Uitspraken

“zij op 1 januari 2016 te Haarlem openlijk, te weten op of aan de openbare weg, te weten de Zomerkade, in vereniging geweld heeft gepleegd tegen personen, te weten [slachtoffer] en [benadeelde 3] en [benadeelde 2] , welk geweld bestond uit het met een mes, steken en/of snijden in de richting van voornoemde personen, immers heeft/hebben zij, verdachte, en/of haar mededaders,

- met een mes in het hart van die [slachtoffer] gestoken en

- telkens met een mes in de schouder en de buikstreek van die [benadeelde 3] gestoken en/of gesneden, en

- telkens met een mes in het hoofd en de linkerarm en de borststreek van die [benadeelde 2] gestoken en/of gesneden, en

- telkens met een mes stekende en/of snijdende bewegingen in de richting van die [benadeelde 3] en die [benadeelde 2] gemaakt,

terwijl het door haar mededaders gepleegde geweld enig lichamelijk letsel, te weten steek- en/of snijverwondingen aan het lichaam van die [benadeelde 3] en het lichaam van die [benadeelde 2] , ten gevolge heeft gehad.”

“Overwegingen over het bewijs van de tenlastegelegde feiten

Inleiding

In de vroege ochtend van 1 januari 2016 heeft een gewelddadig treffen plaatsgevonden op de Zomerkade te Haarlem. Bij dit treffen - waarbij messen zijn gebruikt - waren enerzijds [betrokkene 1] (hierna: [betrokkene 1] ), [medeverdachte] (hierna: [medeverdachte] ) en [verdachte] (hierna: [verdachte] ) betrokken en anderzijds [benadeelde 3] (hierna: [benadeelde 3] ), [slachtoffer] (hierna: [slachtoffer] ) en [benadeelde 2] (hierna: [benadeelde 2] ). Bij de confrontatie is [slachtoffer] overleden en zijn [benadeelde 3] en [benadeelde 2] gewond geraakt.

Het volgende is aan de confrontatie vooraf gegaan.

In de nieuwjaarsnacht van 31 december 2015 op 1 januari 2016 waren, [betrokkene 1] , [medeverdachte] en [verdachte] in de woning van [betrokkene 2] (hierna: [betrokkene 2] ) aan de [a-straat 1] in Haarlem.

Gedurende de avond ontstond – onder invloed van alcohol en (hard)drugs – via Whatsapp-berichten en telefonisch contact ruzie tussen enerzijds [verdachte] en [betrokkene 1] en anderzijds [benadeelde 3] . Er vond veelvuldig berichtenverkeer en telefonisch contact plaats tussen [benadeelde 3] en [betrokkene 1] en [verdachte] . De situatie op de [a-straat 1] raakte hierna zo oververhit dat [betrokkene 1] messen pakte en daarmee begon rond te lopen. Verschillende mensen, waaronder [medeverdachte] , hebben geprobeerd deze messen van haar af te pakken. [betrokkene 1] heeft over de telefoon tegen [benadeelde 3] gezegd ‘ik steek je neer’ en op een later moment in de auto bij [betrokkene 3] (hierna: [betrokkene 3] ) heeft zij geroepen ‘ik ga [benadeelde 3] steken’. Ook [verdachte] vertoonde agressief en ongeremd gedrag. Zij heeft over de telefoon [benadeelde 3] uitgedaagd en geroepen dat hij moest komen en dat ze hem neer ging steken, en ook zij heeft een mes gepakt. [verdachte] en [betrokkene 1] waren elkaar aan het opstoken. Toen bekend werd dat [benadeelde 3] met een groep zou komen, zei [betrokkene 2] dat hij dat niet in zijn huis wilde, omdat het kind van [verdachte] en [betrokkene 2] boven lag te slapen. Vervolgens gingen [betrokkene 1] , [verdachte] en [medeverdachte] naar buiten, waarbij in ieder geval [betrokkene 1] messen bij zich had.

[benadeelde 3] was samen met [benadeelde 2] , [slachtoffer] en [betrokkene 4] (hierna: [betrokkene 4] ). Nadat hij was gebeld door [verdachte] is hij te voet op weg gegaan naar de [a-straat] . [benadeelde 2] , [betrokkene 4] en [slachtoffer] liepen op enige afstand achter hem aan uit voorzorg. Toen [benadeelde 3] over het bruggetje naar de Zomerkade liep, werd hij gebeld door [verdachte] . Hij hoorde door de telefoon en van een afstand personen zeggen: ‘Daar is ie, daar is ie’. [verdachte] , [betrokkene 1] en [medeverdachte] liepen [benadeelde 3] tegemoet over de Zomerkade. Het kwam vervolgens tot een confrontatie tussen [betrokkene 1] , [verdachte] en [medeverdachte] enerzijds en [benadeelde 3] , en na een kort ogenblik [benadeelde 2] en [slachtoffer] , anderzijds. [benadeelde 3] en [benadeelde 2] liepen verwondingen door messteken op en [slachtoffer] kwam te overlijden door een messteek die hem in zijn hart trof.

Bewijsoverwegingen ten aanzien van de openlijke geweldpleging jegens [slachtoffer] , [benadeelde 3] en/of [benadeelde 2]

Standpunt van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gerekwireerd tot bewezenverklaring van het tenlastegelegde. De verdachte heeft door haar handelen een voldoende significante bijdrage aan het geweld geleverd en zich derhalve schuldig gemaakt aan openlijke geweldpleging.

Standpunt van de verdediging

De raadsman van de verdachte heeft betoogd dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van de ten laste gelegde openlijke geweldpleging nu zij niet de, vereiste, voldoende wezenlijke bijdrage aan dit openlijk geweld heeft geleverd.

Oordeel van het hof

Het hof stelt voorop dat van het "in vereniging" plegen van geweld sprake is, indien de betrokkene een voldoende significante of wezenlijke bijdrage levert aan het geweld, zij het dat deze bijdrage zelf niet van gewelddadige aard behoeft te zijn. De enkele omstandigheid dat iemand aanwezig is in een groep die openlijk geweld pleegt is niet zonder meer voldoende om hem/haar te kunnen aanmerken als iemand die "in vereniging" geweld pleegt. Beoordeeld zal moeten worden of de door de verdachte geleverde - intellectuele en/of materiële - bijdrage aan het delict van voldoende gewicht is.

Zoals hiervoor uiteengezet, ging aan de gewelddadige confrontatie op de Zomerkade vooraf dat de verdachte en [betrokkene 1] telefonisch en via Whatsapp-berichten ruzie maakten met [benadeelde 3] . [betrokkene 1] heeft naar aanleiding daarvan messen gepakt en gezegd [benadeelde 3] te zullen steken. De verdachte heeft [benadeelde 3] telefonisch uitgedaagd, geroepen dat hij moest komen en ook zij heeft geroepen dat ze hem zou neersteken en een mes gepakt. Toen bekend werd dat [benadeelde 3] met een groep zou komen, zijn [betrokkene 1] , [medeverdachte] en de verdachte naar buiten gegaan, waarbij in ieder geval [betrokkene 1] messen bij zich had, hetgeen de verdachte en [medeverdachte] wisten. De verdachte had naar eigen zeggen uit voorzorg sleutels in haar hand met de ring over haar vinger, om zich te kunnen verdedigen. De verdachte heeft naar eigen zeggen gedurende de confrontatie gedreigd met woorden.

Uit deze gang van zaken blijkt naar het oordeel van het hof dat [betrokkene 1] , [medeverdachte] en de verdachte op het moment van verlaten van de woning rekening hielden met een confrontatie met [benadeelde 3] waarbij messen gebruikt konden gaan worden; [betrokkene 1] en de verdachte hadden daar al mee gedreigd. Zij zijn als groep op [benadeelde 3] afgegaan. Toen het tot een treffen van deze groep met de groep van [benadeelde 3] en zijn vrienden kwam, hebben alle drie de verdachten aan die confrontatie een gewelddadig of in elk geval dreigend aandeel geleverd. Aldus is naar het oordeel van het hof de intellectuele en/of materiële bijdrage van ieder van de drie verdachten over het geheel genomen van voldoende gewicht geweest om tot een bewezenverklaring van het in vereniging plegen van geweld tegen personen te kunnen komen.

Tijdens de daarop volgende confrontatie is [slachtoffer] dodelijk in het hart gestoken met een mes. [benadeelde 3] is met een mes in zijn buik en in zijn nek/schouder gestoken. [benadeelde 2] is met een mes tegen zijn hoofd geslagen, waarbij hij in zijn hoofd is geraakt door dit mes, en met een mes in zijn borstkas geraakt.”

- het welbewust aangaan van een bijna zekere confrontatie en meegaan in een aanvalsgolf;5

- het getalsmatig versterken van een groep in combinatie met het filmen van geweld dat door medeverdachten wordt gepleegd en daarbij lachen;6

- het meermalen uitlenen van een mobiele telefoon aan een medeverdachte, terwijl de verdachte wist dat deze medeverdachte de andere medeverdachten op de hoogte zou stellen van de plek waar de slachtoffers zich bevonden en dat deze medeverdachten deze slachtoffers dan zouden mishandelen, bij welke mishandelingen – die regelmatig werden gefilmd – de verdachte meermalen aanwezig was en waarbij zij anderen heeft opgestookt om de slachtoffers te slaan en waarbij zij samen met haar medeverdachte om dit geweld heeft staan lachen;7

- het geven van het adres van het slachtoffer, het vervolgens samen met onder meer zijn medeverdachte meegaan naar dat adres en het, aldaar aangekomen, tweemaal op de deur kloppen en de naam van de bewoner roepen in combinatie met het getalsmatig versterken van de groep welke vervolgens geweld heeft gepleegd tegen onder meer deze bewoner en zijn woning;8

- het meegaan met een groep terwijl de verdachte wist dat leden van deze groep wapens (een paaltje en een hockeystick) bij zich droegen in combinatie met het vervolgens aanwezig zijn bij de openlijke geweldpleging waar de verdachte aan bijdraagt door te bekvechten (schreeuwen en schelden) met de groep tegenstanders.9

In de onderhavige zaak heeft het hof vastgesteld dat de verdachte samen met haar twee medeverdachten en een betrokkene persoon aanwezig is geweest in een woning. Er is, onder de invloed van alcohol en (hard)drugs, via Whatsapp ruzie ontstaan met [benadeelde 3] . De verdachte en een van haar medeverdachten hebben over de telefoon gedreigd [benadeelde 3] neer te zullen steken. Tevens heeft de verdachte [benadeelde 3] uitgedaagd dat hij “moest komen”. Het hof heeft voorts overwogen dat op het moment dat duidelijk werd dat [benadeelde 3] met een groep “zou komen” de verdachte en haar twee medeverdachten naar buiten zijn gegaan, waarbij de verdachte ervan op de hoogte was dat medeverdachte [betrokkene 1] messen bij zich had. De verdachte had op dat moment naar eigen zeggen uit voorzorg sleutels ter handen genomen en daarbij de sleutelring om haar vingers geplaatst.

Ondertussen is [benadeelde 3] , gevolgd op enige afstand door [benadeelde 2] , [slachtoffer] en [betrokkene 4] , te voet op weg gegaan in de richting van de woning waarin de verdachte en haar medeverdachten zich eerder bevonden. Vervolgens zijn de twee groepen elkaar op straat tegengekomen en kwam het tot een confrontatie tussen de verdachte en haar twee medeverdachten enerzijds en [benadeelde 3] anderzijds. Na een kort ogenblik hebben ook [benadeelde 2] en [slachtoffer] zich bij deze confrontatie gevoegd. De verdachte heeft verklaard dat ze tijdens de confrontatie heeft gedreigd met woorden.

Op basis van het voorgaande heeft het hof geoordeeld dat de intellectuele en/of materiële bijdrage van de verdachte over het geheel genomen van voldoende gewicht is geweest om tot een bewezenverklaring van het in vereniging plegen van geweld tegen personen te kunnen komen.

“Vordering van de benadeelde partij [benadeelde 1]

(…)

Standpunt van de verdediging

(…)

Met betrekking tot de vordering tot schadevergoeding ingediend tegen de Staat heeft de raadsman zich op het standpunt gesteld dat daarvoor in de onderhavige strafprocedure geen plaats is. Deze kosten kunnen bovendien niet als proceskosten worden aangemerkt. Meer subsidiair zijn de proceskosten niet voor toewijzing vatbaar op grond van artikel 238 en 239 Rv nu de benadeelde partij wordt bijgestaan door een gemachtigde.

(…)

Oordeel van het hof

(…)

Reis- en verblijfkosten

Het hof overweegt omtrent de vordering tot schadevergoeding van €141,47 wegens gemaakte reis- en parkeerkosten als volgt. Artikel 51f van het Wetboek van Strafvordering biedt een benadeelde partij de mogelijkheid om de schade die zij rechtstreeks heeft geleden als gevolg van het bewezenverklaarde strafbare feit, vergoed te krijgen. De gevorderde reis- en parkeerkosten kunnen naar het oordeel van het hof niet worden aangemerkt als rechtstreekse schade en kunnen derhalve niet als schadeposten worden toegewezen. Het hof verstaat daarom dat de benadeelde partij die kosten als proceskosten als bedoeld in artikel 532 Sv heeft willen opvoeren.

De benadeelde partij heeft de advocaat die haar rechtsbijstand verleent, in het mede door haar ondertekende voegingsformulier, gemachtigd om namens haar te procederen. In dit voegingsformulier is tevens een verzoek gedaan om de door de benadeelde partij gemaakte proceskosten te vergoeden. Het gaat hierbij om reis- en verblijfkosten kosten die zijn gemaakt voor bezoeken aan slachtofferhulp, de advocaat en het bijwonen van de inhoudelijke zittingen.

Wat de kosten van de gemachtigde zelf betreft stelt het hof vast dat hiervoor door geen van de benadeelde partijen een kostenveroordeling wordt verzocht. Het hof leidt hieruit af dat er daarom telkens sprake is geweest van kosteloze rechtsbijstand, dat wil zeggen zonder voorafgaande beoordeling van de draagkracht volledig gefinancierd op de voet van artikel 44, vierde lid, van de Wet op de Rechtsbijstand.

Nu aldus is geprocedeerd dient zich de vraag aan in welke rechtsregel grond is gelegen voor een beslissing waarbij de verdachte wordt veroordeeld om de overige proceskosten te vergoeden.

De Hoge Raad heeft inmiddels bij herhaling in algemene zin overwogen en geoordeeld dat bij de begroting van de door de benadeelde partij gemaakte proceskosten dezelfde maatstaf dient te worden gehanteerd als in civiele procedures. In de voegingsprocedure in het strafproces kan, evenals in civiele procedures, het proceskostensysteem van het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering worden toegepast. Meer in het bijzonder heeft de Hoge Raad de vingerwijzing gegeven dat in beginsel het liquidatietarief kan worden toegepast bij de bepaling van het te vergoeden bedrag voor gemaakte advocaatkosten.

Ervan uitgaand dat aansluiting moet worden gezocht bij het procesrecht in burgerlijke zaken zijn de volgende wettelijke bepalingen van belang.

Artikel 238 Rv

In zaken waarin partijen in persoon kunnen procederen, wordt, indien de wederpartij van de in het ongelijk gestelde partij zonder gemachtigde procedeert, onder de kosten waarin laatstgenoemde partij wordt veroordeeld, opgenomen een door de rechter te bepalen bedrag voor noodzakelijke reis- en verblijfkosten van die wederpartij. De rechter kan onder de kosten waarin de in het ongelijk gestelde partij wordt veroordeeld, ook opnemen een door hem te bepalen bedrag voor noodzakelijke verletkosten van de wederpartij.

Procedeert de wederpartij van de in het ongelijk gestelde partij met een gemachtigde, dan wordt onder die kosten een door de rechter te bepalen bedrag opgenomen voor salaris en noodzakelijke verschotten van de gemachtigde, tenzij de rechter om in het vonnis te vermelden redenen anders beslist.

Artikel 239 Rv

In zaken waarin partijen niet in persoon kunnen procederen, kunnen van de kosten van de wederpartij slechts de salarissen en verschotten van de advocaat van die wederpartij ten laste van de in het ongelijk gestelde partij worden gebracht.

Het hof stelt vast dat in de civiele beslispraktijk aan deze regeling steevast op zodanige wijze toepassing wordt gegeven dat, in het geval er een gemachtigde advocaat optreedt namens de in het gelijk gestelde partij, er geen andere proceskostenveroordeling volgt dan die voor de door deze partij gemaakte kosten voor de gemachtigde. Er wordt dan, behoudens uitzonderingen, toepassing gegeven aan het liquidatietarief. Daarvan wordt algemeen aangenomen dat het niet toereikend is voor een volledige schadeloosstelling.

Betekent dit dat, in het licht van de algemene richtsnoer dat de maatstaven van het civiele procesrecht dienen te worden gehanteerd, de namens de benadeelde partijen verzochte proceskostenveroordeling afstuit op een ontbrekende grondslag in de wet?

Bij de beantwoording van die vraag stelt het hof voorop dat het in dit verband gaat om proceskosten die de benadeelde deels heeft gemaakt in de hoedanigheid van benadeelde partij en deels in die van slachtoffer. Wat betreft de uitoefening van de rechten en bevoegdheden in laatstgenoemde hoedanigheid (als bedoeld in de artikelen 51b tot en met 51e Sv) biedt de wet aan de persoon die is getroffen door de gevolgen van een strafbaar feit geen rechtsingang voor een verzoek tot vergoeding van gemaakte kosten ten laste van de verdachte in het kader van diens strafzaak. Indien en voor zover de opgevoerde kosten moeten worden geacht naar hun aard uitsluitend hierop betrekking te hebben is reeds hierin een beletsel voor een toewijzende beslissing gelegen.

De Hoge Raad heeft meermalen als volgt overwogen: "Een redelijke uitleg van art. 592a Sv (thans: 532 Sv) brengt mee dat bij de begroting van de daar bedoelde kosten dezelfde maatstaf wordt gehanteerd als in civiele procedures." Het hof begrijpt dit aldus dat hierin ligt besloten dat de strafrechter aan het gehele stelsel voor de proceskosten overeenkomstige toepassing dient te geven. Een uitsluiting van de regeling van artikel 238 Rv kan hierin in elk geval niet worden gelezen.

Een rechterlijke beslissing, gegeven in de zich hier voordoende gevallen waarbij de kosten die zijn verbonden met de inzet van een gemachtigd advocaat volledig worden vergoed, die inhoudt dat in aanvulling daarop de door de benadeelde zelf gemaakte reis-, verblijf- en verletkosten worden vergoed, staat op gespannen voet met dit door de Hoge Raad geformuleerde kader.

Tot nog toe heeft de Hoge Raad echter niet met zoveel woorden geoordeeld dat de reikwijdte van artikel 238 Rv zich ongeclausuleerd uitstrekt over de vordering van de benadeelde partij in het strafproces.

Het voorgaande brengt het hof tot de volgende benaderingswijze van de proceskosten in de gevallen waarin sprake is van een gemachtigd advocaat. Daarbij wordt met al het voorgaande rekening gehouden.

In aansluiting op de in het puntensysteem gehanteerde categorieën bij de toepassing van het liquidatietarief gaat het hof ervan uit dat in het bijzonder het invullen van het voegingsformulier (opstellen van de civiele vordering) en het bijwonen van de zitting waarop de strafzaak inhoudelijk wordt behandeld het meest gewicht toekomen in de inspanningen van de benadeelde partij. Het hof zal aan de hand van de opgevoerde kostenposten, die met deze activiteiten verband houden, schattenderwijs een bedrag bepalen waarvoor een proceskostenveroordeling zal worden uitgesproken. Daarbij zal als ondergrens worden gehanteerd een eenmalig bezoek aan de gemachtigd advocaat voor het opstellen van de vordering en het bijwonen van de inhoudelijke zittingsdagen in eerste aanleg op 16, 17, 19 en 20 januari 2017, waarop onder meer de behandeling van de vorderingen van de benadeelde partijen in eerste en tweede termijn heeft plaatsgevonden.

Bij de bepaling van de hoogte van het bedrag zal het hof in het bijzonder acht slaan op de afstanden die de benadeelde partij heeft moeten afleggen voor bezoek aan de advocaat en het bijwonen van deze zittingsdagen. Gelet op het vorenstaande zal de verdachte worden veroordeeld in de kosten die de benadeelde partij [benadeelde 1] heeft gemaakt tot op heden begroot op € 103,75.

(…)

Vordering van de benadeelde partij [benadeelde 3]

(…)

Standpunt van de verdediging

(…)

Bovendien zijn de proceskosten niet voor toewijzing vatbaar op grond van artikel 238 en 239 Rv nu de benadeelde partij wordt bijgestaan door een gemachtigde.

(…)

Oordeel van het hof

(…)

Reis- en verblijfkosten

De advocaat van de benadeelde partij heeft ter terechtzitting in hoger beroep aangevoerd dat de schadeposten 7 en 8 die zien op de parkeerkosten in eerste aanleg en hoger beroep onder de verblijfkosten dan wel proceskosten dienen te worden geschaard en niet als op zichzelf staande posten moeten worden beschouwd. Onder verwijzing naar hetgeen hiervoor ten aanzien van de benadeelde partij [benadeelde 1] is overwogen met betrekking tot reis- en verblijfkosten begrijpt het hof dat de benadeelde partij de gevorderde reiskosten eerste aanleg en hoger beroep, zoals genoemd onder 5 en 6, ook als proceskosten heeft willen opvoeren nu deze kosten in de onderhavige procedure niet als schadeposten kunnen worden toegewezen, zodat de totale vergoeding voor reis- en verblijfkosten € 796,70 bedraagt

Het hof zal, gelet op hetgeen hiervoor overwogen, ook bij deze benadeelde partij aan de hand van de opgevoerde kostenposten, die verband houden met het invullen van het voegingsformulier en het bijwonen van de zittingen waarop de strafzaak inhoudelijk wordt behandeld, schattenderwijs een bedrag, bepalen waarvoor een proceskostenveroordeling zal worden uitgesproken.

Bij de bepaling van de hoogte van het bedrag zal het hof in het bijzonder acht slaan op de afstanden die de benadeelde partij heeft moeten afleggen voor bezoek aan de advocaat en het bijwonen van deze zittingsdagen. Gelet op het vorenstaande zal de verdachte worden veroordeeld in de kosten die de benadeelde partij [benadeelde 3] heeft gemaakt tot op heden begroot op € 215,-.”

Art. 532 Sv:

“Indien een benadeelde partij zich in het geding heeft gevoegd, beslist de rechter die een uitspraak als bedoeld in artikel 333 of 335 doet, over de kosten door de benadeelde partij, de verdachte en, in het in artikel 51g, vierde lid bedoelde geval, diens ouders of voogd gemaakt en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken.”

Art. 238 Rv:

“1. In zaken waarin partijen in persoon kunnen procederen, wordt, indien de wederpartij van de in het ongelijk gestelde partij zonder gemachtigde procedeert, onder de kosten waarin laatstgenoemde partij wordt veroordeeld, opgenomen een door de rechter te bepalen bedrag voor noodzakelijke reis- en verblijfkosten van die wederpartij. De rechter kan onder de kosten waarin de in het ongelijk gestelde partij wordt veroordeeld, ook opnemen een door hem te bepalen bedrag voor noodzakelijke verletkosten van de wederpartij.

2. Procedeert de wederpartij van de in het ongelijk gestelde partij met een gemachtigde, dan wordt onder die kosten een door de rechter te bepalen bedrag opgenomen voor salaris en noodzakelijke verschotten van de gemachtigde, tenzij de rechter om in het vonnis te vermelden redenen anders beslist.”

Art. 241 Rv:

“Ter zake van verrichtingen waarvoor de in de artikelen 237 tot en met 240 bedoelde kosten een vergoeding plegen in te sluiten, zoals die ter voorbereiding van gedingstukken en ter instructie van de zaak, kan jegens de wederpartij geen vergoeding op grond van artikel 96, tweede lid, van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek worden toegekend, maar zijn alleen de regels betreffende proceskosten van toepassing. Dit artikel is niet van toepassing ter zake van kosten als bedoeld in artikel 96, vijfde lid, van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek.”

“In civiele procedures wordt doorgaans bij de begroting van door een in het ongelijk gestelde partij te vergoeden proceskosten een zogenoemd liquidatietarief gehanteerd, zoals neergelegd in het op rechtspraak.nl gepubliceerde 'Salarissen in rolzaken kanton' of 'Liquidatietarief rechtbanken en hoven'. Zo een liquidatietarief is geen recht in de zin van art. 79 RO, maar slechts een de rechter niet bindende richtlijn. Een dergelijke richtlijn leent zich bovendien niet steeds voor directe toepassing op de door de raadsman verrichte werkzaamheden ten behoeve van de benadeelde partij die zich in het strafproces heeft gevoegd."

“Het cassatiemiddel berust op de opvatting dat het hof de reiskosten van de benadeelde partij voor het bijwonen van de zitting waarop het hof uitspraak doet in de strafzaak waarin de benadeelde partij zich heeft gevoegd met een vordering tot schadevergoeding, moet betrekken in de proceskosten. Die opvatting is onjuist omdat het hof op grond van artikel 237 lid 3 Rv in zijn uitspraak het bedrag van de kosten waarin de verliezende partij wordt veroordeeld, vaststelt voor zover die kosten vóór de uitspraak zijn gemaakt.”

“De lidstaten bieden het slachtoffer dat actief deelneemt aan de strafprocedure de mogelijkheid om de hieruit voortvloeiende kosten vergoed te krijgen, overeenkomstig de rol van het slachtoffer in het toepasselijke strafrechtstelsel. De voorwaarden of procedureregels inzake de vergoeding van kosten van slachtoffers worden door het nationale recht bepaald.”

Art. 47 luidt als volgt:

“Van slachtoffers mag niet worden verwacht dat zij kosten maken in verband met hun deelname aan een strafprocedure. De lidstaten moeten worden verplicht alleen noodzakelijke uitgaven van het slachtoffer in verband met zijn deelname aan de strafprocedure te vergoeden en van hen kan niet worden gevergd dat zij de honoraria voor juridische bijstand aan het slachtoffer vergoeden. De lidstaten moeten in staat zijn in het nationale recht voorwaarden voor de vergoeding van kosten op te leggen, zoals termijnen voor het eisen van terugbetaling, standaardtarieven voor reis- en verblijfkosten en maximumbedragen voor dagvergoedingen wegens derving van inkomsten. Het recht op vergoeding van kosten in strafprocedures mag niet ontstaan in een situatie waarin een slachtoffer een verklaring over een strafbaar feit aflegt. Kosten behoeven alleen te worden vergoed indien het slachtoffer is verplicht of door de bevoegde autoriteiten is verzocht aanwezig te zijn en actief aan de strafprocedure deel te nemen.”

“Vordering [benadeelde 3]

Hiervoor geldt deels hetzelfde, omdat het letsel strafrechtelijk niet aan cliënte wordt verweten en dus ook niet aan haar kan worden toegerekend. Bovendien meen ik dat de behandeling van de vordering ook een onevenredig groot beslag op het strafproces legt, omdat beoordeeld moet worden in hoeverre matiging op grond van art. 6:101 BW, eigen schuld, dient plaats te vinden. Mijn primaire standpunt is namelijk dat de schade op nihil dient te worden vastgesteld, omdat [benadeelde 3] in zodanige mate eigen schuld aan het ontstaan van de schade heeft dat hem geen recht op schadevergoeding toekomt. Dat baseer ik niet alleen op het door de slachtofferadvocaat genoemde gebrek aan een (bij wet verplichte) verzekering (en dus niet voldoen aan de schadebeperkingsplicht), maar op het feit dat [benadeelde 3] wist dat er een gewelddadige confrontatie zou plaatsvinden (hij verklaart zelf meermalen dat was aangekondigd dat hij zou worden neergestoken, (…)), maar welbewust een ontmoeting heeft georganiseerd. Zelf heeft hij ook bedreigingen geuit (neersteken, [betrokkene 5] doodrijden) en heeft ruzie uitgelokt door cliëntes ontrouw te willen aantonen. Ik wijs u in dit verband ook op de verklaring van [betrokkene 4] dat [benadeelde 3] na het telefoongesprek boos was en had gezegd dat er problemen waren, met versnelde pas naar de afspraak liep en op locatie schreeuwde naar de andere twee dat ze moesten komen (…). Op de Zomerkade is hij zelf als eerste in de aanval gegaan door vol uit te halen terwijl hij ook had kunnen wegrennen en zelfs de gehele confrontatie had kunnen mijden.

Ik meen dat er veel meer over te zeggen is, maar zoals gezegd meen ik dat daarvoor in het strafproces onvoldoende ruimte is zodat hij zich in zoverre tot de civiele rechter moet wenden om de mate van eigen schuld vast te stellen. Ik wijs u in dit verband op de aangehechte civiele uitspraak waar ik reeds naar verwees waaruit blijkt hoe complex de overwegingen zijn ten aanzien van de groepsaansprakelijkheid, (alternatieve) causaliteit en eigen schuld. Daarin is bijvoorbeeld ook te zien dat er per gedaagde in percentages uitgedrukt vorderingen worden toegewezen. Voor dit alles is in het strafgeding echt geen plaats waar de uitvoerigheid van de pleidooien van de slachtofferadvocaten en de hoeveelheid in gebrachte stukken eveneens invloed heeft.

Subsidiair meen ik dus dat de vordering moet worden afgewezen vanwege eigen schuld. Meer subsidiair geldt dat de reis- en parkeerkosten onvoldoende zijn onderbouwd, omdat niet blijkt dat die kosten zijn gemaakt. Ook voor hem geldt dat deze gevorderde proceskosten hoe dan ook niet toewijsbaar zijn als de benadeelde door een gemachtigde wordt bijgestaan. I.c. is dat zowel in eerste aanleg als in hoger beroep het geval (Vgl. in deze zin ECLI:NL:GHARL:2018:9644 en ECLI:NL:RBROT:2020:1460).”

Voor de beoordeling van het middel is de volgende wettelijke bepaling van belang:

Art. 6:101 lid 1 BW:

“1. Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend, wordt de vergoedingsplicht verminderd door de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen, met dien verstande dat een andere verdeling plaatsvindt of de vergoedingsplicht geheel vervalt of in stand blijft, indien de billijkheid dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden van het geval eist.”

Met betrekking tot de verwerping van een beroep op eigen schuld ex art. 6:101 lid 1 BW van de benadeelde partij merk ik het volgende op. Indien door of namens de verdachte een beroep op eigen schuld van de benadeelde wordt gedaan, dient de rechter op dat verweer te beslissen.27 Daarbij dient volgens een arrest van de Hoge Raad van 16 januari 2001 het volgende te worden vooropgesteld:28

“6.3.3.

(…)

Van de twee door de woorden “met dien verstande” gescheiden gedeelten van art. 6:101, eerste lid, BW, behelst het eerste gedeelte de zogeheten primaire maatstaf en het tweede gedeelte de zogeheten billijkheidscorrectie. (vgl. HR 2 juli 1995, NJ 1997, 702).

Toepassing van de primaire maatstaf houdt een causaliteitsafweging in die in dit geval daarop neerkomt dat moet worden beoordeeld in welke mate enerzijds het gedrag van [slachtoffer 1] en anderzijds het gedrag van de verdachte aan het ontstaan van de schade heeft bijgedragen.

Bij deze beoordeling komt het derhalve niet aan op de mate van verwijtbaarheid van een en ander. Beoordeling van de mate van verwijtbaarheid komt eerst aan de orde bij toepassing van de billijkheidscorrectie.”

De Hoge Raad oordeelde als volgt:

“ 5.2.3

(…)

Door te overwegen zoals hiervoor onder 5.2.2 weergegeven, heeft het Hof onvoldoende inzicht gegeven in de gedachtegang die het tot zijn beslissing heeft geleid.

Indien de overweging van het Hof aldus moet worden verstaan dat het Hof heeft geoordeeld dat de aan P. toe te rekenen omstandigheden niet tot de schade hebben bijgedragen omdat P. geen (voorwaardelijk) opzet had op zijn eigen overlijden, heeft het Hof bij het verrichten van de door de primaire maatstaf geboden causaliteitsafweging een verwijtbaarheidsoordeel in die afweging betrokken en aldus de in het eerste zinsdeel van art. 6:101, eerste lid, BW neergelegde maatstaf miskend.

Zo het Hof echter met de onder 5.2.2 weergegeven overweging toepassing heeft beoogd van de billijkheidscorrectie omdat naar zijn oordeel een met de uitkomst van de causaliteitsafweging strokende verdeling van de schade zodanige correctie behoeft, dan is zijn redengeving ontoereikend, nu daarin van die verdeling geen melding wordt gemaakt en evenmin wordt aangegeven op welke grond het Hof haar uit een oogpunt van billijkheid onaanvaardbaar heeft geoordeeld.”

“De begroting van immateriële schade geschiedt naar billijkheid met inachtneming van alle omstandigheden van het geval, waaronder de aard van de aansprakelijkheid en de ernst van het aan de aansprakelijke te maken verwijt, alsmede, in geval van letselschade, de aard van het letsel, de ernst van het letsel (waaronder de duur en de intensiteit), de verwachting ten aanzien van het herstel en de leeftijd van het slachtoffer. Voorts dient de rechter bij de begroting, indien mogelijk, te letten op de bedragen die door Nederlandse rechters in vergelijkbare gevallen zijn toegekend.”32

“De begroting van deze schade is voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt. Zij is sterk met de feiten verweven en kan in zoverre in cassatie niet op haar juistheid worden getoetst, terwijl de rechter daarbij ook niet gebonden is aan de gewone regels omtrent stelplicht en bewijs. Wel zal in cassatie kunnen worden getoetst of de rechter heeft blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting omtrent het begrip nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, of ter zake van de wijze van begroting.”33