Uitspraken

De inbeslagneming van de harde schijf met daarop de e-mails van na 28 januari 2011 is onrechtmatig, omdat die e-mails daarop zijn verzameld onder de dwang van een vordering ex artikel 126nd Sv, terwijl deze bepaling de officier van justitie niet het recht gaf deze vordering – betrekking hebbende op integrale e-mailboxen – te doen. De inbeslagneming van de aldus verzamelde e-mailbestanden is daarmee bij gebreke van een wettelijke grondslag onrechtmatig te achten.

De inbeslagneming is disproportioneel. De vordering en de daarop volgende gegevensverzameling op de harde schijf gaat alle perken te buiten en staat evident niet meer in een redelijke verhouding tot hetgeen voor het onderzoek nuttig en nodig kan worden geacht. Herhaalde malen is de officier van justitie erop gewezen dat het gebrek aan concretisering van de vordering ertoe leidde dat een immense hoeveelheid vertrouwelijke, doch voor het overgrote deel voor het onderzoek volstrekt irrelevante, gegevens zou moeten worden verzameld en uitgeleverd. Het hoeft geen betoog dat een integrale mailbox van een individuele [naam 1]-medewerker over een reeks van jaren, uit de aard der zaak vertrouwelijke gegevens zal bevatten over alle cliënten waar die medewerker in die periode iets mee te maken heeft gehad, naast gegevens van meer persoonlijke aard et cetera. Een zo nauwkeurig mogelijke aanduiding van (a) de personen over wie gegevens worden gevorderd en (b) de gegevens die worden gevorderd ontbreekt. De vordering is onrechtmatig, want evident veel te ruim geformuleerd en aldus in strijd met het proportionaliteitsbeginsel.

De inbeslagneming is onrechtmatig vanwege de schending van het verschoningsrecht. Klaagster stelt zich – samengevat – op het standpunt dat vanaf 28 januari 2011, zijnde de datum waarop klaagster zich tot haar advocaten (van advocatenkantoor [advocatenkantoor 1]) heeft gewend omtrent de kwestie [bedrijf 1 NV], alle communicatie betreffende (aan) [bedrijf 1 NV] (gelieerde bedrijven, personen en onderwerpen) vallen onder het verschoningsrecht van klaagsters advocaten. Immers, de advocaten hebben klaagster de opdracht gegeven ten behoeve van een goede advisering hen van zoveel mogelijk informatie te voorzien. Aangezien klaagster sinds 23 december 2010 niet meer werkzaam was voor [bedrijf 1 NV], kan het niet anders zijn dan dat al deze communicatie rechtstreeks voortvloeit uit deze – vertrouwelijke – opdracht en daarmee valt onder het (afgeleide) verschoningsrecht van de advocaten en medewerkers van advocatenkantoor [advocatenkantoor 1]. De raadsman heeft in dit verband gewezen op een beslissing van het gerechtshof te Amsterdam van 25 juni 2008 in de zogenoemde Ahold-zaak, gepubliceerd op www.rechtspraak.nl onder Actualiteiten - Bekende rechtszaken - Ahold (Gerechtshof Amsterdam). (De rechtbank begrijpt: http://www.rechtspraak.nl/Organisatie/Gerechtshoven/Amsterdam/Nieuws/Pages/Beslissingen-in-AHOLD-zaak-op-25-juni-2008.aspx). Het ging daar om de wens tot kennisneming van een interne rapportage betreffende de Ahold-affaire (en de rol van de accountant) die door [naam 1] was opgesteld op verzoek en ten behoeve van haar Amerikaanse advocaten. Een exemplaar van die rapportage, opgesteld door een [naam 1]-medewerker op basis van intern onderzoek, bleek zich bij [naam 1] in Nederland te bevinden. De rechter-commissaris had een bevel uitlevering tot [naam 1] gericht teneinde de procespartijen in de Ahold-(straf) zaak kennis te kunnen laten nemen van dit rapport.

De rechtbank stelt vast dat de officier van justitie op 27 juni 2013, nadat uitlevering van gegevens op de vordering ex artikel 26nd Sv uitbleef, op grond van artikel 96c Sv onder klaagster de externe harde schijf (gegevensdrager) in beslag genomen heeft en is van oordeel dat deze gang van zaken op genoemde wettelijke bepalingen kan worden gestoeld.

De rechtbank verwerpt derhalve het verweer van de raadsman van klaagster dat de inbeslagneming heeft plaatsgevonden op basis van een ondeugdelijke grondslag omdat klaagster onder de dreiging van de tot haar gerichte vordering ex artikel 126nd Sv gedwongen is de gegevens op deze harde schijf te zetten.

Het verweer van klaagster dat de disproportioneel ruime vordering de inbeslagneming onrechtmatig maakt wegens strijd met het proportionaliteitsvereiste wordt eveneens verworpen. Voor de waarheidsvinding mag onderzoek worden gedaan aan in beslag genomen voorwerpen teneinde gegevens voor het strafrechtelijk onderzoek ter beschikking te krijgen. Gegevens die op een gegevensdrager zijn opgeslagen, zijn daarvan niet uitgezonderd. (vgl. Hoge Raad 29 maart 1994, NJ 1994, 577 r.o. 9.3 onder b). Het gaat hier mede door de lange onderzoekperiode en het grote aantal werknemers van [naam 1] dat in verband heeft gestaan met [bedrijf 1 NV], weliswaar om een enorme hoeveelheid data, maar computerbestanden of e-mailboxen lenen zich naar hun aard niet eenvoudig voor gespecificeerde inbeslagneming en afzonderlijk onderzoek. Dat onder de gegevens zich ook mogelijk privacygevoelige gegevens bevinden is inherent aan de wijze van inbeslagneming, maar dit maakt niet meteen dat sprake is van een inbreuk op artikel 8 EVRM.

Ingevolge artikel 98 van het Wetboek van Strafvordering mogen bij personen met de bevoegdheid tot verschoning, zoals klaagsters advocaten, geen brieven of andere geschriften in beslag genomen worden tot welke hun plicht tot geheimhouding zich uitstrekt. Een en ander geldt ook voor elektronisch vastgelegde brieven en andere geschriften zoals e-mailcorrespondentie.

Worden stukken niet aangetroffen onder een advocaat maar onder een derde, dan zijn deze niet vatbaar voor inbeslagneming voor zover deze het door het verschoningsrecht van de advocaat beschermde vertrouwelijke verkeer betreffen tussen de advocaat en zijn cliënt (Hoge Raad 19 november 1985, NJ 1986, 533, rov. 5.3.1). Dat geldt niet alleen voor van de advocaat afkomstige stukken, maar ook voor stukken die door de cliënt zijn vervaardigd voor zijn advocaat (Hoge Raad 1 november 1988, NJ 1989, 349 m.nt. ThWvV), mits deze iets inhouden dat bedoeld is om de advocaat in zijn hoedanigheid toe te vertrouwen (Conclusie AG Vellinga bij Hoge Raad 2 maart 2010, NJ 2010, 144).

De aard van de bevoegdheid tot verschoning van een advocaat brengt mee dat het in beginsel aan de advocaat is om te bepalen of een in beslag genomen gegevensdrager gegevens bevat die onder zijn verschoningsrecht vallen. Diens standpunt daaromtrent dient door de bij het voorbereidend onderzoek betrokken functionarissen te worden geëerbiedigd, tenzij redelijkerwijze geen twijfel erover kan bestaan dat dit standpunt onjuist is. Daarbij doet niet ter zake of de gegevensdrager zich bij de advocaat zelf of bij diens cliënt bevinden (Hoge Raad 4 juni 2013 ECLI:NL:HR:2013:BZ0004).

Voor de waarheidsvinding mag onderzoek worden gedaan aan in beslag genomen gegevensdragers teneinde gegevens voor het strafrechtelijk onderzoek ter beschikking te krijgen.

Een gegevensdrager met daarop elektronische bestanden leent zich naar zijn aard niet gemakkelijk voor afzonderlijk onderzoek. Bij een onderzoek dient gewaarborgd te zijn dat de in beslag genomen gegevensdrager op de voet van artikel 125l van het Wetboek van Strafvordering zal worden onderzocht op een wijze waarbij het verschoningsrecht van de advocaat niet in het gedrang komt (vgl. Hoge Raad 20 februari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ3564).

De rechtbank is van oordeel dat er redelijkerwijs geen twijfel is dat het standpunt van klaagster en haar advocaten onjuist is waar zij stellen dat alle communicatie en correspondentie vanaf 28 januari 2011 betreffende [bedrijf 1 NV] (gelieerde bedrijven, personen en onderwerpen) vallen onder het verschoningsrecht van de advocaten van klaagster, omdat die communicatie louter in verband staat en kan staan met de door de advocaten verleende bijstand aan klaagster en het in dat kader verrichtte onderzoek.

Gelijk de advocaten van klaagster in raadkamer hebben onderkend, is het immers niet uit te sluiten dat ook buiten hun medeweten en niet alleen naar aanleiding van hun betrokkenheid bij de zaak [bedrijf 1 NV] door medewerkers van klaagster onderling en/of met derden over [bedrijf 1 NV] is gecommuniceerd.

Het valt voorts ook niet uit te sluiten dat bepaalde communicatie en correspondentie betreffende [bedrijf 1 NV] op de harde schijf onder een verschoningsrecht valt, maar dat moet, gelet op het onjuiste standpunt van klaagster en haar advocaten, per gegeven worden beslist.

De rechtbank concludeert dan, gelijk de rechtbank in november 2013 deed, dat, gelet op het onjuiste standpunt van klaagster en haar advocaten, een onderzoek moeten volgen bij de rechter-commissaris, waarbij voor de te volgen procedure kan worden aangesloten bij in deze zaak al in de in november 2013 vastgelegde werkafspraken.

Aldus is gewaarborgd dat het onderzoek naar deze gegevens overeenkomstig artikel 125l Sv wordt ingericht op een wijze waarbij het verschoningsrecht niet in het gedrang komt.