Uitspraken

“3. De eerste grief klaagt erover dat de rechtbank niet heeft geoordeeld dat art. 29 AV2000 een onherroepelijk aanbod inhoudt, dat door [eiser] c.s. tijdig en rechtsgeldig is aanvaard. [eiser] c.s. brengen naar voren dat de wil van de aanbieder bij het doen van het aanbod (WGH) doorslaggevend is, dat uit de in de memorie van grieven geciteerde antwoorden van een oud-bestuurder van WGH blijkt dat het de bedoeling was dat het aanbod permanent zou zijn en dat het Hoogheemraadschap daarop niet kon terugkomen. (…).”

“4. De grief faalt. Ingevolge artikel 6:219, eerste lid, BW kan een aanbod worden herroepen, tenzij het een termijn voor de aanvaarding inhoudt of de onherroepelijkheid ervan op andere wijze uit het aanbod volgt. Ervan uitgaande dat de in artikel 29 AV2000 gegeven optie als aanbod moet worden gezien, heeft te gelden dat nergens uit de tekst daarvan blijkt dat het niet kan worden herroepen. Daarbij komt dat in artikel l, tweede lid, AV2000 is bepaald dat de algemene opstalvoorwaarden te allen tijde door het algemeen bestuur kunnen worden herzien. Van enige beperking van die bevoegdheid in de algemene voorwaarden is geen sprake. Uit de AV 2000, als geheel bezien, volgt dat WGH zich uitdrukkelijk de bevoegdheid tot wijziging van alle voorwaarden heeft voorbehouden, waaronder het in artikel 29 opgenomen aanbod aan opstalhouders op wier contracten de AV2000 nog niet van toepassing was. Daaraan kunnen eventuele al dan niet uitdrukkelijk door bestuursleden of medewerkers van WGH gedane uitspraken over de strekking van de bepaling niet afdoen, reeds omdat de AV2000 zijn vastgesteld door het algemeen bestuur van WGH en niet is gesteld of gebleken dat het algemeen bestuur van WGH heeft beoogd, in weerwil van de tekst van de AV2000, met artikel 29 een aanbod te doen waarop artikel 1, tweede lid, niet van toepassing was. Het bewijsaanbod van [eiser] c.s. op dit punt zal worden gepasseerd omdat dat bewijs niet tot een andere conclusie kan leiden. (…)

De slotsom is dat het algemeen bestuur van WGH de bevoegdheid had het in artikel 29 AV2000 vervatte aanbod in te trekken. Na de samenvoeging van waterschappen per 1 januari 2005 is die bevoegdheid overgegaan op het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap (de verenigde vergadering).”.

De klacht berust kennelijk op de lezing dat het hof in de bestreden overweging het doen van het in art. 29 AV2000 vervatte aanbod heeft toegerekend aan het algemeen bestuur van WGH. Mogelijk is deze lezing ingegeven door de overweging: “niet is gesteld of gebleken dat het algemeen bestuur van WGH heeft beoogd, in weerwil van de tekst van de AV2000, met artikel 29 een aanbod te doen waarop artikel 1, tweede lid, niet van toepassing was.” Ik meen echter dat deze zinsnede, gelet op de context ervan, niet aldus kan worden opgevat dat het hof hiermee doelt op het verrichten van een rechtshandeling. In rov. 4 wordt door het hof immers uitleg gegeven aan art. 29 AV2000, in welk kader het hof eerst heeft vastgesteld dat uit de tekst van de AV2000 als geheel volgt dat WGH zich de bevoegdheid heeft voorbehouden het in art. 29 vervatte aanbod te herroepen. De daarop volgende, zojuist aangehaalde overweging omtrent het ‘doen van een aanbod’ door het algemeen bestuur van WGH ziet dan ook op de voor uitleg van art. 29 als relevant aangemerkte bedoeling van het algemeen bestuur in zijn hoedanigheid van opsteller van de AV2000. Dat het hof het doen van het aanbod als rechtshandeling wel degelijk toerekent aan het WGH, blijkt voorts uit rov. 3, waar in het kader van de weergave van grief 1 door het hof de vermelding (tussen haken) van WGH als ‘aanbieder’ is toegevoegd.

Voor zover de klacht betrekking heeft op de vermeende toerekening van de uitspraken van oud-bestuurder loco-dijkgraaf [betrokkene 1] – op diens schriftelijke getuigeverklaring11 zien rov. 3 en 4 – geldt m.m. hetzelfde: het hof doet geen uitspraak over de vraag aan wie deze rechtens moeten worden toegerekend, maar over de vraag welke betekenis zij kunnen hebben in het kader van de uitleg van art. 29 AV2000.

Subonderdeel 1.2 acht voornoemd oordeel in rov. 4 onbegrijpelijk, nu [eiser] c.s. in de toelichting op hun eerste grief de (getuigen)verklaring van met name [betrokkene 1] onmiskenbaar hebben aangevoerd ten bewijze van de bedoeling die de (publiekrechtelijke) rechtspersoon WGH had met het aanbod van art. 29 AV2000.

Subonderdeel 1.3 klaagt ten slotte dat het hof het bewijsaanbod van [eiser] c.s. ten onrechte, althans op onbegrijpelijke wijze heeft gepasseerd. Het bewijsaanbod kan volgens [eiser] c.s. niet anders worden begrepen dan dat het ertoe strekt bewijs bij te brengen van de bedoeling die de (publiekrechtelijke) rechtspersoon WGH had met het aanbod van art. 29 AV2000.

Ook overigens treffen de klachten geen doel. Het hof heeft, in cassatie niet bestreden, vastgesteld dat “niet is gesteld of gebleken dat het algemeen bestuur van WGH heeft beoogd, in weerwil van de tekst van de AV2000, met artikel 29 een aanbod te doen waarop artikel 1, tweede lid, niet van toepassing was.” Het oordeel van het hof moet kennelijk aldus worden begrepen dat in die omstandigheid de vastgestelde tekstuele uitleg van de AV2000 – dat het aanbod in art. 29 niet onherroepelijk is – overeind blijft en dat daaraan niet afdoet de eventuele strekking van de bepaling, inhoudende dat naar de bedoeling van WGH “uiteindelijk iedereen een opstalrecht onder de AV2000 zou hebben”12. Dit feitelijk oordeel is niet onbegrijpelijk, mede omdat heruitgifte onder de AV2000, art. 6 daaronder begrepen, niet zou bijdragen aan de beoogde “volstrekte uniformiteit” indien op dat moment de AV2000 niet meer (onverkort) van kracht zijn en derhalve op nieuwe uitgiften inmiddels andere financiële en/of juridische voorwaarden van toepassing zijn.13

Hieruit volgt tevens dat het opdragen van bewijs met betrekking tot die strekking niet zinvol is, omdat dat bewijs niet tot een ander oordeel kan leiden. Daarmee kon het hof het bewijsaanbod ter zake (MvG onder 4.7) passeren.

Onderdeel 2 richt zich tegen de verwerping van grief 3. Het hof heeft in dit verband overwogen:

“8. De derde grief keert zich tegen het oordeel van de rechtbank dat geen sprake is van strijd met het vertrouwensbeginsel. [eiser] c.s. wijzen erop dat jegens de opstalhouders in het algemeen en ook jegens hen in persoon het vertrouwen is gewekt dat zij gedurende de tijd dat hun oude opstalrecht onder de AV70 zou blijven lopen, op elk gewenst moment het aanbod op grond van artikel 29 AV2000 zouden kunnen aanvaarden. Zij hebben hiervan bewijs aangeboden en menen dat zij ten onrechte niet tot bewijs zijn toegelaten.

9. Ook het hof zal [eiser] c.s. niet tot bewijs op dit punt toelaten. Uit het bovenstaande volgt dat uit de tekst van AV2000 duidelijk is dat zowel artikel 29 AV2000 als de in AV2000 opgenomen financiële condities waaronder het opstalrecht wordt verleend, vatbaar zijn voor wijziging. Ook als zou komen vast te staan dat in weerwil van die tekst tussen de inwerkingtreding van AV2000 en 12 april 2006 bij hen door daartoe bevoegde personen het vertrouwen is gewekt dat van de mogelijkheid tot wijziging geen gebruik zou worden gemaakt, dan nog geldt dat zij uiterlijk op 18 mei 2006 hadden moeten begrijpen dat de financiële condities waaronder het aanbod werd gedaan, waren gewijzigd. (…)

Op een vóór 12 april 2006 gewekt vertrouwen konden zij zich in elk geval op het tijdstip van hun aanvaarding van het aanbod (meer dan elf maanden nadat de nieuwe financiële condities hun bekend zijn geworden) niet meer beroepen. De grief leidt niet tot resultaat.”

Volgens [eiser] c.s. getuigt dit oordeel van een onjuiste rechtsopvatting, althans geeft het geen (voldoende) begrijpelijke motivering van de beslissing. Aangenomen dat vast zou staan dat, in weerwil van de tekst van de AV2000, tussen de inwerkingtreding van de AV2000 en 12 april 2006 door daartoe bevoegde personen bij [eiser] c.s. het vertrouwen is gewekt dat van de mogelijkheid tot wijziging van de AV2000 geen gebruik zou worden gemaakt, dan valt volgens hen zonder nadere motivering, die ontbreekt, niet in te zien waarom [eiser] c.s. dan nog steeds uiterlijk op 18 mei 2006 hadden moeten begrijpen dat de financiële condities waaronder het aanbod van art. 29 AV2000 werd gedaan, ook voor hen waren gewijzigd, en/of dat zij zich in elk geval op het tijdstip van hun aanvaarding van het aanbod (meer dan elf maanden nadat de nieuwe financiële condities hun bekend zijn geworden) niet meer op een vóór 12 april 2006 gewekt vertrouwen konden beroepen. Dit volgt niet of niet zonder meer uit het vertrouwensbeginsel. In de schriftelijke toelichting wordt dit aldus toegelicht dat het vertrouwensbeginsel niet meebrengt dat binnen een bepaalde tijd een beroep op het gewekte vertrouwen moet worden gedaan (s.t. onder 3.8).

Daaruit volgt ook dat het hof het bewijsaanbod van [eiser] c.s. ten onrechte althans onbegrijpelijkerwijs heeft gepasseerd.

Bij de beoordeling van de klachten voor het overige staat voorop dat het hof in rov. 6 heeft vastgesteld dat de verenigde vergadering op 12 april 2006 het in art. 29 AV2000 vervatte aanbod als zodanig heeft gehandhaafd, maar dat zij de financiële condities die bij dat aanbod gelden, heeft gewijzigd. De precieze financiële condities zijn door het College op 18 april 2006 vastgesteld en op 18 mei 2006 aan belanghebbenden kenbaar gemaakt. Voorts heeft het hof vastgesteld (rov. 7) dat de vordering van [eiser] c.s. erop is gericht dat het in art. 29 AV vervatte aanbod mag worden aanvaard onder de door WGH in 2000 vastgestelde financiële condities.

Tegen deze achtergrond moet kennelijk ook rov. 9 worden begrepen. Het hof heeft daarin vastgesteld dat het te leveren bewijs, gelet op de stellingen van [eiser] c.s., betrekking heeft op voor 12 april 2006 gewekt vertrouwen. Het hof heeft kennelijk tot uitdrukking gebracht dat het aangeboden bewijs, indien geleverd, niet tot toewijzing van het gevorderde kan leiden. Dit bewijs ziet immers – slechts – op het jegens de opstalhouders (voor 12 april 2006) gewekte vertrouwen dat zij gedurende de looptijd van hun oude opstalrecht onder de AV70 op elk gewenst moment het aanbod ex art. 29 AV zouden kunnen aanvaarden (rov. 8). Al zou dit voor 12 april 2006 gewekte vertrouwen – betreffende de mogelijkheid van een tussentijdse heruitgifte als zodanig – komen vast te staan, dan neemt dit niet weg dat [eiser] c.s. na 18 mei 2006 (toen de nieuwe financiële condities per brief bekend waren gemaakt) moest begrijpen dat de financiële condities waaronder het aanbod werd gedaan, waren gewijzigd. Het hof heeft kennelijk geoordeeld dat in die omstandigheid eisers tot cassatie overeenkomstig de eisen van redelijkheid en billijkheid het aanbod onder de oude financiële condities binnen een redelijke termijn na 18 mei 2006 hadden moeten aanvaarden en dat die redelijke termijn in ieder geval in april 2007 (toen zij het aanbod aanvaardden) verstreken was. Dit oordeel getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk.