Uitspraken

De rechtbank heeft die vordering, evenals de vorderingen van [persoon 1] en de curator, afgewezen. Aan de afwijzing van de vordering van MBS heeft de rechtbank ten grondslag gelegd dat voor zover die vordering is gegrond op het verzwijgen van de sterk dalende omzet en resultaat, de vordering is verjaard op grond van artikel 3:310 lid 1 BW omdat de stuitingsbrieven van 23 maart 2007 slechts zien op stuiting van de in het SOBI-rapport genoemde zaken, waartoe het verzwijgen van de sterk dalende omzet en resultaat niet behoort.

De rechtbank heeft voorts geoordeeld dat voor zover de vordering van MBS is gegrond op bedrog met betrekking tot de personele organisatie, de liquidatie van het verkoopteam en het projectteam en de geheime prijsverlagingen, de verjaringstermijn van 7:23 lid 2 BW van toepassing is omdat het gestelde handelen en nalaten van [geïntimeerden] niet aan te merken is als bedrog, waardoor de vordering is aan te merken als feitelijk gegrond op het niet-beantwoorden van de afgeleverde zaak aan de overeenkomst. Gezien de verjaringstermijn van twee jaar is deze vordering verjaard, aldus de rechtbank.

Het hoger beroep richt zich enkel tegen de afwijzing van de vordering van MBS.

In de arresten van 21 april 2006, ECLI:NL:HR2006:AW2582, Inno Holding/Sluis en 23 november 2007, ECLI:NL:HR:2007:BB3733, Ploum/Smeets, had de Hoge Raad te oordelen over de vraag of artikel 7:23 lid 2 BW geldt voor rechtsvorderingen die feitelijk zijn gegrond op het niet beantwoorden van de afgeleverde zaak aan de overeenkomst, ook indien door de koper op deze grondslag (tevens) een rechtsvordering uit onrechtmatige daad is gebaseerd. Die vraag is door de Hoge Raad bevestigend beantwoord. Dat de verkoper in de zaak Ploum/Smeets de non-conformiteit had verzwegen, deed daar niet aan af.

In de onderhavige zaak wordt de vordering echter niet (tevens) gebaseerd op de stelling dat de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt, doch op de stelling dat in het geheel geen overeenkomst tot stand zou zijn gekomen, als geen bedrog zou zijn gepleegd.

In artikel 7:23 BW, ingevolge artikel 7:47 BW van toepassing op de koop van aandelen in een vennootschap, is bepaald:

“1. De koper kan er geen beroep meer op doen dat hetgeen is afgeleverd niet aan de overeenkomst beantwoordt, indien hij de verkoper daarvan niet binnen bekwame tijd nadat hij dit heeft ontdekt of redelijkerwijs had behoren te ontdekken, kennis heeft gegeven. Blijkt echter aan de zaak een eigenschap te ontbreken die deze volgens de verkoper bezat, of heeft de afwijking betrekking op feiten die hij kende of behoorde te kennen doch die hij niet heeft meegedeeld, dan moet de kennisgeving binnen bekwame tijd na de ontdekking geschieden. (…)

2. Rechtsvorderingen en verweren, gegrond op feiten die de stelling zouden rechtvaardigen dat de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt, verjaren door verloop van twee jaren na de overeenkomstig het eerste lid gedane kennisgeving. Doch de koper behoudt de bevoegdheid om aan een vordering tot betaling van de prijs zijn recht op vermindering daarvan of op schadevergoeding tegen te werpen.

3. De termijn loopt niet zolang de koper zijn rechten niet kan uitoefenen als gevolg van opzet van de verkoper.”

In de Parlementaire Geschiedenis van Boek 7 BW (T.M. p. 146 en 147) wordt ten aanzien van het uiteindelijke artikel 7:23 lid 2 BW opgemerkt dat lid 2 ook geldt voor een verweer of vordering op grond van dwaling, waarbij werd opgemerkt dat de grens tussen dwaling en wanprestatie in de praktijk vaak moeilijk te trekken is. Het derde lid dient er volgens de toelichting toe te verhinderen dat het recht van de koper verloren gaat doordat de verkoper een afwijking bewust verborgen heeft gehouden of opzettelijk heeft nagelaten deze mee te delen.

In de Memorie van Toelichting (P.G. Boek 7, p.149) merkt de Minister op dat het, mede gelet op de verlenging van de verjaringstermijn tot twee jaren [hof: oorspronkelijk was een verjaringstermijn van één jaar voorzien], onnodig is om een schorsingsregeling in te voeren; volgens hem dient daarbij in dit verband ook bedacht te worden dat artikel 3.11.17 [hof: 3:316 BW] anders dan artikel 2016 BW [oud, hof] de mogelijkheid kent om de verjaring te stuiten door een enkele schriftelijke aanmaning, en voorts dat lid 3 van het onderhavige artikel de koper beschermt in geval van boos opzet aan de zijde van de verkoper.

Blijkens het V.V. II (P.G. Boek 7, p. 150) is vervolgens aan de orde geweest een door de Kamercommissie geplaatste kanttekening bij de opvatting van de bewindslieden dat ook de vordering en de bevoegdheid tot (buitengerechtelijke) vernietiging op grond van dwaling en bedrog vallen onder de in het tweede lid genoemde vorderingen gegrond op feiten die de stelling zouden rechtvaardigen dat de zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt. Naar het oordeel van de Kamercommissie beantwoordt de zaak in een geval van dwaling echter wel degelijk aan de overeenkomst, doch is het zo dat de koper de overeenkomst niet (op dezelfde gronden) zou hebben gesloten indien hij niet had gedwaald.

In de Memorie van Antwoord II (P.G. Boek 7, p. 152) hebben de bewindslieden daarop geantwoord dat zij, in afwijking van de Kamercommissie, van oordeel zijn dat het zich zeer wel kan voordoen dat het ontbreken van bepaalde eigenschappen die essentieel zijn voor het beantwoorden van de zaak aan de overeenkomst, tegelijk een beroep op dwaling rechtvaardigt omdat de koper bij bekendheid met dat ontbreken de koop niet zou hebben gesloten en ook overigens aan de eisen van artikel 6.5.2.11 [hof: 6:228 BW] is voldaan. In een dergelijk geval van samenloop wordt ongewenst geacht dat de koper, die geen ontbinding op grond van wanprestatie meer kan bewerkstelligen, op grond van dezelfde klachten toch hetzelfde resultaat langs de weg der vernietiging zou kunnen bereiken.

In de Memorie van Antwoord I ten aanzien van de ‘Afstemming titel 7.1 op Boeken 3 en 6’ (P.G. Boek 7, p. 156) is over de samenloopvraag nog opgemerkt dat in het stelsel van het nieuwe wetboek in beginsel alternativiteit geldt, hetgeen meebrengt dat het aan de koper is de figuur in te roepen, die naar zijn mening tot het voor hem meest gunstige resultaat leidt; ieder van de rechtsfiguren moet worden beoordeeld aan de hand van de voor die figuur zelf geldende regels; artikel 7.1.3.5 [hof: 7:23 BW] voegt daaraan slechts enkele regels toe die voor al deze figuren tegelijk gelden.

Naar het oordeel van het hof valt uit voornoemde wetgeschiedenis af te leiden dat het de uitdrukkelijke bedoeling van de wetgever is geweest om in het kader van de koopovereenkomst bij samenloop van acties (zoals ontbinding wegens wanprestatie, schadevergoeding wegens onrechtmatig handelen en vernietiging wegens een wilsgebrek) zoveel mogelijk te voorkomen dat verschillende verjaringsregimes zouden gelden; ongewenst werd immers geacht dat de koper voor wie de ene rechtsvordering niet meer open staat, nog wel voor de andere rechtsvordering zou kunnen kiezen. Met de gemaakte keuze voor een zeer ruim geformuleerd artikel 7:23 lid 2 BW heeft de wetgever ervoor willen zorgen dat een bepaald feitencomplex dat door een koper ten grondslag kan worden gelegd aan de stelling dat het geleverde non-conform is, ongeacht de insteek van diens vordering, onder een eenduidig verjaringsregime valt.

Gelet op die bedoeling kunnen de blijkens de onderstreping ruim gekozen bewoordingen “rechtsvorderingen (…), gegrond op feiten die de stelling zouden rechtvaardigen dat de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt” niet anders worden uitgelegd dan dat voor de verjaring van de rechtsvordering niet van belang is of daadwerkelijk de stelling wordt ingenomen dat de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt, dan wel gekozen wordt voor een vordering gegrond op de stelling dat geen koopovereenkomst tot stand zou zijn gekomen. Zolang de feitelijke grondslag maakt dat ook gekozen had kunnen worden voor een vordering gegrond op de stelling dat de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt, geldt de verjaringstermijn van artikel 7:23 lid 2 BW.

Dat, zoals in de literatuur ook wel wordt betoogd, bedriegende verkopers de extra bescherming van de klachtplicht – gevolgd door de korte verjaringstermijn van twee jaren – niet verdienen, acht het hof, gelet op de kenbare wens van de wetgever voor één systeem bij samenloop van acties niet van doorslaggevend belang. Daarbij laat het hof voorts de volgende overwegingen meewegen.

Het hof ziet geen rechtssystematisch verschil tussen een vernietigingsactie op grond van dwaling (in de T.M., MvA II en MvA I met zoveel woorden aan de orde gekomen) en op grond van het bedrog. Beide wilsgebreken kunnen immers veelal zowel de stelling rechtvaardigen dat de koop (zonder wilsgebrek) niet (op dezelfde wijze) zou zijn gesloten, als de stelling dat de geleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt. Juist met het oog op die samenloop heeft de wetgever ervoor gekozen om alle rechtsvorderingen gegrond op feiten die de stelling zouden rechtvaardigen dat de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt, gelijkelijk te laten verjaren. Het feit dat voor beide vernietigingsacties in artikel 3:52 BW eenzelfde verjaringsregime geldt (drie jaren na ontdekking) wijst er ook op dat de wetgever bedrog niet zodanig anders benadert dan dwaling, dat in het kader van artikel 7:23 BW een ander verjaringsregime voor bedrog aangewezen dan wel gerechtvaardigd is. Het hof wijst er verder nog op dat de koper ingeval van bedrog beschermd wordt door 7:23 lid 1 BW, dat bepaalt dat de klachttermijn in dat geval pas aanvangt op het moment dat de koper het gebrek feitelijk ontdekt, en veelal door lid 3 van dat artikel, dat bepaalt dat de verjaringstermijn niet loopt zolang de koper zijn rechten niet kan uitoefenen als gevolg van opzet van de verkoper. Bovendien blijkt uit de overweging van de wetgever inhoudende dat de koper in geval van boos opzet van de verkoper door lid 3 van artikel 7:23 BW in samenhang met de mogelijkheid een lopende verjaring door een aanmaning te stuiten, voldoende beschermd wordt, dat de wetgever de bescherming van de koper ook in het geval van bedrog heeft afgewogen en voldoende heeft geacht. Zoals de Hoge Raad in het arrest Inno Holding/Sluis ook bij zijn oordeel heeft betrokken, heeft de wetgever met artikel 7:23 BW niet alleen de belangen van de koper, maar tevens de belangen van de verkoper willen beschermen. Niet blijkt dat de wetgever de bedriegende verkoper (behoudens voormelde restricties in lid 1 en 3 van het artikel) van deze bescherming heeft willen uitsluiten.

Als de in het ongelijk te stellen partij zal het hof MBS in de kosten van het hoger beroep veroordelen.

De kosten voor de procedure in hoger beroep aan de zijde van [geïntimeerden] zullen worden vastgesteld op: