Uitspraken

[holding 1] is opgericht op 3 april 2007. Verdachte is sinds 18 mei 2011 enig bestuurder en (indirect) enig aandeelhouder van [holding 1] .3

De tenlastegelegde obligatieleningen

De volgende obligatiehouders hebben de hierna te noemen geldbedragen op de genoemde data ingelegd in [holding 1] .

Uit het dossier blijkt dat er meer obligatiehouders zijn en dat in totaal veel meer geld is ingelegd in [holding 1] dan hiervoor is opgesomd.45

Het doel van de obligatieleningen

Zonnepanelen voor [naam 15]

[holding 1] heeft in de periode van 1 mei 2012 tot en met 14 maart 2013 obligaties aangeboden via de website [website 1] en de brochure ' [naam 16] '.46 De bestemming van de met de uitgifte van de obligaties aangetrokken gelden is beschreven in de brochure. Het totaal aan op te halen gelden, te weten € 150.000,-, was bestemd om zonnepanelen te plaatsen op het dak van zorginstelling [naam 15]47 Obligatiehouders hebben ook verklaard dat de gelden die zij overmaakten bestemd waren voor het plaatsen van zonnepanelen op het dak van [naam 15]48 Op de (enige) bankrekening van [holding 1] is in de periode van 28 juni 2012 tot en met 23 oktober 2012 in totaal € 353.000,- ontvangen van obligatiehouders.49

Camping [camping]

[holding 1] heeft verder inleggelden ontvangen ten behoeve van camping [camping] .50 Deze inleg was bedoeld voor zonnepanelen of het energieneutraal maken van de camping.51 Uit de bankafschriften blijkt dat in 2013 in ieder geval € 45.000 is ingelegd onder vermelding van ‘Camping [camping] ’.52

Nanocoating [naam 17]

Obligatiehouders hebben ook gelden ingelegd om te worden geïnvesteerd in nanocoating53, een techniek om het rendement van zonnepanelen te vergroten.54 Uit de bankafschriften van [holding 1] blijkt dat van 26 mei 2016 tot en met 24 oktober 2016 in totaal € 200.500,- is overgemaakt door obligatiehouders onder vermelding van ‘Nano Coating [naam 17] .’55

De uitgaven van [holding 1]

In de eerste periode dat gelden zijn ingelegd voor zonnepanelen voor zorginstelling [naam 15] , van 28 juni tot en met 20 juli 2012, zijn op de bankafschriften van [holding 1] geen uitgaven te zien die verband houden met de aanschaf of plaatsing van zonnepanelen.56 In de periode van 21 juli 2012 tot en met 23 oktober 2012 werd door [holding 1] € 45.000,- betaald voor de aankoop van zonnepanelen.57 Van de bankrekening van [holding 1] zijn geen overboekingen gedaan die zichtbaar betrekking hebben op camping [camping] .58 Er zijn evenmin zichtbare betalingen gedaan door [holding 1] die betrekking hebben op nanocoating voor zonnepark [naam 17] . Verdachte heeft verklaard dat er geen nanocoating is aangebracht op de zonnepanelen van zonnepark [naam 17] .59 Volgens hem is wel tussen € 60.000,- en € 70.000,- geïnvesteerd in een proefopstelling nanocoating.60 Dit blijkt niet uit het dossier en wordt weersproken door [naam 18] , eigenaar van een bedrijf dat nanocoating produceert en levert, die heeft verklaard dat verdachte interesse had in de toepassing van de coating op zonnepanelen, maar dat het tot een proefopstelling niet is gekomen omdat verdachte een offerte hiervoor nooit heeft betaald.61

De geldstromen van [holding 1] in de periode van 1 mei 2012 tot en met 25 oktober 2016 zijn verwerkt in onderstaand overzicht.62

Uit de bankanalyse van [holding 1] volgt dat in de periode van 28 juni 2012 tot 25 oktober 2016 in totaal € 1.465.162,50,- is overgemaakt door obligatiehouders ten behoeve van investeringen in zonnepanelen voor [naam 15] en camping [camping] , en in nanocoating voor zonnepark [naam 17] .63 In totaal is € 244.772,- afgeschreven voor de aankoop dan wel installatie van zonnepanelen.64 Er is niet gebleken dat [holding 1] betalingen heeft gedaan ten behoeve van camping [camping] of nanocoating voor zonnepark [naam 17] .

[holding 2] is opgericht op 29 juli 2014. Verdachte is sinds de oprichting enig bestuurder en enig aandeelhouder.65

De tenlastegelegde obligatieleningen

De volgende obligatiehouders hebben de hierna te noemen geldbedragen op de genoemde data ingelegd in [holding 2] .

Uit het dossier blijkt dat er meer obligatiehouders zijn en dat in totaal veel meer geld is ingelegd in [holding 2] dan hiervoor is opgesomd.96

Het doel van de obligatieleningen

[holding 2] heeft obligaties aangeboden voor de financiering van het zonnepark [zonnepark 1] in Duitsland vanaf maart 2015 en voor het zonnepark [zonnepark 2] in Duitsland vanaf juni 2015.97 De aanbiedingen zijn gedaan via de website [website 2] en de informatiememoranda [zonnepark 1]98 en [zonnepark 2]99. In de informatiememoranda is onder meer vermeld dat de obligatielening, voor [zonnepark 1] van € 200.000 en voor [zonnepark 2] € 300.000,-, is bedoeld voor de gedeeltelijke financiering van de overname van het betreffende zonnepark.100 Obligatiehouders hebben ook verklaard dat de gelden die zij overmaakten bestemd waren voor deze aankoop van zonneparken in Duitsland.101 Beide obligatieleningen waren eind september 2015 volgeschreven.102 In de periode van 2 september 2014 tot en met 23 september 2016 is in totaal € 1.999.500,- door obligatiehouders overgemaakt op de bankrekening.103 Voor € 64.500,- geldt dat expliciet bij de overboeking is vermeld dat het om een inleg voor het zonnepark [zonnepark 1] gaat.104 Bij verschillende overboekingen van in totaal € 220.000,- is steeds expliciet het zonnepark [zonnepark 2] vermeld in de omschrijving.105 Verder is in ieder geval € 150.000,- overgemaakt met in de omschrijving een verwijzing naar twee andere zonneparken ( [zonnepark 3] en [zonnepark 4] ).106 Bij de overige inleg van gelden is niet expliciet de naam van een zonnepark vermeld in de omschrijving en is meestal verwezen naar een obligatie(lening).

De uitgaven van [holding 2]

Het door de obligatiehouders in de periode van 4 maart 2015 tot en met 27 april 2015 overgemaakte bedrag van € 106.000,- is niet besteed aan de aankoop van zonnepark [zonnepark 1] of van enig ander zonnepark.107 Verdachte heeft verklaard dat hij wel kosten heeft voldaan die samenhangen met de beoogde aankoop van [zonnepark 1] , maar dat hij geen aanbetalingen heeft gedaan voor de aankoop van het park.108 De bankrekening van [holding 2] is op 27 september 2016 opgeheven. Op dat moment was het saldo € 0,-.109 Er zijn in die periode evenmin zichtbare betalingen gedaan vanuit [holding 2] voor de aankoop van de zonneparken [zonnepark 1] en [zonnepark 2] .

De geldstromen van [holding 2] in de periode van 2 september 2014 tot en met 23 september 2016 zijn verwerkt in onderstaand overzicht.110

[vennootschap 1] is opgericht op 24 juli 2013. Verdachte is middellijk (via [vennootschap 2] ) enig aandeelhouder en bestuurder van [vennootschap 1] .111

De tenlastegelegde obligatieleningen

De volgende obligatiehouders hebben de hierna te noemen geldbedragen op de vermelde data ingelegd in [vennootschap 1] .

Uit het dossier blijkt dat er meer obligatiehouders zijn en dat meer geld is ingelegd in [vennootschap 1] dan hiervoor is opgesomd.118

Het doel van de obligatieleningen

[vennootschap 1] heeft obligaties uitgegeven.119 Volgens obligatiehouders [naam 2] en [naam 3] was het de bedoeling dat het uitgeleende geld gebruikt werd voor de financiering van de (verdere) ontwikkeling van een app voor crowdfunding. De doelstelling van de app was om mensen die geld ter beschikking wilden stellen aan milieuvriendelijke ontwikkelingen en degenen die hiervoor geld nodig hadden bij elkaar te brengen.120In de periode van 24 oktober 2013 tot en met 25 oktober 2016 is € 103.500,- overgemaakt door obligatiehouders aan [vennootschap 1] .121

De uitgaven van [vennootschap 1]

Het staat niet ter discussie dat, zoals verdachte ter zitting heeft verklaard, er een [vennootschap 1] -app bestaat. In de bankafschriften zijn echter geen betalingen aangetroffen die daarop zichtbaar betrekking hebben.122

De geldstromen van [vennootschap 1] zijn verwerkt in onderstaand overzicht.123

[vennootschap 2] is opgericht op 24 juli 2013. Verdachte is sinds de oprichting enig bestuurder en enig aandeelhouder van [vennootschap 2] .124

De tenlastegelegde obligatieleningen

De volgende obligatiehouders hebben de hierna te noemen geldbedragen op de genoemde data ingelegd in [vennootschap 2] .

Uit het dossier blijkt dat er meer obligatiehouders zijn en dat meer geld is ingelegd in [vennootschap 2] dan hiervoor is opgesomd.154

Het doel van de obligatieleningen

Uit het onderzoek naar de door [vennootschap 2] gebruikte bankrekening komt naar voren dat voor verschillende doeleinden gelden zijn ontvangen van obligatiehouders. Uit de omschrijvingen bij de overboekingen kan worden afgeleid dat die doeleinden onder andere zijn: zonneparken [zonnepark 5] , [zonnepark 6] en [zonnepark 7] , stichting [stichting 1] en nanocoating [naam 17] .155 Obligatiehouders hebben ook verklaard dat de gelden die zij overmaakten bestemd waren voor de aankoop van zonneparken in Duitsland of voor nanocoating.156 In de periode van 31 juli 2014 tot en met 19 september 2016 is ten minste € 2.654.574,- overgemaakt naar de bankrekening van [vennootschap 2] door obligatiehouders waar uit de omschrijving of uit de verklaring van de obligatiehouders blijkt dat de gelden bestemd waren voor bovengenoemde groene doelen.157

De uitgaven van [vennootschap 2]

In de bankafschriften zijn geen betalingen door [vennootschap 2] aangetroffen die duiden op investeringen in zonneparken.158

De geldstromen van [vennootschap 2] zijn verwerkt in onderstaand overzicht.159

Na samenvoeging van de verschillende geldstroomoverzichten per vennootschap ontstaat het volgende (totaal)overzicht van de ontvangen/aangetrokken bedragen en de totale bestedingen/uitgaven van de aan verdachte gelieerde vennootschappen:160

Hieruit blijkt dat de door de obligatiehouders aan de vennootschappen van verdachte uitgeleende bedragen grotendeels niet zijn besteed aan de groene doelen waarvoor de gelden waren bestemd, maar vooral zijn aangewend om rente en aflossing te betalen aan obligatiehouders en voor privéuitgaven van verdachte dan wel aan hem gelieerde personen of rechtspersonen.

Een nadere analyse van een aantal specifieke posten kan als volgt worden samengevat:161

o € 653.403,92 voor de aankoop/verbouwing/betaling hypotheekrente van de woonboerderij van verdachte;

o € 316.351,27 aan pinbetalingen;

o € 50.990,- aan betalingen aan gedupeerden naar aanleiding van een veroordeling van verdachte in 2001;

o € 45.210,- aan schenkingen aan een dochter uit een eerdere relatie;

o € 39.105,49 aan verlies op beleggingen bij de [naam 31] met gelden van [holding 1] en [vennootschap 2] ;

o € 160.000,- aan overboekingen aan [naam 32] , een handelsplatform voor beleggingsproducten in het Verenigd Koninkrijk;

o € 27.500,- aan betalingen voor een Camper Chevrolet en een Volvo.

[naam 37] (hierna: [naam 37] ) is een beurgenoteerde vennootschap. [naam 35] (hierna: [naam 35] ) was houder van 80,35% van de aandelen in [naam 37] . Middellijk aandeelhouders van [naam 35] waren verdachte, [naam 38] en [naam 39] , ieder voor 1/3e deel van de aandelen.162 Het indirect aandelenbezit van verdachte in [naam 37] bedroeg derhalve ongeveer 13 miljoen aandelen, die hij via [vennootschap 2] had verworven voor 2 cent per stuk.163 Verdachte is zowel bestuurder geweest van [naam 37] als (via [vennootschap 2] ) van [naam 35] .164 Per 27 juni 2017 is [naam 35] failliet gegaan, de curator in het faillissement van [naam 35] heeft het aandelenbezit in [naam 37] verkocht voor € 605.000,-.165

Oplichting van [naam 24] bewezen

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte zich met betrekking tot de door [naam 24] ( [BV 1] / [BV 2] ) verstrekte lening van € 500.000,- heeft schuldig gemaakt aan oplichting. Uit het dossier blijkt dat verdachte de lening is aangegaan om een hypotheek van hem bij ING Bank af te lossen en zo het woonhuis in [woonplaats 2] ‘veilig te stellen’ en dus niet voor de aankoop van zonnepark [zonnepark 6] zoals [naam 24] is voorgehouden. Verdachte heeft het oogmerk gehad zich of zijn gezin wederrechtelijk te bevoordelen ten koste van [naam 24] .

Oplichting van overige obligatiehouders niet bewezen

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat voor de overige obligatiehouders geldt dat er onvoldoende bewijs is dat verdachte van meet af aan het oogmerk heeft gehad deze personen op te lichten.

Verduistering van de overige ingelegde gelden bewezen

De officier van justitie vindt wel bewezen dat verdachte de ingelegde gelden heeft verduisterd. Verdachte was naar eigen zeggen van plan ooit met de projecten waarvoor hij de gelden had aangetrokken aan de gang te gaan. Alleen kwam van de plannen weinig tot niets terecht. Verdachte heeft de gelden rechtmatig verkregen en vervolgens in strijd met het recht zich de gelden toegeëigend. Hij heeft de gelden besteed aan het betalen van oude schuldeisers, privéuitgaven en aan andere projecten.

Oplichting van obligatiehouders niet bewezen

De verdediging heeft aangevoerd dat op grond van het dossier niet kan worden bewezen dat verdachte opzet heeft gehad obligatiehouders op te lichten. Ook is niet bewezen dat hij het oogmerk heeft gehad zich de tenlastegelegde geldbedragen wederechtelijk toe te eigenen. Het bewijs voor het aanwenden van enig oplichtingsmiddel ontbreekt ook. Uit het dossier blijkt wel dat verdachte goede bedoelingen heeft gehad. Hij heeft via zijn vennootschappen geïnvesteerd in zonnepanelen op daken van zorginstellingen en in nanocoating, hij heeft een app ontwikkeld en verschillende pogingen ondernomen om zonneparken te verkrijgen. Subsidiair heeft de verdediging aangevoerd dat een aantal obligatiehouders, [naam 8] , [naam 7] en [naam 30] , grote geldbedragen heeft ingelegd zonder de in het maatschappelijk verkeer vereiste omzichtigheid in acht te nemen, waardoor ten aanzien van hen geen sprake kan zijn van oplichting.

Oplichting van obligatiehouder [naam 24] niet bewezen

Voor de door de officier van justitie bewezengeachte oplichting van [naam 24] geldt nog het volgende. De verdediging is van mening dat niet is bewezen dat verdachte obligatiehouder [naam 24] heeft opgelicht. De lening is aangegaan in verband met de financiering van zonnepark [zonnepark 6] . Pas toen dat niet doorging is het geld ergens anders voor gebruikt. De inhoud van de leningsovereenkomst stond daaraan niet in de weg. Verdachte had slechts de verplichting om de lening op 16 januari 2016 terug te betalen. Nu dat niet is gebeurd, is sprake van een niet nagekomen betalingsverplichting. Dit betekent nog niet dat sprake is van strafbare oplichting. [naam 24] beschikte over voldoende kennis van zaken en hij heeft bewust een risico genomen. Verder heeft [naam 24] de lening verstrekt in verband met het hoge rentepercentage dat werd geboden en de privéborgstelling van verdachte. Hij is dus niet bewogen de lening te verstrekken vanwege het doel van de lening, de financiering van een zonnepark. Er is daarom geen verband tussen het door de officier van justitie veronderstelde oplichtingsmiddel en de verstrekking van de lening. Tot slot blijkt dat uit het in de leningsovereenkomst opgenomen recht om de uitstaande schuld te converteren in [naam 37] -aandelen dat verdachte geen oogmerk had zich wederrechtelijk te bevoordelen, maar dat hij goede intenties had.

Verduistering van ingelegde gelden niet bewezen

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat evenmin is bewezen dat verdachte opzet heeft gehad op de wederrechtelijke toe-eigening van de tenlastegelegde ingelegde gelden. Als er een aanmerkelijk kans zou zijn daarop dan heeft hij die in ieder geval niet willens en wetens aanvaard. Verdachte is er altijd van uitgegaan dat hij de inleggers kon compenseren met aandelen [naam 37] . De potentiële waarde van de [naam 37] -aandelen was ruim voldoende om alle ingelegde gelden terug te betalen. Verder ontbreekt het opzet op wederrechtelijk toe-eigening. Verdachte heeft wel pogingen ondernomen de zonneparken te verkrijgen. Zoals blijkt uit de enorme bedragen aan kosten, aanbetalingen en leasetermijnen die hiervoor zijn betaald. Zelfs al zou de oorzaak van het niet verkrijgen van de parken worden gezocht in falen, onkunde of zelfs domheid van verdachte, dan levert dat nog geen bewijs op van opzet op de wederrechtelijk toe-eigening van de gelden.

4.3.3.1. Inleiding

Zoals onder 4.2 is weergegeven is op grond van het dossier komen vast te staan dat verdachte de door obligatiehouders overgemaakte gelden voor het overgrote deel aan privéaangelegenheden heeft besteed in plaats van aan de doelen waarvoor zij oorspronkelijk waren verstrekt, namelijk als investering in groene energieprojecten. Dit is door de verdediging ook niet weersproken en door verdachte ter zitting op hoofdlijnen desgevraagd bevestigd. De vraag die moet worden beantwoord is of verdachte zich hiermee schuldig heeft gemaakt aan een misdrijf, namelijk aan oplichting of verduistering.

4.3.3.2. Opzet en oogmerk om zich wederrechtelijk te bevoordelen bewezen

De eerste vragen die hiervoor moeten worden beantwoord zijn of verdachte zich de gelden opzettelijk wederrechtelijk heeft toegeëigend en, zo ja, of verdachte van meet af aan het oogmerk had de gelden voor zichzelf te besteden (oplichting) of dat dit oogmerk pas is ontstaan nadat hij de gelden rechtmatig onder zich had gekregen (verduistering). De rechtbank vindt op grond van het dossier bewezen dat verdachte zich de gelden opzettelijk wederrechtelijk heeft toegeëigend. De rechtbank vindt ook bewezen dat verdachte van meet af aan het oogmerk had de gelden te besteden aan privéaangelegenheden. Hiervoor is het volgende van belang.

Aanwenden van de eerste obligatieleningen

Het eerste geld van obligatiehouders is op 28 juni 2012 op de bankrekening van [holding 1] gestort. Na deze eerste storting van € 1.000,- door obligatiehouder [naam 40] bedraagt het saldo van de rekening van [holding 1] € 1.000,07. De tweede inleg wordt op 5 juli 2012 gestort en bedraagt € 12.500,-. Diezelfde dag nog wordt er door middel van een spoedoverboeking door [holding 1] een factuur van een aan verdachte en zijn (ex)partner [(ex-)echtgenote] gelieerde stichting voldaan en wordt een privélening terugbetaald van € 12.000,-. Dit beeld herhaalt zich keer op keer. Direct nadat gelden van obligatiehouders op de rekening van [holding 1] worden ontvangen, worden telkens door middel van spoedoverboekingen betalingen gedaan en leningen terugbetaald aan schuldeisers van verdachte of aan hem gelieerde (rechts)personen. Het saldo van de bankrekening bedraagt op 20 juli 2012 € 143,68. Er is dan in totaal € 61.500,- overgemaakt door obligatiehouders en er zijn tientallen betalingen gedaan voor ongeveer hetzelfde bedrag. Geen van die betalingen heeft betrekking op de aankoop of installatie van zonnepanelen.166

Bij [holding 2] is een vergelijkbaar beeld te zien. Nadat [holding 2] in maart 2005 is gestart met uitgifte van obligaties ten behoeve van de aankoop van zonnepark [zonnepark 1] is er op 4 maart 2015 € 10.000,- gestort op de bankrekening van [holding 2] onder vermelding van: ‘Storting voor 10 obligaties (..)’. Het saldo op de rekening van [holding 2] bedraagt na deze storting € 10.007,-. Dit geld is daags erna gebruikt om een lening van de (ex)echtgenote van verdachte terug te betalen en het restant is overgeboekt naar [vennootschap 2] . Vanaf 16 maart 2015 zijn er verschillende betalingen ontvangen van obligatiehouders op de rekening van [holding 2] . Het valt op dat nagenoeg iedere betaling kort na ontvangst - daags erna of soms zelfs op dezelfde dag - grotendeels wordt overgeboekt door [holding 2] naar andere aan verdachte gelieerde vennootschappen, aan verdachte in privé of wordt aangewend ter aflossing van een verscheidenheid aan leningen. Dit is op deze manier doorgegaan totdat er van de inleg van € 106.000,- op 27 april 2015 een saldo van € 3.363,11 op de rekening van [holding 2] resteert zonder dat een cent is besteed aan de aankoop van zonnepark [zonnepark 1] .167

Uit het voorgaande blijkt dat verdachte ingelegde gelden zodra ze op een bankrekening waren binnengekomen direct heeft gebruikt voor eigen nut. Uit de bankafschriften blijkt dat hij met de gelden onder andere schulden uit het verleden heeft betaald en lopende uitgaven bekostigde, zoals de hypotheek en de waterrekening voor zijn woonhuis, en dit vaak heeft gedaan door middel van een - kostbare - spoedoverboeking. Hieruit leidt de rechtbank af dat verdachte zat te springen om geld. Verdachte had destijds, zoals hij ter zitting heeft verklaard, bovendien geen (toereikende) bron van inkomsten. Hieruit kan worden afgeleid dat verdachte door middel van zijn vennootschappen obligaties is gaan uitgeven met het plan om zo de beschikking te krijgen over geld waarmee hij zijn schuldeisers zou kunnen afbetalen en overigens van zou kunnen leven. Aan deze overtuiging draagt bij dat [holding 1] niet is gestopt met geld binnenhalen van obligatiehouders terwijl de voorgespiegelde obligatielening aan [holding 1] ten behoeve van het plaatsen van zonnepanelen op het dak van [naam 15] al was volgetekend. Verdachte haalt via [holding 1] tot vijf keer meer geld op en stopt daarmee pas als hij door de AFM daarop wordt aangesproken.168 Vervolgens is het teveel opgehaalde geld ook niet aan obligatiehouders terugbetaald en is verdachte evenmin met hen in gesprek gegaan over een alternatieve “groene” bestemming voor het overschot, wat de voor de hand liggende oplossing zou zijn geweest als verdachte goede intenties had gehad. In plaats daarvan heeft hij beleggers schijnzekerheid voorgespiegeld door de schulden van [holding 1] aan de obligatiehouders over te dragen aan [vennootschap 2] , waarvan het vermogen voornamelijk bestond uit een indirect aandelenbezit in [naam 37] , dat een lege beursvennootschap was en is.

Goede intenties of schijnhandelingen?

De door de verdediging uitgelichte handelingen en betalingen - de aankoop en plaatsing van zonnepanelen op het dak van [naam 15] en Stichting [stichting 1] , de pogingen om in Duitsland zonneparken te kopen, de uitgaven die zijn gedaan in het kader van nanocoating en het ontwikkelen van de [vennootschap 1] -app - waaruit zou moeten blijken dat verdachte wel degelijk van plan was om de aan hem door de obligatiehouders toevertrouwde gelden aan te wenden voor investeringen in zonneparken, overtuigen de rechtbank niet, zoals hierna wordt toegelicht.

Uit het dossier blijkt dat in 2012 en 2013 vanuit [holding 1] betalingen zijn gedaan voor het aankopen en installeren van zonnepanelen op het dak van [naam 15] (waarvan verdachte tot 10 januari 2014 bestuurder was en [(ex-)echtgenote] tot heden bestuurder is).169 Dit gaat om een totaalbedrag van € 244.772,-.170 Niet ter discussie staat dat er zonnepanelen op dat dak zijn geplaatst. Volgens verdachte zijn ook zonnepanelen op het dak van Stichting [stichting 1] geplaatst, hier is geen onderzoek naar gedaan. Wat daar verder ook van zij, deze investeringen hebben gemeen dat er door toedoen van verdachte geen enkel rendement op is behaald. Anders dan waarmee in de brochure wordt geschermd171 en anders dan overeengekomen in het contract van 24 oktober 2012 dat door verdachte (namens [holding 1] ) en [(ex-)echtgenote] namens [stichting 2] - tot mei 2014 de naam van [naam 15]172 - is ondertekend,173 heeft [naam 15] van de vier overeengekomen vaste termijnen van € 23.500,- voor de afname van de stroom er slechts één betaald (nadat de AFM zich al bij [holding 1] had gemeld).174 Desgevraagd heeft verdachte bevestigd dat hij vanuit [holding 1] niets heeft gedaan om [naam 15] op nakoming van haar betalingsverplichting aan te spreken. Ten aanzien van de zonnepanelen die op het dak van Stichting [stichting 1] zouden zijn geplaatst, heeft verdachte desgevraagd verklaard dat er helemaal niets was afgesproken ten aanzien van een aan [holding 1] te betalen vergoeding voor de stroom.175 Ook is de in de brochure voorgespiegelde gegarandeerde overname van de zonnepanelen tegen een prijs van € 150.000,- door [naam 15] aan het einde van de overeengekomen looptijd van vier jaar, die volgens de brochure tot zekerheid zou moeten strekken van de terugbetaling van de obligatieleningen, niet als een verplichting maar als een optie zonder vooraf overeengekomen prijs in het contract met [naam 15] overeengekomen. De zonnepanelen zijn in 2016 door [naam 15] overgenomen voor € 47.000,-.176

De rechtbank leidt uit het voorgaande af dat de gang van zaken omtrent de geplaatste zonnepanelen dermate onzakelijk is geweest dat het niet anders kan worden geduid dan een schijnhandeling, bedoeld om een tastbaar project voorhanden te hebben om toekomstige obligatiehouders mee aan te trekken en bestaande obligatiehouders mee gerust te stellen. Dit beeld strookt met verklaringen die daarover zijn afgelegd. Volgens [(ex-)echtgenote] moesten de 112 zonnepanelen ineens op het dak geïnstalleerd worden van verdachte. Dat is zonder aankondiging, voorbereiding, overleg, planning of toestemming van de verhuurder door verdachte gedaan, waarna hij een voorlichtingsmiddag heeft gegeven voor (potentiële) inleggers.177 Obligatiehouder [naam 1] heeft verklaard dat hij in het najaar van 2012 was uitgenodigd voor de opening en dat foto’s van het resultaat werden rondgestuurd.178 Obligatiehouder [naam 4] heeft met haar man, vóór hun investering in november 2012, de zonnepanelen op het dak bekeken zodat zij zagen dat het bedrijf daadwerkelijk bestond.179

Dat er door [holding 1] in 2013 ook € 147.140,20 is ontvangen van [naam 41]180, dat blijkens de omschrijving van de betaling ziet op de verkoop van zonnepanelen, maakt het voorgaande niet anders. Niet is uit het dossier op te maken om welke zonnepanelen dit gaat en of ze voor een zakelijke prijs zijn verkocht. Daarnaast doet het niet af aan het gegeven dat ook met die opbrengst erbij de kosten van het kopen en plaatsen van zonnepanelen hoger zijn geweest dan de baten ervan voor [holding 1] .

Ten aanzien van de [vennootschap 1] -app geldt hetzelfde als hiervoor is uiteengezet met betrekking tot de zonnepanelen op het dak van [naam 15] Vaststaat dat die app er is gekomen maar uit niets blijkt dat er door [vennootschap 1] , verdachte of een van de andere vennootschappen iets is ondernomen om met de app geld te kunnen verdienen. Dat, en zo ja, hoeveel geld is besteed aan de ontwikkeling van de app is daarbij nergens uit gebleken. Ook dit kan dan niet anders worden geduid dan dat er iets is opgetuigd om obligatiehouders te lokken of tevreden te houden, terwijl het in werkelijkheid niets op kon brengen.

Ook de proefopstelling die volgens verdachte door [naam 42]181 is gerealiseerd en waaraan blijkens de bankafschriften door [vennootschap 2] € 12.000,-182 is betaald, past in dit plaatje. De nanocoating is niet op zonnepanelen toegepast die aan verdachte toebehoorden of via een van zijn vennootschappen werden geleased. Daarbij is het bij één proefopstelling gebleven en zijn de gesprekken met een partij in Nederland over samenwerking op het gebied van nanocoating gestaakt omdat - kort gezegd – verdachte een factuur voor een proefopstelling niet betaalde.183

In het dossier bevinden zich stukken waaruit kan worden afgeleid dat verdachte in Duitsland getracht heeft financiering te krijgen voor de aankoop van een zonnepark184 en dat er aanbetalingen zijn gedaan voor de aankoop van zonnepark [naam 17] .185 Verdachte heeft bij de FIOD een verklaring afgelegd over de aankoop de zonneparken [zonnepark 1] en [zonnepark 2] . Verdachte heeft verklaard wel koopovereenkomsten voor de zonneparken te hebben getekend, maar telkens de financiering niet rond te hebben gekregen waardoor hij nooit eigenaar van de zonneparken is geworden. De financiering voor zonnepark [naam 17] heeft verdachte ook niet rond gekregen. Dit zonnepark heeft hij uiteindelijk geleased. Voor de zonneparken [zonnepark 4] , [zonnepark 7] , [zonnepark 6] en [zonnepark 8] of [zonnepark 9] heeft verdachte alleen intentieovereenkomsten getekend. Hij had naar eigen zeggen geleerd en wilde eerst alles goed uitzoeken voordat hij ging betalen.186 Anders dan de verdediging heeft bepleit leidt de rechtbank hieruit niet af dat verdachte de intentie had de inleg van de obligatiehouders in zonneparken te investeren.

Verdachte heeft van te voren moeten hebben geweten dat hij de aankoop van de zonneparken financieel niet kon bolwerken. De vennootschappen beschikten niet over eigen vermogen van enige substantie, ze waren immers nagenoeg volledig gefinancierd met leningen van obligatiehouders. Alleen dat gegeven maakt al dat het volstrekt duidelijk was dat verdachte niet aan de voorwaarden kon voldoen voor het verkrijgen van een bancaire financiering en dat hij dus ook niet aan enige aankoopverplichting kon voldoen. Dit heeft hem er echter kennelijk niet van weerhouden om meerdere keren koopovereenkomsten te tekenen, financieringsaanvragen bij banken in te dienen en aanbetalingen te doen. Verdachte heeft voor drie zonneparken aanbetalingen gedaan dan wel aankoopkosten voldaan zonder dat één koop feitelijk doorgang heeft gevonden. Hij heeft daarna nog voor vier zonneparken een intentieovereenkomst getekend. De kennelijk volstrekt onhaalbare pogingen van verdachte om zonneparken te kopen passen wat de rechtbank betreft in het beeld dat verdachte de schijn wilde ophouden dat hij serieus bezig was met het doen van groene investeringen. Dit kan mede worden afgeleid uit het feit dat hij in de informatie voor (potentiële) obligatiehouders schermt met de koopovereenkomst en stelt dat de vennootschappen al eigenaar zijn van zonneparken, terwijl er in werkelijkheid slechts sprake is van een aankoopverplichting die de vennootschap niet zal kunnen nakomen. Zo is in een nieuwsbrief van [holding 2] van oktober 2015 vermeld dat op 30 september 2015 de koopoptie van [zonnepark 2] is omgezet in een definitief koopcontract.187 En is in het informatiememorandum Solarpark [zonnepark 2] van juni 2015 vermeld dat [holding 2] sinds mei 2015 eigenaar is van zonnepark [zonnepark 1] .188

Ook de omstandigheden omtrent de lening die door [naam 43] aan [vennootschap 2] is verstrekt, dragen bij aan het bewijs dat verdachte voorafgaand aan het verkrijgen van die lening al van plan was dat geld aan te wenden voor privézaken, namelijk de aflossing van zijn hypotheek om zo de woning in [woonplaats 2] te kunnen behouden voor zijn gezin. Uit de overeenkomst189 en de verklaring van [naam 24]190 volgt dat het geld werd uitgeleend ter verkrijging van het zonnepark [zonnepark 6] . Op de dag dat de lening van € 497.573,95 op de rekening van [vennootschap 2] werd bijgeschreven is het bedrag door verdachte overgeboekt naar zijn Luxemburgse vennootschap [naam 34]191 Eerder had verdachte al aan [naam 24] gevraagd het geld rechtstreeks aan [naam 34] te lenen maar dat heeft [naam 24] geweigerd.192 Vervolgens is er drie weken later door [naam 34] een onzakelijk lening verstrekt aan (ex-) echtgenote [(ex-)echtgenote] waarmee zij de hypotheek van verdachte bij ING kon aflossen en de (juridische) eigendom van de woning verkreeg.193 Anders dan door verdachte is verklaard, blijkt uit de verklaring van [(ex-)echtgenote] dat daarvóór de opzegging van de hypotheek van verdachte door ING al in de lucht hing. Dit vanwege een artikel dat in het Financieele Dagblad was gepubliceerd en waarin vermoedens van gesjoemel met geld van obligatiehouders door verdachte en zijn vennootschap werden geuit. Ook was daarvoor al duidelijk dat [(ex-)echtgenote] nergens anders een hypotheek zou kunnen krijgen gelet op haar reeds bestaande hoge lasten en een gebrek aan toereikend inkomen.194 Dat de lening met een andere intentie is aangetrokken dan het veiligstellen van de woonboerderij voor verdachte en zijn gezin is in het licht van het voorgaande ongeloofwaardig.

Conclusie

De rechtbank leidt uit het voorgaande af dat verdachte zich de gelden opzettelijk wederrechtelijk heeft toegeëigend en dat hij van meet af aan het oogmerk had de gelden voor zichzelf te gebruiken. Dat verdachte voornemens was om alle obligatiehouders terug te betalen zodra de aandelen in [naam 37] genoeg in waarde waren gestegen neemt de wederrechtelijkheid van het zich toe-eigenen van de gelden en het opzet daarop niet weg. Meer dan dat hij het later wilde goedmaken kan daaruit niet volgen, nog los van het realiteitsgehalte van dat plan.

4.3.3.3. Geen sprake van verduistering

De rechtbank is tot het oordeel gekomen dat verdachte voorafgaande aan de ontvangst van de eerste obligatieleningen al het oogmerk had zich die geldbedragen wederrechtelijk toe te eigenen. Dit betekent dat hij de gelden van de obligatiehouders nooit rechtmatig onder zich heeft gehad, waardoor geen sprake is van verduistering. Verdachte zal van het onder 1, 2, 3 en 4 steeds als eerste cumulatief / alternatief tenlastegelegde worden vrijgesproken.

4.3.3.4. Oplichting bewezen

De rechtbank moet vervolgens beoordelen of verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de tenlastegelegde oplichting van de obligatiehouders. Hiervoor moet de vraag worden beantwoord of verdachte de obligatiehouders door middel van een of meer tenlastegelegde oplichtingsmiddelen heeft bewogen een of meer geldbedragen in te leggen. De rechtbank vindt dat dit is gebeurd. Voor de vier vennootschappen geldt dat de tenlastegelegde oplichtingsmiddelen en de daarbij genoemde feitelijkheden telkens dezelfde zijn. De rechtbank zal hierna de tenlastegelegde onwaarheden bespreken die verdachte naar het oordeel van de rechtbank heeft voorgewend. Het bewijs hiervoor is onder andere te vinden in verklaringen van obligatiehouders en in de uitgegeven brochures. De rechtbank zal deze bewijsmiddelen noemen. De rechtbank vindt bewezen dat alle onwaarheden bij elkaar een samenweefsel van verdichtsels vormen. De rechtbank vindt verder bewezen dat verdachte met dit samenweefsel van verdichtsels alle obligatiehouders die in de tenlastelegging zijn genoemd heeft bewogen gelden over te maken aan een of meer vennootschappen. Dit geldt ook voor de obligatiehouders die geen aangifte hebben gedaan tegen verdachte en voor een aantal obligatiehouders die volgens verdachte beter hadden moeten weten ( [naam 8] , [naam 7] , [naam 30] en [naam 24] ). De rechtbank zal voornoemde punten hierna in dezelfde volgorde bespreken.

De tenlastegelegde onwaarheden die verdachte heeft voorgewend en de daardoor bewogen obligatiehouders

In de brochures die door de vennootschappen zijn gebruikt om potentiële obligatiehouders te interesseren staat dat er geld kan worden ingelegd dat zal worden geïnvesteerd in het plaatsen van zonnepanelen op daken van zorginstellingen195 dan wel de aankoop van zonneparken, waarbij de intentie bij te dragen aan een transitie naar duurzame energie wordt benadrukt.196 Ook werden er voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd in hotels voor (potentiële) obligatiehouders, waar er informatie werd gegeven over Duitse zonneparken en het plaatsen van zonnepanelen. 197

Het merendeel van de obligatiehouders heeft verklaard geld te hebben ingelegd in een van de vennootschappen, omdat dit volgens verdachte zou worden besteed aan een groen en duurzaam project. [naam 1] , [naam 2] , [naam 3] , [naam 6] , [naam 7] en [naam 8] hebben geld ingelegd omdat hen door verdachte was voorgehouden dat het geld zou worden geïnvesteerd in zonne-energie projecten of de opwekking van groene energie.198 [naam 11] heeft gelden ingelegd onder meer vanwege de duurzame bedoelingen van verdachte.199 [naam 12] belegde voor het milieu.200

Obligatiehouders [naam 1] , [naam 2] en [naam 3] , zijn op basis van de brochure en mededelingen van verdachte ervan uitgegaan dat de ingelegde gelden voor [holding 1] zouden worden besteed aan zonnepanelen op het dak van zorginstelling [naam 15]201 [naam 1] en [naam 2] is voorgehouden door verdachte dat de ingelegde gelden voor [holding 1] waren bestemd voor het energieneutraal maken van een camping.202 [naam 2] , [naam 6] , [naam 5] en [naam 10] is door verdachte voorgehouden dat het geld werd geïnvesteerd in nanocoating.203 [naam 6] , [naam 7] , [naam 9] en [naam 22] is door verdachte voorgespiegeld dat de inleg in [holding 1] zou worden gebruikt voor de aankoop van zonneparken in Duitsland.204

Wat betreft [holding 2] blijkt uit het dossier dat obligatiehouders [naam 6] , [naam 7] , [naam 8] , [naam 19] , [naam 20] , [naam 21] en [naam 22] door verdachte is voorgehouden dat de door hen ingelegde gelden werden gebruikt om zonneparken aan te kopen en/of voor de verdere ontwikkeling van nanocoating.205

[naam 1] heeft gelden ingelegd in [vennootschap 1] in verband met de aankoop van zonneparken in Duitsland en voor nanocoating waar verdachte mee bezig was.206 [naam 2] en [naam 3] is voorgehouden dat de ingelegde gelden in [vennootschap 1] zouden worden aangewend voor de ontwikkeling of uitbereiding van een app voor crowdfunding die mensen bij elkaar zou brengen in het kader van milieuvriendelijke ontwikkelingen.207

[naam 1] heeft gelden ingelegd in [vennootschap 2] voor projecten die betrekking hadden op de transitie naar duurzame energie.208 Tegenover [naam 2] , [naam 3] , [naam 8] , [naam 11] , [naam 24] , [naam 25] en [naam 26] heeft verdachte voorgewend dat met de ingelegde gelden de aankoop van zonneparken in Duitsland zou worden gefinancierd.209 [naam 8] , [naam 22] en [naam 24] hebben verklaard dat verdachte hen (ook) had voorgehouden dat de ingelegde gelden bestemd waren voor nanocoating.210

Hetgeen verdachte aan de obligatiehouders heeft voorgehouden over de bestemming van de gelden is telkens in strijd met de waarheid geweest, aangezien die gelden in werkelijkheid bestemd waren voor privéaangelegenheden en voor zover er iets van de ingelegde gelden gebruikt is voor duurzame projecten dat niet beoogd was als een duurzame investering maar als een schijnconstructie, zoals onder 4.3.3.2 aan de orde is gekomen.

Onder 4.3.3.2 is aan de orde gekomen dat in een nieuwsbrief211 en brochure212 van [holding 2] in strijd met de waarheid is vermeld dat [holding 2] eigenaar is van een zonnepark. Ook in een artikel dat is gepubliceerd in het Financieele Dagblad staat als citaat van verdachte dat de twee zonneparken in de portefeuille een gigantische goede cash flow opleveren.213

[naam 6] zou in het kader van haar investeringen in [holding 1] en [holding 2] worden meegenomen door verdachte naar een zonnepark waarin zij had geïnvesteerd.214 Verdachte zei haar dat hij eigenaar was van drie zonneparken in Duitsland.215[naam 1] heeft gelden ingelegd in [vennootschap 2] omdat verdachte vertelde dat hij in Duitsland drie zonneparken had en een noodzakelijke betaling moest doen met betrekking tot een van die parken.216

Zoals onder 4.3.3.2 is besproken is verdachte noch één van zijn vennootschappen ooit eigenaar van een zonnepark geweest, laat staan dat daar iets mee is verdiend.

[naam 6] heeft stukken van verdachte ontvangen waarin staat dat hij privé garant staat voor een correcte afhandeling en de teruggave van de inleg en de betaling van rente. Zij heeft nauwelijks iets van haar inleg terugontvangen en de rentebetalingen zijn gestopt in december 2016.217 [naam 5] en [naam 7] hebben een overeenkomst getekend met verdachte waarin staat dat verdachte persoonlijk garant staat voor (tijdige) terugbetaling van de inleg en/of de verschuldigde rente.218 [naam 7] heeft verklaard dat verdachte zich “hoofdelijk aansprakelijk” stelde voor de terugbetaling van de inleg en de betaling van het rendement. Volgens hem staat dit in alle contracten van verdachte. Hij heeft rente ontvangen tot en met november 2016, daarna niet meer. De inleg heeft hij niet terugontvangen.219 In een leningsovereenkomst tussen verdachte namens [holding 2] en [naam 8] is vermeld dat de geldnemer zowel “zakelijk als hoofdelijk” aansprakelijk is voor tijdige terugbetaling van de hoofdsom en de rente. [naam 8]220 heeft tot en met november 2016 rentebetalingen ontvangen. Zijn inleg is niet terugbetaald.221[naam 24] is bewogen geld over te maken naar [vennootschap 2] omdat verdachte privé garant stond. Zijn leningen zijn niet terugbetaald.222In de leningsovereenkomst van [naam 30] waarop zijn eerste vier gestorte geldbedragen betrekking hebben is als zekerheid voor de aflossing opgenomen dat de leningnemer op verzoek van de leninggever een pandrecht zal vestigen op courante goederen of aandelen van verdachte in privé of van [vennootschap 2] .223 [naam 30] heeft leningen aan verdachte verstrekt mede omdat verdachte hem voorspiegelde dat hij de garantie had dat hij zijn geld terug zou krijgen. Het grootste deel van zijn lening is niet terugbetaald.224

[naam 9] en [naam 14] zijn bewogen geld over te maken vanwege de (hoge) rendementen en de garantie van verdachte dat zij hun geld terug zouden krijgen. Hun inleg is niet terugbetaald.225 [naam 11] is ook bewogen geld over te maken omdat verdachte aangaf dat er geen enkel risico bestond ten aanzien van de verschillende zonneparken waarin werd belegd. Die risico’s waren volgens verdachte volledig afgedekt door allerlei garanties en zekerheden. Zijn ingelegde geld is niet terugbetaald.226 Voor [naam 22] was voor zijn beslissing om geld in te leggen van belang dat hij pandrecht verkreeg voor de eerste twee leningen. Hij heeft slechts een klein deel van zijn leningen teruggekregen.227

Uit het voorgaande blijkt dat verdachte obligatiehouders heeft voorgehouden dat hij persoonlijk en/of zakelijk garant zou staan voor de terugbetalingen van inleg of leningen en de verschuldigde rente. Dit terwijl verdachte geen inkomen had en in het volgens verdachte voor de obligatiehouders belangrijkste verhaalsobject, het middellijk aandelenbezit van [vennootschap 2] in [naam 37] , geen enkele activiteit plaatsvond.

Verdachte heeft nooit kenbaar gemaakt aan de obligatiehouders dat hij de ingelegde gelden voor privéaangelegenheden gebruikte en daar is ook geen enkele administratie van bijgehouden.228 Ook in de aan de potentiële obligatiehouders verstrekte informatie is daarover niets te vinden.

[naam 1] , [naam 6] , [naam 8] en [naam 9] zouden het geld niet hebben ingelegd in [holding 1] als zij vooraf hadden geweten dat het geld geheel of gedeeltelijk niet zou worden aangewend zoals zij hadden afgesproken met verdachte.229 Dit geldt ook voor [naam 19] , [naam 20] en [naam 21] voor wat betreft hun investering(en) in [holding 2] .230 [naam 2] , [naam 7] , [naam 12] wisten niet dat de door hen ingelegde gelden zouden worden aangewend voor privéuitgaven, dat zouden zij niet hebben goed gevonden. [naam 7] en [naam 12] hebben hier nog expliciet bij verklaard dat zij dan geen geld zouden hebben geïnvesteerd.231 Ook [naam 14] zou dan geen geld hebben geïnvesteerd.232 [naam 3] , [naam 11] , [naam 24] , [naam 25] en [naam 26] hebben verdachte geen toestemming gegeven de door hen ingelegde gelden voor andere doelen te besteden dan waarvoor de gelden waren ingelegd, hadden zij dat geweten dan hadden zij niet geïnvesteerd.233 Als [naam 30] had geweten dat het geleende geld niet zou worden aangewend voor het afgesproken doel, dan zou hij de leningen niet hebben verstrekt.234

Het gebruikte oplichtingsmiddel: een samenweefsel van verdichtsels

Uit het voorgaande volgt dat er sprake is geweest van een opeenstapeling van leugens en dat verdachte heeft gezwegen over wat hij werkelijk van plan was met het geld dat hij van de obligaties zou ontvangen, dit maakt dat sprake is van een samenweefsel van verdichtsels.

Obligatiehouders die een verklaring hebben afgelegd: bewogen

Voor elke obligatiehouder die door de FIOD of bij de rechter-commissaris is gehoord geldt dat hij of zij door ten minste twee van de genoemde onwaarheden is bewogen tot de afgifte van gelden, zoals hiervoor is weergegeven. Deze obligatiehouders hebben verklaard waarom zij zijn bewogen gelden in te leggen bij een van de vennootschappen van verdachte. Die beweegredenen gelden ook voor de vennootschappen waar zij later gelden hebben ingelegd maar waarover zij niet altijd expliciet hebben verklaard. Zij gingen bij een volgende inleg of lening immers uit van de verkeerde voorstelling van zaken die verdachte hen voordien al had voorgespiegeld. Daarbij geldt nog dat obligatiehouders zich in veel gevallen er niet van bewust waren dat zij met verschillende vennootschappen te maken hadden. [naam 2] had bijvoorbeeld niet het idee dat [holding 1] en [vennootschap 2] aparte bedrijven waren. Verdachte gaf aan waar het geld naartoe moest worden overgemaakt.235 Ook [naam 1] had het idee dat er alleen [holding 1] was en hij kende geen andere vennootschappen.236 Verdachte heeft zich aan [naam 6] voorgedaan als CEO van [holding 1] , [holding 2] en [vennootschap 2] . Hij noemde namen van allerlei bedrijven en zonneparken en zei haar dat alles door elkaar liep.237 [naam 7] was in de veronderstelling dat hij gelden overmaakte naar [holding 2] , terwijl die in werkelijkheid overgemaakt zijn naar [holding 1] . Verdachte grossierde volgens hem in vennootschappen.238 Dit maakt dat de beweegredenen die obligatiehouders noemen telkens gelden voor alle ingelegde en uitgeleende geldbedragen. De beweegredenen voor obligatiehouders [naam 12] en [naam 3] gelden ook voor de inleg van hun kinderen. [naam 12] had na zijn eerste investering veel vertrouwen in verdachte en liet ook zijn zoon [voornaam 1] en dochter [voornaam 2] , van wie hij bewindvoerder was, investeren.239 [naam 3] had goede ervaringen met zijn eerste investeringen omdat hij de rentes daarvan uitbetaald kreeg en mede daardoor hebben zijn zoon en dochter ook geïnvesteerd in obligaties.240

Obligatiehouders die geen aangifte tegen verdachte hebben gedaan/ geen verklaring hebben afgelegd: bewogen

In dit onderzoek hebben niet alle obligatiehouders die in de tenlastelegging zijn genoemd verklaard waartoe zij zijn bewogen gelden in te leggen. Uit het dossier blijkt wel wat deze obligatiehouders is voorgehouden door verdachte, namelijk dat hun geld zou worden geïnvesteerd in een groen duurzaam project. Dit leidt de rechtbank af uit de (fraude)melding die zij, [naam 5] , [naam 4] , [naam 10] , [naam 13] en [naam 23] , hebben gedaan bij de FIOD.241 Tevens blijkt het uit de brochure waarnaar in de door hen ondertekende overeenkomsten wordt verwezen, zoals bij [holding 1] , of uit een bij een overeenkomst horende e-mail, waarin dat namelijk is vermeld.242 Uit de verklaring van de andere obligatiehouders en de verklaring van de verdachte ter terechtzitting leidt de rechtbank af dat verdachte voor iedereen heeft verzwegen dat hij de ontvangen gelden zou gebruiken voor privébestedingen. Verdachte heeft dit dus ook voor deze obligatiehouders verzwegen. Het dossier bevat geen aanwijzingen voor het tegendeel. Voor deze obligatiehouders geldt dus ook dat verdachte bij hen een onjuiste voorstelling van zaken in het leven heeft geroepen door meerdere onwaarheden. De oplichting van deze obligatiehouders is daarom ook bewezen.

Obligatiehouders [naam 8] , [naam 7] en [naam 30] : bewogen

De rechtbank is, anders dan de raadsman, van oordeel dat ook deze personen door een samenweefsel van verdichtsels, zoals hiervoor is besproken, bewogen zijn leningen te verstrekken. Dat zij ervaren beleggers waren die volgens de raadsman uitsluitend handelden met het oog op eigen geldelijk gewin, maakt niet dat zij hadden moeten doorzien dat verdachte van plan was hun inleg voor privédoeleinden te gaan gebruiken. Een hoog rentepercentage kan weliswaar een aanwijzing zijn dat een belegging risicovol is, maar het is geen aanwijzing voor het risico dat de belegde gelden voor privéuitgaven worden gebruikt. De rechtbank vindt ook de oplichting van deze personen bewezen.

Obligatiehouder [naam 24] : bewogen

De rechtbank is, anders dan de raadsman, van oordeel dat [naam 24] door een samenweefsel van verdichtsels, zoals hiervoor is besproken, bewogen is leningen te verstrekken. Dat hij kennis van zaken had en bewust een risico heeft genomen, zoals de raadsman heeft aangevoerd, maakt dit niet anders. Net als hiervoor bij de obligatiehouders [naam 8] , [naam 7] en [naam 30] is overwogen, geldt voor [naam 24] evenmin dat hij het risico dat verdachte van plan was het uitgeleende geld voor zichzelf te gebruiken had behoren te doorzien. Het risico dat hij nam, nam hij met betrekking tot een aan hem voorgespiegeld project. Het rentepercentage is een weerspiegeling van het risico van dat project en niet van het risico dat verdachte er zelf met het geld vandoor zou gaan.

Oplichting bewezen, intentie om gelden terug te betalen maakt dit niet anders

Verdachte heeft bij de FIOD en ter terechtzitting verklaard dat hij dacht de obligatiehouders te kunnen terugbetalen met aandelen [naam 37] . De rechtbank merkt hierover op dat met de oplichting is bewezen dat verdachte door een samenweefsel van verdichtsels obligatiehouders heeft bewogen gelden te storten op de bankrekeningen van de vennootschappen van verdachte. Het gaat hierbij om het moment dat iemand wordt bewogen gelden in te leggen of uit te lenen. Eventuele teruggaven van gelden of intenties om de gelden terug te betalen nadat iemand is bewogen maken de oplichting niet ongedaan.

Medeplegen van oplichting niet bewezen

De rechtbank stelt op grond van het dossier vast dat verdachte de enige was die zeggenschap had over de vennootschappen die in de tenlastelegging zijn genoemd. Hij is van iedere vennootschap de (middellijke) enige bestuurder en (middellijke) enig aandeelhouder en er waren geen personen in dienst. Hij was degene en enige die zeggenschap had over de bankrekeningen van deze vennootschappen. Verdachte is dan ook wat betreft het strafbare handelen met de vennootschappen te vereenzelvigen. Dat er nog anderen bij het strafbare handelen van verdachte een rol hebben gespeeld blijkt niet uit het dossier. De rechtbank vindt daarom niet bewezen dat verdachte in vereniging handelde en zal verdachte vrijspreken van medeplegen.

Uit het dossier blijkt dat verdachte de van [naam 43] ontvangen lening van € 500.000,- op de dag dat deze werd gestort op de rekening van [vennootschap 2] grotendeels (namelijk € 450.000,-) overgemaakt heeft naar de bankrekening van [naam 34] .in Luxemburg onder vermelding van ‘Loan agreement’.243 Verdachte is de uiteindelijk gerechtigde tot [naam 34]244 Op 19 januari 2016 is van deze bankrekening € 448.000,- overgeboekt naar de bankrekening van een notaris onder vermelding van ‘hypotheekakte 20 januari 2016’.245 Uit het dossier blijkt ook dat op 20 januari 2016 de juridische levering van de woning aan de [adres 2] van verdachte aan [(ex-)echtgenote] plaats heeft gevonden en dat de koopprijs is voldaan door middel van een bij [naam 34] afgesloten hypothecaire lening van € 475.000,- vermeerderd met kosten en rente.246 Het door [naam 43] aan [vennootschap 2] geleende geld is dus twee keer doorgestort en besteed aan een lening voor [(ex-)echtgenote] zodat zij de woning van verdachte kon kopen

Van de rekening van [holding 2] zijn tussen 17 april 2015 en 2 juni 2015 in totaal € 17.544,- aan betalingen gedaan die zien op privéuitgaven ten behoeve van het huis.247

Van de rekening van [vennootschap 2] zijn tussen 13 augustus 2014 en 19 april 2016 in totaal € 110.207,48 aan betalingen gedaan die zien op privéuitgaven ten behoeve van het huis. Dit betreft onder andere betalingen aan [naam 45] , [naam 46] , [naam 47] , [naam 48] , [naam 49] , [naam 50] en [naam 51] .248 [naam 51] van [naam 45] , de aannemer van de verbouwing van het woonhuis in [woonplaats 2] , heeft verklaard dat deze bedrijven werkzaamheden hebben uitgevoerd ten behoeve van deze verbouwing en [(ex-)echtgenote] verklaart dat ook. 249

Van de rekening van [vennootschap 1] is op 10 mei 2016 € 2.700,- overgemaakt aan [naam 53] .250 [(ex-)echtgenote] heeft over een factuur van [naam 53] verklaard dat zij een hek om het huis hebben laten zetten.251

Verdachte is op 9 oktober 2001 door het gerechtshof Amsterdam veroordeeld voor oplichting, valsheid in geschrift en verduistering.252 [naam 54] en [naam 55] waren slachtoffers van die feiten. Verdachte is veroordeeld om aan hen schadevergoeding te betalen.

Van de rekening van [holding 1] is tussen 10 juli 2012 en 13 september 2012 in totaal € 6.000,- overgemaakt naar [naam 55] en tussen 13 juli 2012 en 25 maart 2013 in totaal € 11.500,- naar [naam 54] .253

Van de rekening van [vennootschap 2] is tussen 13 januari 2015 en 15 juni 2015 (de betaling op 15 juni 2015 was op de rekening van [naam 56] -advocaten, de advocaten van [naam 55] in deze kwestie254) in totaal € 18.000,- betaald aan [naam 55] en tussen 14 oktober 2014 en 6 oktober 2016 in totaal € 6.500,- aan [naam 54] .255

[(ex-)echtgenote] heeft vanaf 1 februari 2005 tot 2010 een eenmanszaak gehad, genaamd [naam 44] .256

Van de rekening van [vennootschap 1] is op 21 juli 2016 € 5.000,- en op 14 oktober 2016 € 9.384,10 overgemaakt naar deurwaarder [naam 58] inzake ‘dossier [nr 1] [(ex-)echtgenote] Sanoma’.257 [(ex-)echtgenote] heeft verklaard dat dit dossier betrekking heeft op een misgelopen deal van haar eenmanszaak met [naam 57] . Zij vond dat verdachte die rekeningen moest betalen omdat hij die deal had gesloten en zij het niet eens was met die deal.258

Van de rekening van [vennootschap 2] is op 6 oktober 2015 € 10.000,- overgemaakt naar [naam 58] met de omschrijving ‘Spoedoverboeking betalingsachterstand inzake [nr 1] [(ex-)echtgenote] ’. Op 19 februari 2016 is er € 2.000,- overgemaakt naar [naam 58] inzake dossier [nr 1] . Op 6 september 2016 is er wederom € 2.000,- overgemaakt naar [naam 58] inzake dossier [nr 1] .259 Uit de vermelding van het dossiernummer in de overschrijvingen leidt de rechtbank af dat deze betalingen eveneens betrekking hebben op de misgelopen deal tussen [naam 57] en de eenmanszaak van [(ex-)echtgenote] waarover zij heeft verklaard.

Van de rekening van [vennootschap 2] is tussen 8 januari 2015 en 16 maart 2015 in drie transacties in totaal € 14.832,35 overgemaakt naar [naam 59] .260 Het betreft een betalingsverplichting van verdachte en [(ex-)echtgenote] tot betaling van een bedrag van € 13.370,07 vermeerderd met de wettelijke rente en proceskosten aan [naam 60] .261

Van de rekening van [holding 1] is tussen 25 februari 2013 en 31 juli 2013 in vijf transacties in totaal € 25.000,- overgemaakt naar [naam 59] onder vermelding van dossier [nr 2] dan wel [naam 61] .262 Het betreft een betalingsverplichting van verdachte aan [naam 62] van € 28.857,50 vermeerderd met de wettelijke rente en proceskosten.263

Van de rekening van [vennootschap 2] is op 13 november 2014 € 15.000,- overgemaakt naar [naam 59] met de beschrijving ‘Spoedoverboeking Betaling inzake dossiernr [nr 3] [stichting 1] ’.264

Het betreft een betalingsverplichting van [stichting 1] aan [stichting 3] .265

De tenlastegelegde geldbedragen zijn betalingen die zijn gedaan vanaf de bankrekening van een van de vennootschappen van verdachte. Op deze bankrekeningen stonden verschillende soorten gelden. Ten eerste de gelden die in de tenlastelegging van de feiten 1 tot en met 4 zijn genoemd en die afkomstig zijn van verschillende obligatiehouders. De rechtbank heeft onder 4.3.3. vastgesteld dat deze gelden allemaal door middel van oplichting zijn verkregen. De oplichting is telkens door verdachte gepleegd. Deze gelden zijn dus van eigen misdrijf afkomstig.

Op de bankrekeningen staan ook gelden die van andere obligatiehouders afkomstig zijn. Zoals steeds in paragraaf 4.2 bij de betreffende vennootschap is opgemerkt blijkt uit het dossier dat er meer personen geld hebben overgemaakt naar de vennootschappen en dat veel meer geld is uitgeleend aan de vennootschappen dan in de tenlastelegging is opgesomd, hetgeen ook volgt uit het onder 4.2.5 opgenomen totaaloverzicht. Gezien de omschrijvingen bij de overboekingen van een groot aantal van die gelden, die vergelijkbaar zijn met omschrijvingen van de tenlastegelegde ingelegde gelden266, en het feit dat niet is gebleken dat er (andere) activiteiten plaatsvonden binnen de vennootschappen of dat andere projecten wel zijn gerealiseerd, vindt de rechtbank dat het niet anders kan dan dat deze gelden verkregen zijn door middel van oplichting gepleegd door verdachte. Verdachte heeft met uitzondering van een aantal specifieke leningen die hierna worden besproken, geen verklaring gegeven waaruit kan worden afgeleid dat deze gelden op een andere wijze zijn verkregen en mogelijk wel een legale herkomst hebben.

Verdachte heeft bij de FIOD en ook op de zitting verklaard dat een deel van de privéuitgaven die bij feit 5 zijn genoemd gefinancierd zouden kunnen zijn met geld dat afkomstig was van leningen die daarvoor waren bestemd. Dit waren leningen van Van der Kuil, [naam 63] , [naam 64] en [naam 65] (een vennootschap van [naam 39] en [naam 38] ). Ook heeft hij verklaard dat er inkomsten van de verkoop van [naam 37] aandelen op de bankrekening stonden en daar zijn in de bankafschriften267 ook aanwijzingen voor te vinden. Er staan dus gelden op de bankrekeningen die een legale herkomst kunnen hebben. Hieruit leidt de rechtbank af dat sprake kan zijn van vermenging van gelden met een legale herkomst en gelden die van misdrijf afkomstig zijn. Dit staat echter niet aan een bewezenverklaring van witwassen in de weg. Uit de overzichten van de bankafschriften en de totaaloverzichten die daarop zijn gebaseerd blijkt immers dat een substantieel deel van het totaal aan bijschrijvingen op de bankrekeningen de door obligatiehouders ingelegde, en dus van misdrijf afkomstige, gelden betreft. Het mogelijk legale geld op de bankrekeningen van de vennootschappen is beperkt ten opzichte van het geld dat verdachte door middel van oplichting van obligatiehouders heeft verkregen. De bankrekeningen waren vóór de stortingen van de ingelegde gelden vrijwel leeg en daarna ook, verdachte is zowel privé als zakelijk failliet verklaard. De tenlastegelegde betalingen zijn daarom mogelijk niet in het geheel, maar in ieder geval wel grotendeels gedaan met gelden die een criminele herkomst hebben, namelijk met gelden die afkomstig zijn van de door verdachte gepleegde oplichting.

Conclusie

De rechtbank stelt vast dat de betalingen zijn gedaan met gelden die grotendeels uit eigen misdrijf afkomstig zijn.

De rechtbank is, anders dan de raadsman, van oordeel dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan witwassen door de tenlastegelegde betalingen te doen. Hij heeft de gelden overgemaakt en daarmee de betalingen verricht. Met dit handelen heeft verdachte de gelden telkens overgedragen. Verdachte heeft dus meer gedaan dan alleen het verwerven en het voorhanden hebben van de gelden. Dit maakt dat hij de gelden, die grotendeels afkomstig waren uit eigen misdrijf, heeft witgewassen. Omdat verdachte deze witwashandeling stelselmatig en gedurende een langere periode heeft gepleegd vindt de rechtbank bewezen dat sprake is van gewoontewitwassen. Verdachte was de enige die zeggenschap had over de bankrekeningen van de vennootschappen. De rechtbank vindt daarom niet bewezen dat verdachte in vereniging handelde en zal verdachte vrijspreken van medeplegen. Weliswaar wordt [(ex-)echtgenote] bij vonnis van heden ten aanzien van enkele van de betrokken betalingen ook veroordeeld, maar haar veroordeling ziet op schuldwitwassen. Dat is een ander delict, zodat verdachte het (gewoonte)witwassen niet met [(ex-)echtgenote] heeft medegepleegd