Uitspraken

Deze zaak gaat over de vraag of de Staat (daaronder begrepen het COA) bepaalde maatregelen moet treffen om de opvang van asielzoekers met spoed te verbeteren. VWN heeft gevorderd dat de Staat wordt veroordeeld om daarvoor bepaalde maatregelen te nemen. De voorzieningenrechter in de rechtbank Den Haag heeft in haar vonnis van 6 oktober jl. de Staat veroordeeld om een aantal maatregelen te nemen. Sommige maatregelen moet de Staat direct nemen, andere binnen twee of vier weken of binnen negen maanden.

De rechtbank heeft bepaald dat de aan de Staat opgelegde maatregelen ‘uitvoerbaar bij voorraad’ zijn. Dit betekent dat de Staat deze maatregelen moet uitvoeren, ook al heeft hij inmiddels hoger beroep tegen het vonnis ingesteld. De Staat vordert in dit kort geding dat die uitvoerbaarheid bij voorraad ten aanzien van sommige van die maatregelen wordt geschorst totdat het gerechtshof inhoudelijk op het hoger beroep heeft beslist.

Het hof doet nu mondeling uitspraak over dit schorsingsverzoek.

Het hof wijst het verzoek om schorsing af. De motivering van dit oordeel is als volgt.

De Staat heeft voor het schorsingsverzoek de volgende argumenten aangevoerd. De Staat kan niet voldoen aan de bevelen binnen de door de rechtbank gestelde termijnen. Dat is praktisch onmogelijk omdat de termijnen te kort zijn. De Staat wil niet in de positie komen dat hij een rechterlijke uitspraak niet kan uitvoeren, maar dat dreigt nu wel te gebeuren. Bovendien vindt de Staat dat sommige van de door de rechtbank opgelegde maatregelen contraproductief zijn, omdat zij de grote inspanningen van de Staat om de opvang te verbeteren in de wielen rijden en het oplossen van de crisis alleen maar moeilijker maken. De Staat voert niet aan dat het vonnis op een misslag berust.

VWN zegt dat de rechtbank eigenlijk al heeft gemotiveerd waarom haar beslissing uitvoerbaar bij voorraad moet zijn. In dat geval zou het hof alleen kunnen schorsen als er nieuwe omstandigheden zijn. Het hof gaat niet mee in dit argument. De rechtbank heeft niet gemotiveerd waarom het vonnis uitvoerbaar bij voorraad is. Dat de rechtbank wel heeft beargumenteerd waarom de opgelegde maatregelen met spoed moeten worden uitgevoerd, is iets anders.

Het criterium dat het hof bij de beoordeling van dit schorsingsverzoek moet hanteren is: weegt het belang van VWN bij onmiddellijke uitvoering van het vonnis zwaarder dan het belang van de Staat bij het mogen afwachten van de uitkomst van het hoger beroep. Het hof moet daarbij uitgaan van de juistheid van de beslissingen en oordelen van het rechtbankvonnis. Het hof mag zich niet alvast een oordeel vormen over de vraag of het hoger beroep van de Staat kans van slagen heeft. Anders gezegd: het gaat er nu niet om hoe het hof inhoudelijk over de zaak denkt; daarover zal het hof pas na de inhoudelijke zitting van 10 november aanstaande uitspraak doen.

De argumenten van de Staat in dit schorsingsverzoek komen erop neer dat de Staat wél de beslissingen van de rechtbank inhoudelijk ter discussie stelt. Dat kan dus niet. De rechtbank ging er duidelijk vanuit dat de aan de Staat opgelegde maatregelen binnen de gestelde termijnen kunnen worden gerealiseerd, anders zou de rechtbank de Staat die termijnen niet hebben opgelegd. De rechtbank heeft in het vonnis ook expliciet aandacht besteed aan de uitvoerbaarheid van de maatregelen en daaraan verschillende termijnen verbonden. In dit schorsingsincident kan de Staat dat oordeel niet ter discussie stellen.

Hetzelfde geldt voor het argument dat sommige maatregelen contraproductief zijn. Het hof moet er in dit schorsingsincident van uitgaan dat de rechtbank de opgelegde maatregelen zinvol vindt, anders had zij die niet opgelegd. Of deze maatregelen zinvol zijn (standpunt VWN) of contraproductief (standpunt Staat) vergt een inhoudelijke beoordeling. Voor een dergelijke inhoudelijke beoordeling is vandaag geen plaats.

Ten slotte: de maatregelen waarvan de Staat schorsing wil zijn juist de maatregelen die betrekking hebben op kwetsbare groepen asielzoekers, zoals jonge kinderen, zwangere vrouwen, alleenstaande minderjarigen en personen met een medische of psychische indicatie. Het belang bij uitvoering van deze maatregelen weegt volgens het hof zwaarder dan het belang van de Staat bij behoud van de bestaande toestand. Daar komt bij dat de Staat ook vindt dat op de meeste van de door VWN aan de orde gestelde punten maatregelen ter verbetering van de opvang moeten worden getroffen. De Staat is het vooral niet eens met de termijnen waarbinnen dat volgens de rechtbank moet gebeuren. Het is dus in ieder geval geen vergeefse moeite als de Staat er nu alvast mee begint de opgelegde maatregelen uit te voeren. Ten slotte weegt mee dat de inhoudelijke behandeling op korte termijn, namelijk 10 november aanstaande, zal plaatsvinden.

De Staat heeft nog verzocht om de termijnen van de bevelen te verlengen indien het hof niet tot schorsing zou overgaan. Het hof is echter niet bevoegd de door de rechtbank gestelde termijnen te wijzigen. Het hof kan alleen maar onderdelen van het rechtbankvonnis schorsen. Verlenging van de termijnen vergt bovendien een inhoudelijke beoordeling van de zaak. Daarvoor is vandaag geen plaats.