Uitspraken

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gerekwireerd tot bewezenverklaring van het ten laste gelegde feit, met uitzondering van het [slachtoffer 1] bij of aan haar benen over de grond sleuren en/of trekken en het geen of onvoldoende controle uitoefenen op medicatieverstrekking. De officier van justitie heeft de rechtbank verzocht de verdachte van deze onderdelen van de tenlastelegging vrij te spreken.

De officier van justitie heeft gevorderd dat de verdachte zal worden veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 2 maanden, met een proeftijd van 3 jaren, alsmede tot het verrichten van een taakstraf voor de duur van 100 uren, bij niet of niet naar behoren verrichten van die taakstraf te vervangen door 50 dagen hechtenis.

Tot slot heeft de officier van justitie gevorderd dat aan de verdachte een beroepsverbod als bedoeld in artikel 96 van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (hierna: Wet BIG) wordt opgelegd, te weten een verbod op het uitoefenen van werkzaamheden op het gebied van de (verstandelijke) gehandicaptenzorg voor de duur van 5 jaren.

Standpunt van de verdediging

De raadsvrouw van de verdachte heeft zich op het standpunt gesteld dat de verdachte integraal moet worden vrijgesproken. Daartoe heeft de raadsvrouw aangevoerd dat voor een bewezenverklaring moet komen vast te staan dat de verdachte tenminste voorwaardelijk opzet heeft gehad op het veroorzaken van schade aan de gezondheid van de bewoners. Indien bewezen kan worden dat de verdachte niet de zorg heeft betracht die van hem verwacht had mogen worden, is dit niet toereikend om te kunnen bewijzen dat hij zich willens en wetens heeft blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat het gevolg zou intreden en dat hij dus opzettelijk heeft gehandeld. Hooguit kan bewezen worden dat de verdachte nalatig heeft gehandeld en verwijtbaar risico’s heeft genomen. Daarbij komt dat het ten laste gelegde bij een bewezenverklaring niet te kwalificeren is als het strafbare feit van artikel 96 van de Wet BIG. Daarvoor is namelijk vereist dat er sprake is van handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg. De begeleiding en de verzorging van verstandelijk en fysiek beperkten zijn geen handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg, omdat zij er niet op gericht zijn de gezondheid te bevorderen of te bewaken. Het aanreiken of toedienen van medicijnen behoort tot de persoonlijke verzorging en niet tot verpleging.

Verder heeft de raadsvrouw aangevoerd dat de verklaringen van [getuige 1] tegenstrijdig en ongeloofwaardig zijn en niet door objectieve bewijsmiddelen worden ondersteund. [getuige 2] en [getuige 3] zijn geen onpartijdige getuigen omdat zij een conflict hebben gehad met de verdachten en hun verklaringen kunnen daarom (ook) niet als objectieve bewijsmiddelen gelden.

[gemeenschappelijk huis]

De verdachte en zijn vrouw, de medeverdachte, hebben van 2011 tot september 2017 het [gemeenschappelijk huis] in Middenmeer gerund. Een [gemeenschappelijk huis] is een kleinschalige woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking, waar de bewoners en zorgverleners op een zo gewoon mogelijke manier met elkaar samenwonen. De verdachte en zijn vrouw woonden in het [gemeenschappelijk huis] met hun verstandelijk gehandicapte dochter en acht andere bewoners, onder wie [slachtoffer 1], [slachtoffer 5], [slachtoffer 4] en [slachtoffer 3]. De verdachte en zijn vrouw deden de boodschappen, zorgden voor het ontbijt en het avondeten en ondersteunden de bewoners bij het opstaan, wassen, aankleden, eten en allerlei andere dagelijkse activiteiten waarin de bewoners niet zelfredzaam waren. Ook verzorgden zij dagbesteding, zoals zwemmen en paardrijden. Overdag werden zij hierbij ondersteund door personeel dat niet in het [gemeenschappelijk huis] woonde. Na een intern onderzoek in opdracht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd, zijn verdachte en zijn vrouw op non-actief gesteld.

Wet BIG

De rechtbank moet beoordelen of kan worden bewezen dat wat aan de verdachte is ten laste gelegd (zie hierboven onder 1). De strafrechter is namelijk gebonden aan de inhoud van de tenlastelegging. In dit geval is de tenlastelegging toegespitst op artikel 96 van de Wet BIG, zoals dat in de tenlastegelegde periode gold. Volgens die bepaling is, kort gezegd, strafbaar degene die bij het verrichten van handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg, buiten noodzaak schade aan de gezondheid of een aanmerkelijke kans hierop veroorzaakt. Wat onder handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg valt, is bepaald in artikel 1 van de Wet BIG. Dit zijn, naast handelingen op het gebied van de geneeskunst, alle verrichtingen die rechtstreeks betrekking hebben op een persoon en ertoe strekken diens gezondheid te bevorderen of te bewaken.

De Wet BIG is in 1997 in werking getreden. Uit de Memorie van Toelichting (Kamerstukken II, 1985-1986, 19 522, nr. 3, hierna: MvT) volgt dat de op dat moment bestaande wetgeving verouderd was, met name omdat daarin een algemeen verbod stond voor het uitoefenen van de geneeskunst door anderen dan degenen aan wie de bevoegdheid daartoe uitdrukkelijk was toegekend. Volgens de MvT moet aan de patiënt de vrijheid worden gelaten om hulp en bijstand met betrekking tot zijn gezondheidstoestand daar te zoeken waar hij deze hoopt te vinden en wordt daarom het hiervoor genoemde verbod opgeheven. De Wet BIG heeft daarmee een ruimer toepassingsbereik dan de oude wetgeving, omdat zij betrekking heeft op iedereen die op het gebied van de individuele gezondheidszorg handelingen verricht. De aard van de handeling is in de eerste plaats bepalend voor de vraag of de Wet BIG van toepassing is, niet wie de handeling verricht. De paramedicus die een sportmassage verricht, houdt zich niet bezig met individuele gezondheidszorg in de zin van de Wet BIG. De paramedicus die handelingen (niet liggende op het gebied van de geneeskunst) zonder voorschrift van een arts verricht, doet dat wel voor zover die handelingen gericht zijn op het bevorderen of bewaken van de gezondheidstoestand van een persoon, zoals het geven van spraaklessen door een logopedist.

Oordeel

In dit geval heeft de verdachte zorg aan de bewoners van het [gemeenschappelijk huis] verleend. Hoewel die zorg intensief was, moet dit worden onderscheiden van individuele gezondheidszorg zoals bedoeld in artikel 96 Wet BIG. De verdachte runde samen met zijn vrouw een woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking. Zij hebben de bewoners ondersteund bij allerlei dagelijkse activiteiten. Deze door de verdachte verleende zorg had echter meer het karakter van verzorging en was bovendien niet rechtstreeks gericht op het bevorderen of bewaken van de gezondheid van de bewoners. Voor zover bewezen zou kunnen worden dat de verdachte de in de tenlastelegging genoemde handelingen heeft verricht en/of uitgevoerd, hetgeen in het midden kan blijven, zijn die handelingen daarom niet aan te merken als handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg. Het aan de verdachte tenlastegelegde kan dan ook niet worden bewezen.