Uitspraken

In dit geding zijn niet alle partijen in Nederland gevestigd of woonachtig. Daarom moet (behoudens met betrekking tot de gedaagden ten aanzien van wie de dagvaarding nietig wordt verklaard) worden beoordeeld of de Nederlandse rechter internationale rechtsmacht heeft en welk recht op de vorderingen van toepassing is.

Voor de vraag of de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft en dus internationaal bevoegd is om over de vorderingen te oordelen, geldt ten aanzien van Svyaznoy en de Notaris dat de voorzieningenrechter bevoegd is omdat zij in Nederland hun vestigings- en woonadres hebben (artikel 2 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering). Ten aanzien van PSB moet de Verordening (EU) Nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (de Herschikte EEX-Vo) worden toegepast. PSB heeft de internationale bevoegdheid van de Nederlandse rechter niet betwist. Op haar is artikel 26 van de Herschikte EEX-Vo van toepassing. In deze bepaling wordt het gerecht van een lidstaat waarvoor een verweerder verschijnt bevoegd verklaard, indien de bevoegdheid niet wordt betwist. De voorzieningenrechter acht zich dan ook bevoegd om over alle vorderingen te oordelen.

Op de vraag welk recht op de vorderingen van toepassing is, geeft artikel 4 lid 1 van de Verordening (EG) nr. 864/2007 van11 juli 2007 betreffende het recht dat van toepassing is op niet-contractuele verbintenissen, PbEU 2007 L 199 (de Rome II-Verordening) het antwoord. Dit artikel bepaalt dat het recht dat van toepassing is op een onrechtmatige daad het recht is van het land waar de schade zich voordoet. De vorderingen jegens Svyaznoy, de Notaris en PSB zijn gegrond op (dreigend) onrechtmatig handelen. De schade als gevolg van het handelen, met name de gestelde onrechtmatige voorgenomen openbare verkoop van aandelen in Svyaznoy, doet zich in Nederland voor. Het Nederlands recht is dus van toepassing op de vorderingen.

Nu tegen Svyaznoy verstek is verleend en de tegen haar gerichte vorderingen niet onrechtmatig of ongegrond voorkomen zullen de vorderingen genoemd in 3.1 onder A en B, voor zover zij zich richten tegen Svyaznoy, worden toegewezen. De dwangsom, genoemd in 3.1 onder C, zal worden gematigd en gemaximeerd als na te melden.

Wat betreft de vorderingen genoemd in 3.1 onder D tot en met H geldt het volgende. NFOC stelt dat PSB, evenals Financial Investments (dat volgens NFOC onder controle van NPS staat), samenspant met de huidige meerderheidsaandeelhouder van Trellas, de heer [eigenaar]. Deze aandeelhouder tracht op Cyprus te voorkomen dat NFOC de aan haar verpande aandelen in Trellas op haar naam gesteld krijgt en bestuurders benoemt, en aldus zeggenschap over Trellas verkrijgt. Volgens NFOC is Svyaznoy het meest waardevolle onderdeel van Trellas. Svyaznoy is als retailer actief op de Russische telecommarkt. De huidige aandeelhouder van Trellas wil voorkomen dat Svyaznoy in handen komt van NFOC. Om die reden zijn Financial Investments en PSB overgegaan tot uitwinning van hun pandrecht. Financial Investments heeft onlangs een belang van 15% in Svyaznoy verkregen voor een bedrag van 19,7 miljoen euro. Volgens NFOC staat een dergelijke opbrengst niet in verhouding tot de marktwaarde van dit aandelenpakket. Volgens NFOC heeft een derde partij onlangs een bedrag van omgerekend 120 miljoen euro voor 49% van de aandelen Svyaznoy geboden. Het aandelenpakket had derhalve voor tweemaal zoveel geld verkocht kunnen worden. Volgens NFOC is de geringe opbrengst het gevolg van de wijze van verkoop.

Wat betreft de wijze van verkoop hebben PSB en de Notaris verklaard dat zowel de verkoop die heeft plaatsgevonden op 19 januari 2015 als de voorgenomen verkoop op 30 januari 2015 is aangekondigd in het Parool en het Financieel Dagblad en door middel van biljetten op openbare plakzuilen. Dit is conform de daaraan te stellen vereisten. Verder voeren zij aan dat het eigen vermogen van Svyaznoy ongeveer 82 miljoen euro bedraagt. Een opbrengst van 19,7 miljoen euro voor 15% van de aandelen is derhalve niet lager dan mocht worden verwacht. Er is daarom naar zij menen geen reden om de voor 30 januari 2015 geplande veiling te verbieden.

PSB ontkent voorts dat zij samenspant met de huidige aandeelhouder van Trellas. Zij voert aan dat zij een vordering heeft welke niet wordt voldaan en dat zij derhalve gerechtigd is tot uitwinning van haar pandrecht over te gaan.

De voorzieningenrechter oordeelt als volgt. In beginsel is PSB als pandhouder gerechtigd haar pandrecht op de aandelen Svyaznoy uit te winnen. Zij dient daarbij echter rekening te houden met de gerechtvaardigde belangen van andere betrokkenen, waaronder in dit geval NFOC te rekenen is. Dit omdat NFOC eveneens schuldeiser is van Trellas en conservatoir beslag op de aan PSB verpande aandelen van Trellas in Svyaznoy heeft gelegd, maar meer nog omdat NFOC stelt dat zij gerechtigd is tot het verkrijgen van een meerderheidsbelang in Trellas. Daarover is thans in Cyprus een procedure aanhangig. Onweersproken is gesteld dat op korte termijn een beslissing in de procedure ter zake de “Transfer Order” valt te verwachten. NFOC heeft gesteld dat ingeval de meerderheid van de aandelen in Trellas aan haar worden overgedragen, zij zorg zal dragen voor voldoening van de vordering van PSB. PSB heeft daar tegenover haar belang bij verkoop van de verpande aandelen op korte termijn onvoldoende duidelijk gemaakt, zodat de voorzieningenrechter van oordeel is dat het belang van NFOC bij het geen doorgang laten vinden van de voorgenomen veiling zwaarder moet wegen. Daarbij merkt de voorzieningenrechter op dat ingeval NFOC geen meerderheidsbelang verkrijgt dan wel niet overgaat tot betaling van de door PSB gestelde vordering, PSB alsnog tot uitwinning over zal kunnen gaan.

Het belang van NFOC bestaat verder onder meer hierin dat, ingeval overgegaan wordt tot openbare verkoop van de verpande aandelen, de opbrengst hiervan zo hoog mogelijk is. Dat strijdt niet met het belang van PSB, behoudens in het geval dat PSB als executerend pandhouder de aandelen zelf voor een lage prijs wenst te verwerven. De figuur van het pandrecht is echter door de wetgever niet met dat oogmerk in het leven geroepen, zodat dat belang ondergeschikt moet worden geacht aan dat van NFOC (en aan dat van mogelijke andere schuldeisers van Svyaznoy).

De wijze waarop een veiling wordt georganiseerd is van invloed op de daarop te behalen verkoopprijs. Hoewel partijen van mening verschillen over de marktwaarde van het te veilen aandelenpakket zijn zij het erover eens dat het in elk geval (minimaal) gaat om een bedrag van tegen de twintig miljoen euro. Dit betekent dat alleen van diegenen die tot grote investeringen in staat zijn kan worden verwacht dat zij belangstelling zouden kunnen hebben. Het is een feit van algemene bekendheid dat deze groep gewoonlijk niet via aankondigingen op openbare plakzuilen wordt bereikt. Van belang is verder dat het hier gaat om aandelen in een bedrijf dat actief is in de Russische telecombranche. Het is kwestieus of een aankondiging in uitsluitend twee Nederlands dagbladen, waarvan er slechts één zich specifiek op de relevante doelgroep (voor zover in Nederland gevestigd) richt, voldoende is om die mate van belangstelling die naar verwachting tot een maximale opbrengst leidt, op te roepen. Daar komt bij dat mogelijke bieders zich zullen willen verdiepen in het bedrijf waarin zij een belang kunnen nemen. Een termijn van zes dagen tot het moment van de veiling is daarvoor in omstandigheden als hier aan de orde onvoldoende.

De voorzieningenrechter acht verder van belang dat recent reeds aandelen in het kapitaal van Svyaznoy zijn geveild, waarbij de veiling op identieke wijze was georganiseerd. Ter terechtzitting is duidelijk geworden dat op die veiling de executerend pandhouder als enige een bod heeft uitgebracht en zo de aandelen heeft verkregen. Dit gegeven vormt eveneens een aanwijzing dat de gekozen verkoopwijze niet tot een optimale opbrengst leidt. Daarbij merkt de voorzieningenrechter op dat de verkoopwaarde van aandelen in een onderneming gewoonlijk niet uitsluitend wordt gebaseerd op de omvang van het eigen vermogen, maar tevens op andere factoren die het rendement van de onderneming beïnvloeden. Volgens de Notaris en PSB was de gerechtvaardigde verwachting ten aanzien van de verkoopopbrengst van de verpande aandelen op de veiling van 30 januari 2015, dat deze opbrengst zo hoog mogelijk zou zijn. Uit het voorgaande volgt dat deze stelling voorshands onhoudbaar is.

De vordering jegens de Notaris zal worden toegewezen in gelijke zin als jegens PSB. Ingeval een andere partij (niet zijnde PSB) zich meldt voor de verkoop van verpande aandelen Svyaznoy geldt immers dezelfde hiervoor genoemde belangenafweging. De Notaris, die ermee bekend was dat NFOC beslag had gelegd op aandelen in Svyaznoy, had zich van deze belangenafweging rekenschap moeten geven en daarin gegronde redenen moeten zien om de van hem verlangde werkzaamheden te weigeren. Door mee te werken aan de wijze van verkoop zoals PSB van hem verlangde, heeft de notaris voorshands onrechtmatig gehandeld jegens NFOC.

De vordering genoemd in 3.1 onder I is te onbepaald om voor toewijzing in aanmerking te komen.

Wat betreft de vorderingen genoemd onder 3.1 onder K en L oordeelt de voorzieningenrechter als volgt. Gezien de wijze waarop PSB voornemens was een deel van de aan haar verpande aandelen te veilen - waarbij zij onvoldoende oog heeft gehad voor de belangen van NFOC - ziet de voorzieningenrechter aanleiding het gevorderde verbod om executoriale maatregelen ten laste van Trellas ten uitvoer te leggen jegens aandelen in het kapitaal van Svyaznoy, toe te wijzen voor een periode van twee maanden. Gedurende die periode zal naar verwachting meer duidelijkheid ontstaan over de vraag of NFOC gerechtigd is om 51% van de aandelen in Trellas op haar naam overgedragen te krijgen en aldus kan na twee maanden een hernieuwde afweging van de wederzijdse belangen plaatsvinden. Ter voorkoming van indirecte tenuitvoerlegging zal tevens het gevorderde verbod om de vorderingen die PSB uit hoofde van het vonnis van 22 januari 2015 en het Nederlandse pandrecht op Trellas heeft te vervreemden, worden toegewezen. De dwangsom zal worden gematigd als na te melden. Een verbod tot het aanbrengen van de dagvaarding van 31 december 2014 (zie hiervoor onder 2.8) acht de voorzieningenrechter in strijd met artikel 17 van de Grondwet.

Nu PSB ertoe wordt veroordeeld om NFOC op de hoogte te stellen van haar voornemen om tot uitwinning van haar pandrecht over te gaan en zij vooralsnog voor haar vorderingen op Trellas geen executiemaatregelen jegens de aandelen in het kapitaal van Svyaznoy mag nemen, heeft NFOC onvoldoende belang bij toewijzing van haar vordering als genoemd in 3.1 onder M. Dit deel van de vordering zal daarom worden afgewezen.

PSB en de Notaris zullen als de merendeels in het ongelijk gestelde partijen hoofdelijk worden veroordeeld in de proceskosten van NFOC, tot op heden begroot op € 613,- aan griffierecht en € 816,- aan kosten rechtsbijstand. De proceskosten in het incident zullen worden gecompenseerd in die zin dat ieder van partijen de eigen kosten draagt.