Uitspraken

Uitspraak d.d. 17 mei 2016

[X] , wonende te [Z] , belanghebbende,

de inspecteur van de Belastingdienst, kantoor Rotterdam, de Inspecteur,

Aanslag, beschikking, bezwaar en geding in eerste aanleg

Loop van het geding in hoger beroep

Vaststaande feiten

Omschrijving geschil in hoger beroep en standpunten van partijen

Conclusies van partijen

Oordeel van de Rechtbank

6. De Rechtbank heeft omtrent het geschil het volgende overwogen:

14. Het leerstuk van de onzakelijke lening heeft de Hoge Raad vormgegeven in zijn arrest van 9 mei 2008, ECLI:NL:HR:2008:BD1108. Daarbij heeft de Hoge Raad onder meer geoordeeld: "Indien en voor zover een geldverstrekking door een vennootschap aan haar aandeelhouder plaatsvindt onder zodanige voorwaarden en omstandigheden dat daarbij door die vennootschap een debiteurenrisico wordt gelopen dat een onafhankelijke derde niet zou hebben genomen, moet - behoudens bijzondere omstandigheden - ervan worden uitgegaan dat die vennootschap dat debiteurenrisico in zoverre heeft aanvaard met de bedoeling het belang van haar aandeelhouder in die hoedanigheid te dienen. Dit brengt mee dat een eventueel verlies op de geldlening in zoverre niet in mindering op de winst van die vennootschap kan worden gebracht."

In zijn arrest van 25 november 2011 (ECLI:NL:HR:2011:BN3442) heeft de Hoge Raad het leerstuk nader gepreciseerd en overwogen dat van een onzakelijke lening geen sprake is als een onafhankelijke derde onder dezelfde voorwaarden maar tegen een hogere rente de lening ook zou hebben verstrekt. In het arrest van eveneens 25 november 2011 (ECLI:NL:HR:2011:BP8952) heeft de Hoge Raad overwogen dat het leerstuk van de onzakelijke lening ook ziet op vorderingen uit geldleningen, die (voor de heffing bij de verstrekker ervan) onder het regime van de terbeschikkingstellingsregeling van artikel 3.92 van de Wet IB 2001 vallen. Nu niet in geschil is dat de lening onder artikel 3.92, derde lid, van de Wet valt, valt de lening onder de terbeschikkingstellingsregeling en daarmee ook binnen de reikwijdte van het leerstuk van de onzakelijke lening.

15. De rechtbank ziet zich vervolgens gesteld voor de vraag of in het onderhavige geval sprake is van een onzakelijke lening. Vaststaat dat de verstrekking van de gelden in aanvang plaatsvond ingevolge een mondelinge overeenkomst waarbij een rekening-courantfaciliteit voor een maximumbedrag van € 750.000 is overeengekomen. Nadat de rekening-courant een hoogte van € 650.000 had bereikt hebben [belanghebbende] en zijn dochter de Overeenkomst opgesteld. Daaruit blijkt dat er geen zekerheden zijn overeengekomen, dat geen aflossingsschema is opgesteld en dat voor de eerste vijf jaar van de looptijd van de Overeenkomst een rente van 4% is overeengekomen.

16. De rechtbank stelt voorop dat op [de Inspecteur] de bewijslast rust om aannemelijk te maken dat [belanghebbende] met het verstrekken van de lening een debiteurenrisico heeft gelopen dat door een onafhankelijke derde niet zou zijn genomen. [De Inspecteur] heeft zijn standpunt dat sprake is van een onzakelijke lening onder meer gebaseerd op het ontbreken van een schriftelijke vastlegging, zekerheden en een aflossingsschema. Voorts stelt [de Inspecteur] dat geen rente kan worden bepaald waaronder een onafhankelijke derde bereid zou zijn geweest eenzelfde lening, onder overigens dezelfde voorwaarden en omstandigheden, te verstrekken, zonder dat deze in wezen winstdelend zou worden. Voorts heeft [de Inspecteur] erop gewezen dat, mede gezien het feit dat [belanghebbende] aan zijn zoon een hypotheek heeft verstrekt van € 895.000 tegen eenzelfde rentepercentage maar met het onroerend goed als onderpand, de familiaire belangen voorop stonden.

17. [ De Inspecteur] heeft, met hetgeen hij heeft aangevoerd en ingebracht, naar het oordeel van de rechtbank voldoende aannemelijk gemaakt dat [belanghebbende] bij het verstrekken van de lening een debiteurenrisico heeft aanvaard dat een onafhankelijke derde niet zou hebben aanvaard. Daartoe overweegt de rechtbank als volgt. De vraag of sprake is van een onzakelijke lening dient te worden beantwoord naar het moment waarop de lening is aangegaan (vergelijk Hoge Raad 25 november 2011, ECLI:NL:HR:2011:BN3442). Dit betekent dat aan de schriftelijke overeenkomst van 10 januari 2010 geen betekenis toekomt en gekeken moet worden naar het moment waarop de eerste gelden in rekening-courant zijn verstrekt, te weten 13 maart 2008. Op dat moment was geen sprake van een schriftelijke vastlegging, waren er geen zekerheden gesteld en was geen aflossingsschema overeengekomen. Voorts was de over de lening verschuldigde rente gesteld op 4% per jaar en werd de rente niet jaarlijks betaald, maar bijgeschreven op de hoofdsom. Hoewel deze omstandigheden niet zonder meer meebrengen dat sprake is van een onzakelijke lening (vergelijk Hoge Raad 13 januari 2012, ECLI:NL:HR:2012:BP8608), is de rechtbank van oordeel dat deze combinatie van omstandigheden in het onderhavige geval tot de conclusie leidt dat [belanghebbende] bij het verstrekken van de lening een debiteurenrisico heeft aanvaard dat een onafhankelijke derde niet zou hebben aanvaard. Een onafhankelijke derde zal een investering in een kledingwinkel in het hogere segment, mede gelet op het feit dat de schuldenaar nauwelijks zekerheden kan bieden, beschouwen als een risicovolle investering en derhalve een hoger rentepercentage bedingen en zeer waarschijnlijk ook een pandrecht op het meest waardevolle bezit van de onderneming, te weten de kledingvoorraden. De reden dat [belanghebbende] dit risico ondanks het (te) lage rentepercentage en het ontbreken van zekerheden heeft aanvaard, is dan ook vooral gelegen in de familierelatie met de dochter en dier aandeelhoudersrelatie met [A] en [B] en met de bedoeling hun belangen te dienen. Nu de rechtbank voorts niet is gebleken van bijzondere omstandigheden, kan een afwaardering van de lening niet op het resultaat uit overige werkzaamheden in mindering worden gebracht.

18. [ Belanghebbende] heeft nog aangevoerd dat er, door het ontbreken van een aandeelhoudersrelatie tussen hem en de vennootschappen van de dochter, geen sprake kan zijn van een onzakelijke lening. De hiervoor aangehaalde jurisprudentie van de Hoge Raad heeft immers betrekking op de situatie waarin een aandeelhouder aan diens vennootschap een lening verstrekt. De rechtbank overweegt dienaangaande dat het resultaat van een ongebruikelijke terbeschikkingstelling, zoals de onderhavige, dient te worden bepaald met inachtneming van artikel 3.94 van de Wet inkomstenbelasting 2001. Op grond van dat artikel wordt het resultaat uit een werkzaamheid gevormd door het bedrag van de gezamenlijke voordelen die, onder welke naam en in welke vorm ook, worden behaald met die werkzaamheid. Zoals de Hoge Raad in onderdeel 3.3 van zijn arrest van 25 november 2011 (ECLI:NL:HR:2011:BP8952) heeft geoordeeld, heeft de wetgever met deze bepaling beoogd aan te sluiten bij het totaalwinstbegrip dat geldt voor winst uit onderneming. Het totaalwinstbegrip verzet zich ertegen dat afwaardering van onzakelijke leningen ten laste van het resultaat uit overige werkzaamheden plaatsvindt (vergelijk Hoge Raad 8 december 1954, nr. 11999, BNB 1955/46). In dat verband is niet van belang dat [belanghebbende] als schuldeiser geen aandeelhouder van [A] dan wel [B] is.

19. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen dient het belastbaar inkomen uit werk en woning dient te worden vastgesteld op € 70.262, het belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang (ongewijzigd) op € 647.500 en het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen op € 78.005. [De Inspecteur] concludeert in zijn verweerschrift dat bij het aldus berekende verzamelinkomen de aanslag gehandhaafd dient te blijven. De rechtbank vat dit op als een beroep op interne compensatie en oordeelt dat, uitgaande van voornoemde belastbare inkomens, de aanslag niet te hoog is vastgesteld.

20. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen dient het beroep ongegrond te worden verklaard."

Proceskosten