Uitspraken

[appellant] had zijn vorderingen gebaseerd op de nader te noemen arresten van de Hoge Raad uit 2002 en 2009 alsmede op de uitspraken nummers 1356, 1357, 1359 en 1360 van de Smartengeldgids (editie 2009), overeenkomende met nrs 1306 (= 1356), 1309 (= 1359) en 1310 (= 1360) van de Smartengeldgids 2015 (nr. 1357 is daarin niet meer opgenomen) op pag. 279-280.

[appellant] heeft voor de verdere uitwerking van de in de jurisprudentie van de Hoge Raad besloten liggende vereisten verder verwezen naar een aantal uitspraken zoals in voetnoten aangehaald in de memorie van grieven.

Uit de “Taxibus” en “opgejaagde auto”-arresten blijkt van enige terughoudendheid ten aanzien van het toekennen van smartengeld aan nabestaanden van (dodelijke) slachtoffers. Affectieschade geeft in het (huidige) wettelijk systeem geen recht op vergoeding.
Voor vergoeding komt wel in aanmerking shockschade, als het gaat om schade (bij de nabestaanden) welke a) het gevolg is van het waarnemen van de tot het overlijden leidende gebeurtenis dan wel b) de rechtstreekse confrontatie met de ernstige gevolgen daarvan, als zulks c) heeft geleid tot een emotionele schok waaruit geestelijk letsel bij de nabestaande voortvloeit. Uit de arresten betreffende de moord in Eindhoven, de opgejaagde auto en de rioolputmoord/kofferbakmoord blijkt voorts dat d) als regel slechts sprake zal zijn van een voor vergoeding in aanmerking komende schade bestaande in een emotionele schok leidende tot geestelijk letsel, als een in de psychiatrie erkend ziektebeeld aan de orde is.
Voor toewijzing geldt mitsdien dat cumulatief aan vereisten a) òf b) plus vereiste c) zoals dit nader is uitgewerkt sub d) moet zijn voldaan.
In het onderhavige geval is tussen partijen niet in geschil dat de sub a) bedoelde omstandigheid niet aan de orde is.

De terughoudendheid waardoor de arresten Taxibus, Vilt en “moord Eindhoven” worden gekenmerkt vindt mede haar oorsprong in de betrekkelijk recente bepalingen van art. 6:107a BW en art. 6:108 BW. De wetgever heeft bij de totstandkoming van die bepalingen op basis van de destijds bestaande inzichten een weloverwogen keuze gemaakt omtrent de kring van gerechtigden en omstandigheden waaronder bij het overlijden van een persoon door anderen schadevergoeding zou kunnen worden gevorderd. Ook indien en voor zover er aanleiding zou bestaan om te dien aanzien thans tot andere afwegingen te komen gaat zulks de taak van de rechter te buiten.
Met deze terughoudendheid strookt niet om de vereisten zoals in genoemde arresten geformuleerd ver op te rekken. Nadrukkelijk blijft bij de huidige stand van zaken loutere affectieschade buiten het bereik van de schadevergoedingsverplichting, al is goed denkbaar dat het bestaan van een affectieve relatie een aspect vormt dat eerder aanleiding kan geven tot het optreden van geestelijk letsel in de hiervoor bedoelde zin dan bij afwezigheid van zo’n relatie.
In elk geval moet worden voorkomen dat de grenzen van de vereisten zoals door de Hoge Raad - mede in het licht van het wettelijk systeem - geformuleerd zo ver worden opgerekt dat feitelijk elke vorm van affectieschade onder het bereik van shockschade wordt gebracht.

[appellant] verdedigt dat geen hoge eisen worden gesteld aan het bewijs van het bestaan van geestelijk letsel, en verwijst daartoe naar:

• -

  rechtbank Rotterdam 18 december 2013, ECLI:NL:RBROT:2013:10164

• -

  rechtbank Dordrecht 7 juni 2002, ECLI:NL:RBDOR:2002:AE3830

• -

  rechtbank Den Haag 9 januari 2002, ECLI:NL:RBSGR:2002:AE4371

De uitspraak van de rechtbank Rotterdam betrof een eindvonnis. Eerder had die rechtbank in dezelfde zaak op 25 juli 2012 een tussenvonnis gewezen waarin zij onder r.o. 4.6.5 overwoog dat juist wel vastgesteld diende te worden dat sprake was van geestelijk letsel. En in het eindvonnis, r.o. 2.36 (de door [appellant] aangehaalde rechtsoverweging) gaat het niet om shockschade door de directe confrontatie met de gevolgen van het ongeval, maar om schade als gevolg van het gemis van een vader.

Voor de uitspraak van de rechtbank Dordrecht geldt dat de door [appellant] in randnummer 4.37 geciteerde overweging van de rechtbank betrekking had op de strafmotivering, niet op de motivering van de toewijzing van de vordering van de beledigde partij. Aan het drie-en-een-halve maanden eerder door de civiele kamer van de Hoge Raad gewezen Taxibus arrest is in deze uitspraak geen woord gewijd, kennelijk ook niet door raadslieden.

De uitspraak van de rechtbank Den Haag is gewezen vóór het Taxibus-arrest en kan derhalve niet dienen ter onderbouwing van de stellingen van appellante.

Deze uitspraken bieden derhalve onvoldoende steun voor het standpunt van [appellant] dat geen hoge eisen zouden mogen worden gesteld aan het bewijs van het bestaan van een aantasting in de persoon. De eisen zoals geformuleerd in de hiervoor aangehaalde arresten van de Hoge Raad blijven overeind. In het uit 2007 daterende arrest inzake de moord in Eindhoven, in 2003, ging het om een vrouw die was beschoten en in de armen van haar moeder stierf. Een ingrijpender ervaring is nauwelijks denkbaar. Desondanks was dat enkele feit onvoldoende voor het aannemen van geestelijk letsel bij de moeder.

In het onderhavige geval is niet gebleken – en zal door het overlijden van [appellant] ook niet meer kunnen blijken – van geestelijk letsel, in de vorm van een psychiatrisch ziektebeeld, bij vader [appellant] . Dat wordt door [appellant] ook uitdrukkelijk erkend in de memorie van grieven sub 4.35.