Uitspraken

Aangezien het hof in de rechtsoverwegingen 3.1 tot en met 3.10 zelf de feiten heeft vastgesteld, behoeft grief 1 niet meer te worden besproken.

Op 21 juli 2015 heeft een “whistleblower” een melding gedaan bij de directeur van SKF met betrekking tot de wijze van declareren door [verzoeker] . SKF heeft vervolgens onderzoek gedaan naar de declaraties van [verzoeker] over de jaren 2013 tot en met 2015 en [verzoeker] met de bevindingen van 199 declaraties geconfronteerd in een gesprek op 4 augustus 2015. [verzoeker] is tijdens dit gesprek mondeling op staande voet ontslagen. Het ontslag is schriftelijk bevestigd in een brief van diezelfde datum, zoals hiervoor in rechtsoverweging 3.9 deels geciteerd.

Op grond van artikel 7:677 lid 1 BW is ieder der partijen bevoegd de arbeidsovereenkomst onverwijld op te zeggen om een dringende reden, onder onverwijlde mededeling van die reden aan de wederpartij. Op grond van artikel 7:678 lid 1 BW worden voor de werkgever als dringende redenen in de zin van lid 1 van artikel 7:677 beschouwd zodanige daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer, die ten gevolge hebben dat van de werkgever redelijkerwijs niet kan gevergd worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Bij de beoordeling van de vraag óf van zodanige dringende reden sprake is, moeten de omstandigheden van het geval, in onderling verband en samenhang, in aanmerking worden genomen. Daarbij behoren ook in de beschouwing te worden betrokken de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, zoals zijn leeftijd en de gevolgen die een ontslag op staande voet voor hem zou hebben. Ook indien de gevolgen ingrijpend zijn, kan een afweging van de persoonlijke omstandigheden tegen de aard en de ernst van de dringende reden tot de slotsom leiden dat een onmiddellijke beëindiging van de arbeidsovereenkomst gerechtvaardigd is.

Kern van het ontslag op staande voet is dat [verzoeker] volgens SKF in strijd met de binnen SKF geldende arbeidsvoorwaardenregeling(en) in de periode 2013 tot en met 2015 veelvuldig uitgaven ten laste van SKF in rekening heeft gebracht, waarvan [verzoeker] moest begrijpen dat de uitgaven waar het om ging, voor zijn rekening moesten blijven (kort gezegd het indienen van onjuiste en onterechte declaraties).

Tussen partijen is niet in geschil dat [verzoeker] als mechanical service engineer op onregelmatige tijden zijn werkzaamheden verrichtte. [verzoeker] ging ’s ochtends vroeg op pad en kwam ’s avonds laat thuis en maakte lange werk- en reisdagen.

[verzoeker] heeft gedurende zijn dienstverband declaraties ingediend voor door hem gemaakte kosten verbonden aan lunch, avondmaaltijd en consumpties en wel als volgt. [verzoeker] vulde een declaratieformulier in, hij voegde er de originele bonnen bij en leverde deze stukken (hetzij rechtstreeks hetzij via een postbakje) in bij zijn leidinggevende, die de declaraties accordeerde. Nadat de declaratie was goedgekeurd door de leidinggevende werd de declaratie ingediend bij de afdeling Financiën van SKF in België. Op de afdeling financiën vond nogmaals controle van de declaratie plaats en na goedkeuring werd het bedrag van de declaratie aan [verzoeker] betaald. De hiervoor geschetste gang van zaken is overeenkomstig de procedure zoals beschreven in het in rechtsoverweging 3.3 vermelde document “Declareren dat doe je zo”. Vanaf 1 april 2015 kreeg [verzoeker] een nieuwe leidinggevende, de heer [A] .

In de handleiding “Expense claim” (zie rechtsoverweging 3.4) en in de arbeidsvoorwaardenregelingen van SKF die golden in 2013, 2014 en 2015 (zie rechtsoverweging 3.6) zijn regels opgenomen met betrekking tot de wijze van declareren van lunchkosten, avondmaaltijdkosten en consumpties. Deze regels komen er - kort gezegd - op neer dat er per dag maximaal één lunch per medewerker kan worden gedeclareerd tot een maximumbedrag van € 12,50, dat in verband met een dienstreis die in ieder geval tot 20:00 uur duurt per dag maximaal één avondmaaltijd per medewerker kan worden gedeclareerd tot een maximumbedrag van € 35,- en dat consumpties gedurende een dienstreis in redelijkheid gedeclareerd kunnen worden na overlegging van de rekening.

Tussen partijen is niet in geschil dat [verzoeker] per dag nooit een hoger bedrag aan lunchkosten heeft gedeclareerd dan het maximumbedrag van € 12,50. Ditzelfde geldt voor de door [verzoeker] gedeclareerde kosten voor de avondmaaltijd. [verzoeker] heeft met betrekking tot deze kosten nooit meer dan € 35,- per dag gedeclareerd.

[verzoeker] heeft erkend dat hij tijdens de uitoefening van zijn werkzaamheden niet in één keer, maar verspreid over de dag kosten heeft gemaakt die hij als lunch of als avondmaaltijd bij SKF heeft gedeclareerd tot de hiervoor vermelde maxima van € 12,50 en
€ 35,- per dag. Volgens [verzoeker] had dit te maken met de aard van zijn werkzaamheden, waardoor hij niet op vaste tijden kon lunchen of kon avondeten. Kort gezegd nuttigde hij zijn lunch of avondmaaltijd tussen de bedrijven door.

[verzoeker] heeft naar het oordeel van het hof terecht aangevoerd dat in de arbeidsvoorwaardenregelingen niet is bepaald dat de lunch of de avondmaaltijd in een keer of binnen een bepaalde tijdzone moet worden gekocht en/of moet worden genuttigd. Ook blijkt uit het in rechtsoverweging 3.5 vermelde e-mailbericht van 22 april 2011 van SKF aan haar personeel dat vanwege haar multiculturele personeelsbestand de lunch en de avondmaaltijd flexibel mocht worden genuttigd. Dit betekent dat niet kan worden geoordeeld dat de in rechtsoverweging 5.7 omschreven wijze van declareren door [verzoeker] in strijd is met de arbeidsvoorwaardenregeling(en).

In de arbeidsvoorwaardenregelingen is voorts niet omschreven wat als lunch of avondmaaltijd moet worden beschouwd (behalve dat alcohol verboden is), zodat de invulling van de lunch of de avondmaaltijd geacht kan worden ter vrije bepaling te staan van de werknemer, met inachtneming van de hiervoor vermelde maximale kosten. Indien SKF van mening zou zijn geweest dat bepaalde etens- en drinkwaren niet zouden mogen vallen onder de noemer lunch of avondmaaltijd had zij hiervoor nadere regels moeten opstellen. Dat heeft zij niet gedaan, zodat eventuele onduidelijkheden daarover voor haar risico komen.

Voor zover [verzoeker] bepaalde (kleine) etens- en drinkwaren als lunch of avondmaaltijd heeft gedeclareerd, kan hooguit aan [verzoeker] worden tegengeworpen dat hij deze kosten niet onder de noemer lunch of avondmaaltijd, maar als consumpties had moeten declareren. Vast staat dat ook deze kosten, na de hierna (zie rechtsoverweging 5.14 ) te vermelden controleprocedure, altijd aan [verzoeker] zijn uitbetaald.

Het hof is, met SKF, van oordeel dat [verzoeker] wel verwijtbaar heeft gehandeld door in een aantal gevallen etens- en drinkwaren, al dan niet bij wijze van maaltijd, bij SKF te declareren die hij samen met zijn gezin/familie heeft genuttigd. Hoewel de declaraties die betrekking hebben op deze kosten de maximaal te declareren bedragen niet hebben overschreden, heeft [verzoeker] SKF hiermee benadeeld. Aangenomen moet worden dat deze kosten lager zouden zijn geweest indien hij deze etens- en drinkwaren alleen zou hebben genuttigd. Ook hier geldt dat deze kosten, na de hierna (zie rechtsoverweging 5.14) te vermelden controleprocedure, altijd aan [verzoeker] zijn uitbetaald, zodat [verzoeker] redelijkerwijs niet behoefde te verwachten dat deze handelwijze achteraf een dringende reden voor ontslag op staande voet zou opleveren.

Voor de beoordeling van de vraag of [verzoeker] terecht op staande voet is ontslagen is van belang dat de procedure met betrekking tot het declareren van kosten twee controlemomenten kent. De eerste controle vond plaats door de leidinggevende van [verzoeker] , de tweede controle door de afdeling financiën in België. Vast staat dat alle door [verzoeker] ingediende declaraties - na twee controlemomenten dus - aan hem zijn uitbetaald. [verzoeker] heeft erkend dat de afdeling financiën in een incidenteel geval een opmerking heeft gemaakt met betrekking tot een door [verzoeker] ingediende declaratie, die [verzoeker] vervolgens heeft aangepast. [verzoeker] is tot de komst van zijn nieuwe leidinggevende de heer [A] nooit (ook niet tijdens functioneringsgesprekken) aangesproken op zijn declaratiegedrag. [verzoeker] heeft in de periode 2013 tot 4 augustus 2015 (en ook daarvoor) altijd op dezelfde wijze zijn declaraties met bonnen ingediend, in alle openheid en zonder zaken te verdoezelen. Zowel zijn leidinggevende als de afdeling financiën - deze laatste bij uitstek professioneel op dit gebied - kon aan de hand van de aangehechte bonnen precies zien welke kosten [verzoeker] declareerde. Dat, zoals SKF ter gelegenheid van de mondelinge behandeling in hoger beroep heeft verklaard, de afdeling financiën in België was gevestigd en dat de declaraties op basis van de Nederlandse regeling moesten worden afgetekend alvorens deze werden uitbetaald, is een werkwijze die SKF zelf heeft gekozen. Ook de omstandigheid dat de afdeling financiën, zoals SKF eveneens ter gelegenheid van de mondelinge behandeling in hoger beroep heeft verklaard, met name naar het voorblad keek, waarop lunch of diner stond vermeld, is een omstandigheid die voor rekening en risico van SKF komt.

[verzoeker] heeft erkend dat hij regelmatig zijn bonnen opspaarde en zijn declaraties niet steeds in chronologische volgorde en binnen de daarvoor geldende termijn van zes maanden bij SKF heeft ingediend. Voor zover [verzoeker] met deze handelwijze een deugdelijke controle van zijn declaraties door zijn leidinggevende of de afdeling financiën heeft belemmerd, geldt dat [verzoeker] onbetwist heeft gesteld dat deze handelwijze nooit tot een opmerking, waarschuwing of niet-uitbetaling van een declaratie heeft geleid.

Het hof heeft hiervoor overwogen dat [verzoeker] nimmer is aangesproken op, dan wel is gewaarschuwd voor zijn in de ogen van SKF onjuist en onterecht declaratiegedrag. SKF heeft achteraf de declaraties van [verzoeker] over een periode van bijna drie jaren gecontroleerd, terwijl deze controle vooraf had moeten plaatsvinden en ook mogelijk was. In het document “declareren dat doe je zo” is vermeld dat wanneer een werknemer zich niet houdt aan de regels of fraude pleegt door onjuiste of niet toegestane declaraties in te dienen, de werknemer rekening moet houden met passende sancties. SKF heeft ter gelegenheid van de mondelinge behandeling in hoger beroep verklaard dat niet op voorhand vaststond dat [verzoeker] op staande voet zou worden ontslagen. In het licht van hetgeen hiervoor is overwogen, acht het hof de keuze van SKF voor het zwaarste middel, te weten een ontslag op staande voet, met alle nadelige gevolgen voor [verzoeker] , een niet passende sanctie.

De conclusie is dat SKF [verzoeker] op 4 augustus 2015 ten onrechte op staande voet heeft ontslagen. De grieven 2 en 3 slagen. Grief 4 slaagt voor zover de kantonrechter heeft beslist dat SKF op 4 augustus 2015 een dringende reden had om het dienstverband met [verzoeker] op te zeggen en behoeft voor het overige niet meer te worden besproken. Het hof zal verstaan dat het verzoek van [verzoeker] tot vernietiging van de opzegging op 4 augustus 2015 ten onrechte is afgewezen.
5.18 Op grond van artikel 7:683 lid 3 BW kan het hof, indien het in hoger beroep oordeelt dat het verzoek van de werknemer om vernietiging van de opzegging ten onrechte is afgewezen, de werkgever (slechts) veroordelen de arbeidsovereenkomst te herstellen of aan de werknemer een billijke vergoeding toekennen. Alvorens te beslissen met betrekking tot de verzoeken in hoger beroep van [verzoeker] , zoals hiervoor in rechtsoverweging 2.3 weergegeven, zal het hof een oordeel geven over de door de kantonrechter in eerste aanleg uitgesproken voorwaardelijke ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

De kantonrechter heeft in de bestreden beschikking het verzoek van [verzoeker] tot vernietiging van de opzegging afgewezen. Door deze beslissing is (in eerste aanleg) komen vast te staan dat de arbeidsovereenkomst op 4 augustus 2015 is geëindigd (door het naar het oordeel van de kantonrechter rechtsgeldig ontslag op staande voet). Het hof is dan ook van oordeel dat, bij gebreke van een nog bestaande arbeidsovereenkomst ten tijde van de bestreden beschikking, er niets meer viel te ontbinden. Dit heeft de kantonrechter met de voorwaardelijke ontbinding, voor het geval er nog een arbeidsovereenkomst bestond, miskend.

Hiervoor is overwogen dat het hof, op grond van artikel 7:683 lid 3 BW, indien het hof in hoger beroep oordeelt dat het verzoek van de werknemer om vernietiging van de opzegging ten onrechte is afgewezen, de werkgever kan veroordelen de arbeidsovereenkomst te herstellen of aan de werknemer een billijke vergoeding kan toekennen. Artikel 7:683 lid 3 BW biedt het hof geen aanknopingspunten om de opzegging alsnog te vernietigen. Voorts is van belang dat de arbeidsovereenkomst niet door de beschikking van het hof wordt hersteld. De in artikel 7:683 lid 3 BW vermelde veroordeling tot herstel legt naar het oordeel van het hof op de werkgever de verplichting om een nieuwe arbeidsovereenkomst/arbeidsverhouding onder dezelfde arbeidsvoorwaarden als de geëindigde arbeidsovereenkomst aan te bieden. De omstandigheid dat in het op 4 augustus 2015 geldende artikel 7:672 lid 8 BW (op 1 januari 2016 is dit artikel zonder inhoudelijke wijziging vernummerd tot artikel 7:672 lid 9 BW) is bepaald dat voor de toepassing van artikel 7:672 lid 2 BW - het gaat hier om de berekening van de opzegtermijn - arbeidsovereenkomsten geacht worden eenzelfde, niet onderbroken arbeidsovereenkomst te vormen in geval van herstel van de arbeidsovereenkomst ingevolge artikel 7:682 of artikel 7:683 BW, doet aan het ontstaan van de hiervoor vermelde nieuwe arbeidsovereenkomst niet af, aangezien artikel 7:672 lid 8 BW/artikel 7:672 lid 9 BW uitgaat van een wettelijke fictie. De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst voorwaardelijk ontbonden, “voor het geval dat ingevolge enige andere rechterlijke beslissing of op andere wijze zal komen vast te staan dat de arbeidsovereenkomst tussen partijen thans nog bestaat”. Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen heeft de kantonrechter met deze voorwaardelijke ontbinding eveneens miskend dat ontbinding op voorhand van een als gevolg van een eventuele veroordeling tot herstel te sluiten nieuwe arbeidsovereenkomst niet aan de orde kan zijn. Dit betekent dat in het onderhavige geval, mocht het hof SKF veroordelen de arbeidsovereenkomst met [verzoeker] (met terugwerkende kracht) te herstellen, de door de kantonrechter uitgesproken voorwaardelijke ontbinding niet het beoogde effect zou kunnen sorteren, te weten de ontbinding van een eventuele nog te sluiten nieuwe arbeidsovereenkomst met ingang van 1 januari 2016 of enige andere datum. In zoverre slaagt grief 7 en het hof zal dit onderdeel van de beschikking vernietigen nu de kantonrechter daarbij buiten de grenzen is getreden van haar bevoegdheid om een arbeidsovereenkomst te ontbinden.

Het voorgaande brengt mee dat niet meer beoordeeld behoeft te worden of de kantonrechter het voorwaardelijk verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst van SKF ten onrechte heeft toegewezen. In zoverre behoeft grief 7 niet meer te worden besproken.

[verzoeker] heeft ter gelegenheid van de mondelinge behandeling in hoger beroep verklaard dat terugkeer naar SKF, gelet op het tijdsverloop sedert het ontslag op staande voet, niet meer reëel is, mede omdat hij sinds februari 2016 elders werkzaamheden verricht. Gelet hierop zal het hof de primaire en subsidiaire verzoeken, die ertoe strekken SKF te veroordelen de arbeidsovereenkomst met hem te herstellen, en de daarmee samenhangende subonderdelen, afwijzen.

Het hof zal, zoals door [verzoeker] meer subsidiair is verzocht, SKF veroordelen een bedrag van € 6.262,69 bruto als transitievergoeding te voldoen, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 4 september 2015 (zie artikel 7:686a lid 1, tweede zin BW) tot de dag van de voldoening. Op grond van hetgeen het hof hiervoor met betrekking tot het ontslag op staande voet heeft overwogen is geen sprake is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van [verzoeker] . De hoogte van deze vergoeding is tussen partijen niet in geschil.

Het hof zal SKF voorts veroordelen aan [verzoeker] een bedrag van € 18.788,05 bruto als billijke vergoeding als bedoeld in artikel 7:683 lid 3 BW te betalen, te voldoen binnen veertien dagen na dagtekening van deze beschikking, en - voor het geval voldoening binnen bedoelde termijn niet plaatsvindt - te vermeerderen met de wettelijke rente te rekenen vanaf bedoelde termijn voor voldoening. Dit bedrag acht het hof billijk in het licht van de in rechtsoverweging 5.23 geschetste omstandigheden, waarbij het hof voorts in aanmerking heeft genomen dat [verzoeker] in de periode na zijn ontslag niet in aanmerking is gekomen voor een WW-uitkering. De door [verzoeker] daarnaast in hoger beroep verzochte betaling van een bedrag van € 35.000,- bruto als billijke vergoeding als bedoeld in artikel 7:681 BW, stuit af op hetgeen is bepaald in artikel 7:683 lid 3 BW.

De nog meer subsidiaire en uiterst subsidiaire verzoeken van [verzoeker] behoeven niet meer te worden behandeld.

Ook grief 5 slaagt. Aangezien SKF [verzoeker] ten onrechte op 4 augustus 2016 op staande voet heeft ontslagen, dient de door SKF gevorderde betaling van de schadevergoeding als bedoeld in artikel 7:677 lid 2 BW en de door SKF gevorderde betaling van een aan [verzoeker] vooruitbetaald bedrag aan vakantietoeslag ad € 370,- (beide nevenvorderingen heeft de kantonrechter in de bestreden beschikking toegewezen) te worden afgewezen, zoals [verzoeker] onder randnummer 3.43 van zijn hoger beroepschrift heeft aangevoerd. Het hof begrijpt dat [verzoeker] met de door hem verzochte vernietiging van de bestreden beschikking afwijzing van deze nevenvorderingen beoogt.

Op grond van het voorgaande behoeft grief 9 niet meer te worden besproken.