Uitspraken

De Hoge Raad heeft op 8 april 2022 (ECLI: NL: HR:2022:559) overwogen dat uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat de wetgever met betrekking tot verslaving aan middelen als alcohol en drugs niet beoogd heeft het toepassingsbereik van de Wvggz uit te breiden ten opzichte van dat van de op 31 december 2019 vervallen Wet Bopz. De Hoge Raad overweegt dat “(…) moet worden aangenomen dat verslaving aan middelen als alcohol en drugs op zichzelf niet tot toepassing van de Wvggz kan leiden. Er moet om tot toepassing van de Wvggz te komen sprake zijn van een psychische stoornis van zodanige ernst dat het denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen daardoor zo ingrijpend worden beïnvloed dat de betrokkene het veroorzaakte gevaar niet kan worden toegerekend, omdat de stoornis de gevaarvolle daden van de betrokkene overwegend beheerst.”.

Gelet op hetgeen ter zitting naar voren is gekomen en de informatie die in de stukken wordt beschreven concludeert de rechtbank dat er voldoende vermoedens zijn dat betrokkene zodanig ingrijpend wordt beheerst door de verslaving in zijn denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen dat zijn daden en het daaruit voortvloeiende ernstig nadeel hem niet kunnen worden toegerekend, omdat de stoornis de gevaarvolle daden van de betrokkene beheerst. Daartoe overweegt de rechtbank als volgt.

Hoewel betrokkene tot 2019 redelijk goed gefunctioneerd heeft (hij woonde zelfstandig en had een baan in de beveiliging), is het leven van betrokkene de afgelopen jaren grotendeels bepaald geweest door zijn alcoholgebruik. Zo is betrokkene veelvuldig met politie en justitie in aanraking geweest wegens openbare dronkenschap en heeft hij in dronken toestand veel overlast veroorzaakt. Dit heeft ertoe geleid dat betrokkene een gebiedsverbod heeft voor (een deel van) het centrum van [plaats] en dat hij dakloos geraakt is. Betrokkene verblijft op dit moment in de permanente winteropvang, maar ook daar is betrokkene wegens grensoverschrijdend gedrag mogelijk niet langer welkom. Ook maakt betrokkene racistische en seksueel getinte opmerkingen tegen jonge meisjes op straat. Als gevolg daarvan is hij zelf meermaals slachtoffer geworden van mishandeling en beroving. In verband met een veroordeling wegens het vernielen van auto’s heeft betrokkene op dit moment reclasseringstoezicht. Zijn behandelaren beschrijven betrokkene als een kwetsbare man die vastloopt op meerdere levensgebieden en die, zonder extern opgelegde maatregelen, niet in staat lijkt tot gedragsverandering.

Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat de stoornissen waaraan betrokkene lijdt, tot ernstig nadeel leiden, gelegen in:

Om het ernstig nadeel af te wenden, de geestelijke gezondheid van betrokkene te stabiliseren en de geestelijke gezondheid van betrokkene te herstellen zodanig dat hij zijn autonomie zoveel mogelijk herwint, heeft betrokkene zorg nodig.

Betrokkene is op dit moment abstinent van alcohol, maar dit is nog maar enkele weken geval. Ter zitting heeft betrokkene verteld dat zijn vriendin voor hem de motivatie is om niet terug te vallen in alcoholgebruik. Dit doet echter wel de vraag rijzen of betrokkene een terugval ook zal weten te voorkomen indien deze relatie onverhoopt eindigt. Daar komt bij dat betrokkene, naast zijn alcoholgebruik, nog een heel aantal andere problemen heeft die opgelost moeten worden. Zo heeft hij geen vaste woonplek en heeft hij omvangrijke schulden. Het oplossen van deze problemen zal naar alle waarschijnlijkheid met ‘ups-and-downs’ gepaard gaan en het is zeer de vraag of het betrokkene ook ingeval van tegenslag zal lukken om abstinent te blijven. Gezien het patroon van de afgelopen jaren, waarbij betrokkene bij tegenslag steeds weer terugviel in alcoholgebruik, is de rechtbank er niet van overtuigd dat het betrokkene op eigen kracht gaat lukken om zijn problemen het hoofd te bieden. Betrokkene heeft dan ook zorg nodig.

Gebleken is dat er geen mogelijkheden voor passende zorg op vrijwillige basis zijn zodat verplichte zorg nodig is. Betrokkene verzet zich tegen deze noodzakelijke zorg en in het bijzonder tegen de beoogde opname. Uit de toelichting van de casemanager ter zitting volgt dat het de afgelopen jaren, ondanks uitgebreide inspanningen, niet is gelukt om betrokkene de behandeling te bieden die hij nodig heeft. De oorzaak daarvan is dat betrokkene niet (of slechts in beperkte mate) openstaat voor diagnostiek. Om die reden is verplichte zorg nodig.

De in het verzoekschrift genoemde vormen van zorg zijn gebaseerd op de medische verklaring, het zorgplan en het advies van de geneesheer-directeur. Deze vormen van verplichte zorg zijn door de rechtbank tijdens de mondelinge behandeling besproken.

Gelet op het voorgaande acht de rechtbank de volgende vormen van verplichte zorg zonder meer noodzakelijk om het ernstig nadeel af te wenden:

Daarnaast acht de rechtbank ook de volgende vormen van verplichte zorg noodzakelijk indien sprake is van decompensatie van het toestandsbeeld van betrokkene en/of het ernstig nadeel niet langer in het ambulante kader kan worden afgewend:

Er zijn geen minder bezwarende alternatieven die hetzelfde beoogde effect hebben. De voorgestelde verplichte zorg is bovendien evenredig en naar verwachting effectief. Uit de stukken blijkt verder dat bij het bepalen van de juiste zorg rekening is gehouden met de voorwaarden die noodzakelijk zijn om deelname van betrokkene aan het maatschappelijk leven te bevorderen, alsmede met de veiligheid van betrokkene.

Gelet op het voorgaande is voldaan aan de criteria voor en doelen van verplichte zorg als bedoeld in de Wvggz. De zorgmachtiging zal daarom worden verleend.

De rechtbank hecht eraan ten slotte nog het volgende op te merken. Het werd zowel betrokkene en zijn advocaat als de rechtbank pas ter zitting duidelijk dat de behandelaren een opname beogen om de benodigde diagnostiek bij betrokkene uit te voeren. Hoewel de rechtbank zich goed kan voorstellen dat betrokkene zich daardoor overvallen heeft gevoeld, is uit de toelichting van de behandelaar ter zitting gebleken dat het de afgelopen jaren niet gelukt om in ambulant kader de benodigde diagnostiek te laten plaatsvinden. Deze diagnostiek is echter wel dringend noodzakelijk om betrokkene de behandeling te kunnen bieden die hij nodig heeft om weer een zelfstandig leven te kunnen gaan leiden, zoals hij tot een aantal jaren geleden ook heeft gedaan. De rechtbank moedigt betrokkene dan ook nadrukkelijk aan om aan deze diagnostiek zijn medewerking te verlenen, ook als onverhoopt mocht blijken dat dit niet anders dan binnen het kader van een opname kan.

Anderzijds verzoekt de rechtbank de behandelaren van betrokkene om te bezien of er wellicht minder verstrekkende manieren zijn waarop de benodigde diagnostiek kan plaatsvinden en om dit traject (en de aansluitende behandeling) zoveel mogelijk in samenspraak met betrokkene vorm te geven. Daarbij geldt dat de rechtbank zich er uiteraard terdege van bewust is dat de uitvoering van de zorgmachtiging bij uitstek het domein van de behandelaren - en niet dat van de rechtbank - is.