Uitspraken

Voor zover in cassatie van belang, vordert de Gemeente in dit geding in conventie betaling van de hiervoor in 3.1 onder (i) en (ii) vermelde bedragen (met dien verstande dat in plaats van het onder (ii) genoemde bedrag van € 35.700,-- een bedrag van € 22.799,60 is gevorderd), te vermeerderen met rente. [eiser] vordert in reconventie een verklaring voor recht dat de Gemeente haar in de Akte en de Overeenkomst neergelegde aanspraken op betaling van een financiële bijdrage van in totaal € 735.789,75 (€ 408.600,-- en € 327.189,75) niet geldend kan maken en niet met succes een beroep kan doen op art. 6:210 lid 2 BW.

De rechtbank heeft bij eindvonnis de vordering van de Gemeente in conventie toegewezen. In reconventie heeft de rechtbank voor recht verklaard dat de Gemeente haar in de Akte en de Overeenkomst neergelegde aanspraken op betaling van in totaal € 735.789,75 terzake infrastructurele werkzaamheden niet geldend kan maken op grond van de Akte en de Overeenkomst, en het meer of anders gevorderde afgewezen.

Onderdeel 1 van het middel is gericht tegen de verwerping van het standpunt van [eiser] dat de Gemeente het aanleggen van de infrastructurele voorzieningen niet heeft verricht op grond van de (nietige) exploitatieovereenkomsten die in de Akte en Overeenkomst zijn neergelegd, en dat art. 6:210 BW daarom niet voor toepassing in aanmerking komt.

Naar de kern genomen klaagt het onderdeel dat het hof miskend heeft dat de infrastructurele voorzieningen ‘sowieso’ al door de Gemeente aangelegd zouden worden en ten tijde van het aangaan van de Akte en de Overeenkomst voor een deel zelfs al aangelegd waren. De onderhavige werkzaamheden werden dan ook niet (uitsluitend) ten behoeve van [eiser] verricht, en met het sluiten van de Akte en de Overeenkomst beoogde de Gemeente alsnog een deel van de kosten om te slaan over (ook) [eiser]. Om die redenen kan art. 6:210 BW volgens het onderdeel in het onderhavige geval geen toepassing vinden, evenmin als de zogenoemde ‘Warmond-jurisprudentie’ (HR 13 april 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB1055, NJ 2001/581 (Warmond I) en HR 12 december 2003, ECLI:NL:HR:2003:AL8443, NJ 2005/431 (Warmond II)).

Het onderdeel faalt. De Akte en de Overeenkomst strekten ertoe dat de Gemeente zich jegens [eiser] verbond tot het aanleggen van de daarin omschreven infrastructurele voorzieningen en riolering in het openbare gebied van de bedrijventerreinen Gelkenes Oost en West. Dat de Gemeente die werkzaamheden ook zonder het aangaan van de Akte en de Overeenkomst zou hebben verricht en dat zij reeds voor het sluiten van die overeenkomsten met de desbetreffende werkzaamheden was begonnen, zoals [eiser] heeft aangevoerd, neemt niet weg dat [eiser] door die overeenkomsten een rechtens afdwingbare aanspraak jegens de Gemeente verkreeg tot het aanleggen van de bedoelde infrastructurele voorzieningen en riolering, zodat die werkzaamheden mede ter uitvoering van de Akte en Overeenkomst moesten worden verricht.
Dat brengt mee dat de Gemeente deze prestaties jegens [eiser] heeft verricht op grond van de (nietige) exploitatieovereenkomsten die in de Akte en de Overeenkomst zijn neergelegd, en dat op het onderhavige geval dus ook de zogenoemde ‘Warmond-jurisprudentie’ van toepassing is.

Aan het voorgaande kan niet afdoen dat de infrastructurele werkzaamheden niet uitsluitend ten behoeve van [eiser] werden verricht. Dat ligt immers besloten in de aard van die werkzaamheden als voorzieningen van openbaar nut, welke voorzieningen strekken tot baat van eenieder in het exploitatiegebied.

In het zojuist genoemde arrest heeft de Hoge Raad in de rov. 3.6.2–3.6.3 als volgt overwogen.

Teneinde de ingevolge art. 6:210 lid 2 BW te vergoeden waarde van de prestatie van de Gemeente te bepalen, moet onderzocht worden of, en zo ja, in hoeverre, de exploitatieverordening een grondslag biedt voor het bedingen door de Gemeente van een tegenprestatie voor de door haar aan te brengen voorzieningen van openbaar nut. Daarnaast vloeit uit art. 6:210 lid 2 BW voort dat de vordering van de Gemeente in ieder geval niet toewijsbaar is tot een hoger bedrag dan de marktwaarde van haar prestatie ten tijde van de ontvangst daarvan en dat de toewijsbaarheid van de vordering dus ook in zoverre begrensd is. Indien de Gemeente een exploitatievergoeding heeft bedongen zonder toereikende basis in de toepasselijke exploitatieverordening, kan de Gemeente dus slechts aanspraak maken op het laagste van de bedragen die voortvloeien uit respectievelijk de toepassing van de exploitatieverordening en de marktwaarde. Het is aan de Gemeente om in het kader van een vordering op de voet van art. 6:210 lid 2 BW de waarde van haar prestatie aannemelijk te maken. Zij dient haar vordering zodanig toe te lichten en te onderbouwen dat het voor de wederpartij redelijkerwijs mogelijk is daartegen verweer te voeren. De Gemeente dient daarom – met het oog op de vraag in hoeverre de exploitatieverordening een grondslag biedt voor het bedingen van een tegenprestatie voor de door haar verrichte prestatie – te stellen en met bescheiden te onderbouwen welke voorzieningen van openbaar nut specifiek met betrekking tot het desbetreffende perceel zijn getroffen, en welke kosten daaraan voor haar waren verbonden. In een geval waarin de Gemeente de gemiddelde kosten per vierkante meter van de door haar verrichte prestatie heeft berekend met betrekking tot een gebied waarvan het perceel van de wederpartij deel uitmaakt, is daartoe in de regel onvoldoende dat de Gemeente gegevens in het geding brengt waaruit die kosten met betrekking tot dat hele gebied blijken. Daarnaast dient de Gemeente – met het oog op de in het kader van art. 6:210 lid 2 BW te beantwoorden vraag in hoeverre haar wederpartij verrijkt is door haar prestatie – aanknopingspunten te verschaffen aan de hand waarvan kan worden beoordeeld of zij aldus een bedrag vordert dat niet hoger is dan het bedrag van de marktwaarde die de prestatie voor het betrokken perceel heeft.

De hiervoor in 3.8.1 onder (c) vermelde klacht is daarentegen gegrond. Het hof heeft zich beperkt tot een onderzoek van de vraag welke vergoeding op basis van de Exploitatieverordening geoorloofd zou zijn geweest voor de door het hof in aanmerking genomen exploitatiewerkzaamheden. Ten onrechte is niet onderzocht of de toegewezen bedragen hoger zijn dan de marktwaarde die de door de Gemeente verrichte prestaties ten tijde van de ontvangst daarvan voor de percelen van [eiser] hebben. Dit brengt mee dat het eindarrest van het hof niet in stand kan blijven. Partijen zullen hun stellingen met betrekking tot deze aangelegenheid na verwijzing mogen aanpassen en aanvullen.

Zoals volgt uit hetgeen in rov. 3.6.2 van het arrest [A]/Gemeente Reusel-De Mierde is overwogen, gaat het bij beantwoording van de vraag wat de marktwaarde is van de door de Gemeente (zonder rechtsgrond) verrichte prestatie, erom welke waarde in het economisch verkeer aan die prestatie wordt toegekend. Die waarde zal derhalve in het algemeen gesteld kunnen worden op hetgeen naar objectieve maatstaven in het economisch verkeer betaald zou moeten worden voor het verrichten van de werkzaamheden (het aanleggen van de voorzieningen van openbaar nut) die door de Gemeente in overeenstemming met de Exploitatieverordening zijn verricht, waarna het aan de percelen van [eiser] toe te rekenen deel daarvan in aanmerking wordt genomen.