Uitspraken

Tussen partijen is niet in geschil dat de wijziging van de Wet OB zoals die in werking is getreden op 1 januari 2013 een beperking van de BTW-vrijstelling inhoudt, in die zin dat de medische diensten van de leden van AVIG en NAAV, betrekking hebbend op – samengevat weergegeven – (ook) complementaire geneeskunde, niet meer vrijgesteld zijn van BTW. AVIG en NAAV c.s. betogen dat de Staat onrechtmatig jegens hen handelt door de wetswijziging op dat punt door te voeren. Daarmee is de bevoegdheid van de burgerlijke rechter, in dit geval de voorzieningenrechter in kort geding, gegeven.

De Staat heeft als preliminair verweer aangevoerd dat AVIG en NAAV c.s. niet-ontvankelijk moeten worden verklaard in hun vorderingen. Daartoe voert de Staat – kort gezegd – aan dat [eiser 1] c.s. zich dienen te wenden tot de belastingrechter en dat AVIG en NAAV geen eigen belang hebben bij de vorderingen.

Kern van het geschil betreft de vraag of omzetbelasting mag worden geheven bij de leden van AVIG en NAAV voor de door hen geleverde diensten. Met het oog op het gesloten stelsel van rechtsmiddelen is de bestuursrechter bij uitsluiting bevoegd om te oordelen over de rechtmatigheid van de op aangifte van individuen te betalen belasting. Uit artikel 26 lid 2 van de Algemene wet inzake Rijksbelastingen vloeit immers voort dat tegen de voldoening van omzetbelasting bezwaar kan worden gemaakt en vervolgens beroep bij de bestuursrechter kan worden ingesteld. In die procedure kunnen alle bezwaren die in deze procedure zijn aangevoerd aan de orde worden gesteld. Anders dan AVIG en NAAV c.s. kennelijk betogen, lijdt het geen twijfel dat de rechter in die procedure bevoegd en zelfs verplicht is de stelling te beoordelen dat sprake is van strijdigheid met Europese regelgeving voor zover dat nodig is voor de beslissing op het door die rechter behandelde beroep. Voorts bepaalt artikel 8:81 lid 1 van de Algemene wet bestuursrecht dat de (bestuursrechtelijke) voorzieningenrechter, zodra bezwaar is gemaakt (op verzoek) een voorlopige voorziening kan treffen in geval van onverwijlde spoed. Een en ander brengt mee dat door de wetgever een speciale rechtsgang is aangewezen die met voldoende waarborgen is omkleed, ook indien zich een spoedeisend geval voordoet. Daar komt bij dat een behoorlijke taakverdeling tussen de burgerlijke rechter en de bestuursrechter het in het algemeen ongewenst doet zijn dat tegelijkertijd voor beide rechters procedures over de verbindendheid van voorschriften worden gevoerd, met het risico van een verschillende uitkomst. [eiser 1] c.s. dienen dan ook niet-ontvankelijk te worden verklaard in hun vorderingen.

De omstandigheid dat (nieuwe) regelgeving niet op voorhand door de bestuursrechter kan worden getoetst, maar eerst nadat daadwerkelijk uitvoering door middel van belastingheffing plaatsvindt, maakt het voorgaande niet anders. Die omstandigheid vloeit immers voort uit het gesloten stelsel van rechtsbescherming in het belastingrecht. Deze door de wetgever gewilde beperking levert niet een rechtstekort op waarin door de burgerlijke rechter zou moeten worden voorzien (HR 21 april 2006, NJ 2006, 271). De in dit arrest bedoelde uitzondering waarin door de burgerlijke rechter kan worden getoetst of een voorgenomen besluit of standpunt van de inspecteur onmiskenbaar onjuist of zonder grond is, doet zich in deze zaak niet voor nu reeds bezwaar is en kan worden gemaakt tegen de voldoening van de omzetbelasting en het handelen van de (mogelijk) belastingplichtige niet meer door het standpunt van de inspecteur zal worden beïnvloed. Bovendien hebben [eiser 1] c.s. deze kortgedingprocedure pas enkele maanden na de inwerkingtreding van de nieuwe regelgeving aanhangig gemaakt, zodat toetsing vóór de inwerkingtreding hoe dan ook niet meer aan de orde is. Dat [eiser 1] c.s. zelf handelingen moeten verrichten die tot daadwerkelijke uitvoering van de regelgeving en daarmee tot het openen van een rechtsingang bij de bestuursrechter leiden, leidt evenmin tot een ander oordeel. [eiser 1] c.s. zijn immers verplicht tot het verrichten van die handelingen (het doen van aangifte) en zijn daartoe kennelijk – gelet op de mededeling dat reeds bezwaarprocedures lopen – ook al overgegaan.

AVIG en NAAV stellen op zichzelf terecht dat zij zich niet rechtstreeks tot de bestuursrechter kunnen wenden ter beoordeling van onderhavig geschil. Voor de beoordeling van de ontvankelijkheid van AVIG en NAAV is evenwel relevant of zij een eigen belang hebben bij hun vorderingen. In gevallen waarin de rechtsbescherming van individuen is opgedragen aan de bestuursrechter, kan de enkele bundeling van de belangen van die individuen door een rechtspersoon er immers niet toe leiden dat voor die rechtspersoon de weg naar de burgerlijke rechter komt open te staan. Afgezien van de gevallen waarin een voorziening bij voorraad niet door de bestuursrechter kan worden getroffen, bestaat geen taak voor de burgerlijke rechter (HR 9 juli 2010, NJ 2012, 241).

AVIG en NAAV hebben noch in de inleidende dagvaarding, noch in hun pleidooi in eerste termijn ter zitting gesteld dat zij een eigen belang hebben bij de door hen ingestelde vorderingen. Integendeel, in hun pleidooi hebben zij onmiskenbaar aangegeven dat zij door middel van deze procedure opkomen voor de gebundelde individuele belangen van hun leden. Het standpunt van AVIG en NAAV dat hun eigen belang is gelegen in hun statutaire doelstelling van de bevordering van de integrale geneeskunde en acupunctuur is pas in tweede termijn aangevoerd, nadat de Staat een ontvankelijkheidsverweer had gevoerd en door de voorzieningenrechter vragen over het eigen belang van AVIG en NAAV zijn gesteld, en kan niet worden gevolgd. Hoewel op zichzelf niet onwaarschijnlijk is dat de uitoefening van integrale en alternatieve geneeskunde hinder ondervindt door de toepassing van de nieuwe regelgeving, kan genoemde doelstelling niet anders worden gezien dan als behartiging van de belangen van de leden. De daadwerkelijke uitoefening van integrale en alternatieve geneeskunde gebeurt immers door de leden en niet door AVIG en NAAV zelf.

Op grond van het voorgaande moet ervan worden uitgegaan dat AVIG en NAAV geen eigen belang behartigen in deze procedure. Dat leidt ertoe dat ook zij niet-ontvankelijk moeten worden verklaard in hun vorderingen.

AVIG en NAAV c.s. zullen, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding, alsmede (deels voorwaardelijk) in de nakosten.