Uitspraken

Blijkens de op de grief gegeven toelichting richt de grief zich ook tegen hetgeen de kantonrechter in zijn vonnis van 14 april 2010 onder 4.1.4 omtrent de strekking van het tussen partijen bestaande relatiebeding en de daarop gebaseerde bewijsopdracht, waarvan de uitkomst is neergelegd in het vonnis van 16 maart 2011 en waartegen de grief zich in de kern richt. Het hof zal daarom eerst stil staan bij de door de kantonrechter gegeven uitleg aan het relatiebeding.

Partijen verschillen van mening over de uitleg van het begrip relatie. De uitleg dient te geschieden met inachtneming van de zogenaamde Haviltex-maatstaf. Die brengt mee dat de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding tussen partijen is geregeld, niet kan worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract. In praktisch opzicht is de taalkundige betekenis die de bewoordingen waarin deze bepalingen zijn gesteld, gelezen in de context van dat geschrift als geheel, in (de desbetreffende kring van) het maatschappelijk verkeer normaal gesproken hebben, bij de uitleg van dat geschrift vaak wel van groot belang (vgl. Hoge Raad 20 februari 2004, LJN AO1427, NJ 2005, 493). Wanneer partijen bij de schriftelijke vastlegging van hun overeenkomst gebruikmaken van een standaardakte, zal uitgangspunt voor de uitleg van een beding uit die akte zijn wat naar gangbaar spraakgebruik (in de desbetreffende kring van het maatschappelijk verkeer) onder het beding wordt verstaan (vgl. Hoge Raad 23 december 2005, LJN AU2414, NJ2010, 62).

Het hof is van oordeel dat de kantonrechter een te algemeen geformuleerde, beperkende uitleg aan het begrip relatie, zoals dat normaal gesproken in relatiebedingen wordt gehanteerd, heeft gegeven. De vraag of sprake is van een relatie van de werkgever kan immers slechts worden beantwoord in het licht van alle omstandigheden van het geval. Zo zal na een eerste toevallige ontmoeting niet snel van een relatie kunnen worden gesproken, maar kan het heel wel zo zijn dat ook als er nog geen zodanige gesprekken zijn gevoerd dat er een reële mogelijkheid bestaat dat de gevoerde gesprekken op een overeenkomst zullen uitdraaien er niettemin al van een relatie kan worden gesproken. Wat daar verder ook van zij, het hof zal aan de hand van het door [appellante] bijgebrachte bewijs beoordelen of [F] in casu als een relatie van [appellante] dient te worden aangemerkt.

Naar het oordeel van het hof verdient die vraag een positief antwoord. Het hof baseert zich daarbij op de verklaringen van de getuigen [getuige 1], [getuige 2] en [getuige 3] in onderling verband en samenhang bezien hebben verklaard, waarbij de door [getuige 2] en [getuige 3] afgelegde verklaringen als partijgetuigen (in de zin van artikel 164 Rv) in voldoende mate ondersteuning vinden in de verklaring van de getuige [getuige 1], zodat die partijverklaringen voldoende geloofwaardig zijn. Na eerdere pogingen daartoe van de zijde van [F] heeft er op 8 november 2007 een twee uur durende lunchbijeenkomst plaatsgevonden ten kantore van [F] en op kosten van [F]. Het initiatief is genomen omdat [F] (op grond van berichten van medewerkers die eerder bij ABN Amro in dienst waren geweest) geinteresseerd was in levering van diensten door [appellante]. In het gesprek is zijdens [appellante] aangegeven dat zij op dat moment de verlangde diensten niet kon leveren (omdat tussen haar en ABN Amro een exclusiviteitsbeding gold). Vervolgens is besproken wat eventueel wel zou kunnen. In de wetenschap dat het exclusiviteitsbeding met de ABN Amro eind 2008 zou eindigen, is in een nader (telefonisch) contact [G] (destijds nog medeaandeelhouder van [appellante]) naar voren geschoven. Vaststaat derhalve dat [appellante], in een van de zijde van [F] geïnitieerd gesprek met als doel om tot enigerlei vorm van samenwerking te komen, zijn medeaandeelhouder Rademaker als kwartiermaker naar voren heeft geschoven, zulks tegen de achtergrond van het feit dat de exclusieve relatie met ABN Amro binnen afzienbare tijd zou (kunnen) aflopen. Nu is gesteld en erkend, dan wel onvoldoende weersproken, dat [G] die functie na het door [F] geïnitieerde gesprek over samenwerking ook daadwerkelijk is gaan vervullen, moet worden geconcludeerd dat [F] wel degelijk moet worden aangemerkt als een relatie van [appellante] in de zin van het relatiebeding. Dat [appellante] en [G] in januari 2008 uit elkaar zijn gegaan, maakt dat niet anders.

De eerste grief treft derhalve doel.

De grief richt zich tegen rechtsoverweging 14 van het beroepen vonnis, waarin is beslist dat voldoende vast staat dat [geïntimeerde] schade heeft geleden doordat [F] heeft besloten [geïntimeerde] niet langer in te zetten en heeft overwogen dat de zaak ter vaststelling van de schade dient te worden verwezen naar de schadestaatprocedure,

Het hof stelt allereerst vast dat de beslissing van [F] om haar relatie met [geïntimeerde] te beëindigen een beslissing is van [F], gebaseerd op de door [F] gehanteerde integriteitsnorm. Dat die beslissing is geïnitieerd doordat [appellante] [F] haar met [geïntimeerde] overeengekomen relatie- en geheimhoudingsbeding ter inzage heeft gegeven, doet daar niet aan af. Nu bovendien vaststaat dat [geïntimeerde] het relatiebeding en ook het geheimhoudingsbeding (zie overweging 4.2.3 van het beroepen vonnis, waartegen door [geïntimeerde] niet is gegriefd) heeft geschonden, valt niet in te zien dat [appellante] dient op te komen voor de schade die [geïntimeerde] beweerdelijk heeft geleden doordat [F] niet verder met hem in zee wilde gaan.

De grief treft eveneens doel.

De devolutieve werking van het appel brengt mede dat thans de reeds verworpen c.q. nog niet behandelde weren van [geïntimeerde] dienen te worden behandeld. Daarbij gaat het om het verweer van [geïntimeerde] dat het relatiebeding zo moet worden gelezen dat het enkel ziet op relaties waarmee [geïntimeerde] zelf contact heeft gehad. Onder verwijzing naar hetgeen hiervoor is overwogen met betrekking tot de uitleg van het beding, neemt het hof hier over hetgeen de kantonrechter op dit punt onder 4.1.1 en 4.1.2 van het vonnis van 14 april 2010 heeft overwogen en maakt die overwegingen tot de zijne. Het verweer is derhalve terecht verworpen.

Indien één der grieven doel zou treffen, brengt de devolutieve werking van het appel ook hier mee dat het hof alle behandelde en verworpen verweren en alle niet behandelde verweren aan de zijde van [geïntimeerde] alsnog zal dienen te beantwoorden. Het hof zal daarom eerst onder ogen zien of de kantonrechter met juistheid het beroep van [geïntimeerde] op de nietigheid van de boetebedingen, wegens strijd met het bepaalde in artikel 7:650 leden 3, 4 en 5 BW heeft verworpen.

Het hof wijst in dat verband op hetgeen ter zake eerder door dit hof is overwogen en beslist in zijn arrest van 26 mei 2009 (LJN: BI9100), hetwelk op het volgende neerkomt.

Het relatiebeding kan, als subspeciës van het concurrentiebeding wel daarmee op één lijn worden gesteld.

Lid 6 van artikel 650 BW geeft de rechter de bevoegdheid de op te leggen boete te matigen, indien deze hem bovenmatig voorkomt. Nu in de artikelen 6:91 – 6: 94 BW de algemene boeteregeling is gegeven, welke ook van toepassing is op de arbeidsovereenkomst dient voor deze specifieke matigingsbevoegdheid aansluiting te worden gezocht bij het bepaalde in genoemde artikelen, met dien verstande dat de rechter op grond van het bepaalde in lid 6 van artikel 7: 650 BW ook ambtshalve tot matiging kan besluiten. Dat brengt mede dat krachtens het bepaalde in lid 3 van artikel 94 BW een bepaling die matiging van de boete uitsluit, nietig is. Die nietigheid heeft echter niet tot gevolg dat het hele boetebeding vervalt, maar brengt enkel mede dat de uitsluiting geen effect heeft.

Het hof onderschrijft en neemt hier over hetgeen de kantonrechter in haar tussenvonnis van 14 april 2010 onder 4.2.4 en 4.2.5 met betrekking tot de schending van het geheimhoudingsbeding heeft overwogen en beslist, zodat in dit hoger beroep ter zake nog slechts de vraag ter beslissing voorligt of de eenmalig contractueel verbeurde boete
(€ 30.000,--) voor matiging in aanmerking komt.

De eerste grief richt zich tegen de matiging van de contractueel overeengekomen boete (€ 30.000,--) tot € 3.000,-- als overwogen en beslist onder 2 tot en met 5 van het vonnis 29 juni 2011, waarvan beroep.

De kantonrechter heeft haar beslissing ter zake met name gerelateerd aan de schade zoals die in de procedure door [appellante] is gepresenteerd. De kantonrechter komt tot de conclusie dat de enige concreet genoemde schadepost (de kosten van rechtsbijstand) onvoldoende is gespecificeerd en dat de beweerdelijk geleden schade ten gevolge van de geschonden integriteit van het bedrijf van [appellante] niet is geconcretiseerd. Voorts verwijst de kantonrechter, overigens zonder nadere toelichting, naar “de inhoud van het gedeelte van het geheimhoudingsbeding dat is overtreden en de strekking daarvan.”

Het hof stelt het volgende voorop. De in de bepaling van art. 6:94 BW opgenomen maatstaf dat voor matiging van de bedongen boete slechts reden kan zijn indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist, brengt mee dat de rechter pas als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt, van zijn bevoegdheid tot matiging gebruik mag maken. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen (HR 27 april 2007, LJN: AZ6638 en HR 13-07-2012, LJN: BW4986).

Een boetebeding als het onderhavige is geen ongebruikelijk beding in arbeidsovereenkomsten. Enerzijds fungeert dit beding als prikkel tot nakoming van de contractuele bepalingen inzake geheimhouding, anderzijds fixeert dit beding de schadevergoeding voor het geval dat de verplichtingen voortkomend uit de tussen partijen overeengekomen geheimhoudingsverklaring toerekenbaar niet worden nagekomen. Dat laatste is van belang nu schade welke het gevolg is van schending van een geheimhoudingsbeding zich in de regel moeilijk en vaak eerst na verloop van tijd laat begroten.

Nu het hof in het appel tegen het tussenvonnis van 16 maart 2011 heeft overwogen en beslist dat [geïntimeerde] wel degelijk (ook) het relatiebeding heeft geschonden, zal het hof ook het op dat punt door [appellante] gevorderde nader onder ogen hebben te zien. Het hof tekent daarbij aan dat [appellante] weliswaar geen grief heeft gericht tegen de afwijzing ter zake in het eindvonnis, maar nu het eindvonnis voortbouwt op het tussenvonnis, waarin inhoudelijk op dit punt is beslist, en de tegen bedoeld tussenvonnis gerichte grieven slagen, verbindt het hof aan die omissie geen gevolgen. Zij is immers het gevolg van het feit dat de kantonrechter de uitkomst van het appel tegen het tussenvonnis niet heeft afgewacht, maar partijen in eerste aanleg heeft laten voort procederen en ruim drie maanden na het wijzen van het tussenvonnis eindvonnis heeft gewezen.

Ten aanzien van de schending van het relatiebeding stelt [geïntimeerde] dat hij zich in ieder geval niet heeft gerealiseerd en zich ook niet hoefde te realiseren dat [F] zou worden aangemerkt als een relatie in de zin van het tussen partijen overeengekomen relatiebeding. In het licht van de feiten en gelet op het juridisch debat in de onderhavige zaak, acht het hof het zeer wel denkbaar dat [geïntimeerde] niet wist, dan wel zich niet heeft gerealiseerd, dat [F] diende te worden gerekend tot de relaties waarop het relatiebeding het oog had. Van twijfel, die hem noodzaakte contact op te nemen met [appellante] (als bedoeld in de derde alinea van het relatiebeding) zal in dat geval geen sprake zijn geweest. Mede tegen de achtergrond van het feit dat de relatie van [geïntimeerde] met [F] reeds op 11 juni 2008 is geëindigd, oordeelt het hof de gevorderde boete van totaal € 60.000,-- extreem. Dat klemt temeer nu in het onderhavige geval de schending van het geheimhoudingsbeding en het relatiebeding min of meer samenvallen en niet los van elkaar kunnen worden gezien. Nu ter zake van de schending van het geheimhoudingsbeding reeds een stevige boete is opgelegd, welke zoals hiervoor is aangegeven slechts beperkt voor matiging in aanmerking komt, is het hof van oordeel dat een daar bovenop komende boete voor de schending van het relatiebeding van meer dan € 1.000,-- in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Het hof zal die boete daarom matigen tot € 1.000,--.

[geïntimeerde] heeft – voor het geval het relatiebeding de strekking heeft als door [appellante] bepleit - een beroep gedaan op het bepaalde in artikel 7: 653 lid 4 BW en vordert uit dien hoofde een vergoeding ad € 4.000,-- voor iedere maand of deel van een maand dat hij aan het relatiebeding gebonden is.

De grief is gericht tegen het door de kantonrechter toegewezen bedrag aan buitengerechtelijke proceskosten. In de visie van [appellante] dient conform het rapport Voorwerk II over haar volle vordering een bedrag aan buitengerechtelijke kosten te worden toegewezen.

Het hof stelt vast dat [geïntimeerde] in eerste aanleg gemotiveerd heeft betwist dat er meer buitengerechtelijke activiteiten hebben plaatsgevonden dan die worden geacht te zijn begrepen in een gewone proceskostenveroordeling. In reactie daarop heeft [appellante] aangegeven dat zij uitvoerig onderzoek heeft moeten doen naar de overtredingen van het relatiebeding en het geheimhoudingsbeding en dat zij [geïntimeerde] drie keer de kans heeft gegeven tot inkeer te komen. Wat daarvan ook zij, onvoldoende is komen vast te staan dat bedoelde kosten door ingeschakelde derden zijn gemaakt en allemaal ten laste dienen te komen van de onderhavige zaak, nu ook de oud-collega’s [C] en [D] door [appellante] zijn aangepakt. Dat deze kosten meer hebben bedragen dan het door de kantonrechter toegewezen bedrag is dan ook niet gebleken.

De grief faalt.

De grief richt zich tegen de compensatie van de proceskosten in conventie.

Alhoewel het materiële gelijk in deze procedure voor een groot deel aan de kant van [appellante] ligt, moet worden vastgesteld dat ook met in acht neming van hetgeen hiervoor is overwogen, [appellante] slechts een klein deel van haar vorderingen in conventie krijgt toegewezen. Gelet daarop is de kostencompensatie in eerste aanleg terecht.

De grief treft geen doel.

De vordering richt zich tegen de veroordeling van [appellante] tot vergoeding van de door [geïntimeerde] geleden schade op te maken bij staat.

De grief is een herhaling van grief II in het hoger beroep tegen het tussenvonnis van 16 maart 2011 (rolnummer: 200.089.834/01). Onder verwijzing naar en herhaling van hetgeen dienaangaande hiervoor is overwogen, moet worden geconcludeerd dat de grief slaagt.

De grief komt op tegen de veroordeling van [appellante] in de proceskosten in reconventie.

Het slagen van grief 5 brengt mede dat [appellante] ten onrechte is veroordeeld in de proceskosten in reconventie. In het feit dat [appellante] wel is veroordeeld tot betaling van niet genoten vakantiedagen, vindt het hof aanleiding de kosten in reconventie in eerste aanleg te compenseren. In zoverre treft de grief doel.

De grief richt zich tegen de ongemotiveerde afwijzing van de vordering van [appellante] tot retournering van de nog steeds in het bezit van [geïntimeerde] zijnde vertrouwelijke informatie in de zin van de overeengekomen geheimhoudingsverklaring, onder dwang van verbeurte van een dwangsom van € 250,-- per dag.

De grief slaagt ten dele.