Uitspraken

In het verwijzingsarrest heeft de Hoge Raad, voor zover te dezen van belang, het volgende overwogen:

Bij de beoordeling van dit middel wordt vooropgesteld dat, bij gebreke aan een wettelijke bepaling van overgangsrecht waaruit iets anders voortvloeit, voor elke vanaf 1 juli 2011 gedane uitspraak op bezwaar heeft te gelden dat de inspecteur zich slechts op de in artikel 25, lid 3, AWR voorziene omkering en verzwaring van de bewijslast kan beroepen indien hetzij een informatiebeschikking onherroepelijk is geworden, hetzij de vereiste aangifte niet is gedaan. Ten aanzien van vóór 1 juli 2011 gedane uitspraken op bezwaar moet artikel 25, lid 3, AWR, zoals de bepaling vanaf die datum is komen te luiden, daarentegen buiten toepassing blijven aangezien een informatiebeschikking alleen betrekking kan hebben op een nog te nemen beschikking en de wet vóór 1 juli 2011 nog niet in een informatiebeschikking voorzag (vgl. HR 2 oktober 2015, nr. 14/02335, ECLI:NL:HR:2015:2795, BNB 2016/2).

In het door het middel bestreden oordeel van het Hof wordt het hiervoor in 2.4 overwogene miskend. Het middel treft derhalve doel. De bestreden uitspraak kan niet in stand blijven en verwijzing moet volgen. De overige middelen behoeven geen bespreking.”

Aangezien de uitspraken op bezwaar zijn gedaan ná 1 juli 2011 en vaststaat dat geen informatiebeschikking is genomen door de Inspecteur, kan de bewijslast slechts worden omgekeerd indien de vereiste aangiften niet zijn gedaan.

Volgens vaste jurisprudentie geldt dat bij inhoudelijke gebreken in een aangifte slechts dan kan worden aangenomen dat de vereiste aangifte niet is gedaan, indien aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast is vastgesteld dat sprake is van één of meer gebreken die ertoe leiden dat de volgens de aangifte verschuldigde belasting verhoudingsgewijs aanzienlijk lager is dan de werkelijk verschuldigde belasting. Tevens is vereist dat het bedrag van de belasting dat als gevolg van de hiervoor bedoelde gebreken in de aangifte niet zou zijn geheven, op zichzelf beschouwd aanzienlijk is. Inhoudelijke gebreken in de aangifte worden slechts in aanmerking genomen indien de belastingplichtige ten tijde van het doen van aangifte wist of zich ervan bewust moest zijn dat daardoor een aanzienlijk bedrag aan belasting niet zou worden geheven (zie Hoge Raad 24 april 2015, nr. 14/04104, ECLI:NL:HR:2015:1083).

De Rechtbank heeft hieromtrent onder meer het volgende overwogen:

In het kader van de hiervoor bedoelde bewijslastverdeling kan gebruik worden gemaakt van bewijsvermoedens. Een belastingplichtige die aan een bewijsvermoeden wil ontkomen, kan zich verweren hetzij door de feiten en omstandigheden te betwisten die aan het bewijsvermoeden ten grondslag worden gelegd, hetzij door andere feiten te stellen en bij betwisting aannemelijk te maken waardoor redelijke twijfel wordt gewekt ten aanzien van de redengevende kracht van het bewijsvermoeden, zodat dit vermoeden wordt ontzenuwd (vgl. Hoge Raad 28 juni 2013, nr. 11/04152, ECLI:NL:HR:2013:63 en Hoge Raad 25 oktober 2002, nr. 36 898, ECLI:NL:HR:2002:AE9354).

In dit geval behoren tot de stukken van het geding de microfiches waarop vermeld staat dat op 31 januari 1994 op de rekening bij KB-Lux een tegoed stond van USD 308,34 en stukken van KB-Lux waaruit volgt dat op deze (zicht)rekening in de periode 31 december 1999 tot en met 4 november 2002 een negatief tegoed stond. Belanghebbenden en erflater hebben ook erkend dat erflater over deze rekening heeft beschikt. Op basis van deze stukken, alsmede de bekentenis van erflater als zodanig, tezamen met de namens erflater gegeven verklaring van 14 november 2002 (zie 2.7) acht het Hof aannemelijk dat erflater in de gehele periode waarop de (navorderings)aanslagen betrekking hebben, te weten de jaren 1990 tot en met 2001, over de rekening bij KB-Lux heeft beschikt en de tegoeden daarop niet in zijn aangiften IB/PVV heeft verantwoord.

Ook al zou het bewijsvermoeden kunnen worden aangenomen dat op basis van het inmiddels bekende systeem van zicht- en spaarrekeningen bij KB-Lux aan deze zichtrekening ten minste één (onbekende) spaarrekening is gekoppeld, kan dit de Inspecteur niet baten. Over de daadwerkelijke omvang van een dergelijke spaarrekening is in het geval van erflater immers niets bekend. Er zijn onvoldoende bijkomende omstandigheden die bijdragen aan het vermoeden dat erflater in de genoemde periode de beschikking heeft gehad over (de/)het door de Inspecteur geschatte (inkomsten uit) vermogen. Uit de verklaringen van erflater en belanghebbenden is niet af te leiden dat erflater over een zodanig groot vermogen heeft beschikt. De stelling van de Inspecteur dat het onlogisch is dat een bankrekening met een verwaarloosbaar saldo wordt aangehouden in een land met een bankgeheim, geeft ook niet meer inzicht in het daadwerkelijke saldo. Ook de verwijzing naar de bevindingen ten aanzien van meewerkers in hetzelfde project van de Belastingdienst is onvoldoende. Uit deze bevindingen is niet af te leiden wat het saldo in het geval van erflater is (geweest). Hieraan doet niet af dat deze bevindingen in gevallen waarin sprake is van omkering van de bewijslast, wel als uitgangspunt kunnen worden gehanteerd bij de redelijke schatting van een belastingaanslag (vgl. Hoge Raad 15 april 2011, nr. 09/03075, ECLI:NL:HR:2011:BN6324). Bij die schatting geldt voor de hoogte van de belastingaanslag niet de aannemelijkheid ervan als maatstaf, maar de redelijkheid ervan. Het Hof gaat derhalve, anders dan de Rechtbank, voorbij aan de modelmatige berekeningen en de hoogte van de KBL-correcties als gevolg daarvan.

Het vorenstaande leidt ertoe dat bij gebrek aan meer informatie de Inspecteur slechts aannemelijk heeft gemaakt dat erflater in de onderhavige jaren heeft beschikt over een rekening bij KB-Lux met een bescheiden saldo van niet meer dan USD 308,34. Hiermee is niet aannemelijk dat een absoluut en relatief aanzienlijk bedrag aan belasting niet is geheven. De bewijslast dient dan ook in geen van de jaren te worden omgekeerd.

De Inspecteur heeft ter zitting verklaard dat als het Hof tot het oordeel komt dat niet aannemelijk is dat het tegoed op de rekening meer heeft bedragen dan USD 308,34, alle navorderingsaanslagen dienen te worden vernietigd en de aanslag in de IB/PVV 2001 dient te worden verminderd tot een aanslag berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 97.763. Het Hof zal dienovereenkomstig beslissen.

De slotsom is dat het hoger beroep gegrond is en de uitspraak van de Rechtbank dient te worden vernietigd, behoudens de beslissing omtrent de vergoeding van immateriële schade.

Nu de uitspraak van de Rechtbank wordt vernietigd, dient de Inspecteur aan belanghebbenden het door hen ter zake van de behandeling van het beroep bij de Rechtbank en het hoger beroep bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden betaalde griffierecht ten bedrage van respectievelijk € 205 (vijfmaal € 41) respectievelijk € 122 te vergoeden.

Nu het door belanghebbenden ingestelde hoger beroep gegrond is, acht het Hof termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen tot betaling van een tegemoetkoming in de kosten die belanghebbenden in verband met de behandeling van het beroep bij de Rechtbank en het hoger beroep bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en bij het Hof rederlijkwijs hebben moeten maken.

De voor vergoeding in aanmerking komende kosten bedragen gelet op het hetgeen hiervoor is overwogen in totaal € 4.455.