenaar van de verklaring, [betrokkene 2] , is eerste geneeskundige van VNN -kliniek Vossenloo . Tijdens de mondelinge behandeling is gebleken dat deze kliniek geen ‘psychiatrisch ziekenhuis’ in de zin van art. 1 Wet Bopz is.

Bij een verzoek tot het verlenen van een voorlopige machtiging als bedoeld in art. 2 Wet Bopz moet (ingevolge het bepaalde in art. 5, lid 1, eerste volzin, Wet Bopz) door de officier van justitie worden overgelegd “een verklaring van een psychiater die de betrokkene met het oog daarop kort te voren heeft onderzocht maar niet bij diens behandeling betrokken was”. Art. 5 lid 1 Wet Bopz stelt uitdrukkelijk de eis dat de verklaring met redenen is omkleed en is ondertekend. De tweede volzin bepaalt voor het in art. 2 lid 4 Wet Bopz bedoelde geval dat de betrokkene het vrijwillig verblijf in een ‘psychiatrisch ziekenhuis’ wil beëindigen, dat een verklaring moet worden overgelegd van de geneesheer-directeur van het ziekenhuis waarin betrokkene verblijft.

De functiebenaming ‘geneesheer-directeur’ is niet gericht op een specifieke bestuursfunctie in de rechtspersoon die het ziekenhuis exploiteert. Wat betreft het begrip ‘geneesheer-directeur’ volstaat de Wet Bopz in art. 1 lid 3 met de bepaling dat daaronder mede wordt verstaan: de arts die geen directielid is, maar wel “belast is met de zorg voor de algemene gang van zaken op geneeskundig gebied in het psychiatrisch ziekenhuis”. In de praktijk wordt dikwijls gewerkt met de aanduiding ‘eerste geneeskundige’1.

Een ‘psychiatrisch ziekenhuis’ in de zin van de Wet Bopz wordt in art. 1, lid 1 onder h, van die wet omschreven als: een (afdeling van) een zorginstelling die door de minister is aangemerkt als psychiatrisch ziekenhuis. Deze aanmerking vindt plaats krachtens de Regeling aanmerking psychiatrisch ziekenhuis Bopz2. In bijlage 1 bij deze regeling zijn alle instellingen met een ‘Bopz-aanmerking’ vermeld. Uit de actuele versie van deze lijst blijkt dat VNN -kliniek Vossenloo niet als ‘psychiatrisch ziekenhuis’ is aangemerkt. Dit betekent dat de eerste volzin – niet de tweede volzin − van art. 5 lid 1 Wet Bopz in dit geval van toepassing is: betrokkene was ten tijde van het indienen van het inleidend verzoek door de officier van justitie weliswaar vrijwillig opgenomen, maar niet in een ‘psychiatrisch ziekenhuis’ als bedoeld in art. 1 Wet Bopz. In dit geval heeft de officier van justitie een verklaring overgelegd van een psychiater die de betrokkene met het oog daarop kort te voren heeft onderzocht maar niet bij diens behandeling betrokken was. In cassatie moet ervan worden uitgegaan dat deze verklaring niet door deze psychiater is ondertekend. In zoverre voldoet de verklaring niet aan dit wettelijke vereiste.

Dan blijft nog de vraag of, bij vrijwillig verblijf in een instelling zonder Bopz-aanmerking, het voorschrift van art. 5 lid 1, tweede volzin, Wet Bopz overeenkomstig toepassing kan vinden, in die zin dat de geneeskundige verklaring niet door de rapporterende psychiater wordt ondertekend, maar door de eerste geneeskundige.

Tot de bevoegdheden die de wet aan de geneesheer-directeur van een psychiatrisch ziekenhuis toekent behoren beslissingen over verlof en ontslag (zie art. 45 – 49 Wet Bopz). Ook de ondertekening van de geneeskundige verklaring behoort blijkens de tweede volzin van art. 5 lid 1 Wet Bopz tot zijn of haar bevoegdheden. De ratio hiervan is blijkens de wetsgeschiedenis dat de geneesheer-directeur verantwoordelijkheid draagt voor de gang van zaken in het ziekenhuis en dat een eenduidige beoordeling per ziekenhuis wenselijk is3. In lijn hiermee schrijft Dijkers over het voorschrift dat de geneeskundige verklaring bij vrijwillig verblijf in een ‘psychiatrisch ziekenhuis’ door de geneesheer-directeur wordt ondertekend:

De eerste geneeskundige van een kliniek zonder Bopz-aanmerking zal ongetwijfeld coördinerende taken vervullen en betrokken zijn bij de kwaliteitsbewaking van de geneeskundige zorg in die kliniek. Toch kan zijn of haar ondertekening niet gelijk worden gesteld met de door art. 5 lid 1, tweede volzin, Wet Bopz voorschreven ondertekening: de eerste geneeskundige van een niet-Bopz-aangemerkte instelling is niet verantwoordelijk voor het gedwongen verblijf van de patiënten in een als zodanig aangemerkt ‘psychiatrisch ziekenhuis’. Gelet op de tekst van art. 5 lid 1 Wet Bopz en in het licht van het voorgaande ligt de verantwoordelijkheid bij de psychiater die de betrokkene heeft onderzocht. Daarom ligt een analoge toepassing op dit geval niet voor de hand. De bestreden beschikking kan om die reden niet in stand blijven.