vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Afdeling privaatrecht, voorzieningenrechter civiel
zaaknummer / rolnummer: C/13/604734 / KG ZA 16-302 MV/TF
Vonnis in kort geding van 22 maart 2016
[eiseres]
,
wonende te [woonplaats] ,
eiseres bij concept dagvaarding op verkorte termijn,
advocaat mr. T.J. van Veen te Ede (Gld),
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
FREMANTLEMEDIA NETHERLANDS B.V. tevens handelend onder de naam BLUE CIRCLE,
gevestigd te Amsterdam-Duivendrecht,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
RTL NEDERLAND B.V.,
gevestigd te Hilversum,
gedaagden,
advocaat mr. H.A.J.M. van Kaam te Amsterdam.
Eiseres zal hierna [eiseres] worden genoemd en gedaagden afzonderlijk Blue Circle en RTL.
1 De procedure
Ter terechtzitting van 22 maart 2016 heeft [eiseres] gesteld en gevorderd overeenkomstig de in fotokopie aan dit vonnis gehechte conceptdagvaarding. Gedaagden hebben verweer gevoerd met conclusie tot weigering van de gevraagde voorzieningen. Partijen hebben producties in het geding gebracht en hun standpunt toegelicht aan de hand van een pleitnota. In verband met de spoedeisendheid van de zaak is op 22 maart 2016 de beslissing gegeven. Meegedeeld is dat de uitwerking daarvan zal volgen op 5 april 2016. Het onderstaande vormt deze uitwerking.
Ter zitting waren voor zover van belang aanwezig:
aan de zijde van [eiseres] : [eiseres] en haar zoon en mr. Van Veen,
aan de zijde van gedaagden: [naam 1] ( [functie] van het programma ‘ [programma] ’), [psycholoog] (psycholoog), [naam 2] ( [functie] ), [naam 3] ( [functie] bij Blue Circle), [naam 4] ( [functie] bij RTL) en mr. Van Kaam.
2 De feiten
2.1.
Blue Circle heeft voor RTL het televisieprogramma “ [programma] ” (hierna het programma) geproduceerd. Het betreft een reality-programma waarin hulp wordt geboden aan personen met verzameldwang. Na een noodkreet van een naaste wordt de verzamelaar met behulp van een team van deskundigen geholpen om een begin te maken met het opruimen van de woning. Inmiddels wordt het programma door RTL voor het 4e seizoen uitgezonden.
2.2.
[eiseres] leidt in hoge mate een teruggetrokken bestaan. Zij is in 1999 gescheiden, woont alleen en heeft een moeizame verhouding met haar zoon [zoon] . [eiseres] heeft diverse lichamelijke en psychische klachten. Zij lijdt bijvoorbeeld aan chronische vermoeidheid en kan slecht tegen stress. [eiseres] is afgekeurd voor het arbeidsproces. Ten gevolge van voornoemde klachten heeft [eiseres] al geruime tijd haar woning niet op orde.
2.3.
Zoon [zoon] heeft [eiseres] , zonder haar medeweten, in augustus 2015 aangemeld voor deelname aan het programma.
2.4.
Op 17 november 2015 is een filmploeg vergezeld van onder andere zoon [zoon] en presentatrice [presentatrice] naar de woning van [eiseres] gegaan. [zoon] en [presentatrice] hebben bij de woning aangebeld. [eiseres] heeft ze vervolgens binnengelaten. Op dat moment bleef de filmploeg nog op afstand.
2.5.
Dezelfde dag is namens Blue Circle door een aantal personen van het programmateam aan [eiseres] gevraagd medewerking te verlenen aan het programma. Het programmateam bestaat onder andere uit [psycholoog] , psycholoog, en [naam 5] , klinisch psycholoog, beiden werkzaam bij GGD-instelling Altrecht (hierna Altrecht) en beiden gespecialiseerd in verzamelproblematiek. Ook [naam 6] , jarenlang werkzaam geweest bij de GGD en gespecialiseerd in het creëren van een veilige leefomgeving behoort tot het programmateam.
2.6.
[eiseres] heeft op 17 november 2015 na het bezoek van haar zoon en [presentatrice] een gesprek van ongeveer 1,5 uur met psycholoog
[psycholoog] gevoerd over de eventuele deelname van [eiseres] aan het programma. De onder 2.5 genoemd psychologen hebben vervolgens samen overleg gevoerd en geconcludeerd dat [eiseres] een geschikte kandidaat voor het programma zou zijn. [eiseres] heeft voorts een vriendin genaamd [naam 7] naar de woning laten komen en met haar gepraat over deelname aan het programma. [eiseres] heeft daarna nog skypecontact gehad met een vriend in het buitenland om advies te vragen. [eiseres] heeft vervolgens ingestemd met deelname aan het programma.
2.8.
Op 17, 18 en 19 november 2015 hebben er opnamen plaatsgevonden in en rond de woning van [eiseres] . Het opruimen van de woning en de interactie tussen [eiseres] en zoon [zoon] en het programmateam is daarbij in beeld gebracht. Aan het einde van de derde dag heeft [eiseres] meegedeeld voor die dag te willen stoppen. De volgende dag, op 20 november 2015, werd het programmateam opgewacht door zoon [zoon] . Hij gaf aan dat [eiseres] rust wenste en de opnamen wilde stoppen. Later op de dag hebben [psycholoog] en [presentatrice] nog met [eiseres] gepraat. [eiseres] bleef bij haar standpunt om niet meer mee te werken aan het programma. Vervolgens is er geen contact meer geweest tussen Blue Circle en [eiseres] .
2.9.
Bij brief van 20 november 2015 heeft [psycholoog] aan de huisarts van [eiseres] het volgende meegedeeld:
(…) In de afgelopen week is er door het team van het televisieprogramma vier dagen lang hulp aangeboden.(…) Op basis van cognitieve gedragstherapie is volgens het behandelprotocol verzameldwang een begeleidingstraject gestart. De begeleiding heeft zich in deze dagen beperkt tot de verzameldwang, omdat dat het kader is waarbinnen de betrokken professionals gespecialiseerd zijn en dus gepaste hulp aangeboden kan worden. (…) Met mw. is overeengekomen dat het doel van deze dagen het opruimen van de woonkamer, gang en kelder was. Hiertoe is onder voortdurende begeleiding van een psycholoog en met ondersteuning van haar zoon en een goede vriendin stapsgewijs in kaart gebracht welke spullen er aanwezig waren in de betreffende ruimte en vervolgens besloten of mw. deze spullen 1) nodig had en 2) kwijt kon in de betreffende ruimte, zodat zij de woonruimtes weer in kon richten zoals zij deze idealiter voor zich ziet. Mw. [eiseres] heeft zelf de regie gehad over hoe en door wie er opgeruimd en ondersteund mocht worden. Het zijn intensieve dagen geweest voor mw. waarin ze zich dapper heeft ingezet (…). Daardoor is er ook daadwerkelijk enig resultaat bereikt in de woning, in woonkamer, gang en kelder (…). De laatste dag heeft mw. op advies van haar zoon besloten niet verder te gaan met opruimen, maar het traject af te ronden omdat ze zich gespannen en vermoeid voelde door de voorgaande dagen. Mijn advies is met klem nazorg te organiseren bij een ggz-instelling gespecialiseerd in dwangstoornissen. (…)
2.10.
Bij brief van 1 maart 2016 heeft Blue Circle aan [eiseres] meegedeeld dat op [datum] de aflevering van het programma waarin zij centraal stond, zal worden uitgezonden.
2.11.
Bij brief van 11 maart 2016 heeft [eiseres] Blue Circle verzocht om haar uiterlijk 14 maart 2016 te 17.00 uur schriftelijk te bevestigen dat het
programma niet zal worden uitgezonden. Voorts heeft [eiseres] aangekondigd dat zij bij het uitblijven van deze bevestiging een kort geding zal starten.
2.12.
Bij e-mail van 14 maart 2016 heeft Blue Circle aan [eiseres] meegedeeld op dat moment geen reden te zien om aan haar verzoek te voldoen.
2.13.
Bij brief van 16 maart 2016 heeft de advocaat van [eiseres] gedaagden gesommeerd binnen 48 uur te bevestigen dat de opgenomen beelden van [eiseres] niet openbaar zullen worden gemaakt en zullen worden vernietigd.
2.14.
Op 17 maart 2016 heeft tussen partijen telefonisch overleg plaatsgevonden, hetgeen niet tot overeenstemming heeft geleid.
2.15.
Bij e-mail van 18 maart 2016 heeft [naam 3] aan de advocaat van [eiseres] meegedeeld dat gedaagden geen reden zien om aan het verzoek om een uitzendverbod gehoor te geven.
2.16.
In een schriftelijke verklaring van 22 maart 2016 van [psycholoog] over de beslissing van [eiseres] om deel te nemen aan het programma staat voor zover van belang het volgende:
(…) Mevrouw [eiseres] heeft zo veel tijd kunnen nemen als nodig was om een beslissing te kunnen nemen waar ze achter kon staan en er is geen druk uitgeoefend om in te stemmen met deelname. Ze wilde de hulp aannemen die haar zoon voor haar georganiseerd had, maar ze aarzelde om in de openbaarheid te treden met haar problemen. Mevrouw heeft haar zoon en een goede vriendin benaderd om mee te denken over de beslissing. Nadat mevrouw volledig was geïnformeerd over de voor- en nadelen verbonden aan de opnamen en uitzending heeft zij deze goed kunnen wegen en heeft zij besloten hieraan haar medewerking te verlenen. Mijn inschatting is geweest dat het haalbaar zou zijn voor mevrouw om deel te nemen aan het programma, mits we samen rekening zouden houden met een aantal factoren. (…)
2.17.
In een verklaring van [naam 5] staat voor zover van belang het volgende:
(…) Na het eerste contact met de deelnemer vindt er altijd buiten de camera om een intake gesprek plaats met de psycholoog [psycholoog] , de deelnemer en mijzelf. Tijdens de eerste opname dag is dit bij deze deelnemer ook zo gegaan. [eiseres] kwam adequaat over, gaf aan wat zij qua belasting wel en niet aankon, haar realiteitstoetsing was intact en gezamenlijk is gekeken wat dit voor haar deelname betekende. De mogelijke consequenties van wel of geen deelname aan het programma zijn besproken en zij kon hier realistisch naar kijken. De gezamenlijke conclusie was dat het team van Blue Circle rekening zou houden met haar tempo en belasting. Dat is tijdens de opnamedagen ook gebeurd.
De bespreking en ondertekening van de deelnemersverklaring heeft in mijn aanwezigheid plaatsgevonden. (…) De deelnemersverklaring is uitvoerig besproken en waar nodig heb ik op bepaalde punten op verzoek van [eiseres] een uitleg gegeven.
Mijns inzien was [eiseres] goed in staat om een en ander te kunnen beoordelen. Er waren geen redenen om aan te nemen dat ze het niet begreep, of de gevolgen niet kon overzien.
2.18.
Ter zitting hebben gedaagden drie fragmenten van het programma met [eiseres] laten zien. In het eerste fragment is te zien dat zoon [zoon] en [presentatrice] bij [eiseres] voor de deur staan en worden binnengelaten. In het tweede fragment is te zien dat [eiseres] na het gesprek met psycholoog
[psycholoog] instemt met deelname aan het programma. Het derde fragment betreft opnamen in de kelder en de schuur van de woning van [eiseres] . Tijdens de opnamen wordt overleg gevoerd met [eiseres] over wat er moet gebeuren in de woning en de voortgang van het opruimen.
4 De beoordeling
4.1.
[eiseres] heeft een spoedeisend belang bij haar vorderingen nu de uitzending van het programma staat gepland op woensdagavond [datum] .
4.2.
Uitgangspunt in deze zaak is dat [eiseres] op 17 november 2016 een deelnemersverklaring (hierna ook de overeenkomst) heeft ondertekend en daarmee - kort gezegd - onvoorwaardelijke en onherroepelijk toestemming heeft gegeven om opnamen voor het programma te maken en uit te zenden, alsmede afstand heeft gedaan van de intellectuele eigendomsrechten die aan het programma zijn verbonden.
4.3.
[eiseres] stelt zich allereerst op het standpunt dat geen sprake is van wilsovereenstemming met betrekking inhoud van de overeenkomst nu voor Blue Circle duidelijk moet zijn geweest dat zij haar wil niet in voldoende mate heeft kunnen bepalen, alsmede dat de overeenkomst nietig is wegens strijd met de goede zeden. Voorts heeft [eiseres] de overeenkomst vernietigd nu deze volgens haar tot stand is gekomen door misbruik van omstandigheden en/of sprake is geweest van bedrog en dwaling.
4.4.
De voorzieningenrechter overweegt hierover het volgende. Uit de inhoud van het dossier en hetgeen ter zitting aan de orde is gekomen, volgt weliswaar dat [eiseres] te kampen heeft met geestelijke en lichamelijke klachten en in die zin kwetsbaar is, maar dat zij niet als een uiterst labiele persoon is te kwalificeren. Zowel ter zitting als op de beelden die ter zitting van het programma zijn getoond (zie onder 2.18) komt [eiseres] redelijk zelfbewust en mondig over en wekt zij de indruk dat zij in voldoende mate kon overzien wat er gaande was. Dat zij gezien haar kwetsbaarheid niet wist waarvoor zij tekende, is niet aannemelijk geworden. Gebleken is dat zij voorafgaande aan het geven van haar toestemming om mee te doen aan het programma voldoende tijd heeft gehad om haar standpunt te bepalen en voorafgaande aan de ondertekening van de deelnemersverklaring ook daadwerkelijk de eigen belangen heeft afgewogen. [eiseres] heeft verklaard dat zij wilde dat er opknapwerkzaamheden in haar woning zouden worden verricht. Ook heeft zij grenzen gesteld in die zin dat slechts op bepaalde plekken in de woning mocht worden gefilmd. Dat [eiseres] geen weerstand kon bieden aan de druk om medewerking aan het programma te verlenen omdat zij tegenover een overmacht aan personen stond, is niet voldoende aannemelijk geworden. Ter zitting is aan de orde geweest dat [eiseres] werd bijgestaan door zoon [zoon] , een vriendin heeft kunnen spreken, alsmede via skype overleg heeft gehad met een vriend die in het buitenland woonachtig is. Het voorgaande wordt bevestigd door de verklaringen van de aan het programma verbonden psychologen (zie onder 2.16 en 2.17), die bovendien hebben verklaard dat de inhoud van de overeenkomst met [eiseres] is besproken en vragen aan de zijde van [eiseres] over de overeenkomst zijn beantwoord. Onder deze omstandigheden kan niet kan worden gezegd dat [eiseres] zich niet in voldoende mate bewust was van hetgeen het geven van toestemming voor haar zou betekenen en zij haar wil daaromtrent niet in voldoende mate heeft kunnen bepalen.
4.5.
Voorts kan niet worden gezegd dat de inhoud van de overeenkomst in strijd met de goede zeden is. [eiseres] heeft daartoe gesteld dat de exploitatie van het programma alleen het scoren van hoge kijkcijfers tot doel heeft. Dit is echter niet gebleken, althans niet gebleken is dat het bij gedaagden alleen om kijkcijfers gaat. Blue Circle heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat er rekening wordt gehouden met de belangen van deelnemers. Het programmaconcept - het onder de aandacht brengen van het probleem van mensen met verzameldwang - is voldoende met waarborgen omkleed teneinde de belangen van deelnemers op voldoende zorgvuldige wijze te kunnen behartigen. Er wordt een intakegesprek met een psycholoog gevoerd en er is professionele begeleiding door psychologen van Altrecht tijdens het gehele opnametraject. Voorts worden ook familie en vrienden ingeschakeld bij het gehele opruimproces. Ook is er sprake van nazorg, althans wordt nazorg aangeboden.
4.6.
Dat - zoals [eiseres] heeft betoogd - afspraken niet zijn nagekomen en zij is misleid, is onvoldoende aannemelijk geworden. Dat Blue Circle zich niet aan de afspraken met [eiseres] heeft gehouden, is niet gebleken. Vast staat dat tegen de aanvankelijke afspraken in ook in de tuin en de schuur is gefilmd. Uit de getoonde beelden volgt echter dat [eiseres] toestemming heeft gegeven de schuur op te ruimen en dit bracht mee dat daar en ook in de tuin is gefilmd. [eiseres] heeft daar toen niet tegen geprotesteerd, hetgeen redelijkerwijs als toestemming voor filmen op die plaatsen mocht worden uitgelegd. Verder is door Blue Circle kenbaar gemaakt dat er in de garage niet is gefilmd zodat daarvan ook geen beelden kunnen worden uitgezonden. Dat er (kostbare) spullen zijn weggegooid of gefilmd is door [eiseres] niet voldoende aannemelijk gemaakt. Uit de getoonde beelden volgt wel dat er spullen zijn teruggeplaatst als [eiseres] dat wilde. [eiseres] stelt zich voorts op het standpunt dat de kelder niet naar behoren is opgeknapt. Naast dat het programma niet tot doel heeft woningen van deelnemers te verbouwen of te renoveren, hetgeen [eiseres] ook duidelijk is gemaakt, kan niet worden gezegd dat de kelder niet naar behoren is opgeknapt, althans het werk is afgeraffeld. Ook is niet gebleken dat [eiseres] geen psychische hulp is geboden, is opgejaagd en vervolgens aan haar lot is overgelaten. Uit de getoonde beelden (zie onder 2.18) volgt dat psycholoog [psycholoog] en [naam 6] geduldig met [eiseres] converseren over de te nemen stappen. Ook nadat [eiseres] stopte met de opnamen heeft Blue Circle getracht nazorg te verlenen. Vlak daarna is nog met [eiseres] gesproken, haar huisarts is geïnformeerd (zie onder 2.9) en ook op latere momenten is tevergeefs nog geprobeerd contact met [eiseres] te krijgen. Voorshands zijn er geen aanwijzingen dat Blue Circle niet zorgvuldig te werk is gegaan.
4.7.
Op grond van het voorgaande is voorshands onvoldoende aannemelijk geworden dat sprake is geweest van misleiding en/of bedrog aan de zijde van Blue Circle. Het beroep op een wilsgebrek in een bodemprocedure wordt dan ook niet kansrijk geacht. Vooralsnog wordt het ervoor gehouden dat de tussen partijen gesloten overeenkomst onverkort geldt.
4.8.
Teneinde zoveel mogelijk te voorkomen dat een deelnemer tegen zijn wil een overeenkomst aangaat is het overigens gezien de aard van het programma en de kwetsbare groep mensen die in beeld wordt gebracht wenselijk dat voortaan in de deelnemersverklaring een korte bedenktijd wordt opgenomen waarbinnen de deelnemer de gegeven toestemming alsnog kan intrekken. Tijdens die bedenktijd kan een deelnemer dan alsnog extern (juridisch) advies inwinnen en de toestemming heroverwegen voordat gedaagden al veel kosten hebben gemaakt voor de uitzending. Het standpunt van gedaagden dat een dergelijk bedenktijd geen meerwaarde zou hebben, wordt niet gevolgd.
In deze zaak maakt dat de beslissing niet anders. Aangenomen kan worden dat [eiseres] geen gebruik zou hebben gemaakt van een dergelijke bedenktijd. [eiseres] is zich immers pas 10 dagen nadat op 1 maart 2016 de uitzenddatum aan haar was meegedeeld schriftelijk tegen de uitzending gaan verzetten. Dit is ongeveer 4 maanden na de eerste opnamen op 17 november 2015. [eiseres] heeft al die tijd geen actie ondernomen, terwijl zij wist, althans redelijkerwijs kon weten dat de uitzending van het programma niet van de baan was.
4.9.
[eiseres] stelt zich tot slot op het standpunt dat gedaagden onrechtmatig jegens haar handelen door in strijd met haar recht op bescherming van haar persoonlijke levenssfeer het programma uit te zenden. Uitgangspunt is [eiseres] een deelnemersverklaring heeft ondertekend. Het ondertekenen van dergelijk overeenkomsten brengt niet mee dat het opgenomen materiaal onder alle omstandigheden mag worden uitgezonden. Er kunnen zich bijzondere, zwaarwegende omstandigheden voordoen die maken dat een programmamaker zich in redelijkheid niet mag beroepen op de door de deelnemer gegeven toestemming. Van dergelijke zwaarwegende omstandigheden is in deze zaak niet gebleken. Dat [eiseres] zal instorten als het programma wordt uitgezonden, is onvoldoende duidelijk geworden. Integendeel, [eiseres] maakte op de zitting een mondige, redelijk strijdvaardige indruk. Er zijn geen dringende omstandigheden ten aanzien van [eiseres] aangevoerd die niet bij aanvang van de opnamen reeds bekend waren en die maken dat na een belangafweging de uitzending toch verboden moet worden. De enkele verklaring van de huisarts van 18 maart 2016 dat [eiseres] zal instorten is daartoe in ieder geval onvoldoende. Wel is het begrijpelijk dat [eiseres] opziet tegen de uitzending, maar dat is onvoldoende om de uitzending te verbieden. Van een onredelijke privacyschending is ook niet gebleken. De straatnamen, huisnummers en kentekens van auto’s in de buurt van de woning zijn bewust vaag gehouden (gewiped) zodat voor derden niet herkenbaar is waar de woning van [eiseres] gelegen is. Ook worden betrokkenen in de uitzending alleen bij de voornaam genoemd.
4.10.
Op grond van al het voorgaande zullen de vorderingen worden afgewezen.
4.11.
[eiseres] zal al de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten aan de zijde van gedaagden begroot op:
- € 619,00 aan griffierecht en
- € 816,00 aan salaris advocaat.
5 De beslissing
De voorzieningenrechter
5.1.
weigert de gevraagde voorzieningen,
5.2.
veroordeelt [eiseres] in de proceskosten, aan de zijde van gedaagden tot op heden begroot op € 1.435,00,
5.3.
veroordeelt [eiseres] in de na dit vonnis ontstane kosten, begroot op
€ 131,00 voor nasalaris te vermeerderen met € 68,00 en de kosten van het betekeningsexploot ingeval betekening van dit vonnis plaatsvindt,
5.4.
verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. M.W. van der Veen, voorzieningenrechter, bijgestaan door mr. G.H. Felix, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 22 maart 2016.1