Uitspraken

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• -

  de dagvaarding van 9 maart 2015, met producties (tevens houdende een incidentele vordering tot het geven van een voorlopige voorziening);

• -

  de conclusie van antwoord in de hoofdzaak en (naar de rechtbank begrijpt tevens in het incident) aan de zijde van de KNAW;

• -

  de conclusie van antwoord (tevens houdende conclusie van antwoord in het incident tot een voorlopige voorziening) aan de zijde van de Stichting, met producties;

• -

  de brief van 19 juni 2015 van de griffier namens de rechtbank aan partijen, waarbij een comparitie van partijen in de hoofdzaak en in het incident is bepaald;

• -

  het proces-verbaal van de comparitie in de hoofdzaak en in het incident gehouden op 9 november 2015, met de daarin genoemde gedingstukken, waaronder de akte houdende vermindering/wijziging van eis;

• -

  het faxbericht van 23 november 2015 van mr. Koelman, met opmerkingen betreffende de inhoud van het proces-verbaal;

• -

  het faxbericht van 23 november 2015 van mr. V. Rörsch, namens de Stichting c.s., met opmerkingen betreffende de inhoud van het proces-verbaal.

Ten slotte is vonnis bepaald.

Het Fonds is een stichting naar Zwitsers recht. Het is in 1963 opgericht door de vader van Anne Frank, Otto Heinrich Frank (hierna: Otto Frank). Het Fonds heeft tot doel om een sociale en culturele rol te spelen in de geest van Anne Frank. Bij testament van 15 december 1978 heeft Otto Frank het Fonds aangewezen als zijn enig erfgenaam. Otto Frank is in 1980 overleden. Door de aanwijzing tot enig erfgenaam is het Fonds rechthebbende geworden op alle aan Otto Frank toekomende auteursrechten op de werken van Anne Frank. De fysieke werken van Anne Frank zijn door Otto Frank nagelaten aan het toenmalige Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (later genaamd en hierna aangeduid als: het NIOD), thans onderdeel van de KNAW.

De Stichting houdt het zogenaamde Anne Frank Huis aan de Prinsengracht 263 te Amsterdam in stand en draagt de idealen uit die nagelaten zijn via het dagboek van Anne Frank.

De KNAW is een publiekrechtelijke rechtspersoon. Dit betreft een overkoepelend orgaan waaronder een aantal instituten hangt zonder eigen rechtspersoonlijkheid. Het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (Huygens ING) is daar een van. Ook het NIOD is zo een instituut.

Het NIOD heeft de fysieke dagboeken van Anne Frank in bruikleen gegeven aan de Stichting.

Anne Frank heeft in de periode tussen 1942 en 1944 haar dagboek bijgehouden. Van haar dagboek heeft zij twee versies geschreven. De eerste versie bestaat uit het oorspronkelijke dagboek dat zij van haar ouders had ontvangen en twee bewaard gebleven schriften waarin zij eveneens heeft geschreven (hierna gezamenlijk: versie A). Toen Anne Frank via de radio hoorde dat na de oorlog dagboeken zouden worden ingezameld ter documentatie van het oorlogsleed, heeft zij haar dagboek herschreven voor publicatie. Deze tweede versie bestaat uit tweehonderdvijftien bewaard gebleven losse vellen papier (hierna: versie B).

Naast de hiervoor vermelde versies A en B van het dagboek heeft Anne Frank “Verhaaltjes en gebeurtenissen uit het Achterhuis”, “Cadys’s leven” en het “Mooie zinnenboek” geschreven.

Anne Frank is in 1945 te Bergen Belsen overleden.

Otto Frank heeft in 1947 “Het Achterhuis” gepubliceerd. Deze publicatie is een door hem verzorgde tekst samengesteld uit delen van de versies A en B (hierna: versie C). Enkele passages uit de versie A en B zijn verwijderd of verplaatst. Tussen passages die voorkwamen in zowel versie A als versie B heeft Otto Frank een keuze gemaakt. Sommige delen uit de versies A en B heeft hij niet gebruikt. Ook heeft hij enige correcties en taalkundige aanpassingen gemaakt.

Het NIOD heeft in 1986 een wetenschappelijke editie van de door Anne Frank geschreven dagboeken gepubliceerd, “De Dagboeken van Anne Frank”. De integrale manuscripten van de versies A en B zijn hierin gepubliceerd.

Het Fonds en de Stichting hebben in 1998 besloten gezamenlijk facsimile’s – dat zijn zeer nauwkeurige reproducties – van de manuscripten van de dagboeken van Anne Frank te laten maken. De facsimile’s waren in 2002 gereed. Zowel het Fonds als de Stichting bezit een exemplaar van de facsimile’s.

Het NIOD heeft in 2001 een naar eigen stelling verbeterde heruitgave van “De Dagboeken van Anne Frank” gepubliceerd. In deze uitgave is een aantal in 1998 ontdekte losse vellen papier uit versie B verwerkt.

Huygens ING heeft in opdracht van het Fonds en de Stichting in 2008 een vooronderzoek verricht naar de overgebleven manuscripten en gepubliceerde dagboeken van Anne Frank. Het heeft zijn bevindingen in februari 2009 aan het Fonds en de Stichting gepresenteerd.

De Stichting en Huygens ING hebben het onderzoek naar de dagboeken van Anne Frank in 2009 voortgezet. Het Fonds heeft vanaf 2010 geen actieve bijdrage meer aan het onderzoek geleverd.

Ten behoeve van het tekstonderzoek is door medewerkers van Huijgens ING een zogenoemd XML-TEI-bestand vervaardigd gebaseerd op de scans die voor de facsimile’s waren vervaardigd. In een XML-TEI-bestand worden alle kenmerken van de tekst in een gestructureerd digitaal bestand vastgelegd en voorzien van meta-informatie, bijvoorbeeld ten aanzien van doorhalingen, bijschrijvingen, gebruikte media, wijzigingen in het handschrift enzovoorts. Het idee hierbij is dat van een XML-TEI-bestand gebruik gemaakt wordt bij het volgende analytische onderzoek. XML-TEI is de internationaal gehanteerde standaard binnen de tekstuele wetenschap.

De Stichting, Huygens ING en de KNAW hebben mededelingen gedaan, die erop neerkomen dat de Stichting en Huygens ING gezamenlijk onderzoek verrichtten naar de manuscripten van Anne Frank. Verder hebben zij aangekondigd dat de resultaten van het onderzoek naar verwachting in 2016 zouden worden gepubliceerd en dat daarbij alle teksten integraal digitaal zouden worden ontsloten.

Het Fonds vordert – na eiswijziging – dat de rechtbank bij vonnis, zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

1. primair: de Stichting c.s., althans de Stichting en/of de KNAW, verbiedt inbreuk te maken op de auteursrechten van het Fonds,

subsidiair: de Stichting c.s., althans de Stichting en/of de KNAW, verbiedt de manuscripten van de dagboeken van Anne Frank integraal te verveelvoudigen, althans integraal te verveelvoudigen anders dan, althans strikt, noodzakelijk ten behoeve van het beschikbaar stellen op terminals in de eigen gebouwen, en/of de manuscripten integraal openbaar te maken, althans openbaar te maken anders dan door het beschikbaar stellen op enkele, of een, terminal(s) in de eigen gebouwen;

2. primair: voor recht verklaart dat openbaarmaking en/of verveelvoudiging van de integrale manuscripten van de dagboeken van Anne Frank, ook na 1 januari 2016, de auteursrechten van het Fonds schendt;

3. de Stichting c.s. verbiedt integrale verveelvoudigingen te maken van de manuscripten van de dagboeken van Anne Frank ter voorbereiding van de aangekondigde, inbreukmakende publicatie;

4. primair: de Stichting c.s. verbiedt niet door het Fonds geautoriseerde verveelvoudigingen van de integrale manuscripten van de dagboeken van Anne Frank binnen hun organisatie, en tussen hun organisaties, te verspreiden en anderszins openbaar te maken;

subsidiair: de Stichting c.s. verbiedt niet door het Fonds geautoriseerde verveelvoudigingen van de integrale manuscripten van de dagboeken van Anne Frank (1) binnen hun eigen organisatie openbaar te maken, anders dan dan door ze beschikbaar te stellen op een, of enkele, terminal(s) in de eigen gebouwen, en/of (2) tussen hun organisaties te verspreiden en/of anderszins openbaar te maken;

5. de Stichting c.s. beveelt om binnen vijf dagen na betekening van het vonnis aan de raadsman van het Fonds opgave te doen van alle, al dan niet digitale, niet door het Fonds geautoriseerde integrale verveelvoudigingen, al dan niet in gewijzigde vorm welke niet als een nieuw oorspronkelijk werk moeten worden aangemerkt, van de manuscripten van de dagboeken van Anne Frank die zijn gemaakt tijdens de, althans: ter, voorbereiding van de aangekondigde, inbreukmakende publicatie van de manuscripten van Anne Frank, en om deze verveelvoudigingen binnen tien dagen na betekening van het te dezen te wijzen vonnis te vernietigen in het bijzijn van een door het Fonds aan te wijzen deurwaarder, welke deurwaarder onverwijld schriftelijk verslag van de vernietiging zal uitbrengen aan de raadsman van het Fonds;

6. de Stichting en de KNAW ieder veroordeelt tot betaling van een direct opeisbare dwangsom van EUR 25.000,00 met een maximum van EUR 5.000.000,00, voor iedere dag of dagdeel dat door henzelf niet, of onvolledig, in overeenstemming met een van de bovengenoemde bevelen of verboden wordt gehandeld; en

7. de Stichting c.s. op de voet van artikel 1019h Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering veroordeelt in de kosten van dit geding, zodanig dat zij hoofdelijk aansprakelijk is voor vergoeding van deze kosten.

De rechtbank leidt uit hetgeen het Fonds onder randnummer 52 van de dagvaarding heeft gesteld af, dat de hiervoor in het petitum van de hoofdzaak onder 3 en 4 genoemde vorderingen, tevens hebben te gelden als de vorderingen tot het geven van een voorlopige voorziening in het incident. De rechtbank zal daarvan uitgaan.

Het Fonds legt – onder verwijzing naar de door hem gestelde feiten en in het geding gebrachte stukken – aan zijn vorderingen in de hoofdzaak en in het incident ten grondslag, dat het, als enig erfgenaam van Otto Frank, het auteursrecht bezit op alle werken van Anne Frank. Daarmee heeft het Fonds het uitsluitend recht om een werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. De Stichting en de KNAW hebben een integrale publicatie van de tekst van alle manuscripten van Anne Frank in voorbereiding. Deze voorbereiding tussen deze organisaties is slechts mogelijk door uitwisseling van kopieën van de manuscripten. Hiervoor heeft het Fonds geen toestemming gegeven. De Stichting c.s. heeft inbreuk gemaakt op de auteursrechten van het Fonds door de verveelvoudiging en uitwisseling van de manuscripten en dreigt verdere inbreuk te maken op het auteursrecht van het Fonds door de integrale publicatie van de teksten. Om te voorkomen dat de Stichting c.s. voor het eindvonnis tot publicatie overgaat, heeft het Fonds belang bij de gevorderde voorlopige voorziening, aldus het Fonds.

De Stichting c.s. voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover voor de beoordeling van belang, nader ingegaan.