Uitspraken

Partijen zijn op 8 december 1992 te Westerschouwen, gemeente Schouwen-Duiveland, na het opmaken van huwelijkse voorwaarden met elkaar gehuwd. Deze huwelijkse voorwaarden (productie 1 bij dagvaarding in eerste aanleg) luiden – voor zover van belang – als volgt:

“(…)

Algehele uitsluiting

Artikel 1

De echtgenoten zijn met uitsluiting van elke gemeenschap van goederen gehuwd.

(…)

Pensioenrechten

Artikel 9

Ingeval van beëindiging van het huwelijk anders dan door de dood en voor zover de ene echtgenoot na de sluiting van het huwelijk met de andere echtgenoot en voor de beëindiging van het huwelijk als hiervoor bedoeld pensioenaanspraken heeft opgebouwd, zal geen verrekening van ouderdomspensioen plaatshebben.

(…)”

Op 18 april 2002 hebben partijen bij notariële akte hun huwelijkse voorwaarden gewijzigd, althans aangevuld (productie 2 bij dagvaarding in eerste aanleg). Deze gewijzigde huwelijkse voorwaarden luiden – voor zover van belang – als volgt:

“(…)

en thans over te willen gaan tot wijziging van de huwelijksvoorwaarden in die zin dat vanaf de dag na heden de tussen hen geldende huwelijksvoorwaarden zijn aangevuld met:

Afrekening aan het einde van het huwelijk

Artikel 10

(…)

Aanspraken op al dan niet ingegaan pensioen worden niet in deze verrekening betrokken.

De vaststelling van de beide vermogens alsmede de bepaling van de waarde daarvan zullen geschieden in onderling overleg of bij gebreke daarvan door een of meer deskundigen als door de aard van de goederen wordt vereist, zulks ter beoordeling van na te melden kantonrechter. Vorenbedoelde deskundigen dienen te worden benoemd door de ter plaatse waar de goederen zich bevinden bevoegde kantonrechter. Bevinden de goederen zich in het buitenland dan vindt de benoeming plaats door de kantonrechter te Amsterdam. Het onderling overleg wordt als gestaakt beschouwd indien niet binnen twee maanden na dagtekening van een aangetekende brief waarbij door de ene echtgenoot aan zijn of haar mede-rechthebbende(n) om mededeling van hun inzichten dienaangaande is verzocht, overeenstemming is bereikt over de waarde.

Partijen hebben ter zake de vermogensrechtelijke gevolgen van hun echtscheiding afspraken gemaakt welke zijn vastgelegd in het op 4 juni 2009 door partijen ondertekende echtscheidingsconvenant. Dit echtscheidingsconvenant, met daaraan gehecht een bijlage houdende een vermogensoverzicht per 31 december 2008, maakt integraal onderdeel uit van de echtscheidingsbeschikking d.d. 18 november 2009 (productie 4 bij dagvaarding in eerste aanleg).

In dit convenant is – voor zover thans van belang – het volgende overeengekomen:

“(…)

Bij het bestreden vonnis heeft de rechtbank – voor zover thans van belang – :

In conventie

bepaald dat het effectendepot dat is gekoppeld aan rekeningnummer [rekeningnummer] ten name van de man en de vrouw wordt toegedeeld aan de man zonder nadere verrekening;

In de overwegingen van het bestreden vonnis heeft de rechtbank overwogen dat de vordering van de vrouw tot afstorting van de aan haar toekomende pensioenrechten, zal worden afgewezen. Deze beslissing is niet in het dictum van het vonnis opgenomen.

in reconventie

vastgesteld dat het bedrag dat de man wegens overbedeling aan de vrouw verschuldigd is in plaats van het in het echtscheidingsconvenant vermelde bedrag van € 304.099,--, de somma beloopt van € 301.078,-- en de vrouw veroordeeld tot medewerking om het complex van effectenrekeningen rond [rekeningnummer] in zijn geheel op naam van de man te stellen, een en ander op straffe van een dwangsom van €1.000,-- per dag.

De vrouw stelt dat, anders dan de rechtbank heeft overwogen, de effectenportefeuille niet is verdeeld. Immers, in het convenant is met geen woord gerept over gezamenlijke effectenportefeuilles, alleen over effectenportefeuilles die op naam van een van beide partijen staan. De betreffende effectenportefeuille is opgenomen als effectenportefeuille op naam van de man.

De vrouw stelt dat zij, anders dan de rechtbank heeft overwogen, wel degelijk een andere financiële regeling zou hebben getroffen als zij zich zou hebben gerealiseerd dat het effectendepot op beider naam stond geregistreerd.

Voor zover nodig beroept de vrouw zich ook op dwaling, nu zij ten tijde van de ondertekening van het convenant evident van een verkeerde voorstelling van zaken is uitgegaan. De vrouw vordert in hoger beroep derhalve partiële vernietiging van het convenant voor zover het bewuste effectendepot aan de man is toebedeeld.

Volgens de vrouw doet zich de situatie voor van artikel 6:228 lid 1 onder b juncto c BW. De man wist of behoorde te weten dat het betreffende depot op beider naam stond en had uit dien hoofde de vrouw behoren te informeren, althans beide echtelieden zijn van dezelfde onjuiste voorstelling van zaken uitgegaan.

Met inachtneming van deze (voorwaardelijke) vernietiging dient het effectendepot alsnog bij gelijke helfte verdeeld te worden tussen de echtelieden, onder de gehoudenheid van de vrouw de somma van € 59.515,-- alsnog in deze partiële nadere verdeling in te brengen gelijk de man dient in te brengen alle vruchten die hij na de peildatum heeft ontvangen ter zake het effectendepot in de vorm van rentes of overige baten onder welke titel dan ook, de vrouw begroot deze op € 100.000,-- als de man weigerachtig mocht blijven inzage te geven in de door hem genoten vruchten c.q. baten. De vrouw doet expliciet een beroep op artikel 6:20 lid 2 BW.

Daarnaast wordt zoveel nodig een beroep gedaan op artikel 3:196 BW nu tevens sprake is van benadeling met meer dan een kwart.

Voor zover mocht worden toegekomen aan uitleg van het onderhavige convenant dan geldt onverkort hetgeen hiervoor is betoogd. Een redelijke uitleg ter zake van de klaarblijkelijk bestaande leemte – immers een gemeenschappelijk depot is als zodanig in het convenant niet benoemd – lijkt toch ervan te mogen uitgaan dat die zaken die voor verdeling vatbaar zijn zoveel mogelijk bij gelijke helfte dienen te worden verdeeld tussen partijen.

Bij gelegenheid van het pleidooi heeft de vrouw zich voorts nog beroepen op art. 3:194 lid 2 BW en (subsidiair) op art. 3:178 BW.

De man voert verweer.

Voor zover de vrouw al aan haar stelplicht ten aanzien van dwaling op grond van artikel 6:228 BW voldoen, hetgeen de man betwist, is dit artikel niet van toepassing, gelet op het bepaalde in artikel 3:199 BW. Ingeval van verdeling kan alleen aan de orde zijn de bijzondere regeling van artikel 3:196 BW, bij benadeling voor meer dan een kwart. De vrouw heeft haar stelling dat van een dergelijke benadeling sprake is op geen enkele wijze onderbouwd. De man betwist de benadeling, nu de staat van verdeling volstrekt in evenwicht is. Tegen het ter gelegenheid van het pleidooi door de vrouw gedane beroep op artikel 3:194 lid 2 en art. 3:178 BW heeft de man bezwaar gemaakt, nu dit naar zijn stelling te laat is aangevoerd.

Het hof overweegt als volgt.

Bij gelegenheid van het pleidooi is gebleken dat het effectendepot destijds is geopend in opdracht en op naam van een Besloten Vennootschap (B.V.) van de man - naar het hof begrijpt een B.V. waarvan de man enig aandeelhouder was - die inmiddels is beëindigd en geliquideerd. Het effectendepot is vervolgens op naam van beide partijen gesteld. Het vermogen waarmee de effecten zijn aangeschaft betreft in oorsprong (zo is onbestreden bij pleidooi gesteld) vennootschappelijk vermogen van de man en betreft dus, na liquidatie van de BV privévermogen van de man. Het feit dat het effectendepot op naam van beide partijen is gesteld, doet hieraan niet af. De tenaamstelling van het depot en de daaraan gekoppelde rekening is niet beslissend voor de beantwoording van de vraag wie gerechtigd is tot het saldo van die rekening en tot het effectendepot. De tenaamstelling zegt alleen iets over de verhouding van de rekeninghouders ten opzichte van de bank. Of de vrouw gerechtigd is tot enig deel van het saldo en / of het effectendepot hangt af van de bedoeling van partijen bij de wijziging van de tenaamstelling. Geen van partijen heeft feiten of omstandigheden gesteld waaruit kan worden afgeleid dat dat het de bedoeling (van de man) is geweest om het effectendepot door de tenaamstelling gemeenschappelijk te doen zijn. De man heeft gesteld dat er niet over is gesproken tussen partijen. Nu - naar het oordeel van het hof - het effectendepot behoorde tot het vermogen van de man en niet is gebleken van een intentie van zijn zijde dit door naamswijziging gemeenschappelijk te doen zijn, brengt dit met zich dat partijen ten aanzien van dit depot en op basis van de huwelijkse voorwaarden op correcte wijze hebben afgerekend. Hetgeen de vrouw overigens nog heeft aangevoerd in de toelichting op grief I behoeft geen bespreking meer. Grief I faalt.

Grief 2. Afstorting pensioenrechten

De vrouw is van mening dat de rechtbank er bij de beoordeling van alle omstandigheden aan voorbij is gegaan dat het niet de vrouw is die moet bewijzen dat niet zorgvuldig wordt omgegaan met het belegde vermogen, maar aan de man en de stichting om klemmende omstandigheden aan te wijzen die ertoe kunnen nopen de vordering tot afstorting af te wijzen.

De vrouw stelt dat het in het vermogen van de man ligt om bestuurders te benoemen en te ontslaan zoals hem dat belieft. Uit een recent uittreksel uit het handelsregister blijkt dat thans de heer [bestuurder 3] is toegetreden tot het bestuur. Van enige consistente gedragslijn is geen sprake, nu in een tijdsbestek van ruim anderhalf jaar de facto vier keer een bestuurswisseling heeft plaatsgevonden.

De vrouw wijst er op dat uit de jaarrekening blijkt dat de kosten zijn geëxplodeerd. De vrouw is van mening dat het “potje” leeg is op deze wijze als zij aan de beurt is.

Voorts blijkt dat de man met de Stichting een rekening-courantverhouding heeft. De man heeft een vordering op de stichting en over deze vordering wordt rente vergoed.

De man wijst er op dat het hier niet gaat om een vennootschap waarin pensioenvermogen in eigen beheer wordt gehouden, met alle risico’s die aan bedrijfsvoering zijn verbonden. Het gaat om een pensioenstichting, een afgezonderd vermogen waarmee zakelijk geen risico wordt gelopen. Het betreft een constructie waarvoor partijen beiden hebben gekozen.

De rechtbank heeft terecht geconstateerd dat de man niet in een positie verkeert waarin hij de stichting beheerst. De stichting heeft haar eigen bestuur. De bestuursleden zijn verantwoordelijk voor de wijze waarop de stichting wordt bestuurd en de leden van het bestuur bepalen zelf wie hen – zo al aan de orde – als bestuurder opvolgt.

De stichting legt in dit verband ‘als trustee’ verantwoording af aan haar belanghebbenden, zowel aan de man als de vrouw.

Als de onafhankelijkheid van de stichting is gewaarborgd, in die zin dat de man de rechtspersoon niet beheerst, vervalt de grondslag aan de vordering van de vrouw en heeft de rechtbank deze terecht afgewezen, aldus de man.

Het hof overweegt als volgt.

De vraag die aan het hof voorligt is of er grond is de man te verplichten tot afstorting van het aan de vrouw toekomende deel van de pensioenaanspraak bij een door de vrouw aan te wijzen pensioenverzekeraar.

Conform vaste jurisprudentie zullen de eisen van redelijkheid en billijkheid die de rechtsverhouding tussen ex-echtgenoten beheersen, in het algemeen meebrengen dat de tot verevening verplichte echtgenoot die als directeur en enig aandeelhouder de rechtspersoon beheerst waarin de te verevenen pensioenaanspraak is ondergebracht, dient zorg te dragen voor afstorting bij een externe pensioenverzekeraar van het kapitaal dat nodig is voor het aan de andere echtgenoot toekomende deel van de pensioenaanspraak. De beantwoording van de vraag of daarop in een concreet geval aanspraak kan worden gemaakt, moet geschieden met inachtneming van alle omstandigheden van het geval (HR 9 februari 2007, NJ 2007, 306).

De man stelt zich op het standpunt dat, nu hij de stichting waarin de pensioenaanspraak is ondergebracht niet beheerst, hij niet gehouden is tot afstorting.

Het hof is voornemens, ter beantwoording van voorgaande vragen tot deskundige te benoemen de heer H. Bets van Actuarieel Adviesbureau Confident BV, [adres] , [postcode] [kantoorplaats] (tel. [telefoonnummer] ). Naar het voorlopig oordeel van het hof kan met benoeming van één deskundige worden volstaan.