Uitspraken

Belanghebbende voert aan dat de rechtbank haar bezwaarschrift terecht ontvankelijk heeft verklaard. Het was de inspecteur immers duidelijk, door de toevoeging van de notaris in het aangiftebericht en de annex, dat belanghebbende zich niet kon verenigen met het toegepaste tarief van zes procent. De enkele omstandigheid dat de notaris het daartoe bestemde vakje niet heeft aangevinkt, doet daar niet aan af. Bovendien dient de notaris volgens belanghebbende te worden beschouwd als een vooruitgeschoven post van de Belastingdienst die via het aangiftebericht en de annex tijdig kennis heeft kunnen nemen van de bij belanghebbende levende bezwaren. Voorts voert belanghebbende aan dat haar beroep op het gelijkheidsbeginsel door de rechtbank ten onrechte niet is behandeld en dat in zoverre sprake is van een motiveringsgebrek. Het onderhavige gebouw is vergelijkbaar met een woning in aanbouw en dient derhalve als zodanig in de heffing te worden betrokken.

De inspecteur stelt in hoger beroep dat de notariële akte en het aangiftebericht tezamen de aangifte vormen (2.3.1). De annex maakt daarvan geen deel uit; die annex krijgt de Belastingdienst ook niet te zien. Uit het aangiftebericht volgt dat de notaris geen bezwaar heeft willen maken; dat de kopers dat [te zijner tijd] zelf zouden doen. De verwijzing door de rechtbank naar het arrest van de Hoge Raad 13 november 2009 (ECLI:NL:2009:BK3065) komt de inspecteur onjuist voor. In de casus die tot dat arrest heeft geleid, stond vast dat de gemachtigde namens de belanghebbende bezwaar wilde maken. In de hier voorliggende zaak wenste de notaris nu juist geen bezwaar te maken en heeft het initiatief daartoe bij belanghebbende gelegd. Deze mededeling in het aangiftebericht is niet voldoende om dit als een bezwaarschrift van belanghebbende aan te merken. Bovendien is het voor belanghebbende niet mogelijk om langs elektronische weg, gelijk een notaris, bezwaar te maken. Belanghebbende heeft te laat bezwaar gemaakt. Daarvoor zijn geen verschoningsgronden aangevoerd. Het bezwaar is dan ook terecht niet-ontvankelijk verklaard. De uitspraak van de rechtbank is in zoverre onjuist. Het beroep op het gelijkheidsbeginsel moet worden verworpen; er is geen sprake van een in aanbouw zijnde woning. Het gebouw was op het moment van levering een schoolgebouw.

De voldoening op aangifte wordt gelijkgesteld met een voor bezwaar vatbare beschikking van de inspecteur (besluit); de wettelijke voorschriften inzake bezwaar tegen zodanige beschikking zijn van overeenkomstige toepassing (artikel 26, tweede lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen; hierna Awr).

Artikel 6:4, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) bepaalt: “Het maken van bezwaar geschiedt door het indienen van een bezwaarschrift bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen.”. Voor een bezwaarschrift gelden voorts een aantal minimumvereisten, bij veronachtzaming waarvan de indiener in de gelegenheid moet worden gesteld de desbetreffende verzuimen te herstellen (artikelen 6:5 en 6:6 Awb). De termijn voor het instellen van bezwaar bedraagt zes weken en vangt aan met ingang van de dag na die van de voldoening op aangifte (artikelen 6:7 Awb en 22j Awr).

De rechtbank heeft – voor zover in hoger beroep van belang – als volgt omtrent het eerste geschilpunt (incidenteel hoger beroep inspecteur) overwogen en beslist:

13. In het onderhavige geval dient allereerst te worden vastgesteld of sprake is van een bezwaarschrift, voordat aan (herstel van) de vormvoorschriften van een bezwaarschrift kan worden toegekomen. Naar vaste jurisprudentie is daarvoor niet noodzakelijk dat in het bezwaarschrift expliciet wordt opgenomen dat het om een bezwaar gaat. Als in een geschrift de woorden ‘bezwaar’ of ‘bezwaarschrift’ niet zijn opgenomen, maar de inhoud ervan er geen twijfel over laat bestaan dat de eisende partij het niet eens is met het besluit van het bestuursorgaan, moet deze het geschrift als een bezwaarschrift aanmerken. Het bestuursorgaan moet de eisende partij dan tevens in de gelegenheid stellen eventuele vormverzuimen te herstellen (vgl. HR 13 november 2009, ECLI:NL:HR:2009:BK3065).

14. De rechtbank overweegt dat in het onderhavige geval de inhoud van de annex behorende bij de leveringsakte alsmede het aangiftebericht geen andere conclusie toelaten dan dat eiseres bezwaar heeft tegen de toepassing van het tarief van 6% overdrachtsbelasting. De notaris heeft uit naam van zijn cliënte duidelijk gemaakt dat zij (eiseres) het niet eens is met de heffing van het hoge tarief. De mededeling in het aangiftebericht van de notaris dat nog bezwaar zal worden gemaakt doet niet af aan het oordeel dat er al bezwaar is gemaakt. Voorts is gelet op het hiervoor overwogene het feit dat de notaris geen afzonderlijk hokje bij de aangifte heeft aangevinkt niet bepalend voor de vraag of bezwaar is gemaakt. De rechtbank neemt hierbij tevens in beschouwing dat het bezwaar is aangetekend bij de juiste instantie, zijnde verweerder, en dat het bezwaar voldoet aan de in artikel 6:5 van de Awb gestelde minimumvereisten. Dit betekent dat de aantekening in het aangiftebericht van de notaris als een bezwaarschrift is aan te merken en dat verweerder eiseres in de gelegenheid had moeten stellen om eventuele verzuimen te herstellen.

15. Ingevolge het bepaalde in de artikelen 6:7 en 6:8 van de Awb alsmede artikel 22j van de Algemene wet inzake rijksbelastingen moet het bezwaarschrift binnen zes weken na de dag van de afdracht (zijnde: 4 december 2015) worden ingediend. Het bezwaar is op 17 november 2015 tegelijk met de aangifte ingediend, waardoor sprake is van een prematuur bezwaar. De rechtbank is van oordeel dat het prematuur ingediende bezwaar ontvankelijk kan worden geacht. Op de voet van artikel 6:10, eerste lid, van de Awb blijft ten aanzien van een voor het begin van de termijn ingediend bezwaarschrift niet-ontvankelijkverklaring achterwege indien het besluit ten tijde van de indiening nog niet tot stand was gekomen, maar de indiener redelijkerwijs kon menen dat dit wel reeds het geval was. Nu de akte van levering op 16 november 2015 was gepasseerd en de hoogte van de overdrachtsbelasting op het moment van het indienen van de aangifte reeds bekend was, mocht eiseres redelijkerwijs menen dat het besluit ten tijde van de indiening reeds tot stand was gekomen.

16. Gelet op het vorenstaande heeft verweerder het bezwaar ten onrechte niet-ontvankelijk verklaard. Het beroep is in zoverre reeds gegrond. De zaak dient dan ook inhoudelijk te worden beoordeeld.”

Het Hof komt – met inachtneming van wat partijen hebben aangevoerd – tot een ander oordeel dan de rechtbank en motiveert dit als volgt.

Vast staat dat de notaris op 17 november 2015 namens belanghebbende langs de elektronische weg aangifte overdrachtsbelasting heeft gedaan (2.3.1). Deze aangifte bestaat uit een elektronisch afschrift van de notariële akte, vergezeld van een elektronisch aangiftebericht. Anders dan de rechtbank, is het Hof van oordeel dat de annex behorende bij de notariële akte, die niet ter registratie is aangeboden bij de KNB (zie 2.3.1), geen onderdeel uitmaakt van de elektronische aangifte overdrachtsbelasting. In het aangiftebericht heeft de notaris toegelicht (zie onderdeel 4 rechtbankuitspraak) dat belanghebbende van mening is dat in dit geval het tarief van twee procent van toepassing ‘zou zijn’ en heeft hij in dit verband opgemerkt: “Kopers [belanghebbende] zullen derhalve een bezwaarschrift indienen binnen de daarvoor geldende termijn.” Voorts staat vast dat de notaris van de hem exclusief toekomende bevoegdheid om namens belanghebbende langs elektronische weg bezwaar te maken (zoals beschreven in 2.3.2), geen gebruik heeft gemaakt.

Naar het oordeel van het Hof kan in de gegeven omstandigheden – anders dan de rechtbank heeft beslist – het elektronische aangiftebericht (althans de daarin vervatte toelichting) van de notaris niet worden aangemerkt als een namens belanghebbende (prematuur) ingediend bezwaarschrift. Het Hof stelt daarbij voorop dat enkel de notaris langs elektronische weg bezwaar kan maken (door het aanvinken van een bepaald vakje) tegen de aangifte overdrachtsbelasting (zie 2.3.1). Daarbij stelt het Hof vast dat de notaris om hem moverende redenen bedoeld vakje niet heeft aangevinkt en niet namens belanghebbende bezwaar heeft gemaakt, maar dit blijkens de opmerking in het aangiftebericht heeft overgelaten aan belanghebbende zelf. Voorts acht het Hof van belang dat het anderen dan de notaris, zoals belanghebbende, niet is toegestaan om langs deze elektronische weg (zie 2.3.1) bezwaar te maken. Dit betekent dat hetgeen in het elektronische aangiftebericht is vermeld noch kan gelden als het (namens belanghebbende) indienen van een bezwaar door de notaris, noch als een bezwaar dat is ingediend door belanghebbende zelf.

Uit het bezwaarschrift blijkt dat belanghebbende zich ervan bewust was dat de notaris namens haar geen bezwaar had gemaakt en dat zij daarom zelf een bezwaarschrift moest indienen (zie 2.4). De bezwaartermijn van zes weken is met de voldoening van overdrachtsbelasting op 4 december 2015 aangevangen. Belanghebbende heeft eerst op 16 maart 2016 het bezwaarschrift ingediend, zodat de bezwaartermijn is overschreden. Feiten of omstandigheden die deze termijnoverschrijding verschoonbaar maken zijn gesteld noch gebleken.

Het betoog van belanghebbende in hoger beroep dat de notaris moet worden beschouwd als een vooruitgeschoven post van de overheid (hier: de Belastingdienst) en dat – zo begrijpt het Hof – belanghebbende reeds bij de notaris (tijdig) bezwaar heeft gemaakt, faalt omdat het geen steun vindt in het recht. Uit de onder 4.1.1. en 4.1.2 vermelde artikelen volgt dat bezwaar moet worden gemaakt bij de inspecteur.

De inspecteur heeft het bezwaar terecht niet-ontvankelijk verklaard. Het incidenteel hoger beroep van de inspecteur is gegrond. Bij die stand van zaken komt het Hof niet toe aan het principaal hoger beroep van belanghebbende. Het Hof zal beslissen als hierna volgt.