Uitspraken

Op vrijdagmiddag 29 september 2017 is [slachtoffer] vertrokken voor een fietstocht vanuit Utrecht. Op basis van latere onderzoeksgegevens is komen vast te staan dat zij via Lage Vuursche, Baarn en Soest in de richting van Den Dolder is gefietst. Om 18:50 uur stuurt zij haar vriend vanuit Baarn nog een WhatsAppbericht met een foto van haarzelf in de regen. Hierna is niets meer van haar vernomen. Wanneer zij die avond niet thuiskomt, doen haar vriend en haar moeder aangifte van haar vermissing. Meteen daarna organiseren haar familieleden, vrienden en bekenden een zoektocht die van zaterdag 30 september 2017 tot en met donderdag 12 oktober 2017 duurt. Op dinsdag 3 oktober 2017 wordt haar jas gevonden en op donderdag 5 en vrijdag 6 oktober 2017 haar fiets en rugtas.

Op zondag 8 oktober 2017 stelt het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) vast dat zich op de jas van [slachtoffer] DNA-materiaal bevindt, dat matcht met het DNA-profiel van verdachte.

Op maandag 9 oktober 2017 wordt verdachte aangehouden op het terrein van de Willem-Arntsz Hoeve (WA-Hoeve) in Den Dolder. Verdachte verblijft daar op de afdeling Aventurijn van de GGZ-instelling Altrecht.

Nadat verdachte op woensdagavond 11 oktober 2017 verklaart waar hij haar heeft begraven, wordt het lichaam van [slachtoffer] in de daaropvolgende nacht en dag gevonden, begraven aan een bospad aan het [adres] in Zeewolde.

In de dagen daarna wordt verdachte meerdere keren uitgebreid verhoord over zijn aandeel in de verdwijning en de dood van [slachtoffer] . Zakelijk weergegeven heeft verdachte daarover verklaard dat hij op vrijdag 29 september 2017 na het avondeten wilde gaan slopen in de ‘oude keuken’. Dat is een gebouw op het terrein van de WA-Hoeve. Verdachte sloopte hier samen met enkele medebewoners van zijn instelling van tijd tot tijd achtergebleven metalen die dan voor wat geld werden verkocht aan een ijzerhandel.

Als verdachte die avond op zijn scooter op weg is naar zijn – illegale – sloopwerkzaamheden in de oude keuken ziet hij nog licht in het daartegenover gelegen pand en besluit dan eerst te gaan tanken en later terug te komen. Het gereedschap dat verdachte in een plastic tas bij zich heeft, legt hij dan weg in het bos, achter een boom, enige meters een ruiterpad/bospad in. In die tas zit ook een mes waarvan verdachte zegt dat hij dit gebruikt bij de sloopwerkzaamheden.

Na het tanken rijdt verdachte terug naar die plaats in het bos, pakt de tas met gereedschap op, keert de scooter, rijdt het bospad uit en komt dan, terwijl hij het fietspad weer oprijdt, in botsing met [slachtoffer] .

Als zij de politie wil waarschuwen, eist hij onder bedreiging met het mes dat zij haar telefoon afgeeft en dwingt hij haar het bospad in te lopen. Verder het bospad in verkracht verdachte haar.

Verdachte stelt dat hij van plan was om haar verderop in het bos achter te laten en dan zelf weg te rijden, maar omdat na de verkrachting een worsteling ontstaat, waarbij zij verdachte met zijn eigen mes in zijn hand zou hebben gestoken, besluit hij om haar geboeid achter op de scooter te vervoeren, verder het bos in. Dat gaat over allerlei paadjes, waarbij verdachte enige tijd de weg kwijt is. Bij de spoorlijn weet verdachte weer waar hij is. Via het fietspad komen zij aan bij de voormalige vliegbasis Soesterberg. Verdachte stelt dat hij haar daar over een hek tilt. Daarna loopt hij samen met haar richting een houtwal met de bedoeling om haar verderop bij de huizen vrij te laten, aldus verdachte. Op het moment dat er een fietser voorbij komt roept [slachtoffer] om hulp. Verdachte grijpt haar om de nek en samen komen ze ten val. Verdachte zegt meerdere keren dat ze stil moet zijn en zet zijn woorden kracht bij door het mes voor haar keel te houden. Als ze weer schreeuwt haalt verdachte het mes langs haar keel, zo zegt hij. Daarna is ze dood.

Verdachte is vervolgens vertrokken in de richting van de WA-hoeve, maar is weer teruggekomen en heeft haar, nadat hij haar kleren had losgesneden en uitgedaan, liggend op de buddyseat van zijn scooter, vervoerd naar een plek in het bos achter een hangar, waar hij haar eerst provisorisch begraaft onder wat bladeren en later ondiep onder het zand. Verschillende van haar eigendommen, zoals haar jas, fiets, rugtas en pasjes, heeft hij later die avond in de omgeving op verschillende locaties achtergelaten of verstopt. Verdachte stelt dat hij het mes en haar telefoon ergens onderweg is kwijtgeraakt.

Op zaterdagavond 30 september 2017 heeft verdachte de auto van zijn moeder geleend, is naar Zeewolde gereden en heeft daar een kuil gegraven. Daarna is hij terug gereden naar Soest, heeft hij haar opgegraven, in de auto gelegd en naar Zeewolde vervoerd. Daar heeft hij haar met chloor schoongemaakt en vervolgens begraven. Haar telefoon, haar sieraden, de ketting die ze vermoedelijk om had en de oorringetjes die ze droeg op de laatste foto die ze heeft gemaakt en verstuurd, zijn niet gevonden.

Aan verdachte is primair de moord op [slachtoffer] ten laste gelegd. Hoewel de officier van justitie heeft geconcludeerd tot vrijspraak van dit onderdeel, dient de rechtbank, nu dit feit nog steeds een onderdeel vormt van de tenlastelegging, hierover een oordeel te geven.

Moord is, kort gezegd, doodslag begaan met voorbedachte raad. Verdachte heeft bekend dat hij [slachtoffer] om het leven heeft gebracht, maar juridisch gezien is het moord als vast staat dat verdachte haar heeft gedood met voorbedachte raad, dus na kalm beraad en rustig overleg. Zo niet, dan is sprake van doodslag.

De rechtbank moet dus beoordelen of voorbedachte raad bewezen is.

Daarvoor moet komen vast te staan dat de verdachte zich gedurende enige tijd heeft kunnen beraden op het te nemen of genomen besluit (om [slachtoffer] te doden) en dat hij niet heeft gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat hij de gelegenheid heeft gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap te geven. Daarbij moet de rechter het gewicht bepalen van de aanwijzingen die voor of tegen het bewezen verklaren van voorbedachte raad pleiten.

In deze zaak heeft de politie uitvoerig onderzoek gedaan naar de omstandigheden voorafgaand aan de dood van [slachtoffer] . De rechtbank zal dan ook eerst onderzoeken of voornoemde voorbedachte raad kan worden vastgesteld op basis van deze onderzoeksresultaten.

De rechtbank stelt daarover het volgende vast.

Uit de verschillende objectieve onderzoeksresultaten die ook zijn voorgehouden bij het onderzoek ter terechtzitting zou de conclusie kunnen worden getrokken dat verdachte die avond uit de inrichting waar hij verbleef is vertrokken met andere voornemens dan het uitvoeren van sloopwerkzaamheden.

Zo blijkt uit onderzoek naar het in- en uitschakelen van de mobiele telefoon van verdachte rondom het tijdstip van de verdwijning van [slachtoffer] dat de telefoon is uitgeschakeld op het moment dat verdachte het terrein van de WA-Hoeve verlaat. Die avond blijft de telefoon gedurende meerdere uren uitgeschakeld en – anders dan verdachte zelf heeft gesuggereerd – is uit nader onderzoek gebleken dat dit uitschakelen in dit geval alleen het gevolg kan zijn van het welbewust uitzetten van de telefoon, waarvoor dus een handeling van verdachte nodig was. Dat verdachte dit deed in het kader van een plan om iemand te doden blijkt hieruit echter niet.

Verder heeft de politie aan de hand van camerabeelden en met behulp van een reconstructie onderzocht welke route verdachte en [slachtoffer] hebben gereden en welke conclusies hieruit getrokken kunnen worden voor de vraag of de door verdachte beschreven botsing tussen hem en [slachtoffer] inderdaad zo kan hebben plaatsgevonden als hij heeft verklaard. Kort gezegd acht de rechtbank op basis van dit proces-verbaal aannemelijk dat verdachte en [slachtoffer] het kruispunt Biltseweg – Wieksloterweg in Soest, (nagenoeg) op hetzelfde moment hebben gepasseerd, waardoor verdachte haar heeft kunnen zien op het moment dat hij naar dit kruispunt toe reed. Indien verdachte en zij met een normale snelheid hebben gereden, moet verdachte enkele minuten eerder dan [slachtoffer] op het bospad zijn aangekomen, hetgeen mogelijk maakt dat hij haar daar heeft opgewacht. Of dit werkelijk het geval was, kan op basis van de resultaten van het onderzoek echter niet met zekerheid worden vastgesteld. Los daarvan kan op basis van dit gegeven niet worden vastgesteld dat verdachte op dat moment van plan was om [slachtoffer] te doden. Deze omstandigheden kunnen dan ook niet bijdragen aan het bewijs van voorbedachte raad.

Dat bewijs valt naar het oordeel van de rechtbank ook niet te putten uit uitspraken die verdachte eerder in algemene zin tegen anderen heeft gedaan, zoals zijn opmerking tegen een medegedetineerde dat hij, eenmaal buiten, iemand van kant gaat maken.

En hetzelfde moet worden gezegd ten aanzien van de verklaringen van verschillende andere getuigen over opmerkingen van verdachte in het verleden of over zijn fascinatie voor IS-onthoofdingsfilmpjes. Deze uitspraken zijn te algemeen en ongericht, en voor een deel ook van te lang geleden, om hierop het bewijs te baseren dat verdachte het voornemen had om [slachtoffer] of een ander te vermoorden.

Ten slotte heeft de politie ook nog onderzoek gedaan naar de in de computer van de WA-hoeve aangetroffen zoektermen. Sommige van deze voorafgaand aan 29 september 2017 ingevoerde zoektermen, zoals: ‘hoe maak je iemand dood’ (26-07-2017) of ‘girl get executed’ (10-08-2017) lijken in het licht van de verdenkingen in deze zaak te wijzen op voorbedachte raad. Verdachte heeft toegegeven enkele zoektermen die zien op zelfdoding en op nieuws over de verdwijning van [slachtoffer] op de computer van de WA-hoeve te hebben ingevoerd. Hij ontkent echter andere zoektermen te hebben ingevoerd. Uit het onderzoek is gebleken dat niet meer is te achterhalen wie van de bewoners (de computer was voor een ieder toegankelijk) het is geweest die dergelijke zorgwekkende en alarmerende zoektermen heeft ingevoerd.

Voor wat betreft de gebeurtenissen na de gestelde aanrijding is de rechtbank, bij gebreke van ander objectief bewijsmateriaal, nagenoeg geheel afhankelijk van de verklaring van verdachte. Verdachte is de enige die kan verklaren over het verloop van de gebeurtenissen. Vanzelfsprekend moet die verklaring kritisch worden bekeken en dat heeft de rechtbank ook gedaan. En hoewel verdachtes verklaring op onderdelen vragen oproept – de rechtbank zal daar later in dit vonnis nog op terugkomen – moet worden vastgesteld dat verdachtes verklaring over het moment direct voorafgaand aan het doden van [slachtoffer] intern consistent en niet bij voorbaat onwaarschijnlijk is.

Die verklaring houdt in dat de dood van [slachtoffer] voortkwam uit de vrees voor ontdekking en dat haar dood niet het gevolg is van een vooropgezet plan, waarbij verdachte voldoende tijd had om zich te beraden op het te nemen of het genomen besluit. Nu het tegendeel niet bewezen kan worden, moet verdachte worden vrijgesproken van voorbedachte raad, dus van moord.

De verdediging heeft verzocht om, voor het geval de rechtbank de bevindingen van de patholoog overneemt en deze bevindingen gebruikt voor het bewijs van moord, de patholoog nader te horen en te confronteren met de bevindingen van de deskundige die het Microanalyse Invasieve Trauma’s (MIT-) onderzoek heeft uitgevoerd. Dit verzoek is niet meer aan de orde, nu de rechtbank verdachte vrijspreekt van moord.

Bewijsmiddelen

Verdachte heeft het onder 1 subsidiair ten laste gelegde feit bekend en de verdediging heeft voor dit feit geen vrijspraak bepleit. Onder deze omstandigheden zal de rechtbank, met toepassing van artikel 359, derde lid, tweede volzin, van het Wetboek van Strafvordering volstaan met onderstaande opsomming van de bewijsmiddelen:1

Bewijsoverweging gekwalificeerde doodslag

Verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij het mes langs de keel van [slachtoffer] heeft getrokken omdat hij in paniek raakte toen zij begon te schreeuwen op het moment dat een fietser hen op korte afstand passeerde en hij bang was dat die fietser haar zou horen schreeuwen. Tevens heeft verdachte desgevraagd verklaard dat hij bang was om op dat moment door de fietser te worden betrapt.

Gelet op deze verklaring van verdachte is de rechtbank van oordeel dat verdachte [slachtoffer] opzettelijk van het leven heeft beroofd met het oogmerk om betrapping van de eerder door hem gepleegde strafbare feiten – de verkrachting en de vrijheidsbeneming – te voorkomen. De rechtbank acht de onder feit 1 subsidiair ten laste gelegde gekwalificeerde doodslag dan ook bewezen.

Bewijsmiddelen

Verdachte heeft het onder 2 ten laste gelegde feit bekend en de verdediging heeft voor dit feit geen vrijspraak bepleit. Onder deze omstandigheden zal de rechtbank, met toepassing van artikel 359, derde lid, tweede volzin, van het Wetboek van Strafvordering volstaan met onderstaande opsomming van de bewijsmiddelen:

Op grond van de feiten en omstandigheden genoemd in bovenvermelde bewijsmiddelen in onderling verband en samenhang bezien, acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte [slachtoffer] opzettelijk wederrechtelijk van haar vrijheid heeft beroofd en beroofd heeft gehouden.

Bewijsmiddelen

Verdachte heeft het onder 3 ten laste gelegde feit bekend en de verdediging heeft voor dit feit geen vrijspraak bepleit. Onder deze omstandigheden zal de rechtbank, met toepassing van artikel 359, derde lid, tweede volzin, van het Wetboek van Strafvordering volstaan met onderstaande opsomming van de bewijsmiddelen:

Op grond van de feiten en omstandigheden genoemd in bovenvermelde bewijsmiddelen in onderling verband en samenhang bezien, acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat verdachte [slachtoffer] heeft verkracht, terwijl nog geen vijf jaren zijn verlopen sinds een eerdere veroordeling van verdachte tot een gevangenisstraf voor een soortgelijk misdrijf onherroepelijk is geworden.

Inzake parketnummer 16/652376-18

De bewijsmiddelen voor de feiten ten laste gelegd onder dit parketnummer zijn als bijlage 2 aan dit vonnis gehecht.

De rechtbank acht grond van die bewijsmiddelen wettig en overtuigend bewezen dat verdachte op 8 februari 2018 rond 12:25 uur aangever AM1, aangever AM2 en aangever AM3 heeft mishandeld en dat verdachte diezelfde dag rond 21:40 uur aangever AB1 en

aangever AB2 heeft mishandeld.

De rechtbank leidt uit het dossier Pollux het volgende af.

De opdracht van het openbaar ministerie was dat verdachte direct na aanhouding door het arrestatieteam naar de vind- of verblijfplaats van [slachtoffer] zou worden gevraagd. Het openbaar ministerie heeft (mondelinge) toestemming gegeven dat verdachte stevig beet gepakt en in de bus geplaatst mocht worden, waarna hem zonder de cautie, het zwijgrecht, mede te delen, vragen zouden worden gesteld over de vind- of verblijfplaats van [slachtoffer] . Daarbij is volgens het openbaar ministerie gezegd dat verdachte niet mishandeld mocht worden en dat er ook niet gedreigd mocht worden met mishandeling. De bedoeling hiervan was dat verdachte door de wijze van aanhouding en de behandeling tijdens het transport iets over de verblijfplaats van [slachtoffer] zou loslaten. In andere zaken was dit een succesvolle aanpak gebleken. Uit de afgelegde verklaringen van de diverse leden van het arrestatieteam blijkt dat verdachte na aanhouding door leden van het observatieteam is overgedragen, is geboeid en in de transportbus is geplaatst. Daarbij is verdachte een neopreenbril opgezet waardoor hij geblindeerd was. In de transportbus is verdachte, overeenkomstig de toestemming van het openbaar ministerie, zonder het geven van de cautie diverse malen naar de vind- en verblijfplaats van [slachtoffer] gevraagd. Uit de verklaringen blijkt bovendien dat – anders dan waarvoor het openbaar ministerie toestemming had gegeven – meerdere vormen van geweld en dreiging met geweld hebben plaatsgevonden, namelijk dat:

Geen van de leden van het arrestatieteam kan het bij verdachte geconstateerde letsel in de schouder verklaren. De gedraging zoals verdachte die beschrijft, ‘het aan de handboeien omhoog trekken waarbij een overstrekking van de armen heeft plaatsgevonden’ zou niet hebben plaatsgevonden. Gelet op de aangifte van verdachte in combinatie met het door het NFI uitgevoerde onderzoek naar de mogelijke oorzaak van de alvulsiefractuur acht de rechtbank het echter aannemelijk dat dit letsel tijdens het transport aan verdachte is toegebracht. Dat dit letsel in de transportbus moet zijn toegebracht, wordt ook in de sepotbeslissing van het openbaar ministerie Noord-Holland onderschreven.

Gelet op al het bovenstaande is naar het oordeel van de rechtbank bij de overbrenging van verdachte artikel 3 van het EVRM geschonden. Dat artikel bepaalt dat niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen. Dit is een absoluut recht dat geen uitzonderingen kent.

Het bedreigen van verdachte met inzet van de diensthond als hij de verblijfplaats van [slachtoffer] niet bekend zou maken en het toepassen van dusdanig geweld dat dit heeft geleid tot een avulsiefractuur in de schouder van verdachte, moet worden aangemerkt als een onmenselijke behandeling. Bij die beoordeling is van belang dat verdachte zich op het moment dat het geweld en de dreiging daarmee werd toegepast, net door meerdere leden van het arrestatieteam was aangehouden, geboeid, geblindeerd en op zijn buik in een transportbus geplaatst. Dit is dus een wezenlijk andere situatie dan waarin tijdens de aanhouding van een verdachte door de politie (disproportioneel) geweld wordt toegepast en de vraag aan de orde is of sprake is van een onrechtmatige aanhouding.

Tevens is, door het dreigen met en toepassen van geweld, artikel 29, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering geschonden dat kort gezegd bepaalt dat een verdachte een verklaring in vrijheid moet kunnen afleggen. Door verdachte eveneens niet de cautie mede te delen is voorts artikel 29, tweede lid van Wetboek van Strafvordering geschonden.

De rechtbank constateert daarom dat door schending van artikel 3 EVRM en het artikel 29 van het Wetboek van Strafvordering sprake is van een onherstelbaar vormverzuim in het vooronderzoek. Voor de beoordeling of en welk rechtgevolg dit zou moeten hebben, is het volgende van belang.

De rechtbank constateert dat de aanhouding van verdachte onder zeer grote druk heeft plaatsgevonden, waarbij er op het moment van aanhouding van uit werd gegaan dat [slachtoffer] mogelijk nog zou leven. Het verkrijgen van een verklaring van verdachte over haar verblijfplaats was mogelijk van levensbelang. Het hard aanpakken en onder druk zetten van een verdachte tijdens een ondervraging kan onder bijzondere omstandigheden noodzakelijk zijn. Echter, het toepassen van deze methoden vindt zijn begrenzing waar deze overgaan in een behandeling die strijdig is met het bepaalde in artikel 29 van het Wetboek van Strafvordering of in artikel 3 EVRM. Het onmenselijk behandelen van een verdachte tijdens een dergelijke ondervraging kan, hoe groot het belang daarvan ook is, in geen geval worden gerechtvaardigd.

In het kader van het gevoerde verweer dient de rechtbank te beoordelen in hoeverre als gevolg van de schending van de eerder genoemde beginselen verdachte het recht op een eerlijk proces als bedoeld in artikel 6 EVRM is ontnomen.

De rechtbank stelt daarbij voorop dat niet elke schending van artikel 3 EVRM per definitie het recht op een eerlijk proces aantast, tenzij er sprake is van door middel van die schending verkregen bewijsmiddelen (EHRM 1 juni 2010, Gäfgen, ECLI:NL:XX:2010:BN6864 en EHRM 11 juli 2006, Jalloh, ECLI:NL:XX:2006:AY9133). Het gebruik van bewijsmiddelen die het gevolg zijn van handelen in strijd met artikel 3 EVRM, maakt het strafproces als geheel oneerlijk.

Uit het dossier blijkt dat de behandeling die verdachte heeft ondergaan, niet heeft geleid tot het afleggen van een voor zijn strafzaak relevante belastende verklaring. Verdachte heeft op vragen van het arrestatieteam waar [slachtoffer] was, immers geantwoord dat hij dat niet wist. Ook in het eerste verhoor bij de politie heeft hij zijn betrokkenheid bij de verdwijning van [slachtoffer] ontkend. Pas twee dagen na zijn aanhouding, op 11 oktober 2017, heeft verdachte, in het bijzijn van raadsman, een bekennende verklaring afgelegd. De door verdachte afgelegde bekennende verklaring is dus niet het gevolg geweest van de schending van artikel 3 EVRM.

In hetgeen door de verdediging verder is aangevoerd kan geen grond worden gevonden voor het oordeel dat verdachte daadwerkelijk in zijn verdediging is geschaad en dat verdachte daarmee geen eerlijk strafproces heeft gehad. Verder verdient opmerking dat er naar aanleiding van de aangifte van verdachte uitgebreid onderzoek naar (onder meer) het optreden van het arrestatieteam heeft plaatsgevonden door de rijksrecherche. Voorts is enige vorm van rechtsherstel voor verdachte nog mogelijk in het kader van verschillende (civielrechtelijke) procedures die openstaan voor compensatie.

Naar het oordeel van de rechtbank dient – gelet op de voorgaande overwegingen – in deze procedure te worden volstaan met de constatering van het vormverzuim en is er naar het oordeel van de rechtbank dienaangaande geen ruimte voor strafvermindering zoals door de verdediging bepleit.

Inleidende opmerking

In het algemeen, maar zeker in zaken als deze, kan niet vaak genoeg worden herhaald dat het de rechtbank niet vrij staat om willekeurig straffen te bepalen en op te leggen. De rechter is bij de straftoemeting – op basis van wat zij bewezen acht – gebonden aan enerzijds de wettelijke bepalingen en de strafmaxima en anderzijds aan wat rechtbanken en gerechtshoven in soortgelijke zaken opleggen. Zelfs als zo goed mogelijk rekening wordt gehouden met de in een zaak aanwezige bijzondere omstandigheden, zoals die ook hier spelen, kan in de ogen van de naasten van een slachtoffer en veel anderen in de samenleving met de strafoplegging nooit volledig recht worden gedaan. Het verlies van een kind of dierbare door toedoen van een ander roept om vergelding en zo een verlies kan ook niet daadwerkelijk worden gecompenseerd door enige in het Wetboek van Strafrecht neergelegde straf. De rechtbank ziet dat dit gevoel, blijkens de slachtofferverklaringen, ook leeft bij de ouders en de broer van [slachtoffer] . De rechtbank begrijpt dit. Desondanks moet de rechtbank, met inachtneming van de belangen van de nabestaanden, maar ook die van de maatschappij en niet in de laatste plaats die van de verdachte, recht spreken binnen de ruimte die de wet haar biedt. Dit fundament van de rechtspraak vormt voor alle inwoners van Nederland een van de pijlers van onze rechtsstaat.

Bij het bepalen van de straf en maatregel heeft de rechtbank rekening gehouden met de ernst van het bewezen verklaarde, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van verdachte, zoals ter terechtzitting is gebleken.

Ernst van de feiten en persoon van de verdachte

Bewezen is verklaard dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan gekwalificeerde doodslag, vrijheidsberoving en verkrachting van [slachtoffer] . Daarnaast heeft verdachte zich schuldig gemaakt aan de mishandeling van vijf personen die werkzaam waren in het Pieter Baan Centrum. Gekwalificeerde doodslag is een van de zwaarste delicten die het Nederlandse strafrecht kent. De wetgever heeft de buitengewone ernst van dit feit tot uitdrukking gebracht door daarop levenslange gevangenisstraf als strafmaximum te stellen, hetzelfde strafmaximum als voor moord.

Verdachte heeft, terwijl hij nog in een behandeltraject liep als gevolg van een eerdere veroordeling voor onder andere verkrachtingen, [slachtoffer] onder bedreiging met een mes meegenomen een bospad in en op verschillende manieren op zeer vernederende wijze verkracht. Ook heeft verdachte veel geweld toegepast. Uit het forensisch onderzoek blijkt van fors letsel – een groot aantal bloeduitstortingen – op het lichaam van [slachtoffer] , die bij leven zijn toegebracht. Hij heeft haar geboeid, haar zijn helm opgezet – waardoor zij nauwelijks iets kon zien – en achterop zijn scooter meegenomen op een rit over allerlei paden door bosachtig gebied. In de onzekerheid wat er verder met haar zou gaan gebeuren moet zij gedurende de hele rit voortdurend in grote angst hebben verkeerd. Geboeid heeft hij haar over een hek op een afgesloten en verlaten terrein gebracht waar hij haar uiteindelijk om het leven heeft gebracht door haar met het mes in de keel te snijden, omdat hij bang was om te worden ontdekt.

De opeenvolging van deze ernstige feiten, de totale duur daarvan, de onzekerheid over de afloop, het buitenproportionele geweld en de pijn die zij moet hebben ondervonden, moeten voor haar vreselijk zijn geweest. Naast de angst en pijn die zij moet hebben doorstaan, heeft zij haar laatste ogenblikken in eenzaamheid moeten doormaken.

Daarmee heeft verdachte, zoals ook blijkt uit de indrukwekkende verklaringen die zijn afgelegd door haar ouders, een eind gemaakt aan een leven van een jonge vrouw die vol levenslust haar toekomst tegemoet wilde gaan. Voor haar nabestaanden zijn de weken na haar verdwijning, met de zoektocht en de bijkomende onzekerheid over haar lot, een voortdurende kwelling geweest, waarbij voor de ouders en ook voor haar broer de directe confrontatie met (foto’s van) het lichaam van [slachtoffer] een grote schok en een niet te dragen verdriet moet zijn geweest. Verdachte heeft de ouders hun kind, de broer zijn zus, de grootouders hun kleindochter en de vriend zijn vriendin ontnomen. Verdachte heeft alle nabestaanden onnoemelijk leed aangedaan. Ook buiten de directe omgeving van [slachtoffer] zijn deze gruwelijke feiten zeer schokkend voor de rechtsorde en zorgen zij voor gevoelens van verbijstering, angst en onveiligheid in de maatschappij. Verdachtes handelen raakt in het bijzonder vrouwen in hun gevoel zich vrij en veilig te kunnen bewegen.

Gezien de ernst en de gruwelijkheid van de zaak acht de rechtbank een zeer langdurige gevangenisstraf passend en geboden.

Ten aanzien van de lengte van die straf en de vraag of nog bijkomende maatregelen dienen te worden opgelegd overweegt de rechtbank het volgende.

Nadat verdachte [slachtoffer] had gedood is hij allereerst gedurende meerdere dagen bezig geweest de sporen van zijn misdrijven uit te wissen. Hij kiest ervoor om haar lichaam meerdere malen te verplaatsen en te begraven met als enige doel om zijn eigen straffeloosheid te verzekeren. De manier waarop hij daarbij is omgegaan met het lichaam van [slachtoffer] geeft blijk van een volledig gebrek aan respect voor zijn medemens, vergaande berekening en uitzonderlijke gewetenloosheid.

Terwijl de zoektocht naar haar landelijk nieuws werd, is verdachte blijven zwijgen, waarmee hij de onzekerheid over haar lot gedurende bijna twee weken heeft laten voortbestaan.

Nadat verdachte was aangehouden en de verhoren begonnen, is hij blijven zwijgen. Anders dan hij zelf doet voorkomen heeft de rechtbank niet de indruk gekregen dat verdachte is gaan verklaren uit medeleven met de ouders van [slachtoffer] . Pas nadat verdachte geconfronteerd werd met onderzoeksbevindingen en nadat hem werd voorgehouden dat meewerken in zijn voordeel kon werken, heeft hij verteld waar haar lichaam kon worden gevonden. Vervolgens heeft hij een verklaring afgelegd over wat hij met haar heeft gedaan. Zoals ook al blijkt uit de eerdere overwegingen, plaatst de rechtbank veel vraagtekens bij de juistheid van (onderdelen van) de verklaringen van verdachte. Opvallend is, dat het in die onderdelen veelal gaat om de strafwaardigheid van het handelen van verdachte. Deze verklaringen komen op de rechtbank berekenend en onoprecht over. Verdachte is ook ter terechtzitting nog geconfronteerd met onderzoeksbevindingen die anders zijn of verder gaan dan verdachte doet voorkomen, zoals de sporen van letsel dat bij leven moet zijn toegebracht en de onmogelijkheid van de afwezigheid van bloed op de kleding van [slachtoffer] als wordt uitgegaan van zijn lezing van de feiten. Ook de verklaring van verdachte dat hij haar met een haal met het mes om het leven heeft gebracht en dat geen sprake was van een grote wond, wordt weersproken door de objectieve onderzoeksbevindingen uit de rapportages van de deskundigen waaruit blijkt dat er sprake was van meerdere snijletsels in de hals en een forse klieving in de hals tot op het bot. Verdachte is desalniettemin blijven volharden in zijn verklaring. Minst genomen geeft hij in zijn verklaringen geen volledige openheid van zaken. Daarmee hebben de nabestaanden geen volledig beeld gekregen wat er zich precies heeft afgespeeld en zullen zij daar verder mee moeten leven.

Ook heeft verdachte de nabestaanden geen duidelijkheid willen geven over wat er is gebeurd met de sieraden die [slachtoffer] droeg voordat verdachte haar ombracht. Zijn verklaring dat hij geen sieraden bij haar heeft gezien, acht de rechtbank ongeloofwaardig. Daarnaast rekent de rechtbank het verdachte zwaar aan dat hij de schuld voor zijn handelingen probeert af te schuiven op zijn slachtoffer. Dat geldt zowel voor de verkrachting (“omdat ze er zelf over begon”) als voor de vrijheidsberoving (“omdat ze hem met zijn mes stak”) als ook voor haar dood (“omdat ze schreeuwde”).

In het onderzoek is ook naar voren gekomen dat verdachte welbewust en weloverwogen behandelaars om de tuin heeft geleid over zijn middelengebruik en over zijn niet geoorloofde sloopactiviteiten. Het lijkt erop dat verdachte, ook in zijn gewone bestaan, zijn eigen wensen op de voorgrond laat staan en niet schroomt om een web van leugens te hanteren.

De indruk die de rechtbank van verdachte heeft gekregen en die achterblijft na herlezing van alles wat er voorligt is er een van een gewetenloze en niets ontziende man die zijn eigen perverse wensen laat voorgaan boven het leven en welzijn van zijn medemens.

In het vonnis van 21 juni 2011 van de toenmalige rechtbank Arnhem, waarbij verdachte voor de eerder genoemde verkrachtingen werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van zestien jaar, is geoordeeld dat het gevaar dat uitging van de onbehandelde verdachte zo groot was dat de samenleving zo lang mogelijk tegen verdachte moest worden beschermd. Noch in die procedure, noch die bij het gerechtshof heeft verdachte inzicht willen geven in zijn persoon en ook heeft hij niet willen meewerken aan het opstellen van rapportages door het Pieter Baan Centrum. Helaas is gebeurd waarvoor de rechtbank in Arnhem vreesde. Nog voordat de gehele straf ten uitvoer was gelegd heeft verdachte de onderhavige feiten begaan.

De deskundigen stellen in hun rapportage in de onderhavige zaak vast dat verdachte, hoewel hij zijn medewerking heeft verleend aan het opmaken van rapportages omtrent zijn persoonlijkheid, beperkt zicht heeft gegeven juist op zijn seksuele belevingswereld. Zijn seksualiteitsbeleving, zo voegt de rechtbank daaraan toe, heeft mogelijk ook een rol gespeeld bij het plegen van de feiten. Zolang hierover geen duidelijkheid bestaat kan de rechtbank niet anders dan, net zoals eerder de rechtbank Arnhem, de gevaarzetting compenseren door bestraffing.

Bij het opleggen van de straf houdt de rechtbank er verder uitdrukkelijk rekening mee dat verdachte heeft gerecidiveerd tijdens zijn detentiefasering, nog voor de ingangsdatum van de voorwaardelijke invrijheidstelling. Anders dan de verdediging heeft verzocht zal de rechtbank bij de strafbepaling geen rekening houden met het feit dat de rechtbank Gelderland inmiddels heeft bepaald dat de voorwaardelijke invrijheidstelling achterwege zal blijven. Daarmee moet verdachte nog een gevangenisstraf van vier jaar uitzitten. De rechtbank kan niet meegaan in het verzoek van de verdediging, nu dat een andere zaak betreft waarbij de rechtbank de mogelijkheid van het achterwege blijven van de voorwaardelijke vrijheidstelling reeds heeft ingecalculeerd.

De rechtbank is, gezien al hetgeen hiervoor is overwogen, van oordeel dat ter vergelding van de bewezen verklaarde feiten alsmede – opnieuw – ter bescherming van de maatschappij, in deze zaak een zeer langdurige gevangenisstraf moet worden opgelegd.
De rechtbank kiest niet voor een levenslange gevangenisstraf, omdat dat op termijn zou kunnen betekenen dat verdachte zonder adequate behandeling terugkeert in de maatschappij.

Psychische gesteldheid

Vastgesteld is dat verdachte, hoewel niet volledig, in overwegende mate wel heeft meegewerkt aan de totstandkoming van een rapportage door het Pieter Baan Centrum.

De deskundigen zien, indien de rechtbank tot het oordeel komt dat de feiten verminderd aan verdachte kunnen worden toegerekend – hetgeen het geval is –, een pathologisch bepaald zeer hoog risico op een zedendelict en een hoog risico op een geweldsdelict, met daarbij ook een hoog risico op ernstig lichamelijk geweld. Zij zijn van mening dat er in verband met de ernst van de feiten en de ernst van verdachtes psychopathologie – een persoonlijkheidsstoornis en een ziekelijke stoornis van de geestvermogens-, afgezet tegen de kans op herhaling, geen ruimte bestaat voor enige behandeling in een voorwaardelijk kader. Zij adviseren de rechtbank de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging op te leggen.

De reclassering heeft een advies uitgebracht, gedateerd 31 mei 2018. Zij sluit zich aan bij de conclusies van de deskundigen.

De rechtbank onderschrijft de overwegingen en de conclusies van de deskundigen en neemt deze over, waarbij zij voor wat betreft de geweldsfeiten in het Pieter Baan Centrum eveneens uitgaat van een licht verminderde toerekeningsvatbaarheid voor de feiten gepleegd op 29 september 2017 en een verminderde toerekeningsvatbaarheid voor de feiten gepleegd op 8 februari 2018 in het PBC. De (licht) verminderde toerekeningsvatbaarheid is in deze zaak de enige omstandigheid die een enigszins matigend gevolg heeft voor de op te leggen gevangenisstraf.

De deskundigen hebben ter terechtzitting desgevraagd bevestigd dat in het geval van verdachte behandeling tot de mogelijkheden behoort. Daarom zal de rechtbank de maatregel van terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege opleggen. De bewezen verklaarde feiten betreffen misdrijven waarop een gevangenisstraf van vier jaar of meer is gesteld en de veiligheid van anderen en de algemene veiligheid van personen het opleggen van die maatregel eist. De rechtbank bepaalt hierbij dat de totale duur van de terbeschikkingstelling met verpleging ongemaximeerd zal zijn, nu de terbeschikkingstelling wordt opgelegd voor een misdrijf dat gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een persoon.

Op basis van vaste jurisprudentie van de Hoge Raad kan de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging alleen samen worden opgelegd met een tijdelijke gevangenisstraf en dus niet samen met een levenslange gevangenisstraf. Op grond van artikel 10, vierde lid van het Wetboek van Strafrecht kan een tijdelijke gevangenisstraf niet hoger zijn dan dertig jaar. Gezien al hetgeen de rechtbank hiervoor heeft overwogen zal zij dit dan ook als uitgangspunt nemen.

Alles overwegende is de rechtbank van oordeel dat, rekening houdend met een licht verminderde toerekeningsvatbaarheid, een gevangenisstraf van 28 jaren en de maatregel van terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege passend en geboden is. Dit is enerzijds gestoeld op de wens om verdachte zo lang mogelijk uit de maatschappij te houden en anderzijds, gezien het feit dat de kans bestaat dat verdachte op enig moment in die maatschappij zal terugkeren, er in ieder geval voor te zorgen dat die terugkeer niet plaatsvindt zonder dat verdachte eerst intensief is behandeld.