Uitspraken

Eiser is afkomstig uit de regio Ituri in het oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC). De situatie in met name het oosten van de DRC is al lange tijd instabiel. Er wordt gestreden tussen het overheidsleger, (soms etnisch georganiseerde) milities, zogenoemde zelfverdedigingsgroepen (self defence groups). Daarnaast zijn er invloeden vanuit de buurlanden en is een vredesmacht van de Verenigde Naties (VN) aanwezig. De VN hebben een wapenembargo afgekondigd en diverse resoluties aangenomen met betrekking tot de DRC.

Eiser is van [groep] afkomst. In maart 2003 raakte eiser betrokken bij het opzetten van de alliantie tussen het Front des Nationalistes et Intégrationnistes (FNI) en de Force de Résistance Patriotique d’Ituri (FRPI) (hierna gezamenlijk te noemen: de FNI/FRPI-alliantie). Eiser is in oktober 2003 gearresteerd in verband met de moord op [naam], die lid was van de Union des Patriotes Congolais (UPC). In 2004 is hij hiervoor vrijgesproken. Eiser was in 2005 één van de[functie] van de Mouvement Révolutionnaire Congolais (MRC). Tot oktober 2006 was hij [functie] van de militaire tak van deze organisatie. Daarna is hij benoemd tot[functie] in het Congolese leger.

Op 6 juli 2007 is door het ICC een arrestatiebevel jegens eiser uitgevaardigd. Eiser werd, kort gezegd, verdacht van het plegen van een aanslag op het dorp [stad] in[provincie] op 24 februari 2003. Op 6 februari 2008 is eiser aangehouden door de Congolese autoriteiten waarna hij op 7 februari 2008 is overgedragen aan het ICC. Op 18 december 2012 heeft de Trial Chamber II van het ICC uitspraak gedaan in eisers strafzaak. Eiser is vrijgesproken van de hem ten laste gelegde feiten. Op diezelfde datum is eiser vrijgelaten uit het ICC detentiecentrum. De openbaar aanklager is in hoger beroep gegaan tegen de uitspraak van de Trial Chamber. De Appeals Chamber heeft nog niet beslist op het hoger beroep.

Aan eiser zijn door de Verenigde Naties (VN) sancties opgelegd, bestaande uit de bevriezing van zijn tegoeden en een reisverbod. Deze sancties zijn nog steeds van kracht.

Op grond van artikel 31, eerste lid, van de Vw 2000 wordt een aanvraag tot het verlenen van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd als bedoeld in artikel 28 afgewezen indien de vreemdeling niet aannemelijk heeft gemaakt dat zijn aanvraag is gegrond op omstandigheden die, hetzij op zichzelf, hetzij in samenhang met andere feiten, een rechtsgrond voor verlening vormen. In artikel 31, tweede lid, aanhef en onder k, van de Vw 2000 is bepaald dat bij het onderzoek naar de aanvraag mede wordt betrokken de omstandigheid dat de vreemdeling een gevaar vormt voor de openbare orde of nationale veiligheid.

Op grond van artikel 3.107, tweede lid, van het Vreemdelingenbesluit (Vb) 2000 wordt, indien artikel 1(F) van het Verdrag betreffende de status van Vluchtelingen van Genève van 28 juli 1951, zoals gewijzigd bij Protocol van New York van 31 januari 1967 (Vluchtelingenverdrag) aan het verlenen van een verblijfsvergunning aan de vreemdeling op grond van artikel 29, eerste lid, onder a, van de Vw 2000 in de weg staat, aan die vreemdeling evenmin een verblijfsvergunning verleend op één van de andere gronden, bedoeld in artikel 29 van die wet.

Op grond van artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag zijn de bepalingen van dat Verdrag niet van toepassing op een persoon ten aanzien van wie er ernstige redenen zijn om te veronderstellen dat:

a. hij een misdrijf tegen de vrede, een oorlogsmisdrijf of een misdrijf tegen de menselijkheid heeft begaan, zoals omschreven in de internationale overeenkomsten welke zijn opgesteld om bepalingen met betrekking tot deze misdrijven in het leven te roepen;

b. hij een ernstig niet-politiek misdrijf heeft begaan buiten het land van toevlucht, voordat hij tot dit land als vluchteling is toegelaten;

c. hij zich schuldig heeft gemaakt aan handelingen welke in strijd zijn met de doelstellingen en beginselen van de Verenigde Naties (VN).

Volgens paragraaf C4/3.1.3.3 van de Vreemdelingencirculaire (Vc) 2000 is de bewijslast voor het aantonen van artikel 1(F) een bijzondere. De Minister moet aantonen dat er 'ernstige redenen' zijn om te veronderstellen dat de vreemdeling onder de criteria van artikel 1(F) valt. De veronderstelling dat artikel 1(F) van toepassing is hoeft niet bewezen te worden volgens de in het strafrecht gehanteerde bewijsmaatstaf, maar moet niettemin zorgvuldig worden gemotiveerd. Als er ernstige redenen zijn om te veronderstellen dat de vreemdeling zich aan een in artikel 1(F) bedoelde handeling heeft schuldig gemaakt, dient betrokkene, wil hij voorkomen dat op hem artikel 1(F) van toepassing zal worden verklaard, één en ander gemotiveerd te weerleggen. Teneinde te kunnen bepalen of betrokkene individueel voor artikel 1(F)-handelingen verantwoordelijk dient te worden gehouden, wordt onderzocht of ten aanzien van betrokkene kan worden aangenomen dat hij weet heeft gehad of had behoren te hebben van het plegen van het betreffende misdrijf/de betreffende misdrijven ('knowing participation') én of hij op enige wijze hieraan persoonlijk heeft deelgenomen ('personal participation'). Indien hiervan sprake is kan aan betrokkene artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag worden tegengeworpen. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de 'personal and knowing participation test' (artikel 25 en 27 tot en met 33 Statuut van Rome). Er is sprake van 'personal participation' wanneer:

a. blijkt dat de vreemdeling een misdrijf als bedoeld in artikel 1(F) persoonlijk heeft gepleegd;

b. een misdrijf als bedoeld in artikel 1(F) in opdracht, of onder verantwoordelijkheid, van de vreemdeling is gepleegd;

c. de vreemdeling een misdrijf als bedoeld in artikel 1(F) heeft gefaciliteerd, dat wil zeggen dat zijn handelen en/of nalaten in wezenlijke mate heeft bijgedragen aan het misdrijf;

d. een vreemdeling heeft behoord tot een categorie personen binnen een organisatie waarvan de Minister heeft geconcludeerd dat aan personen die behoren tot deze categorie in de regel 1(F) zal worden tegengeworpen, tenzij de betreffende vreemdeling kan aantonen dat er in zijn individuele geval sprake is van een significante uitzondering.

Verweerder heeft allereerst aan de tegenwerping van artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag ten grondslag gelegd dat eiser vanwege zijn positie binnen de FNI/FRPI-alliantie verantwoordelijk is voor verschillende misdrijven. Verweerder wijst er in dit kader op dat eiser als militair [functie], dan wel als deputy chief of staff, verantwoordelijk was voor de militaire operaties van deze alliantie. Blijkens het verhandelde ter zitting werpt verweerder in dit verband alleen de periode tussen maart 2003 en oktober 2003 aan eiser tegen. In oktober 2003 is eiser immers gearresteerd en vervolgens heeft hij langere tijd in detentie gezeten.

Niet is in geschil dat eiser een zekere positie heeft bekleed binnen de FRPI en dat hij betrokken is geweest bij het opzetten van de FNI/FRPI alliantie in maart 2003. Wat eisers exacte rol is geweest, is echter onduidelijk gebleven. Zoals volgt uit de uitspraak van het ICC in de zaak van eiser bestonden er in deze periode vele strijdende milities en groeperingen, die bovendien regelmatig uit elkaar vielen of juist een samenwerking aangingen met andere groeperingen. Dit heeft er ook toe geleid dat de tenlastelegging ten aanzien van eiser in die procedure is gewijzigd. In eerste instantie is eiser aangeklaagd voor zijn betrokkenheid bij de aanval op [stad] in zijn hoedanigheid van [functie] van het FNI. Uiteindelijk is de aanklacht gewijzigd in die zin dat het ging om zijn hoedanigheid van [functie] van de Bedu-Ezekere Groupement, een self defence group, van welke aanklacht eiser is vrijgesproken, zoals in overweging 1.3 al is vermeld.

Verweerder is er naar het oordeel van de rechtbank niet in geslaagd om aannemelijk te maken dat eiser leiding heeft gegeven aan of daadwerkelijke effectieve controle heeft gehad over het FNI, de FRPI of de alliantie van die twee, in die zin dat hij verantwoordelijk kan worden gehouden voor door elementen of milities van deze groeperingen gepleegde misdrijven als bedoeld in artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag. De door verweerder in dit kader aangehaalde bronnen zijn daartoe onvoldoende concreet. Daartoe overweegt de rechtbank het volgende.

De conclusie is dat verweerder met de in het voornemen en het besluit opgenomen verwijzingen onvoldoende concreet naar tijd en plaats aannemelijk heeft weten te maken dat aan eiser, vanwege zijn positie binnen de FNI, dan wel bij de Bedu-Ezekere Groupement, de FRPI of de FNI/FRPI-alliantie, artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag kan worden tegengeworpen. Op dit onderdeel is het besluit dan ook onzorgvuldig tot stand gekomen en onvoldoende gemotiveerd. De rechtbank verwijst in dit verband naar de eerder genoemde vaststelling van het ICC dat de situatie en gezagsstructuur met betrekking tot de veelheid aan groeperingen en milities onduidelijk was. Weliswaar heeft dat betrekking op een andere periode, maar verweerder heeft niet gemotiveerd dat deze situatie nadien is gewijzigd.

Verweerder heeft aan de tegenwerping van artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag aan eiser tot slot ten grondslag gelegd dat eiser, gelet op de gedragingen vermeld in overweging 5, in strijd heeft gehandeld met de beginselen en de doelstellingen van de VN zoals opgesomd in artikel 1 en 2 van het Handvest van de Verenigde Naties. Verweerder heeft daarbij in het bijzonder verwezen naar de resoluties 1484 van 30 mei 2003, 1493 van 28 juli 2003, 1533 van 12 maart 2004, 1804 van 13 maart 2008 en 1807 van 31 maart 2008. Aan eiser zijn bovendien sancties opgelegd door de VN-Veiligheidsraad en eiser staat nog steeds gesignaleerd als persoon die in strijd heeft gehandeld met het wapenembargo tegen de DRC, van wie de activa bevroren moeten worden en aan wie de toegang tot het grondgebied van de Europese Unie moet worden geweigerd.

Al gezien overwegingen 7 en 8 is het standpunt van verweerder dat eiser vanwege de aan hem verweten gedragingen in strijd heeft gehandeld met de beginselen en doelstellingen van de VN zoals vermeld in artikel 1 en 2 van het Handvest onzorgvuldig voorbereid en onvoldoende gemotiveerd. Voor zover verweerder betoogt dat eiser in strijd heeft gehandeld met voornoemde resoluties, kan dat standpunt om dezelfde reden geen stand houden. Daarbij merkt de rechtbank op dat eiser, behoudens op de lijst van personen aan wie sancties zijn opgelegd, niet bij naam wordt genoemd in de resoluties.

Met betrekking tot de vermelding van eisers naam op de lijst van personen aan wie sancties zijn opgelegd stelt de rechtbank vast dat onduidelijk is wanneer eiser op deze lijst is gezet en wat daarvoor de directe aanleiding is geweest. Eiser heeft betoogd dat het voor de hand ligt dat zijn naam op de lijst is geplaatst in verband met zijn vervolging bij het ICC. Hoewel eiser hier al in de zienswijze op heeft gewezen, heeft verweerder hier in het bestreden besluit niet afdoende op gereageerd. Naar het oordeel van de rechtbank is in ieder geval niet uitgesloten dat eisers opname op de lijst verband houdt met zijn vervolging bij het ICC. Verweerder is dan ook ten onrechte niet nader op dit betoog ingegaan. Dat klemt te meer nu eiser op 18 december 2012 is vrijgesproken door het ICC van de hem ten laste gelegde feiten. Verweerder heeft dan ook ten onrechte geen nader onderzoek gedaan naar de datum en de reden van opname van eiser op de bedoelde VN-lijst. Verweerder heeft ook ten aanzien van de tegenwerping van het rekruteren van kindsoldaten ten onrechte nagelaten nader onderzoek te verrichten. Zo heeft verweerder niet onderzocht of aan het bericht van de Speciaal Afgezant dat eiser in 2006 betrokken is geweest bij het rekruteren van kindsoldaten een rapportage ten grondslag ligt en, zo ja, op welke feitelijke informatie deze rapportage is gebaseerd.

Gelet hierop heeft verweerder niet, althans niet zonder nader onderzoek, de aan eiser opgelegde VN-sancties ten grondslag kunnen leggen aan de tegenwerping van artikel 1(F) van het Vluchtelingenverdrag aan eiser. Zoals de rechtbank eerder heeft overwogen is het aan verweerder om dit gedegen te motiveren na een zorgvuldig onderzoek. Dat geldt te meer nu de VN-lijst zelf geen bronvermelding bevat. Bovendien is van belang dat eiser zelf weinig tot geen mogelijkheden heeft om zich te verweren tegen een dergelijke signalering.

Eiser heeft aan zijn aanvraag ten grondslag gelegd dat hij zich in de procedure bij het ICC negatief over president Kabila heeft uitgelaten. Hij heeft daar immers verklaard dat Kabila zelf achter de aanval op [stad] zat. Hij zal dan ook bij terugkeer in de negatieve aandacht van de autoriteiten staan en gedetineerd worden, terwijl de situatie in de gevangenissen in strijd is met artikel 3 van het EVRM. In dat verband heeft eiser verwezen naar het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) van 14 november 2013 (Z.M. tegen Frankrijk, zaak 40042/11). Daarnaast heeft eiser erop gewezen dat tegen hem in de DRC door een lokale non-gouvernementele organisatie een nieuwe strafzaak aanhangig is gemaakt.

Uit het arrest Z.M. tegen Frankrijk blijkt dat personen die terugkeren naar de DRC automatisch worden ondervraagd op het vliegveld. Indien iemand wordt aangemerkt als een tegenstander van het regime van president Kabila, loopt hij of zij het risico om te worden gedetineerd gedurende enkele dagen of weken. Gedurende deze detentie is er een reëel risico op schending van artikel 3 van het EVRM, aldus het EHRM.

Verweerder heeft zich in het bestreden besluit op het standpunt gesteld dat de vrees voor detentie een onzekere toekomstige gebeurtenis betreft en dat niet is gebleken dat de situatie in de gevangenissen in de DRC in strijd is met artikel 3 van het EVRM. De rechtbank is van oordeel dat uit het arrest van het EHRM blijkt dat deze conclusies van verweerder geen stand kunnen houden. Dat betekent dat het besluit ook op dit punt onvoldoende is gemotiveerd. Verweerder dient dan ook in het nieuw te nemen besluit zowel de nieuwe strafzaak tegen eiser als het hierboven genoemde arrest van het EHRM te betrekken bij de hernieuwde beoordeling van artikel 3 van het EVRM. Nu alsnog een nieuwe beoordeling van artikel 3 van het EVRM dient plaats te vinden, ziet de rechtbank geen aanleiding in te gaan op de overige omstandigheden die eiser heeft aangevoerd.