Uitspraken

Beoordeling ten aanzien van feit 1:

Tenlastelegging

Onder punt 1 van de tenlastelegging zijn, na wijziging, vier feiten ten laste gelegd. De feiten zouden steeds door de verdachte rechtspersoon samen met anderen zijn gepleegd.

Voor de duidelijkheid heeft de rechtbank de vier feiten genummerd 1a tot en met 1d.

Onder feit 1a wordt, kort gezegd, ten laste gelegd de verkoop aan de Russische bedrijven [bedrijf 1] (hierna: [bedrijf 1] ), [bedrijf 2] (hierna: [bedrijf 2] ) en/of [bedrijf 3] (hierna: [bedrijf 3] ) van goederen voor tweeërlei gebruik, te weten een bepaald type geïntegreerde schakeling (Monolithic IC; wordt gebruikt in computers, mobiele telefoons etc.) en drones van het type Mavic 2.

Onder feit 1b wordt, kort gezegd, ten laste gelegd het verkopen, afleveren en overdragen aan en uitvoeren naar de genoemde bedrijven in Rusland van negen andere types van geïntegreerde schakelingen die vallen onder de bijlage VII van de Verordening 833/2014 van de Raad van de Europese Unie en waarvan de uitvoer naar Rusland is verboden en strafbaar is gesteld.

Onder feit 1c wordt, kort gezegd, ten laste gelegd het opzettelijk deelnemen aan activiteiten die tot doel en/of tot gevolg hebben dat de verbodsbepalingen uit de bovengenoemde verordening worden omzeild.

Onder feit 1d wordt, kort gezegd, ten laste gelegd de poging als bedoeld in artikel 45 van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) tot levering en overdracht aan en uitvoer naar de genoemde bedrijven in Rusland van de onder 1a genoemde drones.

Vrijspraak van feiten 1a wat betreft de drones en 1d

Uit het dossier en het onderzoek ter zitting is gebleken dat de medeverdachte [medeverdachte] namens de verdachte rechtspersoon vijf drones van het type Mavic 2 heeft besteld en betaald. Deze waren niet op korte termijn leverbaar, waarna de medeverdachte [medeverdachte] namens de rechtspersoon de bestelling heeft geannuleerd en het geld heeft terug gekregen. De medeverdachte [medeverdachte] heeft derhalve geprobeerd namens de verdachte rechtspersoon de drones te kopen. Er is geen bewijs dat hij deze heeft verkocht.

Een strafbare poging als bedoeld in artikel 45 Sr vereist een begin van uitvoering van het voornemen om een strafbaar feit te plegen en een begin van uitvoering van het feit zelf, de levering. Mogelijk heeft de verdachte rechtspersoon door de bestelling en betaling van de drones een begin van uitvoering gegeven aan haar voornemen om de drones aan een Russisch bedrijf te leveren, maar aan een begin van uitvoering van de levering is zij hoe dan ook niet toegekomen, alleen al omdat de verdachte rechtspersoon de drones nooit in haar bezit heeft gehad.

Anders dan door de officier van justitie gesteld, spreekt de rechtbank de verdachte rechtspersoon daarom vrij van zowel de verkoop als van de poging tot levering, overdracht en uitvoer van de drones.

Bewezenverklaring van de feiten 1a wat betreft de geïntegreerde schakeling, 1b en 1c

Op basis van de bewijsmiddelen als opgenomen in de bewijsbijlage staat vast dat de medeverdachte [medeverdachte] de feitelijke leiddinggever is van [verdachte rechtspersoon] en ook feitelijk de verweten handelingen namens [verdachte rechtspersoon] tezamen en in vereniging met zijn Russische afnemers heeft gepland en uitgevoerd.

Wat betreft de geïntegreerde schakelingen overweegt de rechtbank daarenboven als volgt.

In onderstaand schema staan de geïntegreerde schakelingen die volgens de tenlastelegging zouden zijn verkocht, overgedragen en afgeleverd aan en/of uitgevoerd naar [bedrijf 1] , [bedrijf 2] en [bedrijf 3] in Rusland. Dat het om deze geïntegreerde schakelingen is gegaan, blijkt uit de in de derde kolom genoemde facturen.

De facturen [factuurnummer 3] , [factuurnummer 4] , [factuurnummer 6] en [factuurnummer 2] zijn door de Russische afnemers betaald. Van de facturen [factuurnummer 3] , [factuurnummer 4] en I-00623, [factuurnummer 1] , [factuurnummer 6] en [factuurnummer 5] zijn bij de douane (bovendien) uitvoeraangiften gevonden en/of zijn deze door een expediteur behandeld. Van al deze geïntegreerde schakelingen acht de rechtbank op grond van de bewijsmiddelen bewezen dat deze zijn verkocht, overgedragen en afgeleverd aan en uitgevoerd naar de genoemde Russische bedrijven. Dat er goederen zijn geleverd, wordt op zichzelf ook niet betwist door de verdediging.

Wat de factuur [factuurnummer 7] onder h) betreft overweegt de rechtbank als volgt. De factuur is niet opgenomen als onderliggende factuur bij een uitvoeraangiften per luchtvracht en er is ook geen betaling bekend. Toch acht de rechtbank bewezen dat de op deze factuur genoemde geïntegreerde schakelingen zijn verkocht en geleverd aan [bedrijf 1] . De medeverdachte [medeverdachte] heeft per e-mail contact met een medewerker van [bedrijf 3] , waarin deze factuur door de [bedrijf 3] -medewerker wordt gestuurd. De medeverdachte [medeverdachte] heeft verklaard dat [bedrijf 3] en [bedrijf 1] hetzelfde bedrijf waren. Op de factuur [factuurnummer 7] staan met de hand gemaakte aantekeningen. De medeverdachte [medeverdachte] heeft verklaard dat hij doorgaans van de afnemer een factuur kreeg met bestellingen die de afnemer had gedaan bij een leverancier. De medeverdachte [medeverdachte] ontving de bestelling vervolgens thuis en het was zijn taak deze te controleren op compleetheid. Bij die controle maakte hij aantekeningen op de desbetreffende factuur. Uit het bovenstaande leidt de rechtbank af dat de medeverdachte [medeverdachte] de bestelling van de factuur [factuurnummer 7] thuis heeft ontvangen en op compleetheid heeft gecontroleerd, gelet op de aantekeningen op deze factuur. Bovendien heeft de medeverdachte [medeverdachte] bij de FIOD verklaard dat als hij geen tegenbericht kreeg, hij wist dat zij (de rechtbank begrijpt de goederen) waren aangekomen en dat de goederen altijd aan kwamen. Op basis van het bovenstaande acht de rechtbank bewezen dat de goederen in elk geval zijn geleverd aan [bedrijf 1] .

Wat de geïntegreerde schakeling onder i) betreft, deze wordt in het onderzoeksrapport van de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer genoemd bij de factuur [factuurnummer 8] . Deze factuur is ook niet opgenomen als onderliggende factuur bij een uitvoeraangiften per luchtvracht en er is ook geen betaling bekend. De factuur zelf zit niet bij de processtukken. De officier van justitie vordert wel de verbeurdverklaring van die factuur. De verdediging heeft niet aangevoerd dat de desbetreffende schakelingen niet zijn uitgevoerd.

Alles afwegende en gelet op het feit dat ook ten aanzien van deze zending geen correspondentie is aangetroffen, hetgeen mocht worden verwacht als de voorwerpen niet zouden zijn verzonden en aangekomen, en gelet op de zojuist genoemde verklaring van de medeverdachte [medeverdachte] , kan het niet anders of deze voorwerpen zijn ook geleverd aan [bedrijf 1] , [bedrijf 2] of [bedrijf 3] .

Verwerping verweer van de verdediging

De raadsman heeft aangevoerd dat er geen bewijs is van de aard van de geïntegreerde schakelingen op de tenlastelegging. Of deze al dan niet onder de ingestelde sancties vallen, is vastgesteld op basis van facturen, de schakelingen zelf zijn niet onderzocht. Ook in het geval de rechtbank bewezen acht dat de geleverde goederen voldoen aan de specificaties zoals omschreven op de facturen, hadden de goederen toch moeten worden onderzocht, aangezien een kleine afwijking aan een product kan meebrengen dat deze niet (meer) onder de sanctiebepalingen valt. Dat betekent dat de verdachte rechtspersoon van het gehele feit onder 1 dient te worden vrijgesproken.

De rechtbank verwerpt dit verweer. Het uitgangspunt is dat geleverde goederen voldoen aan de bijbehorende specificaties zoals deze uit bijbehorende documenten blijken. Dat uitgangspunt geldt ook in deze zaak. Dat uitgangspunt gaat alleen niet op als er aanwijzingen zijn van het tegendeel. Die aanwijzingen zijn er niet. Uit de eerder beschreven werkwijze blijkt dat de medeverdachte [medeverdachte] onder andere tot taak had de bestellingen op compleetheid te controleren. Er is in het dossier geen communicatie aangetroffen tussen de medeverdachte [medeverdachte] en zijn afnemers in Rusland waaruit kan worden afgeleid dat producten niet aan de specificaties voldeden of dat de zendingen anderszins incompleet waren, hetgeen mag worden verwacht als dat het geval was geweest. De verdediging heeft dit ook niet aangevoerd. Er zijn derhalve geen aanwijzingen dat de producten die zijn geleverd niet voldoen aan de specificaties zoals die zijn omschreven op de bijbehorende facturen. Het uitgangspunt dat de producten hebben voldaan aan de specificaties zoals vermeld op de facturen gaat dus op.

Conclusie

Feit 1a, met uitzondering van de drones, feit 1b en feit 1c zijn bewezen. De verdachte rechtspersoon wordt vrijgesproken van de verkoop van de drones als bedoeld in feit 1a en van feit 1d.

Beoordeling ten aanzien van feit 2:

Tenlastelegging en bewezenverklaring

Onder 2 zijn drie samenhangende feiten ten laste gelegd. De verdachte rechtspersoon zou kort gezegd in de periode van 25 februari 2022 tot en met 27 september 2022 in [plaats] tezamen en in vereniging met anderen acht facturen valselijk hebben opgemaakt, deze valse facturen voorhanden hebben gehad en deze valse facturen hebben gebruikt. De valsheid zou hierin hebben bestaan dat de klant van de in de facturen vermelde goederen [naam klant] was, terwijl dat in werkelijkheid [bedrijf 1] , [bedrijf 2] en [bedrijf 3] in Rusland waren.

Op basis van de in de bewijsbijlage opgenomen bewijsmiddelen acht de rechtbank het ten laste gelegde bewezen.

Verwerping verweer

De raadsman heeft nog aangevoerd dat de facturen niet vals waren. Daarop stonden de Malediven als bestemming vermeld en daar gingen de goederen ook heen. En iedereen wist dat de Malediven niet de eindbestemming waren. Op allerlei stukken stond dat de goederen ‘in transit’ waren en dat de (uiteindelijke) bestemming Rusland was.

De rechtbank verwerpt het verweer. Nog los van het feit dat het eerste deel van het verweer de bewezenverklaring in de kern niet bestrijdt, staat op de facturen vermeld dat [naam klant] de klant was, terwijl uit het dossier en het onderzoek ter zitting is gebleken dat [naam klant] niet de klant was maar dat dit een bedrijf is dat op de Malediven overladingen verzorgt tussen inkomende en uitgaande vliegtuigen. De medeverdachte [medeverdachte] heeft ook verklaard dat hij gezien heeft dat [naam klant] als klant op de factuur stond en dat hij wist dat de daadwerkelijke klanten [bedrijf 1] , [bedrijf 3] en [bedrijf 2] waren. Daar komt bij dat de medeverdachte [medeverdachte] zelf de naam van de klant op de factuur [factuurnummer 9] heeft vervalst. Overeenkomstig de eerder beschreven werkwijze heeft hij deze factuur op 9 september 2022 toegezonden gekregen van de eerder genoemde werknemer van [bedrijf 3] . Op die digitale factuur staat aanvankelijk [bedrijf 1] als klant vermeld. Op 13 september 2022 heeft de medeverdachte [medeverdachte] wijzigingen aangebracht in het bestand en heeft hij onder andere de naam van de klant [bedrijf 1] veranderd in [naam klant] . Daarna heeft de medeverdachte [medeverdachte] de factuur nog een keer veranderd en de schrijffout in naam van de klant hersteld; het wordt [naam klant] (zonder de e tussen de l en de d). Op 13 september 2022 heeft de medeverdachte [medeverdachte] de door hem namens de verdachte rechtspersoon ondertekende factuur naar de expediteur verstuurd. Hieruit blijkt dat de medeverdachte [medeverdachte] heel goed heeft geweten dat de naam van de klant werd verborgen achter de naam [naam klant] . De rechtbank rekent dit opzet toe aan de verdachte rechtspersoon.

Dat alle andere betrokkenen (ook) hadden kunnen weten dat de goederen naar Rusland gingen doet aan de valsheid van de facturen niet af.

De raadsman heeft verder betoogd dat de medeverdachte [medeverdachte] de facturen niet heeft opgemaakt. Hoewel er inderdaad aanleiding is om te veronderstellen dat de medeverdachte [medeverdachte] niet zelf namens de verdachte rechtspersoon de producten op de facturen heeft vermeld en dat dit door een van de Russische afnemers is gedaan, heeft hij wel wijzigingen aangebracht in sommige facturen en heeft hij alle facturen namens [verdachte rechtspersoon] ondertekend. Bewezen is dan ook dat de verdachte rechtspersoon tezamen en in vereniging met anderen de facturen valselijk heeft opgemaakt.

Conclusie

Het feit onder 2 is bewezen en het verweer wordt verworpen.

Bewezenverklaring

In bijlage II heeft de rechtbank de inhoud van wettige bewijsmiddelen opgenomen, houdende voor de bewezenverklaring redengevende feiten en omstandigheden. Op grond daarvan, en op grond van de redengevende inhoud van het voorgaande, is wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte rechtspersoon het onder 1 en 2 ten laste gelegde heeft begaan op die wijze dat:

1.

‘zij, in de periode van 25 februari 2022 tot en met 27 september 2022, te [plaats] , althans in Nederland, en/of Rusland, tezamen en in vereniging met anderen, meermalen,

opzettelijk en in strijd met het krachtens artikel 2 en 3 van de Sanctiewet 1977 vastgestelde verbod van artikel la van de Sanctieregeling territoriale integriteit Oekraïne 2014 juncto artikel 2, eerste lid en/of artikel 2bis, eerste lid, en/of artikel 12 van Verordening (EU) nr 833/2014 van de Raad van de Europese Unie van 31 juli 2014 heeft gehandeld door

goederen en technologie voor tweeërlei gebruik, te weten:

en/of

in bijlage VII van Verordening (EU) nr 833/2014 van de Raad van de Europese Unie van 31 juli 2014 vermelde goederen en technologie, die zouden kunnen bijdragen tot de militaire en technologische versterking van Rusland en/of tot de ontwikkeling van de defensie- en veiligheidssector, te weten:

direct en/of indirect te verkopen en/of te leveren en/of over te dragen aan en/of uit te voeren naar natuurlijke personen en/of rechtspersonen en/of entiteiten en/of lichamen in Rusland, te weten aan (onder andere) [bedrijf 1] en/of [bedrijf 2] en/of [bedrijf 3] ( [bedrijf 3] ) en/of voor gebruik in Rusland,

en/of

bewust en opzettelijk deel te nemen aan activiteiten die tot doel en/of tot gevolg hebben dat de verbodsbepalingen van de Verordening (EU) nr 833/2014 van de Raad van de Europese Unie van 31 juli 2014 worden omzeild, door:

2.

Zij in de periode van 25 februari 2022

tot en met 27 september 2022, te [plaats] , althans in Nederland, en/of Rusland,

tezamen en in vereniging met anderen geschriften die bestemd waren om tot bewijs van enig feit te dienen, te weten:

valselijk heeft opgemaakt , immers hebben zij, verdachte, en/of haar mededaders (telkens) valselijk - immers in strijd met de waarheid - op genoemde geschriften - zakelijk weergegeven - vermeld : dat de klant van de in de facturen vermelde goederen [naam klant] was, zulks terwijl ten aanzien van de facturen genoemd onder a en b [bedrijf 2]

de klant/koper van de in de factuur en vermelde goederen was,

en/of

ten aanzien van de factuur en genoemd onder c, d, e, f, g en h [bedrijf 1] de klant/koper van de in de factuur en vermelde goederen was,

met het oogmerk om voormelde geschriften als echt en onvervalst te gebruiken

en/of door ) anderen te doen gebruiken; en/of

zij in de periode van 25 februari 2022 tot en met 27 september 2022, in Nederland, van ) vals(e) geschriften die bestemd waren om tot bewijs van enig feit te dienen,

te weten:

opzettelijk gebruik heeft gemaakt als ware deze geschriften echt en onvervalst,

door voornoemde facturen:

en/of

opzettelijk voornoemde vals(e) geschriften voorhanden heeft gehad.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. De verdachte rechtspersoon moet daarvan worden vrijgesproken.

Beoordeling

De officier van justitie heeft op grond van artikel 7 onder e van de Wet op de Economische Delicten (hierna: WED) de verbeurdverklaring gevorderd van tegoeden op bankrekeningen en diverse elektronische goederen. De officier van justitie heeft ook in de zaak tegen de medeverdachte [medeverdachte] de verbeurdverklaring van banktegoeden gevorderd en diverse documenten (voornamelijk facturen van de verdachte rechtspersoon). Wat de banktegoeden betreft gaat het om de volgende bedragen van zes verschillende bankrekeningen:

De officier van justitie vordert bij de verdachte rechtspersoon de verbeurdverklaring van precies dezelfde bedragen als bij de medeverdachte [medeverdachte] . Dit blijkt ook uit het requisitoir (randnummer 285).

De rechtbank oordeelt als volgt.

De beslissingsmaatstaf

In de Memorie van Toelichting licht de regering het stelsel van de bijkomende straffen en maatregelen in de WED als volgt toe.

“Voor de economische strafrechter zal de reclasseringsvraag veelal nevengeschikt moeten zijn aan deze (…) vragen: hoe is zoveel mogelijk het met het delict verkregen voordeel weg te nemen en de schade te herstellen, door het delict toegebracht, welke gevaren zijn voor de volkshuishouding te vrezen van de in elk bepaald geval te duchten recidive en hoe kunnen deze gevaren zo doelmatig mogelijk worden ondervangen” (TK 1947-1948, 603, nr. 3, p. 16).

De regering licht het ontwerp-artikel 8 (thans artikel 7) onder e WED als volgt toe.

“De verbeurdverklaring speelt bij de berechting van economische delicten een grote rol. Deze bijkomende straf heeft daarbij, naast haar strafkarakter, heel sterk de strekking gekregen om de toestand van overtreding te beëindigen en om de economisch waardevolle goederen, waaromheen zich het strafbare feit heeft afgespeeld, wederom in het normale economische verkeer te brengen. (…) In verband hiermee is de mogelijkheid van verbeurdverklaring ten opzichte van die, gegeven in artikel 33 van het Wetboek van Strafrecht, aanzienlijk uitgebreid. Zij is voorts niet beperkt tot ,,voorwerpen", d.w.z. roerende lichamelijke goederen, maar ook toepasselijk op onroerende goederen en niet-lichamelijke goederen. Bij dit laatste wordt in het bijzonder gedacht aan banksaldi. Reeds is de jurisprudentie zover gegaan, dat bij de bestaande bepalingen de verbeurdverklaring van een gehele voorraad van een bepaald artikel kan worden uitgesproken, ook al is slechts ten aanzien van een gedeelte van die voorraad een economisch delict begaan” (TK 1947-1948, 603, p. 17).

Uit de memorie van toelichting blijkt verder dat die laatst bedoelde mogelijkheid thans in artikel 7 onder e WED is geregeld.

De memorie van toelichting is in zoverre onduidelijk, waar staat dat de verbeurdverklaring bedoeld is om economisch waardevolle goederen in het normale verkeer te brengen. Waarschijnlijk wordt bedoeld dat niet is gekozen voor een maatregel als de onttrekking aan het verkeer omdat dit tot vernietiging van de (nog waardevolle) voorwerpen zou leiden.

Naar het oordeel van de rechtbank blijkt uit de memorie van toelichting bij de WED dat bij de verbeurdverklaring de nadruk ligt op preventie en herstel van de economische orde (de hierboven bedoelde volkshuishouding). Daarbij kan een voorraad, oftewel een verzameling van voorwerpen, worden inbeslaggenomen en verbeurdverklaard, ook als slechts een deel van die verzameling bestaat uit voorwerpen waarmee een (relevant) economisch delict is begaan. Onder zo’n verzameling valt geld, ook als daarvan slechts een deel met het economisch delict is verdiend.

Overigens is verbeurdverklaring wel een bijkomende straf. Ook al speelt zij volgens de memorie van toelichting een grote rol bij preventie en herstel, alle strafdoelen kunnen daarnaast haar oplegging rechtvaardigen. Het strafkarakter brengt overigens ook mee dat de verhouding tussen schuld en straf haar hoogte begrenst. Dat brengt onder andere mee dat niet kunnen worden verbeurdverklaard die voorwerpen waarvan onmiddellijk duidelijk is dat deze naar hun aard geen voorwerpen zijn gelijk aan voorwerpen bedoeld in het economische delict waarvoor de verdachte rechtspersoon wordt veroordeeld.

De toepassing van de maatstaf

Wat betreft de gelden op de bankrekeningen van de verdachte rechtspersoon overweegt de rechtbank als volgt. Vast staat dat ruim € 1.400.000,- is betaald op de bankrekeningen van de verdachte rechtspersoon voor goederen waarvoor uitvoer naar Rusland niet is toegestaan. Dit geld is derhalve verdiend met de economische misdrijven waarvoor de verdachte rechtspersoon is veroordeeld. Gelet op bovenstaande betekenis van artikel 7 onder e WED kunnen de banktegoeden derhalve verbeurd worden verklaard, ongeacht of (kan worden aangetoond dat) de banktegoeden geheel door die € 1.400.000,- zijn opgebouwd. Toch zal de rechtbank de verbeurdverklaring niet uitspreken. De verdachte rechtspersoon wordt al gestraft met een hoge geldboete. Daarnaast zou verbeurdverklaring van de banktegoeden opleggen zoals door de officier van justitie geëist, zou tot een onevenredige straf leiden. Daarom wordt teruggave gelast. Daarbij merkt de rechtbank voor de volledigheid op dat er op de banktegoeden ook conservatoir beslag rust.