Uitspraken

In het onderhavige geschil staan twee, ieder voor zich hoogwaardige, rechten tegenover elkaar, te weten enerzijds het recht van Dopper op bescherming van de goede naam van haar onderneming tegen lichtvaardig gepubliceerde beschuldigingen en anderzijds de vrijheid van [gedaagde] om zijn mening te uiten over hetgeen hij in de maatschappij waarneemt. Welk van deze rechten in een gegeven geval de doorslag behoort te geven, hangt af van de in onderling verband te beschouwen omstandigheden, waaronder de aard van de gepubliceerde beschuldigingen, de ernst van de te verwachten gevolgen voor degene op wie die beschuldigingen betrekking hebben, de ernst van de misstand welke de publicatie aan de kaak beoogt te stellen, de mate waarin ten tijde van de publicatie de beschuldigingen steun vonden in het toen beschikbare feitenmateriaal en de inkleding van de beschuldigingen (Hoge Raad 24 juni 1983, ECLI:NL:HR:1983:AD2221). Bij de afweging komt in beginsel geen voorrang toe aan één van voornoemde rechten. Het voorgaande leidt ertoe dat de toetsing in één keer dient te geschieden waarbij het oordeel dat een van beide rechten, gelet op alle terzake dienende omstandigheden, zwaarder weegt dan het andere recht, meebrengt dat daarmee de inbreuk op het andere recht voldoet aan de noodzakelijkheids-toets van het tweede lid van artikel 10 EVRM, dan wel het tweede lid van artikel 8 EVRM (Hoge Raad 18 december 2015, ECLI:NL:HR:2015:3627). In de jurisprudentie is verder geoordeeld dat aan de positie van de pers bijzondere betekenis toekomt, gelet op diens taak om informatie en ideeën van publiek belang te verspreiden en de rol van publieke waakhond te spelen.

[gedaagde] heeft benadrukt dat die waakhondfunctie heden ten dage in toenemende mate wordt ingevuld door organisaties en personen die niet worden gerekend tot de traditionele media. Volgens [gedaagde] moet dat meebrengen dat die personen – en in casu hijzelf – op dezelfde bescherming aanspraak kunnen maken als de pers in de traditionele zin.

De voorzieningenrechter overweegt dat de Hoge Raad bij arrest van 18 januari 2008 heeft overwogen dat “(mede) door de opkomst van het internet niet nauwkeurig meer worden omschreven wat in de hier bedoelde zin is te verstaan onder ‘de pers’ omdat daardoor ook voor particulieren de mogelijkheid is ontstaan zich buiten de tot dan toe bestaande media tot een breed publiek te richten” en heeft geaccepteerd dat ten aanzien van een meningsuiting die gericht is tot een breed publiek met het oogmerk om dat publiek te informeren de maatstaven worden aangelegd die ten aanzien van perspublicaties worden aangelegd (ECLI:NL:HR:2008:BB3210). De voorzieningenrechter zal daarvan uitgaan, onder de aantekening dat die maatstaven niet alleen vrijheid (tot het doen van uitingen) maar ook verantwoordelijkheid (onderzoek, proportionaliteit, presentatie) impliceren.

De uitlatingen van [gedaagde] hebben met name betrekking op een tweetal onderwerpen, te weten (1) (de originaliteit van) het ontwerp van de Dopper en (2) de (organisatie van de) ontwerpwedstrijd. Deze onderwerpen zullen hierna achtereenvolgend worden beoordeeld.

Ter zitting heeft de raadsman van [gedaagde] gesteld dat de gewraakte uitlatingen van [gedaagde] op ironische toon en in de vragende vorm zijn gedaan en dat deze bovendien op Twitter zijn geuit, waarmee hij (kennelijk) heeft bedoeld dat de uitlatingen om die reden door de doelgroep van social media-publiek zullen worden begrepen als slechts de persoonlijke mening van [gedaagde] en derhalve wel met een korreltje zout zullen worden genomen. De voorzieningenrechter overweegt te dien aanzien als volgt.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat de uitlatingen van [gedaagde] aan het adres van Dopper c.q. [eigenaar] moeten worden gekenschetst als een ongenuanceerd mengsel van suggestieve, grove beweringen en (veelal) zeer stellige en als feit geponeerde beschuldigingen. [gedaagde] heeft zijn berichten immers voorzien van hashtags als ‘Doppergate’, ‘Plagiaat (loont)’, ‘jatwerk’, ‘fraude’, ‘oplichters’ en gelijksoortige kwalificaties, alsmede toevoegingen als ‘misdaad loont’, ‘De gifbeker moet helemaal leeg’ en ‘Das haben wir nicht gewusst’. Waar (de raadsman van) [gedaagde] het doet voorkomen dat [gedaagde] alleen poneert dat “naar zijn mening het ontwerp van de Dopper inbreuk maakt op het ontwerp van de H2O fles”, is dat dan ook een miskenning van de werkelijkheid. Daar komt bij dat de uitlatingen van [gedaagde] niet alleen gericht zijn tot Dopper en/of [eigenaar], maar in hoofdzaak tot derden die in het geheel niets met de vermeende auteursrechtinbreuk door Dopper te maken hebben.

Ter zitting heeft de raadsman van [gedaagde] gesteld dat de gewraakte uitlatingen van [gedaagde] op íeder bericht op Twitter zijn geuit, waarmee hij (kennelijk) heeft bedoeld dat de uitlatingen om die reden door het publiek dat zich begeeft op Twitter zullen worden begrepen als slechts de persoonlijke mening van [gedaagde] en (derhalve) wel met een korreltje zout zullen worden genomen. Dat verweer is in zoverre juist dat [gedaagde] inderdaad enkele tweets heeft geschreven die door een vragende en enigszins spottende toonzetting opvallen. Maar dat is onvoldoende om afbreuk te doen aan het algemene beeld van die uitlatingen als hiervoor gekenschetst. Enige overdrijving is, afhankelijke van context, vooral in columns weliswaar een toelaatbaar geacht stijlmiddel om nadruk op de inhoud te geven, maar een stellig statement dat iets plagiaat is of “stolen” is, terwijl daarvan in werkelijkheid geen sprake is, kan niet als overdrijving worden beschouwd. De door partijen besproken uitlatingen wekken verder de indruk dat [gedaagde] op íeder bericht op Twitter waarin de hashtag #dopper of de naam @De_Dopper is opgenomen reageert, en wel steeds op een vermanende of ronduit verwijtende toon. Mede gelet op de veelheid van berichten en de daarin gebruikte (volstrekt ongenuanceerde) woordkeuze, is niet zozeer sprake van geïnformeerde berichtgeving of persoonlijke meningsuiting, maar veeleer van een heksenjacht van [gedaagde] tegen Dopper.

[gedaagde] heeft voorts gesteld dat Dopper zich naar de buitenwereld manifesteert als een social enterprise, terwijl zij daar in de praktijk weinig uiting aan geeft. Volgens [gedaagde] proberen ondernemingen die zich met een dergelijk hoog profiel manifesteren bewust in te spelen op de menselijke behoefte om “goed te doen”. Van die ondernemingen mag volgens [gedaagde] worden verwacht dat zij zelf ook aan hoge maatstaven voldoen en zij mogen daartoe ook publiekelijk worden uitgedaagd, zoals [gedaagde] doet. De voorzieningenrechter overweegt daarover als volgt.

Nu het streven naar duurzaamheid een hoge vlucht heeft genomen, is het voor ondernemingen lucratief geworden om zich met duurzaamheid bevorderende doelen te verbinden. Met het kritisch volgen van die ondernemingen in de oprechtheid van hun drijfveren en de integriteit in en van hun bedrijfsmatig handelen, is onder die omstandigheden inderdaad een maatschappelijk belang gemoeid. Het plegen van plagiaat door een onderneming met een dergelijk profiel kan worden beschouwd als handelen dat in flagrante tegenspraak is met het hoge profiel waarmee de onderneming zich presenteert. Indien daarvan sprake zou zijn, ligitimeert dat kritische uitingen daarover.

Daarbij dient de volger (in casu dus [gedaagde]) echter wel in het oog te houden dat ondernemingen met het profiel van een social enterprise, naar de voorzieningenrechter aannemelijk acht, in die zin kwetsbaar zijn, dat lichtvaardige beschuldigingen van handelingen in strijd met dat profiel snel tot aanzienlijke reputatieschade kunnen leiden, welke schade moeilijk goed te maken is. De kans op schade is bij het gebruik van Twitter als medium om “de discussie aan te gaan” nog groter vanwege de snelheid waarmee berichten kunnen worden verspreid. De voorzieningenrechter acht de gewraakte uitlatingen uitermate schadelijk voor de reputatie van Dopper.

Door de veelheid van berichten en de specifieke (volstrekt ongenuanceerde) woordkeuze, is bovendien geen sprake van een objectieve berichtgeving of persoonlijke mening, maar van een persoonlijke missie van [gedaagde] tegen Dopper.

Naar het oordeel van de voorzieningenrechter wettigen de in de vorige paragraaf genoemde feiten de volgende aannames:

• -

  i) De ontwerpwedstrijd heeft een jury gehad die in alle vrijheid en zonder banden met welke producent dan ook de meest aantrekkelijke fles heeft uitgekozen;

• -

  ii) De uiteindelijk door die jury gekozen fles is ontworpen door een man in wiens netwerk zich ook een producent bevond;

• -

  iii) Een tot het concern van die producent behorende onderneming blijkt uiteindelijk de fles te produceren.

Met betrekking tot de onder (iii) genoemde aanname heeft Dopper ter zitting onweersproken aangevoerd dat VDL mede is uitgekozen omdat de Dopper vanwege de daaraan gestelde functionele eisen (waaronder het vermogen om de binnenzijde van de fles eenvoudig en talloze malen te reinigen) bleek te moeten worden gefabriceerd op een speciale wijze (spuitgieten) en dat de kring van producenten die deze fles konden maken door middel van deze vereiste wijze van fabricage niet zo groot was, waardoor men niet heel veel keus had. Wat daarvan ook zij: gesteld noch gebleken is dat de spelregels van de ontwerpwedstrijd inhielden dat producenten voor wie ontwerpers ooit hadden gewerkt, of die anderszins banden met die ontwerpers hadden, niet als producent in aanmerking zouden mogen komen, noch dat ontwerpers in wiens netwerk zich dergelijke producenten bevonden van deelname aan de ontwerpwedstrijd waren uitgesloten. Deze gang van zaken biedt dan ook geen enkel aanknopingspunt voor het vermoeden van [gedaagde] dat er van een opzetje sprake was. Voor zover [gedaagde] kritische vragen had over de “gehele gang van zaken” had hij die moeten stellen. De mailwisseling met [de ontwerper] bood daartoe een goede gelegenheid. Van die gelegenheid heeft [gedaagde] echter niet (voldoende) gebruik gemaakt, nu hij ook ná de uitleg van [de ontwerper] is doorgegaan met zijn beschuldigingen over de ontwerpwedstrijd. De daarin vervatte suggestie dat de ontwerpwedstrijd feitelijk een vooropgezet plan was met een op voorhand reeds bekende winnaar en producent, is klaarblijkelijk dan ook louter gebaseerd op speculatie van [gedaagde] zelf en niet op daaraan ten grondslag liggende feiten, terwijl die suggestie schadelijk is te achten voor de goede naam van Dopper. De stelling van [gedaagde] ter zitting dat er vanuit VDL zou zijn “gelekt”, is evenmin op enige wijze onderbouwd. Ook wat dit betreft dient het belang van Dopper om verstoken te blijven van ongefundeerde aantijgingen aan het adres van haar onderneming en producten zwaarder te wegen dan de vrijheid van meningsuiting van [gedaagde].

[gedaagde] heeft nog betoogd dat de vordering te verstrekkend is om te kunnen worden toegewezen, omdat dat tot resultaat zou hebben dat hij in het geheel niet meer over Dopper zou mogen publiceren, waarmee hij de facto ‘monddood’ gemaakt zou worden. Dat verweer miskent dat de vordering er slechts toe strekt – zoals Dopper ter zitting ook heeft bevestigd – om [gedaagde] te verbieden Dopper te betichten van fraude, plagiaat, green washing en/of ander malafide gedrag voor zover dit betreft de in dit vonnis besproken twee kwesties. De wijze waarop [gedaagde] daarmee tot op heden is omgegaan, rechtvaardigt een algemeen geformuleerd verbod. Teneinde eventuele executiegeschillen te voorkomen, zal de voorzieningenrechter de omschrijving van de te verbieden uitingen verduidelijken.

De gevorderde dwangsom zal worden beperkt als volgt.

[gedaagde] zal als de in het ongelijk te stellen partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Dopper worden begroot op:

- dagvaarding € 77,75

- griffierecht 619,00

- salaris advocaat 816,00

Totaal € 1.512,75