Uitspraken

Met de stelling van PMP dat EasySofa sinds het najaar van 2015 voortdurend inbreuk maakt op haar auteurs- en niet-geregistreerde modelrechten, is het voor deze procedure vereiste spoedeisend belang gegeven. Op dit punt heeft EasySofa ook geen verweer gevoerd.

Aangezien de beschermingsduur van het gestelde niet-geregistreerde modelrecht op 2 september 2016 eindigt, zal de voorzieningenrechter eerst het ingeroepen auteursrecht beoordelen.

Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen, is vereist dat het werk een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Dit betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes. Daarbuiten valt in elk geval al hetgeen een vorm heeft die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wijzen.1 Het HvJEU heeft de maatstaf aldus geformuleerd dat het moet gaan om ‘een eigen intellectuele schepping van de auteur van het werk’.2 Voorts geldt dat ook een verzameling of bepaalde selectie van op zichzelf niet beschermde elementen, een (oorspronkelijk) werk kan zijn in de zin van de Auteurswet, mits die selectie het persoonlijk stempel van de maker draagt. Deze maatstaf geldt ook indien het, zoals hier, een gebruiksvoorwerp betreft.3

Ter onderbouwing van haar standpunt dat de Janis een werk is in de zin van de Auteurswet heeft PMP in haar dagvaarding en ter zitting gewezen op de volgende – naar zij stelt creatieve combinatie van - uiterlijke kenmerken:

1. een contrasterende bies;

2. de weldadige rondingen van rugleuning, armleuningen en zitkussen;

3. de oorachtige vorm van de rugleuning;

4. e vrijwel vlakke rugleuning;

5. (twee) knopen die een contrast vormen met de rugleuning;

6. schuine poten;

7. de vorm van het zitkussen dat wordt verdrongen door de brede naar binnen geplaatste armleuningen;

8. een bies die doorloopt tot de onderkant van de stoel;

9. een horizontale bies op het zitkussen;

10. de naadlijn van de armleuning die doorloopt tot de onderkant van de stoel en uitloopt in een punt tussen de onderzijde van het zitkussen en de bies;

11. de liggende S-vorm van de armleuningen.

Ter zitting heeft PMP verklaard dat er twee versies van de Janis zijn: een met een contrasterende bies en een met een bies in de kleur van de stoffering van de oorfauteuil. EasySofa heeft bestreden dat de Janis met contrasterende bies vóór de openbaarmaking van de Beto reeds op de markt was. Hoewel dat wel op haar weg lag, heeft PMP geen feiten of omstandigheden naar voren gebracht waaruit kan worden afgeleid dat zij de Janis met contrasterende bies openbaar heeft gemaakt vóórdat de Beto daarmee op de markt kwam. De voorzieningenrechter zal daarom uitgaan van de Janis met bies in de kleur van de stoffering zoals afgebeeld onder 2.2. Partijen hebben voorts aan de kleur van de Janis en de gesteld inbreukmakende Beto geen aandacht besteed, zodat ook de voorzieningenrechter deze buiten beschouwing zal laten.

Naar EasySofa aanvoert is de enige afwijking van de oorfauteuil van Ruth het aantal knopen. Volgens EasySofa is op de ontwerptekening van de Janis te zien is dat deze – net als de oorfauteuil van Ruth – aanvankelijk ontworpen is met zeven knopen in de rugleuning en is de keuze voor de uiteindelijke uitvoering met twee knopen triviaal.

Dit standpunt wordt verworpen. De door PMP ontworpen stoel past zonder twijfel in een reeds sinds jaar en dag bekende stijl. Dat doet er niet aan af dat zij door binnen die stijl creatieve keuzen te maken tot een auteursrechtelijk te beschermen ontwerp kan komen.

Mede aan de hand van de ter zitting getoonde Janis en de door EasySofa overgelegde afbeeldingen van de oorfauteuil van Ruth constateert de voorzieningenrechter dat de in 4.5 vermelde kenmerken b, d, e, g, h en j in de oorfauteuil van Ruth niet zijn aan te wijzen. Zo zijn de arm- en rugleuning van de oorfauteuil van Ruth minder bol, is de rugleuning meer gebogen, en toont de stoel van Ruth aanzienlijk minder verdringing van het zitvlak door de armleuningen. Ook de bies en de puntvormige afwerking van de armleuning ontbreken. Dat sommige van deze kenmerken afzonderlijk wel in andere stoelen van Ruth kunnen worden aangewezen of dat dit in de stijl bekende elementen zijn neemt niet weg dat de combinatie van kenmerken (als geheel) niet aan de oorfauteuil van Ruth kan zijn ontleend. De combinatie van de in 4.5 vermelde kenmerken is daarmee naar voorlopig oordeel oorspronkelijk.

EasySofa meent dat de keuze voor het aantal knopen triviaal is maar heeft niet aangevoerd dat en gemotiveerd waarom hetzelfde geldt voor de combinatie van kenmerken van de Janis of dat de combinatie geen blijk geeft van creatieve keuzes. In dit kort geding moet er daarom van uit worden gegaan dat het ontwerp van de Janis (met bies in de kleur van de stof) wordt beschermd door het auteursrecht.

Voor de vraag of sprake is van inbreuk op het auteursrecht van PMP dient beoordeeld te worden in welke mate de totaalindruk van de Beto overeenstemt met die van de Janis. Daarbij moeten de auteursrechtelijke beschermde trekken in aanmerking worden genomen. EasySofa heeft aangevoerd dat mogelijke gelijkenissen tussen de beide fauteuils niet zijn terug te voeren op auteursrechtelijk beschermde trekken maar op elementen die al onderdeel waren van het vormgevingserfgoed. Daarnaast heeft EasySofa (deels uitsluitend mondeling ter zitting) gewezen op de volgende verschillen tussen de beide fauteuils:

1. de Beto bevat één, twee of vier knopen, terwijl de Janis altijd twee knopen bevat;

2. de knopen van de Beto zijn groter en geven de stoel een massiever uiterlijk;

3. de buitenkant van de armleuningen van de Beto heeft een andere afwerking dan bij de Janis: bij de Beto is de doorlopende bies ‘weggestikt’ onder de leuningen, waardoor er een overhellende rand is in plaats van de meer zichtbare bies bij de Janis;

4. e Beto bevat een glooiendere overgang in het opstaande deel van de armleuningen naar de rugleuning;

5. de uiteinden van de bovenkant van de rugleuning zijn bij de Beto vlak, waar deze bij de Janis meer opvulling geven waardoor de oorvorm wordt geaccentueerd;

6. de punt (kenmerk j) loopt bij de Beto niet door tot de onderkant van de stoel.

De beschermingsomvang van auteursrecht op het ontwerp van de Janis is naar voorlopig oordeel zeer beperkt. Als auteursrechtelijk beschermde trek moet vooral worden aangemerkt de combinatie van de hiervoor genoemde, op zichzelf mogelijk bekende of triviale, kenmerken. Waar deze combinatie niet in haar geheel is ontleend, leidt dit al snel tot een andere totaalindruk.

Gezien de beperkte beschermingsomvang wordt voorshands geoordeeld dat de Beto met vier knopen een andere totaalindruk wekt dan de Janis. Dit geldt in nog sterkere mate voor de Beto met één knoop. De grote enkele knoop is zeer opvallend en afwijkend van de Janis en is een voor de totaalindruk bepalend element. De Beto met twee knopen is echter, zoals PMP heeft gesteld, een vrijwel identiek ontwerp waarin de auteursrechtelijk beschermde combinatie is overgenomen en waarvan de totaalindruk geheel met het ontwerp van de Janis overeenstemt. De door EasySofa aangewezen verschillen zijn, zo al aanwezig, zo minimaal dat zij niet van invloed zijn op de totaalindruk.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de Beto in de tweeknoopsvariant (hierna: de Beto-fauteuil tweeknoopsvariant) naar voorlopig oordeel inbreuk maakt op de auteursrechten met betrekking tot de Janis.

EasySofa heeft nog betoogd dat niet PMP maar [Y] als auteursrechthebbende op het ontwerp van de Janis moet worden aangemerkt. Zij heeft daartoe aangevoerd dat de akte van overdracht (zie 2.1) onvoldoende bepaald is. Dit verweer moet worden verworpen. Uit het door EasySofa ter ondersteuning van haar standpunt genoemde arrest4 volgt integendeel dat aan de eis van voldoende bepaalbaarheid in de zin van artikel 3:84 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek is voldaan als de akte van levering zodanige gegevens bevat dat, eventueel achteraf, aan de hand daarvan kan worden vastgesteld om welk goed het gaat. Nu [Y] volgens de akte al zijn (huidige en toekomstige) intellectuele eigendomsrechten aan PMP heeft overgedragen op het moment dat een ontwerp is ontstaan en een concreet ontwerp, dat van de Janis, in 2013 tot stand is gekomen, is naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter aan deze eis voldaan.

Nu aannemelijk is dat de Beto-fauteuil tweeknoopsvariant inbreuk maakt op de auteursrechten met betrekking tot de Janis en reeds op deze grondslag de verhandeling van de Beto-fauteuil tweeknoopsvariant als hierna vermeld dient te worden gestaakt, heeft PMP in zoverre geen zelfstandig belang meer bij beoordeling van de modelrechtelijke grondslag van haar vorderingen.

Voor zover de vorderingen zich richten tegen de éénknoopsvariant en de vierknoopsvariant kunnen deze niet op grond van het modelrecht worden toegewezen omdat onvoldoende is gesteld om aan te nemen dat, ondanks de ook voor het modelrecht geldende beperkte beschermingsomvang, de vergelijking tussen de Beto en de Janis voor wat betreft het modelrecht tot een ander resultaat zou moeten leiden. Bovendien is niet gemotiveerd waarom deze varianten, ondanks de geconstateerde duidelijke afwijkingen van het ontwerp van de Janis, niettemin geacht moeten worden te zijn nagemaakt zoals is vereist voor toewijzing van een vordering op basis van een niet-ingeschreven gemeenschapsmodel (artikel 19 lid 2 GModVo).

De gestelde wanprestatie kan evenmin leiden tot toewijzing van de vorderingen met betrekking tot de éénknoopsvariant en de vierknoopsvariant al niet omdat niet is gesteld of blijkt dat de toezegging van EasySofa op de meubelbeurs in Brussel ook op deze varianten betrekking had.

Nu het ervoor gehouden moet worden dat EasySofa inbreuk heeft gemaakt op het auteursrecht met betrekking tot de Janis, is oplegging van een verbod als hierna vermeld toewijsbaar. Dit verbod zal, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, alleen de Beto-fauteuil tweeknoopsvariant betreffen. Om executieproblemen te voorkomen zal de termijn waarbinnen EasySofa het gebruik van de Beto-fauteuil tweeknoopsvariant dient te staken worden bepaald op twee werkdagen na betekening van dit vonnis. Van EasySofa mag worden verwacht dat zij binnen die termijn de staking van de verhandeling van de inbreukmakende fauteuils kan bewerkstelligen.

Het door PMP gevorderde verbod zou zich moeten uitstrekken tot de gehele EER. Gezien de harmoniserende jurisprudentie van het HvJEU op het gebied van het auteursrecht en nu door EasySofa niet is aangevoerd dat voor dit geschil relevante verschillen bestaan tussen de verschillende nationale wetgevingen van de EU-lidstaten, zal dit verbod worden toegewezen voor de EU. Voor de tot de EER behorende staten die geen EU-lidstaat zijn wordt het verbod geweigerd omdat PMP niet heeft gemotiveerd dat en waarom dit in de omstandigheden van het geval naar het nationale recht van die staten toewijsbaar is.

Ook de aan de overige geboden verbonden termijnen zullen worden verruimd teneinde executieproblemen te voorkomen.

De op te leggen dwangsom zal worden gemaximeerd op € 250.000,-. Voor matiging van de dwangsom tot € 1.000,- per dag en maximering tot € 25.000,- bestaat geen aanleiding, aangezien onduidelijk is of de dwangsom dan nog voldoende prikkel tot nakoming zou zijn.

De (deels verminderde) vorderingen zijn overigens niet bestreden en gezien het voorgaande toewijsbaar.

De termijn voor het instellen van een eis in de hoofdzaak in de zin van artikel 1019i Rv zal worden bepaald op zes maanden na heden.

EasySofa zal als de in overwegende mate in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten.

PMP maakt aanspraak op vergoeding van haar volledige proceskosten overeenkomstig artikel 1019h Rv en heeft specificaties van haar kosten ten bedrage van in totaal € 11.185,54 (exclusief BTW en inclusief griffierecht en explootkosten) overgelegd. EasySofa heeft hiertegen geen bezwaar gemaakt en deze kosten komen daarom voor vergoeding in aanmerking. Voor veroordeling in de nakosten bestaat geen grond, nu de kostenveroordeling ook voor deze nakosten een executoriale titel oplevert.5