Uitspraken

Partijen verschillen van mening over het antwoord op de vraag of belanghebbende in 2014 een regulier voordeel uit aanmerkelijk belang heeft genoten.

De inspecteur heeft ter zitting het standpunt ingenomen dat sprake is van een schijnlening. In dat kader stelt het hof voorop dat in beginsel de civielrechtelijke vorm beslissend is voor de fiscale gevolgen. Deze regel kan uitzondering lijden als naar de schijn sprake is van een lening, terwijl partijen in werkelijkheid nooit hebben beoogd een lening tot stand te brengen. Uit de feiten van het onderhavige geval volgt niet dat belanghebbende en de vennootschap iets anders hebben bedoeld dan een lening aan te gaan. Het hof gaat daarom voorbij aan het standpunt van de inspecteur dat sprake zou zijn van een schijnlening.

De stelling dat sprake is van een onttrekking in 2014 heeft de inspecteur als volgt gemotiveerd. Ter zitting heeft hij bevestigd dat hij zich niet op het standpunt stelt dat de lening niet kan worden afgelost en dat hij zich uitsluitend op het standpunt stelt dat de lening niet zal worden afgelost. De situatie dat de lening niet zal worden afgelost is volgens de inspecteur ontstaan op een ondeelbaar moment voorafgaand aan de overname van de schuld. Ter zitting heeft de inspecteur toegelicht dat daaronder moet worden verstaan de situatie waarin niet langer de wil aanwezig is de lening af te lossen. De inspecteur heeft daarbij gewezen op de volgende feiten en omstandigheden, in hun onderlinge samenhang bezien. De lening is niet schriftelijk vastgelegd en er zijn geen afspraken gemaakt over de opeisbaarheid, het kredietplafond en de aflossing. Er hebben geen aflossingen plaatsgevonden; in plaats daarvan is de schuld in rekening-courant zelfs opgelopen. De rente is onzakelijk laag en is nooit betaald, maar altijd bijgeschreven. Volgens de inspecteur is belanghebbende, gelet op zijn inkomen, liquide vermogen en zijn leeftijd en uitgaande van een zakelijke rente van zes procent, niet in staat om de rente, laat staan enige aflossing, te betalen. De vennootschap heeft nooit invorderingsmaatregelen getroffen. Er zijn geen afspraken gemaakt over de overname van de schuld door de koper. Er is sprake van gelieerdheid tussen belanghebbende en de koper, omdat de koper de broer is van de belastingadviseur van belanghebbende, en er is onzakelijk gehandeld. Belanghebbende heeft op 30 april 2014 € 14.000 onttrokken aan de vennootschap, omdat hij dit bedrag nodig had om het bedrag van € 12.500 te kunnen betalen. Door betaling van € 12.500 is belanghebbende van de belastingclaim af. De enige zekerheid die de vennootschap had, namelijk het hypotheekrecht, is op 14 mei 2014 vervallen, waardoor er ten tijde van de levering van de aandelen in 2014 geen zekerheden waren. Ten slotte heeft belanghebbende de (tweede) woning in Nederland in 2017 verkocht en is de verkoopopbrengst niet aangewend voor de aflossing van de lening. Gelet op deze feiten en omstandigheden zijn belanghebbende en de vennootschap zich er bovendien bewust van geweest dat de lening niet zal worden afgelost. Bovendien wordt volgens de inspecteur de bewustheid in beginsel verondersteld, als een vennootschap slechts één aandeelhouder en één bestuurder heeft en als die hoedanigheden in dezelfde persoon zijn verenigd.

De inspecteur heeft gesteld dat bij de beantwoording van de vraag of sprake is van een onttrekking uitsluitend de feiten en omstandigheden ten aanzien van belanghebbende in relatie tot de vennootschap van belang zijn. Daarom is volgens de inspecteur de vermogenspositie van de (toekomstige) koper niet van belang. Zowel in de situatie dat de koper solvabel is als in de situatie dat de koper dat niet is, is volgens de inspecteur sprake van een onttrekking. Voor zover de vermogenspositie van de koper wel van belang zou zijn, heeft de inspecteur gesteld dat de vermogenspositie van de koper onvoldoende is. De inspecteur heeft in dat kader een rapport van [D] over het boekjaar 2019 overgelegd. Bovendien heeft de inspecteur in dat kader een voorwaardelijk bewijsaanbod gedaan. De inspecteur heeft aangeboden om bewijs in de vorm van schriftelijke stukken over te leggen, namelijk de fiscale aangiften vennootschapsbelasting 2014 tot en met 2018 van de koper.

Belanghebbende heeft bestreden dat sprake is van een onttrekking. Hij heeft gesteld dat hij altijd de intentie heeft gehad om met de verkoopopbrengst van zijn woning de schuld aan de vennootschap af te lossen en dat zijn vermogen ruim voldoende is om de vordering van de vennootschap te dekken. Verder heeft belanghebbende gesteld dat hij en de koper onafhankelijke derden zijn. De verplichting de schuld te voldoen is blijkens de notariële akte overgegaan van hem op de koper. Volgens belanghebbende moet het doorhalen van de hypotheek en het opnemen van de liquide middelen worden bezien in het licht van de verkooptransactie. Hij is met de koper overeengekomen dat de bankrekening voorafgaand aan de transactie zou worden opgeheven, omdat het lastig was de bankrekening te continueren met een andere aandeelhouder en bestuurder van de vennootschap. De van de bankrekening opgenomen gelden zijn bijgeschreven in rekening-courant, de schuld is overgedragen aan de koper en met de koper is overeengekomen dat deze voor aflossing zorg zal dragen. Ook heeft belanghebbende gesteld dat de gehanteerde rente zakelijk is en dat een rente van zes procent niet zakelijk is. Ten slotte heeft belanghebbende erop gewezen dat hij in Nederland geen IB zou zijn verschuldigd, als hij de vennootschap had geliquideerd en dat hij uit praktische overwegingen heeft gekozen voor de verkooptransactie.

Niet in geschil is en vaststaat dat de schuld niet (meer) door belanghebbende zelf zal worden afgelost, omdat de schuld op [datum 2] 2014 is overgenomen door de koper. Die enkele omstandigheid rechtvaardigt niet de conclusie dat de lening niet zal worden afgelost. Naar het oordeel van het hof heeft de inspecteur met de door hem aangedragen argumenten niet, ook niet in hun onderlinge samenhang bezien, aannemelijk gemaakt dat de lening niet zal worden afgelost. Niet in geschil is dat belanghebbende in 2014 beschikte over voldoende vermogen om zijn schuld aan de vennootschap te kunnen aflossen. Daar doet niet aan af dat dit vermogen niet liquide is. Het hof acht geloofwaardig dat belanghebbende met de verkoopopbrengst van zijn woning die schuld had willen en kunnen aflossen. Het hof acht de hoogte van de schuld van belanghebbende aan de vennootschap in 2014 (€ 587.463) en de toename van de schuld in rekening-courant in 2014 (€ 120.716), in verhouding tot het inkomen en vermogen van belanghebbende, niet zodanig hoog, dat de geleende gelden - al dan niet gedeeltelijk - geacht moeten worden te zijn onttrokken. Verder heeft de inspecteur niet aannemelijk gemaakt dat belanghebbende en de koper gelieerd zijn en dat de overdracht van de aandelen van belanghebbende aan de koper, de hoogte van koopsom en de wijze waarop de koopsom wordt voldaan, geen zakelijke grondslag heeft. Het hof acht geloofwaardig dat het doorhalen van de hypotheek en de opname van de liquide middelen van € 14.000 (zie 2.7) en het overboeken van het bedrag van € 109.139 (zie 2.6 en 2.7) hebben plaatsgevonden in het kader van en vooruitlopend op (de afwikkeling van) de verkooptransactie. Daarom is ook niet aannemelijk dat belanghebbende het bedrag van € 14.000 heeft opgenomen om de koper het bedrag van € 12.500 te kunnen betalen. Daar komt bij dat deze opname is verwerkt in rekening-courant (zie 2.7) en de opname op zichzelf niet leidt tot een verarming van de vennootschap en verrijking van belanghebbende. Daarom moet er bovendien van worden uitgegaan dat belanghebbende altijd (althans tot het moment van doorhalen van de hypotheek op 14 mei 2014) zekerheid heeft geboden met betrekking tot de langlopende lening, die in ieder geval op 31 december 2013 € 321.802 beliep.

De vermogenspositie van de koper geeft het hof geen aanleiding om anders te oordelen. Het hof neemt daarbij in aanmerking dat omtrent die vermogenspositie ten tijde van de overdracht van de aandelen en de vordering niets is komen vast te staan. Het door de inspecteur overgelegde rapport van [D] geeft daartoe onvoldoende inzicht, omdat het betrekking heeft op de situatie op 31 december 2019. Dit is meer dan vijf jaar na het moment van de overdracht.

Ten aanzien van het door de inspecteur gedane voorwaardelijk bewijsaanbod overweegt het hof als volgt. In het onderhavige geval heeft het hof door middel van de uitnodiging voor de zitting met dagtekening 13 april 2022 de inspecteur gewezen op de mogelijkheid nadere stukken in te dienen. Daarmee is gelegenheid geboden tot uitvoering van het bewijsaanbod. Er is geen sprake van omstandigheden waaruit zou kunnen volgen dat de inspecteur in redelijkheid niet kan worden tegengeworpen dat hij de door hem aangeboden schriftelijke stukken niet heeft overgelegd.2

De inspecteur heeft ook gesteld dat sprake is van een onzakelijke lening, omdat de vennootschap meer dan € 500.000 heeft uitgeleend aan belanghebbende, zonder een schriftelijke overeenkomst, zonder zekerheden, zonder aflossingsverplichtingen en met een rente die niet in overeenstemming is met de risico’s (1,23% in 2014). De lening is onder zodanige voorwaarden en omstandigheden tot stand gekomen dat daarbij een debiteurenrisico werd aanvaard dat een onafhankelijke derde niet zou hebben genomen. De inspecteur heeft gesteld dat een zakelijke rente minimaal 6% bedraagt.

Belanghebbende heeft hiertegen, naar het oordeel van het hof terecht, ingebracht dat het standpunt van de inspecteur dat sprake is van een onzakelijke lening innerlijk tegenstrijdig is met het standpunt van de inspecteur dat een zakelijke rente minimaal 6% bedraagt. Reeds daarom heeft de inspecteur niet aannemelijk gemaakt dat geen rente kan worden bepaald waaronder een onafhankelijke derde bereid zou zijn geweest eenzelfde lening te verstrekken aan de aandeelhouder, onder overigens dezelfde voorwaarden en omstandigheden (zie 4.3).

Het hof heeft aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast beoordeeld of sprake is van een uitdeling door de vennootschap aan belanghebbende. Gelet op het vorenstaande is het hof van oordeel dat dit niet het geval is. In dit oordeel ligt besloten het oordeel dat het belanghebbende niet kan worden verweten dat hij niet de vereiste aangifte heeft gedaan, zodat omkering van de bewijslast op de door de inspecteur gestelde grond niet aan de orde kan komen.

Gelet op het vorenstaande heeft de rechtbank de navorderingsaanslag, evenals de beschikking belastingrente, terecht vernietigd.

Belanghebbende stelt in incidenteel hoger beroep dat de inspecteur dient te worden veroordeeld in de werkelijke kosten voor bezwaar, beroep en hoger beroep. De rechtbank heeft de inspecteur terecht veroordeeld in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het bezwaar en beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. De rechtbank heeft die vergoeding forfaitair vastgesteld met toepassing van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: Besluit). Evenals de rechtbank ziet het hof geen reden om af te wijken van de forfaitaire proceskostenvergoeding. Naar het oordeel van het hof is van bijzondere omstandigheden geen sprake. Dit oordeel behoeft geen nadere motivering.3

De slotsom is dat zowel het hoger beroep van de inspecteur als het incidenteel hoger beroep van belanghebbende ongegrond is.

Het hof veroordeelt de inspecteur tot vergoeding van de kosten die belanghebbende redelijkerwijs heeft moeten maken in verband met de behandeling van het hoger beroep bij het hof, omdat het door de inspecteur ingestelde hoger beroep ongegrond is.

Het hof stelt deze tegemoetkoming op 2 (punten)4 x € 759 (waarde per punt) x 1 (factor gewicht van de zaak) is € 1.518.

Gesteld noch gebleken is dat belanghebbende overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten als bedoeld in artikel 1 van het Besluit heeft gemaakt.

De griffier heft van de inspecteur een griffierecht van € 541, omdat het hof de uitspraak van de rechtbank bevestigt.