Uitspraken

Ter zitting van het hof op 7 oktober 2019 heeft de moeder, ter aanvulling op het voorgaande en ter toelichting op de actuele situatie, het volgende aangevoerd.

Inmiddels gaat het weer goed met [minderjarige] . Sinds het contact met de vader is verbroken zijn de stressklachten verdwenen. Ondanks het verleden met de vader, heeft de moeder zich altijd ervoor ingezet dat [minderjarige] en de vader contact met elkaar zouden kunnen blijven houden. Toen echter bleek dat [minderjarige] ernstig werd belast, heeft de moeder het contact stopgezet. Het gaat er dus niet om dat de moeder bang is voor de vader: de moeder voelt zich veilig in Duitsland. De moeder heeft er problemen mee dat de vader op een voor [minderjarige] belastende wijze reageert als zaken niet volgens zijn zin verlopen – zo uit hij dan bijvoorbeeld via [minderjarige] dreigementen richting de moeder – en met het feit dat [minderjarige] niet zichzelf mag zijn bij de vader.

Het is in de afgelopen jaren vaak voorgekomen dat de moeder niet met [minderjarige] op vakantie kon gaan (en de hele reis op laatste moment nog geannuleerd moest worden) omdat de vader geen toestemming daarvoor verleende of de eerder verleende toestemming weer introk.

De moeder merkt over de verhuizing nog op dat zij niet zou weten naar welke plaats zij zou kunnen verhuizen. Vóór de verhuizing naar Duitsland hebben zij en [minderjarige] op verschillende opvanglocaties verbleven. Een verhuizing naar Nederland, betekent dus niet per definitie dat zij daarmee dichter bij de vader zullen gaan wonen.

De moeder staat open voor iedere vorm van hulpverlening, als daarbij maar ook aandacht is voor [minderjarige] , in die zin dat er voor hem ook iemand is met wie hij kan praten en die zijn belangen kan behartigen.

Ter zitting van het hof op 7 oktober 2019 heeft de vader, ter aanvulling op het voorgaande en ter toelichting op de actuele situatie, het volgende aangevoerd.

Door de moeder ging [minderjarige] zich bij de vader steeds minder vrij voelen. De moeder voedt [minderjarige] te beschermend op. Het contact liep nadat de bestreden beschikking was gegeven desondanks enige tijd goed. Nadat het contact eenzijdig door de moeder was stopgezet, kon de vader niet meer met haar in contact komen, aangezien de moeder de vader had geblokkeerd op haar telefoon.

De verhuizing van de moeder naar Duitsland, zonder toestemming van de vader, alsmede het feit dat de moeder haar adresgegevens niet bekend wilde maken bij de vader, leidde tot veel praktische problemen, die aan het contact(herstel) tussen de vader en [minderjarige] in de weg stonden.

De vader stelt dat hij de moeder nooit iets zou aandoen, alleen al omdat zij de belangrijkste persoon is in het leven van [minderjarige] .

De vader staat open voor iedere vorm van hulpverlening om de situatie te normaliseren.

Het internationale karakter van de zaak vraagt een beoordeling van de rechtsmacht van de Nederlandse rechter. Partijen hebben ter zitting van het hof verklaard dat zij, wat er ook zij van de verblijfplaats van [minderjarige] ten tijde van de indiening van de diverse verzoeken, de rechtsmacht van de Nederlandse rechter ten aanzien van alle voorliggende verzoeken uitdrukkelijk aanvaarden. Dat betekent dat de Nederlandse rechter op grond van artikel 12, derde lid, Verordening Brussel II-bis bevoegd is van deze verzoeken kennis te nemen, nu ook aan alle overige criteria van deze bepaling is voldaan, waaronder het belang van [minderjarige] .

Inhoudelijke beslissing

Contact en gezag

Het hof acht zich op grond van de thans beschikbare informatie onvoldoende voorgelicht om een verantwoorde beslissing te kunnen nemen.

Het hof stelt vast dat de ouders niet in staat zijn met elkaar op ouderniveau te communiceren op een manier die constructief is en die [minderjarige] niet belast. Door de problemen in de interactie tussen de ouders is het de ouders niet gelukt de situatie waarin [minderjarige] onbelast contact had met beide ouders en de positieve stappen die daarin waren gezet, vast te houden.

In algemene zin geldt echter dat het voor de identiteitsontwikkeling van kinderen van belang is dat zij contact hebben met beide (biologische) ouders. Dit geldt voor [minderjarige] temeer nu hij in het kader van de onbegeleide contactregeling aanvankelijk leuke contactmomenten met de vader heeft beleefd en, zoals de raad ter zitting van het hof heeft benadrukt, ook eerder gezien is dat er een goede en sterke band is tussen de vader en [minderjarige] . Voorts zijn er geen contra-indicaties vastgesteld tegen contact tussen [minderjarige] en de vader (zie het raadsrapport van 29 januari 2016).

De moeder stelt thans in de procedure in hoger beroep dat – kort en zakelijk – de vader de afspraken in het kader van de contactregeling niet nakomt en dat hij [minderjarige] (daardoor) belast. De moeder zegt dat het goed gaat met [minderjarige] (nu hij geen contact meer heeft met de vader), maar het hof kan dat op geen enkele wijze verifiëren. Het hof heeft buiten hetgeen de moeder zelf verklaart geen enkele informatie over [minderjarige] . De informatie van de raad dateert van 2016 en is derhalve verouderd.

Het hof wenst gezien het voorgaande nader geïnformeerd te worden over hoe het nu met [minderjarige] gaat en of en op welke wijze het contact met de vader kan worden hersteld. Het hof gaat er daarbij van uit dat de raad hiervoor voortvarend de samenwerking aangaat met verwante organisaties in Duitsland.

Indien de raad concludeert dat contactherstel zou moeten plaatsvinden, valt te verwachten dat de ouders en [minderjarige] daarbij professioneel ondersteund dienen te worden. Omdat de problemen tussen de ouders al jaren spelen en het de ouders tot op heden onvoldoende is gelukt een voldoende positieve verandering in hun onderlinge verhouding teweeg te brengen en vast te houden en het feit dat de woonplaats van de moeder in Duitsland in het verleden al voor de nodige praktische problemen heeft gezorgd, gaat het hof er ook van uit dat er een organisatie betrokken dient te worden die de hulpverlening rondom de ouders en [minderjarige] organiseert en coördineert.

Gezien het voorliggende verzoek van de moeder ten aanzien van het ouderlijk gezag, zal het hof de raad eveneens verzoeken ook over die kwestie nader te rapporteren en te adviseren.

Het hof acht het noodzakelijk dat in het kader van het raadsonderzoek (een) gesprek(ken) met [minderjarige] plaatsvind(t/en).

Het staat de raad vrij om in het belang van [minderjarige] ambtshalve te onderzoeken of een beschermingsmaatregel nodig is om de hiervoor bedoelde organisatie en coördinatie van hulpverlening (of: regie) te kunnen realiseren, dan wel of deze regie ook in het vrijwillige kader kan worden gerealiseerd. Hierbij wijst het hof op de zorgen die het hof heeft over de identiteitsontwikkeling van [minderjarige] als gevolg van het ontbreken van contact met de vader en de afwijzende houding van moeder tegenover de vader.

Verhuizing

Het hof ziet aanleiding om op het verzoek van de vader met betrekking tot de (terug)verhuizing nu al te beslissen. Daartoe overweegt het hof het volgende.

De vader heeft in hoger beroep niet verzocht om het hoofdverblijf van [minderjarige] bij hem te bepalen, zodat er geen geschil bestaat over het hoofdverblijf van [minderjarige] bij de moeder. Het hof acht het wenselijk dat er in het kader van het onderzoek van de raad (en de te onderzoeken mogelijkheden tot contact en hulpverlening) duidelijkheid bestaat over de verblijfplaats van [minderjarige] .

Inhoudelijk komt het hof tot de volgende afweging.

Ingevolge artikel 1:253a lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) kunnen geschillen omtrent de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag aan de rechter worden voorgelegd. De gezamenlijke gezagsuitoefening van partijen brengt mee dat de moeder voor het wijzigen van de woonplaats van [minderjarige] toestemming van de vader behoeft. Indien de ouders het hierover niet eens worden, zal de rechter hierover een beslissing nemen.

De rechter neemt een zodanige beslissing als hem in het belang van het kind wenselijk voorkomt.

Bij een beslissing omtrent de verhuizing dient het hof - conform vaste rechtspraak - alle omstandigheden in acht te nemen en alle belangen af te wegen.

Hoewel het belang van de minderjarige een overweging van de eerste orde dient te zijn bij deze belangenafweging, kunnen andere belangen zwaarder wegen dan het belang van de minderjarige.

Het gaat onder meer om: het recht en belang van de verhuizende ouder en de vrijheid om zijn of haar leven opnieuw in te richten, de (on)mogelijkheid om op een andere wijze aan dat belang tegemoet te komen, de mate waarin de verhuizing is doordacht en voorbereid, de door de verhuizende ouder geboden alternatieven en maatregelen om de gevolgen van de verhuizing voor de minderjarige en de ander ouder te verzachten en/of te compenseren, de leeftijd van de minderjarige, de te overbruggen afstanden en de mate waarin de ouders in staat zijn tot onderlinge communicatie en overleg.

Het hof neemt in overweging dat de moeder in 2015 met [minderjarige] naar Duitsland is vertrokken zonder de toestemming van de vader. De moeder heeft hiermee het gezag van de vader en het daaruit voortvloeiende recht van de vader mee te denken en te beslissen over kwesties die [minderjarige] aangaan, ondermijnd. De verhuizing heeft in de procedure in eerste aanleg de inzet van een begeleide contactregeling en het organiseren van passende hulpverlening voor de ouders en [minderjarige] ernstig bemoeilijkt. Ook ter zitting in hoger beroep is gebleken dat het moeilijk is om een kader te organiseren waarbinnen de gewenste hulpverlening kan worden gecoördineerd, als direct gevolg van het feit dat de moeder en [minderjarige] (op een geheim adres) in Duitsland wonen.

Het hof staat nu echter voor de vraag of het op dit moment nog in het belang van [minderjarige] kan worden geacht om een beslissing te nemen die tot gevolg heeft dat de moeder en [minderjarige] gedwongen zijn (terug) naar een plaats in Nederland te verhuizen. Deze vraag dient naar het oordeel van hof ontkennend te worden beantwoord. De rechtbank heeft in de bestreden beschikking al overwogen dat in de periode vóór de bestreden beschikking gebleken was dat het primaire belang van de vader – het op structurele basis onderhouden van contact met [minderjarige] – geborgd werd. Het feit dat de moeder en [minderjarige] in Duitsland woonden, stond daaraan niet in de weg. Na de bestreden beschikking zijn partijen zelfs enige tijd in staat geweest geheel zelfstandig uitvoering te geven aan de bij de bestreden beschikking op hen beider verzoek vastgestelde onbegeleide contactregeling. Gesteld noch gebleken is dat het feit dat [minderjarige] in Duitsland woont, er de oorzaak van is geweest dat de ouders deze positieve ontwikkeling niet hebben kunnen vasthouden. Ter zitting van het hof is gebleken dat het de vader vooral te doen is om het contact met [minderjarige] en dat zijn verzoek om te gelasten dat de moeder dient terug te verhuizen met [minderjarige] naar een plaats in Nederland binnen straal van 50 kilometer hemelsbreed van de woonplaats van de vader ( [woonplaats] ), met name door die wens is ingegeven. Nu een regelmatig contact ook mogelijk is wanneer [minderjarige] in Duitsland woont, is terugverhuizing naar Nederland hiervoor niet noodzakelijk.

Tevens neemt het hof, evenals de rechtbank, in aanmerking dat [minderjarige] al geruime tijd – inmiddels al vier jaar – met zijn moeder in Duitsland woont en dat hij daar geworteld is. Met de rechtbank en op dezelfde gronden als de rechtbank, die het hof overneemt en tot de zijne maakt, is het hof van oordeel dat het niet reëel is om van de moeder te verlangen om samen met [minderjarige] terug te verhuizen naar (een plaats in) Nederland.