Uitspraken

• -

  de gelegateerd woning staat op een helling en er bestaat kans dat dit (val)gevaar voor bewoners met zich mee zal brengen;

• -

  de gelegateerde woning door maximaal vier personen die gebruik maken van de diensten van verzoeker gebruikt kan worden, terwijl verzoeker tenminste zeven personen in een woning dient te laten verblijven om het kostendekkend te laten zijn;

• -

  verzoeker meer voor de personen die gebruik maken van de diensten van verzoeker kan betekenen als hetgeen verkregen wordt uit de nalatenschap (gelden) wordt aangewend ten behoeve van Zorginstelling [instelling 2] .

In artikel 4:134 lid 1 aanhef en onder a BW is bepaald dat de rechter op verzoek van degene op wie de last rust of van het openbaar ministerie de last kan wijzigen of geheel of gedeeltelijk opheffen op grond van na het overlijden van de erflater ingetreden omstandigheden welke van dien aard zijn dat de ongewijzigde instandhouding van de last uit een oogpunt van de daarbij betrokken persoonlijke en maatschappelijke belangen ongerechtvaardigd zou zijn. Op grond van artikel 4:134 lid 2 BW dient de rechter daarbij zoveel mogelijk de bedoeling van de erflater in acht te nemen. Niet vereist is dat de wijziging van omstandigheden niet door de erflater was voorzien.

Uit de parlementaire geschiedenis van artikel 4:134 BW en de jurisprudentie volgt dat het bij de beantwoording van de vraag of een testamentaire last gewijzigd of opgeheven dient te worden niet zo zeer aankomt op wat redelijkheid en billijkheid met zich meebrengen. Het artikel geeft veeleer een voorziening met het oog op testamentaire lasten die door na het overlijden van de erflater ingetreden omstandigheden hun zin verloren hebben, niet meer met de bedoeling van de erflater overeenstemmen of aanpassing behoeven aan hun maatschappelijke strekking of aan het algemeen belang. Een testamentaire last mag niet lichtvaardig worden gewijzigd of opgeheven en bij wijziging dient te worden gezocht naar een oplossing die zoveel mogelijk recht doet aan de bedoeling van de erflater met die last.

Verzoeker stelt dat er sprake is van na het overlijden van de erflaatster ingetreden omstandigheden, nu hij pas na het overlijden van erflaatster bekend is geworden met het testament. Doordat erflaatster in haar bescheidenheid de goede doelen, waaronder verzoeker, niet wilde informeren over hun plek in het testament, heeft er niet vooraf overleg plaatsgevonden. Volgens verzoeker heeft de testamentaire last zijn zin verloren, nu na het overlijden van erflaatster blijkt dat de woning door, naar de rechtbank begrijpt, huidige economische en veiligheidsaspecten niet bruikbaar is voor verzoeker. Hierdoor heeft verzoeker geen profijt van het legaat, terwijl dat juist de bedoeling was van erflaatster. Verzoeker heeft met het sluiten van de overeenkomst met de erfgenamen (belanghebbenden 1, 2 en 3) de wil van erflaatster zo veel als mogelijk willen respecteren.

De rechtbank is van oordeel dat de ongewijzigde instandhouding van de last in dit geval uit het oogpunt van de bij deze specifieke last betrokken persoonlijke en maatschappelijke belangen ongerechtvaardigd is. Zij overweegt daartoe het volgende.

Mr. [B] , notaris, heeft ter zitting toegelicht dat het broertje van erflaatster bij de voorganger van Zorginstelling [instelling 2] woonde en dat daar goed voor hem gezorgd is. Erflaatster vond het daarom fijn om haar huis beschikbaar te kunnen stellen. Haar huis ging haar aan het hart. Er is door erflaatster de keuze gemaakt om bij het opstellen van het testament geen contact op te nemen met verzoeker en/of Zorginstelling [instelling 2] . Dat erflaatster in ieder geval de bedoeling heeft gehad om een deel van haar nalatenschap ten goede te laten komen aan Zorginstelling [instelling 2] blijkt ook uit de erfstelling die zij in haar testament heeft gemaakt, indien zij haar woning niet meer in juridische en/of economische eigendom zou hebben. In dat geval benoemt erflaatster verzoeker tot vierde erfgenaam, onder de verplichting het erfdeel aan te wenden ten behoeve van Zorginstelling [instelling 1] , nu Zorginstelling [instelling 2] . Kennelijk heeft erflaatster een verrassingseffect beoogd, maar pakt dit anders uit, nu er wel rekening is gehouden met de situatie dat zij de woning niet meer in eigendom zou hebben, maar niet met de situatie dat de woning niet bruikbaar zou zijn.

Instandhouding van de last zal betekenen dat de bedoeling van erflaatster niet in acht kan worden genomen. De woning is vanwege de door verzoeker genoemde redenen niet bruikbaar voor het kennelijk door erflaatster beoogde doel (woonplek voor cliënten van Zorginstelling [instelling 2] ). Ook is het niet mogelijk om de woning te verkopen en de opbrengst voor Zorginstelling [instelling 2] te gebruiken, nu belanghebbenden in dat geval zouden kunnen stellen dat het legaat komt te vervallen, omdat de last niet wordt nagekomen. De na te noemen wijziging, doet naar het oordeel van de rechtbank zoveel mogelijk recht aan de bedoeling van erflaatster met de last. Met die oplossing zullen er gelden uit de nalatenschap van erflaatster beschikbaar komen voor Zorginstelling [instelling 2] . De Centrale Cliënten Raad van Zorginstelling [instelling 2] heeft bevestigd dat zij genoeg ideeën hebben ten aanzien van de besteding van de gelden. De belanghebbenden hebben geen bezwaar, mits verzoeker bij de afwikkeling handelt in lijn met de overeenkomst. Gelet op het voorgaande zal de rechtbank de last wijzigen als hierna wordt beslist.