Uitspraken

[appellant] , die zijn vordering uit de eerste aanlag in hoger beroep handhaaft, heeft vijf grieven tegen het rechtbankvonnis aangevoerd. Grief I verwijt de rechtbank de door [appellant] naar voren gebrachte feiten te hebben miskend dan wel niet te hebben meegewogen. Met grief II betoogt [appellant] dat de Transactie moet worden vernietigd op grond van bedrog of dwaling. Grief III houdt in dat de kennis over de valsheid van het klachtdocument en het eindproces-verbaal moet worden toegerekend aan het openbaar ministerie. In grief IV voert [appellant] aan dat het openbaar ministerie onrechtmatig heeft gehandeld bij het aangaan van en het vasthouden aan de Transactie. Met grief V betoogt [appellant] dat de Transactie niet onverkort van toepassing is omdat dit naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

In grief I zet [appellant] de feiten uiteen waarvan volgens hem moet worden uitgegaan. Hij meent dat de rechtbank met die feiten niet dan wel onvoldoende rekening heeft gehouden. Welke feiten de rechtbank meer in het bijzonder zou hebben miskend blijkt (met uitzondering van paragraaf 2.4) niet uit de grief. Het hof zal bij de beoordeling van het hoger beroep – waar relevant – rekening houden met de stellingen die [appellant] in het kader van deze grief naar voren heeft gebracht. Bij een afzonderlijke bespreking van de grief heeft [appellant] verder geen belang.

In grief II stelt [appellant] dat op de Transactie de (civielrechtelijke) regels omtrent bedrog en dwaling kunnen worden toegepast en dat dit in de gegeven omstandigheden ertoe moet leiden dat de Transactie op grond van bedrog of dwaling wordt vernietigd. [appellant] stelt dat hij bij het aangaan van de Transactie is afgegaan op het bestaan van een klacht inzake vervolging op grond van art. 273 Sr en dat hij de Transactie niet, dan wel op andere voorwaarden zou hebben gesloten indien hij ervan op de hoogte was geweest dat het aanvullend proces-verbaal van 11 juni 2015 en het eindproces-verbaal vals waren omdat een klacht in de zin van art. 164 Sv in feite ontbrak.

De Transactie is niet een civielrechtelijke overeenkomst maar een strafrechtelijke (publiekrechtelijke) overeenkomst in de zin van art. 74 Sr. De regels omtrent bedrog (art. 3:44 BW) en dwaling (art. 6:228 BW) zijn daarop niet rechtstreeks van toepassing. Dit betekent niet dat toepassing van deze regels op een transactie in de zin van art. 74 Sr onder alle omstandigheden is uitgesloten. Art. 3:59 BW bepaalt dat de bepalingen van titel 2 van Boek 3 BW buiten het vermogensrecht overeenkomstige toepassing vinden, voor zover de aard van de rechtshandeling of de rechtsbetrekking zich daartegen niet verzet. De wetgever is er bovendien vanuit gegaan dat overeenkomstige toepassing van titel 5 van Boek 6 BW (waaronder de regeling van de dwaling) op publiekrechtelijke overeenkomsten mogelijk is.1 De vraag of de civielrechtelijke regels omtrent bedrog en dwaling onverkort op de onderhavige Transactie kunnen worden toegepast hoeft het hof echter niet te beantwoorden. Ook immers als het hof deze regels toepast is de vordering tot vernietiging van de Transactie op grond van bedrog of dwaling niet toewijsbaar.

De centrale stelling van [appellant] is dat hij de Transactie niet (of niet onder dezelfde voorwaarden) zou zijn aangegaan indien hij had geweten dat het aanvullend proces-verbaal van 11 juni 2015 en het eindproces-verbaal vals waren, omdat een klacht in de zin van art. 164 Sv in feite ontbrak. Het is aan [appellant] als eisende partij om dat aannemelijk te maken maar daarin is hij niet geslaagd. Uit de passage die [appellant] persoonlijk aan zijn ondertekening van de Transactie heeft toegevoegd (hiervoor geciteerd onder 3.7) alsmede uit de brief van [Persoon A] van 20 december 2016 (hiervoor geciteerd onder 3.8) blijkt dat [appellant] er groot belang aan hechtte dat hij niet zou worden geconfronteerd met een openbare berechting. Volgens [appellant] kon hij zich niet permitteren de schade nog verder te laten oplopen aangezien ‘iedere maand langer werkeloos (…) de kans op een nieuwe baan kleiner [maakt]’. [appellant] gaf blijkens deze mededelingen de voorkeur aan een Transactie in plaats van een openbare berechting, ‘hoe die ook uitvalt’. Dit kan niet anders betekenen dan dat [appellant] , om de genoemde redenen, hoe dan ook een strafproces wilde vermijden, zelfs als hij daarin uiteindelijk zou worden vrijgesproken. [appellant] heeft nog aangevoerd dat deze passages waren bedoeld om aan potentiële werkgevers te worden getoond. Ook indien dat juist is betekent dat echter niet dat deze passages de motieven van [appellant] om de Transactie aan te gaan onjuist weergeven. Ook uit de brief van [Persoon A] van 25 oktober 2016 blijkt overigens dat [appellant] vooral wenste dat er, vanwege zijn toekomst op de arbeidsmarkt, zo spoedig mogelijk een einde aan de strafzaak kwam.

Tegen deze achtergrond is niet aannemelijk dat [appellant] de Transactie niet of alleen op andere voorwaarden zou hebben aanvaard, indien hij wist dat het aanvullend proces-verbaal van 11 juni 2015 en het (naar hij stelt) eindproces-verbaal vals waren. In de eerste plaats had [appellant] , indien hij de Transactie niet zou hebben afgesloten, terecht moeten staan voor valsheid in geschrift (art. 225 Sr) en niet ambtelijke omkoping (art. 328ter Sr). [appellant] werd immers óók verdacht van het feitelijk leiding geven aan deze delicten en het openbaar ministerie was van mening dat daar ook voldoende bewijs voor aanwezig was.2 Dat [appellant] voor deze feiten zou zijn vervolgd blijkt ook uit het feit dat het openbaar ministerie hem in het vooruitzicht had gesteld dat indien hij het toen voorliggende voorstel voor een transactie niet zou aanvaarden, zijn proces gelijk zou gaan lopen met de zaak tegen de overige verdachten.3

[appellant] voert nog aan dat de Transactie alleen zag op de verdenking van art. 273 Sr en dat de overige verdenkingen tegen hem zeker tot sepot zouden hebben geleid. Dit betoog gaat niet op. Zoals ook volgt uit het antwoord van [Persoon A] ter zitting, is getransigeerd ‘voor’ art. 273 Sr, zodat (alleen) dat delict in de justitiële documentatie zou worden vermeld. De reikwijdte van de Transactie was evenwel niet beperkt tot art. 273 Sr, want in de Transactie is bepaald dat [appellant] niet vervolgd zal worden ter zake van de feiten en omstandigheden neergelegd in het FIOD-dossier […]. Daaronder vallen dus ook valsheid in geschrift (art. 225 Sr) en niet-ambtelijke omkoping (art. 328ter Sr), feiten waarvan [appellant] vanaf het begin van het onderzoek werd verdacht. Het feit dat deze delicten niet, zoals wel het geval was met art. 273 Sr, uitdrukkelijk in de aanhef van de Transactie zijn genoemd, is kennelijk (mede) terug te voeren op het uitdrukkelijke verzoek van [appellant] , die wenste te voorkomen dat ook deze feiten in de justitiële documentatie zouden worden opgenomen.4 Dat het openbaar ministerie tot sepot ten aanzien van deze feiten zou zijn overgegaan is dan ook niet aannemelijk.

[appellant] zou dus in het veronderstelde geval dat hij de Transactie niet zou hebben geaccepteerd, in ieder geval met vervolging en openbare berechting voor overtreding van art. 225 en art. 328ter Sr zijn geconfronteerd.

Daar komt bij dat ook indien [appellant] er vóór (het voltooid zijn van) de Transactie van op de hoogte was dat het aanvullend proces-verbaal (en mogelijk het eindproces-verbaal) vals was, hij er niet zonder meer van mocht uitgaan dat daarmee ook vaststond dat een klacht in de zin van art. 164 Sv ontbrak. Het openbaar ministerie heeft in de strafzaken tegen de overige verdachten het standpunt ingenomen dat ook los van het aanvullend proces-verbaal van 11 juni 2015 (materieel) aan het klachtvereiste was voldaan. Dat dit standpunt van het openbaar ministerie, hoewel verworpen door de rechtbank, evident onhoudbaar was heeft [appellant] niet gesteld (vgl. rechtbankvonnis rov. 4.5, waartegen geen grief is gericht). [appellant] , die werd bijgestaan door een raadsman, had er rekening mee moeten houden dat het openbaar ministerie zich op dat standpunt zou stellen en niet op de enkele grond dat het aanvullend proces-verbaal vals was van vervolging op grond van art. 273 Sr zou afzien. Dat het openbaar ministerie, indien het eerder had geweten dat er sprake was van een vals proces-verbaal, van vervolging van [appellant] op grond van art. 273 Sr had afgezien stelt [appellant] niet en dat is ook niet aannemelijk. Het openbaar ministerie heeft zich immers ook al voordat in mei 2017 bleek dat het aanvullend proces-verbaal vals was, in de strafzaken tegen de overige verdachten op het standpunt gesteld dat hoe dan ook aan het klachtvereiste was voldaan. 5

Kortom, ook als [appellant] had geweten wat het openbaar ministerie hem naar zijn opvatting had moeten vertellen en hij om die reden de Transactie zou hebben verworpen, had hij niet alleen uitzicht gehad op vervolging voor (feitelijk leiding geven aan) overtreding van art. 225 en art. 328ter Sr, maar ook voor (feitelijk leiding geven aan) overtreding van art. 273 Sr. Uit de feiten blijkt echter dat [appellant] een openbare berechting nu juist wilde voorkomen, zelfs indien de uitkomst voor hem gunstig zou zijn. Nu een openbare berechting wel zou hebben plaatsgevonden indien [appellant] de Transactie niet was aangegaan, is niet aannemelijk dat [appellant] de Transactie zou hebben verworpen indien hij op de hoogte was geweest van het feit dat het aanvullend proces-verbaal van 11 juni 2015 vals was. [appellant] heeft ook nog gesuggereerd dat hij met de juiste wetenschap de Transactie op andere voorwaarden zou zijn aangegaan, maar aangezien hij niet uitwerkt welke voorwaarden dat zouden zijn geweest en of het openbaar ministerie daarmee akkoord zou zijn gegaan, gaat het hof hieraan voorbij.

Het hoeft voegt hieraan toe dat het openbaar ministerie [appellant] evenmin hoefde in te lichten over de door [persoon B] in zijn brief van 16 november 2016 geformuleerde onderzoekswens. Die brief bevat geen enkele indicatie dat wellicht sprake zou kunnen zijn van een vals proces-verbaal en dat blijkt evenmin uit het verhandelde tijdens de regiezitting op 13 en 15 december 2016. Het openbaar ministerie heeft de onderzoekswens kennelijk aldus opgevat dat het ging om de vraag of voldaan was aan het klachtvereiste van art. 273 lid 3 Sr en heeft tijdens de regiezitting gesteld dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor een vermoeden van onregelmatigheden bij het opnemen van de aangifte.6 Daaruit blijkt niet dat het openbaar ministerie wist van of redelijkerwijs rekening moest houden met een mogelijk valselijk opgemaakt proces-verbaal of zelfs maar van ‘onregelmatigheden’, terwijl evenmin is gebleken dat [persoon B] wel over dergelijke concrete aanwijzingen beschikte en deze ter zitting heeft geuit. Ook uit de beslissing van de rechtbank om de door [persoon B] voorgedragen getuigen te horen blijkt dit niet. De rechtbank heeft dit verzoek toegewezen gelet op de door de verdediging beschreven verschillen in het proces-verbaal van 7 mei 2015 en het proces-verbaal van 11 juni 2015 en de daardoor gerezen onduidelijkheid rondom deze aangifte. Dit alles is onvoldoende om een verplichting van het openbaar ministerie aan te nemen om [appellant] in te lichten over de onderzoekswens van [persoon B] of over de beslissing van de rechtbank daarover. Van een schending van art. 6 EVRM is dus geen sprake.

De conclusie is dat grief II faalt. De vordering tot vernietiging van de Transactie op grond van bedrog of dwaling is gelet op het voorgaande niet toewijsbaar.

Het hof zal de grieven III, IV en V gezamenlijk behandelen.

In grief III voert [appellant] aan dat, anders dan de rechtbank heeft overwogen, de kennis van de valsheid van het aanvullend proces-verbaal van 11 juni 2015 (en in zoverre van het eindproces-verbaal) aan het openbaar ministerie moet worden toegerekend. Volgens [appellant] wordt het handelen van de politie in het strafrecht toegerekend aan het openbaar ministerie en mag dat in civielrechtelijke zaken niet anders zijn. In grief IV betoogt [appellant] dat het openbaar ministerie bij het aangaan van de Transactie onrechtmatig jegens [appellant] heeft gehandeld door hem er niet van op de hoogte te stellen dat de aangeefster in werkelijkheid niet had verklaard dat zij klacht wenste te doen. Volgens [appellant] was dit cruciale informatie en is het verzwijgen daarvan door het openbaar ministerie onrechtmatig. Om die reden zou het onrechtmatig zijn dat het openbaar ministerie vasthoudt aan de Transactie en is het openbaar ministerie gehouden om alle op de Transactie gebaseerde (rechts)handelingen met terugwerkende kracht ongedaan te maken. Grief V bouwt voort op de voorafgaande grieven en houdt in dat op grond van de aangevoerde feiten en omstandigheden (kort gezegd: het openbaar ministerie heeft [appellant] met gebruikmaking van valse stukken althans het onthouden van cruciale informatie bewogen om de Transactie aan te gaan) het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat [appellant] zijn verplichtingen uit hoofde van de Transactie zou moeten nakomen.

Deze grieven berusten in de kern op de stelling dat het openbaar ministerie [appellant] vóór de totstandkoming van de Transactie over het valse proces-verbaal had moeten inlichten omdat het openbaar ministerie van die valsheid op de hoogte was, althans omdat de kennis van de politie omtrent die valsheid aan het openbaar ministerie moet worden toegerekend. Het ging volgens [appellant] om voor hem cruciale informatie. Het openbaar ministerie had [appellant] moeten inlichten zolang [appellant] de Transactie nog niet had aanvaard, althans zolang [appellant] nog, door de voorwaarden van de Transactie niet na te komen, kon bewerkstelligen dat de Transactie zou komen te vervallen.

Aan dit betoog staat in de eerste plaats in de weg dat de vordering tot vernietiging van de Transactie (wegens het falen van grief II) niet toewijsbaar is en dat de Transactie bepaalt dat [appellant] afziet van enige vorm van vergoeding of compensatie met betrekking tot het strafdossier.

In de tweede plaats faalt dit betoog omdat het er ten onrechte vanuit gaat dat de valsheid van het aanvullend proces-verbaal voor [appellant] van cruciale betekenis was. Uit hetgeen hiervoor naar aanleiding van grief II is overwogen blijkt dat dit niet het geval was, omdat niet aannemelijk is dat [appellant] de Transactie niet zou zijn aangegaan indien die informatie wel (tijdig) aan hem zou zijn verstrekt. De prioriteit voor [appellant] was het voorkomen van een openbare berechting. [appellant] heeft ook niet gesteld of aannemelijk gemaakt dat voor het openbaar ministerie duidelijk was of had moeten zijn dat dit informatie was die voor hem van cruciale betekenis was. Ook indien er van zou moeten worden uitgegaan dat het openbaar ministerie wist dat het aanvullend proces-verbaal in strijd met de waarheid was opgemaakt, rustte op hem niet de plicht om [appellant] in te lichten over iets waarvan niet was gebleken dat [appellant] er de Transactie van wilde laten afhangen. Van onrechtmatig optreden van het openbaar ministerie is dus geen sprake. Bovendien ontbreekt het causaal verband, omdat ook als het openbaar ministerie [appellant] wel over de valsheid van het aanvullend proces-verbaal had ingelicht, [appellant] de Transactie toch zou hebben geaccepteerd. Om die reden kan ook niet worden geconcludeerd dat het openbaar ministerie niet zou mogen vasthouden aan de Transactie en is dat ook niet naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar.

Het voorgaande betekent dat het hof niet hoeft in te gaan op de stelling van [appellant] dat de wetenschap van de politie in dit geval aan het openbaar ministerie moet worden toegerekend. [appellant] heeft ook nog bewijs aangeboden over wie de Verbalisant direct of indirect opdracht heeft gegeven om in strijd met de waarheid in het aanvullend proces-verbaal op te nemen dat de aangeefster klacht wenste te doen en over wie wist dat de Verbalisant dit in strijd met de waarheid in het aanvullend proces-verbaal had vermeld. Gelet op het voorgaande is dit bewijsaanbod niet relevant.

Het voorgaande voert tot de conclusie dat ook de grieven III, IV en V falen.