Uitspraken

Nu de man ter zitting bij het hof de grieven waarin hij een bewijsaanbod doet, intrekt, behoeft het daarin geformuleerde bewijsaanbod van de man geen bespreking meer.

De vrouw heeft de stellingen van de man gemotiveerd weersproken en kan zich vinden in de uitspraak van de rechtbank omtrent het benoemen van een deskundige en de goodwill. Zij betoogt dat zij onbetwist heeft gesteld en gemotiveerd dat geen sprake is van goodwill nu sprake is van een eenmanszaak die volkomen afhankelijk is van het zakelijk onroerend goed. De waarde zit niet in de eenmanszaak maar in de groepsaccommodatie waarvoor de man is gecompenseerd.

Het hof overweegt als volgt. Voor het antwoord op de vraag of (de waarde van) goodwill van de onderneming van een van de echtgenoten in de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap dient te worden betrokken, is beslissend of die goodwill als zelfstandige waarde kan worden gerealiseerd. Dit is niet het geval indien sprake is van onbelichaamde (ook: persoonlijke) goodwill.

Bij bepaling van de persoonlijke goodwill staat de persoonlijke capaciteit van de ondernemer centraal. Deze persoonlijke capaciteiten zijn verknocht aan de betreffende persoon. Als de ondernemer op basis van zijn persoonlijke capaciteiten, in het kader van de exploitatie van de onderneming, een overwinst weet te realiseren, dan is de economische waarde van deze overwinst aan hem of haar verknocht. Wanneer de totale winst uit onderneming is toe te rekenen aan de persoonlijke capaciteiten van de ondernemer dan kan er geen sprake zijn van zakelijke overdraagbare overwinst.

Zakelijke goodwill of ook wel genaamd belichaamde goodwill valt wel in de gemeenschap van goederen mits de zakelijke goodwill zelfstandig is te waarderen alsmede overdraagbaar is. (Hoge Raad 31 mei 2002 NJ 2003/342).

In het onderhavige geval is sprake van een door de vrouw geëxploiteerde onderneming in de vorm van een eenmanszaak. Onder een onderneming verstaat het hof een organisatorisch verband, gericht op duurzame deelneming aan het economisch verkeer. De vrouw is in deze de ondernemer en de spil waar het om draait binnen de onderneming. Haar persoonlijke inzet en capaciteiten zijn bepalend voor het resultaat van de onderneming. De onderneming is gezien de omvang dermate beperkt dat het organische verband uitsluitend gevormd wordt door de vrouw en haar persoonlijke capaciteiten. Het hof deelt dus niet de visie van de deskundige van de man dat het resultaat van de onderneming niet afhankelijk is van de capaciteiten van de vrouw.

Een kenmerk van een eenmanszaak is, dat een eenmanszaak in civielrechtelijke zin geen afgescheiden vermogen heeft. Bij een eenmanszaak valt wel te onderscheiden het ondernemingsvermogen. Het ondernemingsvermogen bestaat uit activa en of passiva. De somma van activa kunnen een meerwaarde hebben boven de waarde van de afzonderlijke activa. De mogelijke zakelijke goodwill – denk bijvoorbeeld aan de ligging van de gebouwen – komt tot uitdrukking in de taxatierapporten.

Naar het oordeel van het hof kan in het onderhavige geval het bedrijfsresultaat niet de basis vormen voor de berekening van de waarde van goodwill. De winst die door de vrouw met de exploitatie van de onderneming wordt gerealiseerd, is uitsluitend aan haar in persoon toe te rekenen en naar het oordeel van het hof aan haar verknocht. Van goodwill zou sprake kunnen zijn indien het organische verband van de onderneming een zodanige omvang heeft dat de onderneming ook zonder de aanwezigheid van de ondernemer, in casu de vrouw, in staat is om overwinst te realiseren. Onder overwinst verstaat het hof winst die uitstijgt boven een gebruikelijke winst bij een soort gelijke onderneming.

De vrouw stelt dat de rechtbank terecht de door de vrouw te betalen inkomstenbelasting als gezamenlijke privéschuld heeft gekwalificeerd en dat de man de helft hiervan dient terug te betalen, echter de rechtbank heeft geen bedrag genoemd.

De vrouw heeft over 2016 en 2017 tot en met peildatum de volgende bedragen aan inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen betaald;

- € 69.202,- en € 2.901,- (de definitieve aanslag 2016 en premie volksverzekering 2016, productie 4)

- € 19.496,- + € 2.899,- ( de definitieve aanslag 2017 en premie volksverzekering 2017, productie 5)

In totaal heeft de vrouw ter zake een bedrag ad € 94.498,- na de peildatum betaald (productie 6). De man is derhalve gehouden een bedrag ad € 47.249,- (€ 94.498,-/2) aan de vrouw te betalen, aldus de vrouw.

De man betoogt dat hij tot op heden geen inzage heeft in de volledige boekhouding van de vrouw. De aangifte Inkomstenbelasting is zonder aanvullende stukken niet door de man te verifiëren.

Het hof overweegt als volgt. Het totale bedrag van € 94.498,- dat de vrouw heeft betaald ter voldoening van de aanslagen Inkomstenbelasting en premie volksverzekering 2016 en 2017 is door de man ter zitting bij het hof erkend. Ook heeft de man erkend dat, als de vrouw deze aanslag heeft betaald, hij gehouden is om de helft daarvan, zijnde € 47.249,-, aan haar te voldoen. Ter zitting bij het hof is vastgesteld dat de vrouw heeft betaald middels de bankrekening van [naam onderneming] bij de ING met rekeningnummer [rekeningnummer] (productie 6 bij het verweerschrift van de vrouw in appel). Het hof concludeert dan ook dat de vrouw heeft aangetoond dat de vordering is betaald zodat een regresvordering van de vrouw op de man is ontstaan van € 47.249,-. Het hof zal dit verzoek van de vrouw toewijzen.

De man betoogt dat hij tot op heden geen inzage heeft in de volledige boekhouding van de vrouw. Hij vraagt zich af waar het banksaldo van € 85.000,- is gebleven.

Het hof is van oordeel dat de man niet, althans onvoldoende, gemotiveerd heeft weersproken dat het bedrag van de overbedeling € 21.987,13 bedraagt en dat de vrouw gehouden is om dit bedrag uit overbedeling aan de man te voldoen. Het hof zal hier dan ook van uit gaan. Gelet op hetgeen hiervoor in r.o. 5.15 is overwogen is het hof, evenals de vrouw, van oordeel dat de man derhalve nog aan de vrouw is verschuldigd een bedrag van (€ 47.249,- -/- € 21.987,13 =) € 25.261,87.

In de beschikking van 24 april 2018 heeft de rechtbank reeds overwogen dat het redelijk is dat de vrouw aan de man een gebruiksvergoeding voldoet van € 800,- per maand. In de beschikking van 22 juli 2019 is in het dictum opgenomen dat de vrouw vanaf 24 april 2018 tot aan het moment dat de onroerende zaak/zaken aan de vrouw is geleverd een gebruiksvergoeding moet voldoen van € 800,- per maand.

Uit de zesde grief van de vrouw volgt dat zij het niet eens is met de gebruiksvergoeding die de rechtbank heeft bepaald. De vrouw voert in randnummer 50 aan dat zij niet kan aantonen welk deel van de hypothecaire geldschuld rust op het ondernemingsvermogen en welk deel op de echtelijke woning. Subsidiair voert zij aan dat als de man wel recht zou hebben op een gebruiksvergoeding de gebruiksvergoeding anders moet worden berekend. De vrouw heeft een lening moeten afsluiten om de man te kunnen uitkopen. De vrouw betaalt hiervoor € 690,67 per maand. Zij verzoekt de gebruiksvergoeding gelijk te trekken met de maandelijkse hypotheekrente. De vrouw komt dan aan een gebruiksvergoeding van € 1.838,26.

Door de man is verweer gevoerd. In randnummer 14 van zijn verweerschrift in incidenteel appel heeft hij gesteld dat hij niet redelijk gecompenseerd is voor het bedrag van € 567.000,-De vrouw heeft het genot gehad van het onroerend goed.

Het hof overweegt als volgt. De vrouw heeft aan haar grief in het petitum geen consequentie verbonden. Het hof begrijpt uit de grief dat de vrouw primair vordert te bepalen dat zij geen gebruiksvergoeding is verschuldigd en subsidiair een bedrag van € 690,67 per maand. Het hof begrijpt uit de processtukken dat de man vanaf de datum echtscheiding een gebruiksvergoeding wenst te verkrijgen. Voorts volgt uit de beschikking van 24 april 2018 dat de gebruiksvergoeding alleen betrekking heeft op de echtelijke woning. De rechtbank heeft het verzoek van de man om een gebruiksvergoeding vast te stellen voor het gebruik van de boerderij en de stallen afgewezen. Het hof heeft voorts vastgesteld dat de echtscheiding op 25 mei 2018 is ingeschreven, zodat eerst vanaf die datum een gebruiksvergoeding verschuldigd kan zijn.

Door de man is tegen deze vordering van de vrouw geen verweer gevoerd.

Het hof overweegt als volgt. Nu de man geen verweer heeft gevoerd tegen de vordering van de vrouw dat zij op de man een vordering heeft met betrekking tot de aflossing hypothecaire geldlening kan deze worden toegewezen.

In randnummer 53 van haar verweerschrift tevens incidenteel appel stelt de vrouw een vordering op de man te hebben van € 2.524,-. Zij verwijt de man dat hij niet heeft willen meewerken aan verandering van de voorwaarden waaronder de bank de hypothecaire geldlening aan partijen verstrekte. De vrouw wenste over te gaan naar een rente die voordeliger was. Omdat de man medewerking weigerde, kon de vrouw niet overgaan naar een andere rente en heeft de bank de rente periode met vijf jaar verlengd. Bij de herfinanciering van het onroerende goed in het kader van de uitkoop van de man heeft de vrouw de hypothecaire geldlening moeten openbreken met als gevolg dat zij aan de bank een vergoeding moest betalen van € 5.048,- De helft van dit bedrag zijnde € 2.524,-.

De man kan de vrouw niet volgen in haar stellingen omtrent de boete voor de afkoop van de hypothecaire geldlening. De man is van mening dat de kosten die gemoeid zijn met het openbreken van de hypothecaire geldlening voor rekening en risico zijn van de vrouw.

Het hof overweegt als volgt. Uit de gewisselde stukken volgt dat na de ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap de rente vast periode met betrekking tot de hypothecaire geldlening afliep. Een gevolg daarvan is dat de geldnemer met de geldgever in casu de bank een nieuwe overeenkomst dient af te sluiten. De rechtsrelatie tussen deelgenoten in een onverdeelde boedel wordt mede beheerst door de redelijkheid en billijkheid. Van de deelgenoten in een onverdeelde boedel mag in redelijkheid worden verlangd dat zij zorgvuldig omgaan met elkaars belangen. In beginsel moet worden voorkomen dat de deelgenoten als gevolg van hun onderlinge strijd schade lijden. Partijen hadden een vaste rente voor de lening, voor beide partijen was dus duidelijk wat de lasten waren van de geldlening. Een kenmerk van een dagrente is dat deze kan fluctueren naar boven en naar beneden. Gezien het conflict tussen partijen en het feit dat niet onomstotelijk vaststond dat de vrouw op korte termijn het volledige onroerend goed kon financieren, kon van de man in redelijkheid niet worden verlangd dat hij zou mede werken aan een lening op basis van dagrente. Naar het oordeel van het hof heeft de man dus niet onzorgvuldig jegens de vrouw gehandeld. De grief van de vrouw op dit onderdeel treft dus ook geen doel.

De man stelt dat de vrouw heeft nagelaten de waarden die de rechtbank aan de auto’s heeft toegekend in de tussenbeschikking van 24 april 2018, te weerleggen. Volgens de man hebben partijen overeenstemming bereikt over de waarden.

Het hof overweegt als volgt. De [merknaam 1] valt in de huwelijksgoederengemeenschap zodat deze terecht in de verdeling is betrokken. De vrouw lijkt zich erop te beroepen dat de man de gemeenschap heeft benadeeld door de aanschaf van de auto. Het hof passeert deze stelling van de vrouw, reeds omdat de aanschaf van de auto meer dan zes maanden voor de indiening van het inleidend verzoekschrift heeft plaatsgevonden. Het gaat dan ook nog alleen om de waarde van de auto op het moment van toedeling van de auto aan de man, zijnde 22 juli 2019. Het hof is van oordeel dat de vrouw niet heeft onderbouwd dat de waarde van de [merknaam 1] op die datum hoger was dan € 8.200,-. Het hof zal daarom deze grief passeren.

De rechtbank heeft, zo stelt de vrouw, nagelaten de op de peildatum te betalen toeristenbelasting mee te nemen in de verdeling. Op de peildatum was de vrouw nog een bedrag aan toeristenbelasting verschuldigd ad € 1.064,-. Deze vordering bestond reeds op de peildatum, maar is niet meegenomen in de verdeling. Indien de vrouw de vordering op de peildatum had betaald, dan was het te verdelen banksaldo € 1.064,- lager geweest.

De man is van mening dat de toeristenbelasting een zakelijke last is van het bedrijf. Nu hij geen inzage heeft in de boekhouding kan de man niets zeggen over deze last.

Het hof beschouwt de toeristenbelasting als een zakelijke last van de onderneming [naam onderneming] . De vordering bestond op de peildatum, en is derhalve een schuld van de huwelijksgoederengemeenschap. Beide partijen zijn derhalve draagplichtig voor deze schuld.

Het hof zal, gezien de familierechtelijke aard van de procedure, de proceskosten in hoger beroep compenseren. Het hof ziet evenmin grond om de vrouw te veroordelen in de proceskosten in eerste aanleg.