Uitspraken

1.

Als uitgangspunt geldt het volgende.

2.

Verzoekster verzoekt om ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens gewichtige redenen in de zin van een verandering in de omstandigheden van zodanige aard dat de arbeidsovereenkomst tussen partijen billijkheidshalve dadelijk behoort te eindigen. Daartoe stelt verzoekster - kort gezegd - dat er voor verweerder geen functie meer beschikbaar is binnen haar organisatie. De cao geldt als Sociaal Plan voor alle medewerkers en dus ook voor verweerder. Verweerder heeft bovendien drie maanden langer van de faciliteiten van de mobiliteitsorganisatie gebruik kunnen maken dan anderen. De aangeboden vergoeding is billijk en behoort conform aanbeveling 3.7 van de kantonrechtersformule te worden gevolgd. De selectieprocedure die tot boventalligheid van verweerder heeft geleid, betreft de toepassing van de cao. Daarover heeft de Geschillencommissie als arbitraal college reeds bindend geoordeeld en overwogen dat het aangepaste assessment conform de opdracht mondeling is afgenomen met individuele begeleiding, waardoor voldoende rekening is gehouden met de beperking van verweerder.

3.

Verweerder betwist dat er gewichtige redenen voor ontbinding zijn in de door verzoekster bedoelde zin en verzet zich tegen de door verzoekster gevorderde ontbinding. Verweerder voert daartoe - kort gezegd - aan dat de cao niet op hem als ongebonden werknemer van toepassing is. Een schriftelijke arbeidsovereenkomst met een incorporatiebeding ontbreekt. Het in de cao opgenomen kwaliteitsaspect is voor verweerder nadelig gebleken. Stilzwijgende aanvaarding is niet aan de orde. Als verweerder voldoende was geïnformeerd over de strekking van de cao, zou hij die niet hebben aanvaard. De afwijking van het afspiegelingsbeginsel is voor hem immers zeer nadelig. Bij gewone afspiegeling volgens het Ontslagbesluit was hij niet boventallig geworden. Volgens verweerder mag daarvan niet worden afgeweken. Extra wrang in dit verband is dat de afwijkende selectie methode in de nieuwe cao vanaf 2014 is komen te vervallen. Bovendien is sprake van leeftijdsdiscriminatie, nu medewerkers van 57,5 jaar en ouder volgens de cao niet verplicht in de mobiliteitsorganisatie worden geplaatst. Verzoekster heeft bij zijn boventallig verklaring onvoldoende rekening gehouden met de verstandelijke beperking van verweerder. Verweerder wijst erop dat hij altijd goed heeft gefunctioneerd. De beide assessments zijn door dezelfde organisatie afgenomen en niet door een onafhankelijke derde. Het enige verschil tussen de beide assessments was dat het de tweede keer mondeling is afgenomen. Het ging daarbij echter nog steeds om vragen met een abstractieniveau dat het voorstellingsvermogen en de intelligentie van verweerder te boven gaat. De totaalscore van beide assessments was precies gelijk. Het zou rechtvaardig zijn geweest om de uitslag van de assessments niet mee te tellen. De test is immers niet geschikt voor iemand met het intelligentieniveau van verweerder. In dat geval zou verweerder niet boventallig zijn verklaard. De in de cao voorgeschreven assessment is voor verweerder een ongeschikt middel. Daarvoor heeft de Geschillencommissie onvoldoende oog gehad. Verweerder is niet geïnteresseerd in de ontslagvergoeding, maar wil zijn baan behouden. Gezien zijn leeftijd, zijn verstandelijke beperking en zijn eenzijdige werkervaring - hij werkt al vanaf zijn 17e bij verzoekster - heeft hij vrijwel geen kans om nog (elders) aan het werk te komen. Zijn positie op de arbeidsmarkt is door zijn beperking ten opzichte van anderen die boventallig zijn verklaard veel zwakker.

4.

De kantonrechter volgt verzoekster in haar standpunt dat de cao geacht moet worden stilzwijgend door verweerder te zijn aanvaard. Naar verzoekster onweersproken heeft gesteld, zijn op verweerder gedurende het gehele dienstverband steeds de achtereenvolgende cao’s toegepast voor wat betreft zijn arbeidsvoorwaarden, zonder dat daartegen ooit is geprotesteerd. Bovendien heeft verweerder ten volle (en meer dan dat) gebruik gemaakt van de faciliteiten van de mobiliteitsorganisatie op basis van de cao en heeft hij na zijn boventallig verklaring (bijvoorbeeld) geen wedertewerkstelling gevorderd op basis van de stelling dat de cao op hem niet van toepassing zou zijn. Overigens zou het Sociaal Plan, gezien de aard ervan, in beginsel ook voor verweerder hebben gegolden indien dit niet was vastgelegd in een cao.

5.

Doorslaggevend is het antwoord op de vraag of de selectiemethode vastgelegd in de cao met behulp van een assessment (zoals afgenomen door [naam bureau]) in het geval van verweerder in redelijkheid kon worden toegepast. Dat is een andere vraag dan de Geschillencommissie heeft beantwoord. Daar ging het immers om de wijze waarop de assessment is uitgevoerd. De kantonrechter is van oordeel dat verzoekster in het licht van de onder 1.4 aangehaalde passage onvoldoende zorgvuldig te werk is gegaan door geen voorafgaand onderzoek te (laten) doen naar de vraag of verweerder eigenlijk wel in staat is om een dergelijke test te maken, schriftelijk of mondeling. Gezien de voorhanden gegevens met betrekking tot de beperking van verweerder moet dat op zijn minst ernstig worden betwijfeld. Een qua abstractieniveau meer op de capaciteiten van verweerder toegesneden test zou zeer wel mogelijk een andere uitslag hebben laten zien. Naar verzoekster heeft erkend, heeft verweerder immers altijd naar tevredenheid gefunctioneerd op zijn niveau. Daarmee komt de boventallig verklaring op losse schroeven te staan. De uitslag van de door [naam bureau] uitgevoerde assessment buiten beschouwing gelaten, zou verweerder immers, zoals hij onweersproken heeft aangevoerd, voor herplaatsing in aanmerking zijn gekomen. Door verweerder te onderwerpen aan een test die gezien zijn beperking vermoedelijk te hoog gegrepen was, heeft verzoekster als werkgever onvoldoende rekening gehouden met de persoon van verweerder en diens - gezien zijn zeer zwakke positie op de arbeidsmarkt - evident grote belang bij behoud van zijn baan.

6.

Het beroep op aanbeveling 3.7 van de kantonrechtersformule doet aan het vorenstaande niet af. Daarbij gaat het immers vooral om de hoogte van de aangeboden vergoeding. Aan toekenning van een vergoeding komt de kantonrechter echter niet toe, aangezien het verzoek op grond van hetgeen onder 5 is overwogen zal worden afgewezen. Het is aan verzoekster om alsnog een voor verweerder passende functie binnen haar organisatie te vinden. Van verzoekster mag, mede gezien het grote aantal dienstjaren (36), een extra inspanning worden verwacht om verweerder, die door zijn beperking moeilijk bemiddelbaar is op de arbeidsmarkt binnen het hem vertrouwde bedrijf te herplaatsen. Hetgeen partijen overigens nog hebben aangevoerd behoeft geen bespreking.

7.

Gelet op de afloop van het geding wordt verzoekster veroordeeld in de proceskosten. Daarbij hanteert de kantonrechter het gebruikelijke tarief. Voor toewijzing van de werkelijk gemaakte kosten is geen plaats.