Uitspraken

Bij de beoordeling van het onderhavige geschil dient te worden vooropgesteld dat volgens vaste jurisprudentie van de (Belastingkamer van de) Hoge Raad heeft te gelden dat de belastingrechter niet is gebonden aan de feitenvaststelling door een strafrechter in een jegens de belanghebbende gevoerde (onherroepelijk geworden) strafzaak ter zake van hetzelfde feitencomplex, noch aan enig oordeel van de strafrechter in die strafzaak (vgl. onder meer HR 10 maart 1999, nr. 33.840, ECLI:NL:HR:1999:AA2713, HR 27 april 2012, nr. 11/02847, ECLI:NL:HR:2012:BW4122 en HR 20 maart 2015, nr. 13/03959, ECLI:NL:HR:2015:643). De belastingrechter dient zelfstandig een oordeel over het fiscale geschil te vormen.

Belanghebbende heeft reeds in bezwaar, en nadien in beroep en hoger beroep, gemotiveerd gesteld dat er een ‘link’ bestaat tussen de tegen hem gevoerde strafrechtelijke procedure en de onderhavige fiscale procedure. Het Hof acht deze stelling aannemelijk. De onderhavige, door de Inspecteur toegepaste correctie van € 29.442 ter zake van – zoals blijkt uit 2.9 van deze uitspraak – verzwegen inkomsten uit de teelt en verkoop van hennep vindt immers louter haar grond in het strafrechtelijke onderzoek. De beslissingen van de politierechter naar aanleiding van de op basis van dit strafrechtelijke onderzoek uitgebrachte dagvaarding en ontnemingsvordering laten, in onderlinge samenhang bezien, naar het oordeel van het Hof geen andere conclusie toe dan dat de strafrechter anders dan de officier van justitie – ofschoon de verkoop als zodanig niet was ten laste gelegd – ervan is uitgegaan dat belanghebbende geen inkomsten uit de teelt en verkoop van hennep heeft genoten doch ‘slechts’ inkomsten uit verhuur van de kamer waarin de hennepkwekerij is aangetroffen (twee maanden á € 500 is € 1.000). Dit betekent, nu de Inspecteur de correctie van € 29.442 in hoger beroep nog steeds verdedigt, dat het Hof in wezen gehouden is een onderzoek te verrichten van de uitkomst van de eerdere strafrechtelijke procedure (een onderzoek van het strafrechtelijke oordeel en een beoordeling van het bewijs in het strafrechtelijke dossier).

Het voorgaande brengt mee dat het vermoeden van onschuld, zoals vervat in artikel 6, lid 2, EVRM, ook geldt in de onderhavige belastingprocedure. Dit betekent, gelet op het zo-even vermelde arrest van de Hoge Raad, overigens niet dat het Hof – vanwege bijvoorbeeld andere bewijsregels of op grond van aanvullend bewijs – niet tot een ander oordeel dan de strafrechter zou kunnen komen, maar het Hof dient zich rekenschap ervan te geven dat het door zijn optreden, de motivering van de uitspraak of de gebruikte bewoordingen geen twijfel doet ontstaan over de juistheid van de (gedeeltelijke) vrijspraak van hetgeen belanghebbende strafrechtelijk is verweten. Het Hof heeft dit bij het doen van de onderhavige uitspraak in ogenschouw genomen.

Ieder die door de inspecteur is uitgenodigd tot het doen van aangifte IB/PVV, is – voor zover hier van belang – gehouden die aangifte te doen door in de uitnodiging gevraagde gegevens duidelijk, stellig en zonder voorbehoud in te vullen, te ondertekenen en toe te zenden (artikel 8, lid 1, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen; hierna: AWR).

Wanneer deze aangifteverplichting niet wordt nagekomen door de belastingplichtige, wordt in een belastingprocedure de bewijslast ‘omgekeerd en verzwaard’ (artikel 27e van de AWR). Alsdan rust op de belastingplichtige de last om te doen blijken, dat wil zeggen overtuigend aan te tonen, dat de opgelegde aanslag onjuist is.

Deze omkering en verzwaring van de bewijslast vindt ook plaats bij een aangifte die wezenlijke inhoudelijke gebreken vertoont, omdat ook dan niet kan worden gezegd dat de ‘vereiste aangifte’ is gedaan.

Voor de inkomstenbelasting geldt dat bij inhoudelijke gebreken in een aangifte slechts dan kan worden aangenomen dat de vereiste aangifte niet is gedaan, indien aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast is vastgesteld dat sprake is van één of meer gebreken die ertoe leiden dat de volgens de aangifte verschuldigde belasting verhoudingsgewijs aanzienlijk lager is dan de werkelijk verschuldigde belasting. Tevens is vereist dat het bedrag van de belasting dat als gevolg van de hiervoor bedoelde gebreken in de aangifte niet zou zijn geheven, op zichzelf beschouwd aanzienlijk is. Indien sprake is van een gecombineerde aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen, is in dit verband het gezamenlijke bedrag van de verschuldigde belasting en premie bepalend. Inhoudelijke gebreken in de aangifte worden slechts in aanmerking genomen indien de belastingplichtige ten tijde van het doen van de aangifte wist of zich ervan bewust moest zijn dat daardoor een aanzienlijk bedrag aan verschuldigde belasting niet zou worden geheven. Ook dit moet worden vastgesteld aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast (zie onder meer HR 30 oktober 2009, nr. 07/10513, ECLI:NL:HR:2009:BH1083). Bij de beoordeling van een en ander moet worden uitgegaan van het te betalen bedrag aan belasting na verrekening van eventuele voorheffingen en heffingskortingen (vgl. HR 9 januari 2015, nr. 13/03820, ECLI:NL:HR:2015:17).

Zoals gezegd, dient aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast te worden vastgesteld dat er sprake is van inhoudelijke gebreken in de aangifte als hiervóór in 4.9 bedoeld. Tot die normale regels van stelplicht en bewijslast behoort ook het bewijs door middel van vermoedens. Wanneer ten nadele van een belanghebbende een bepaald vermoeden wordt aangenomen, ligt het vervolgens op diens weg dit vermoeden te ontzenuwen, waarbij de belanghebbende niet aannemelijk dient te maken dat het vermoeden onjuist is, maar hij kan volstaan met twijfel te zaaien omtrent de juistheid van het vermoeden (vgl. onder meer HR 25 oktober 2002, nr. 36.898, ECLI:NL:HR:2002:AE9354 en HR 28 juni 2013, nr. 11/04152, ECLI:NL:HR:2013:63).

De Inspecteur heeft zich (ook in hoger beroep) op het standpunt gesteld dat belanghebbende niet de vereiste aangifte heeft gedaan omdat daarin bewust een aanzienlijk bedrag aan inkomsten van (ten minste) € 29.442 niet is verantwoord.

In zoverre de Inspecteur zich ter ondersteuning van zijn in 4.11 verwoorde standpunt beroept op de bevindingen van het strafrechtelijke onderzoek, waarin onder meer verklaringen van omwonenden, van de heer [I] en van belanghebbende zijn afgenomen als ook de bevindingen van de verbalisanten die de woning op 30 januari 2013 zijn binnengetreden, faalt dat beroep. De Inspecteur heeft immers nagelaten de processen-verbaal van 20 februari 2013 in het fiscale geding te brengen. De Inspecteur heeft slechts volstaan met het overleggen van het rapport van 29 mei 2013 inzake de berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel. Dat rapport steunt evenwel op de processen-verbaal van 20 februari 2013. Hierdoor is het Hof niet in staat een oordeel te geven over het belangrijkste bewijsmiddel dat in de strafzaak en ook in de onderhavige belastingprocedure is gebezigd (de processen-verbaal van 20 februari 2013), laat staan een van de strafrechter afwijkend oordeel zoals door de Inspecteur wordt bepleit. Mede in het licht van het tot deze belastingprocedure uitstrekkende vermoeden van onschuld, kan de Inspecteur in zoverre niet worden gevolgd.

De Inspecteur heeft, nadat hij aanvankelijk bij de aanslagregeling waarbij de correctie is doorgevoerd had volstaan met het één op één overnemen van de bevindingen van de politie, in de fase van bezwaar ook zelf enig onderzoek verricht. De Inspecteur heeft onder meer de bankafschriften van belanghebbende over 2012 en 2013 opgevraagd. Uit onder meer die bankafschriften heeft de Inspecteur het vermoeden geput dat belanghebbende, naast zijn zichtbare inkomsten (WAO-uitkering, zorgtoeslag en belastingteruggaven), ook andere inkomsten moet hebben genoten, aangezien uit de bankafschriften geen betalingen blijken voor boodschappen, dagelijkse gebruiksartikelen, kleding etc. Er zijn voorts, aldus de Inspecteur, nauwelijks contante opnamen geweest en een zichtbare betaling voor de Opel Vivaro die in februari 2012 ten name van belanghebbende is gesteld ontbreekt.

Ter zitting heeft het Hof de Inspecteur gevraagd dit vermoeden nader cijfermatig te onderbouwen. De Inspecteur heeft daarop geantwoord dat hij voor 2012 uitgaat van een bedrag van ongeveer € 2.000 tot € 2.500 aan extra inkomsten voor uitgaven voor levensonderhoud. Voorts moet volgens hem ook rekening worden gehouden met de aanschaf van de Opel Vivaro.

Aan de Inspecteur kan worden toegegeven dat, gelet op de bescheiden omvang van de zichtbare inkomsten van belanghebbende, diens uitgaven ter zake van de vaste lasten, het ontbreken van zichtbaar vermogen, de bestedingen volgens de bankafschriften (waarin geen of nauwelijks uitgaven zichtbaar zijn voor het levensonderhoud) alsmede gelet op de aanwezigheid van een hennepkwekerij in de woning van belanghebbende op 30 januari 2013, een vermoeden als door hem gesteld zeker niet van iedere redelijke grond is ontbloot. In aanmerking genomen echter dat in 2012 een contante opname door belanghebbende is gedaan van € 1.250 en belanghebbende voorts heeft erkend (en de politierechter kennelijk van de juistheid daarvan is uitgegaan) een bedrag van € 1.000 aan huurinkomsten te hebben genoten in 2012, is een en ander echter niet voldoende voor de conclusie dat belanghebbende bewust zowel absoluut als verhoudingsgewijs bezien een aanzienlijk bedrag aan IB/PVV (na aftrek van de heffingskortingen) niet in zijn aangifte heeft verantwoord. Hierbij zij nog aangetekend dat de Inspecteur met betrekking tot de Opel Vivaro – die enige maanden eerder ten name van belanghebbende is gesteld dan de periode waarop het strafrechtelijke onderzoek betrekking had – naar het oordeel van het Hof onvoldoende onderzoek heeft gedaan om het vermoeden te kunnen rechtvaardigen dat die auto door belanghebbende is aangeschaft door middel van niet-verantwoorde inkomsten uit 2012. Ervan uitgaande, zoals de politie heeft gedaan, dat de hennepkwekerij in het najaar van 2012 is gestart, kan de aanschaf daarvan geen verband houden met de hennepkwekerij. Evenmin kan worden uitgesloten dat de auto is aangeschaft met inkomen uit eerdere jaren. Hetzelfde heeft te gelden voor de lening van € 1.500 die belanghebbende 9 juli 2012 aan zijn dochter heeft verstrekt. Ook hiervan is op grond van voornoemde omstandigheden niet aannemelijk geworden dat deze is verstrekt uit niet-verantwoorde inkomsten uit 2012. Hierbij neemt het Hof mede in aanmerking dat deze lening is verstrekt kort nadat belanghebbende – op 3 juli 2012 – een aanzienlijke belastingteruggaaf heeft ontvangen. Voorts werpt de omstandigheid dat belanghebbende op 24 december 2013 het bedrag van € 1.000 heeft kunnen lenen aan zijn dochter, gelet op het tijdsverloop, onvoldoende licht op de vraag of hij in 2012 niet verantwoorde inkomsten heeft genoten.

Het komt erop neer dat belanghebbende, gelet op het vermoeden van onschuld dat in deze belastingprocedure aan de orde is, het voordeel van de twijfel krijgt. Voor omkering en verzwaring van de bewijslast bestaat derhalve geen grond.

Nu de Inspecteur niet erin is geslaagd een deel van de door hem gestelde – door belanghebbende verzwegen – inkomsten via vermoedensbewijs aannemelijk te maken, is een logische conclusie dat hij ook anderszins daarin niet is geslaagd. Hetgeen de Inspecteur daarvoor heeft aangedragen is, mede in het licht van het oordeel van de strafrechter en het daaruit voortvloeiende vermoeden van onschuld en anders dan de Rechtbank heeft geoordeeld, niet voldoende voor de conclusie dat de Inspecteur aannemelijk heeft gemaakt dat belanghebbende in 2012 een bedrag van € 29.442 aan niet in de aangifte verantwoorde inkomsten heeft genoten.